Είναι απαραίτητον εις το κακόν να εύρη δι’ εαυτό δικαίωσιν, να εμφανισθή ενδεδυμένον το ένδυμα του αγαθού, και ουχί σπανίως και του υψίστου αγαθού.

Η ΔΙΑΚΡΙΣΙΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Καθώς την δευτέραν εντολήν εθεώρει ο Γέρων ως την ασφαλή καθοδηγητικήν αρχήν προς έλεγχον του αληθούς της πορείας ημών προς τον Θεόν, ούτω και δια την διάκρισιν του καλού και του κακού η ασφαλής ένδειξις είναι ουχί τοσούτον ο άγιος και υψηλός κατά την εξωτερικήν αυτού διατύπωσιν σκοπός, όσον τα μέσα, άτινα εκλέγονται δια την πραγματοποίησιν του σκοπού τούτου.

Απόλυτος είναι μόνον ο Θεός. Το κακόν, μη όν αυθύπαρκτον αλλ’ απλώς αντίθεσις του ελευθέρου δημιουργήματος κατά της ανάρχου Υπάρξεως, του Θεού, δεν δύναται να είναι απόλυτον. Δια τούτο το κακόν εις καθαράν, τουτέστιν απόλυτον, μορφήν δεν υπάρχει και δεν δύναται να υπάρξη. Πάν κακόν, τελούμενον υπό των ελευθέρων κτισμάτων, ζη αναγκαίως ως παράσιτον επί του «σώματος» του αγαθού. Είναι απαραίτητον εις το κακόν να εύρη δι’ εαυτό δικαίωσιν, να εμφανισθή ενδεδυμένον το ένδυμα του αγαθού, και ουχί σπανίως και του υψίστου αγαθού. Το κακόν αναμιγνύεται πάντοτε και αναποφεύκτως μετά τινος δόσεως θετικής αναζητήσεως, και ένεκα τούτο «πλανά» τον άνθρωπον. Την θετικήν αυτού άποψιν το κακόν προσπαθεί να παρουσιάση εις τον άνθρωπον ως αξίαν τοσούτον σπουδαίαν, ώστε δια την επιτυχίαν αυτής να είναι επιτρεπτά όλα τα μέσα.

Εις την εμπειρικήν ύπαρξιν του ανθρώπου το απόλυτον καλόν δεν επιτυγχάνεται. Εν παντί ανθρωπίνω εγχειρήματι υπάρχει δόσις τις ατελείας. Η ύπαρξις ατελειών εις το ανθρώπινον καλόν αφ’ ενός, και η αναπόφευκτος παρουσία του αγαθού προσχήματος εν τω κακώ αφ’ ετέρου, καθιστούν δυσχερή την διάκρισιν του καλού από του κακού.

Επίστευεν ο Γέρων ότι το κακόν πάντοτε ενεργεί «δια της απάτης», δι’ επικαλύμματος καλού, ενώ το καλόν δεν έχει ανάγκην της συνεργασίας του κακού δια την πραγμάτωσιν αυτού, και δια τούτο, όπου εμφανίζονται κακά μέσα (πονηρία, ψεύδος, βία, και τα όμοια), εκεί άρχεται περιοχή ξένη προς το πνεύμα του Χριστού. Το καλόν δεν επιτυγχάνεται δια κακών μέσων, ούτε ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. «Το καλόν ουκ έστι καλόν, αν μη καλώς γένηται». Αύτη είναι η διαθήκη την οποίαν παρέδωκαν εις ημάς οι Απόστολοι και οι Άγιοι Πατέρες. Εάν ενίοτε νικά το καλόν και δια της εμφανίσεως αυτού διορθώνη το κακόν, θα ήτο σοβαρόν σφάλμα  να σκέπτηται τις ότι το κακόν ωδήγησεν εις το καλόν, ότι το καλόν υπήρξεν αποτέλεσμα του κακού. Τούτο είναι αδύνατον. Η δύναμις όμως του Θεού είναι τοιαύτη, ώστε, εκεί όπου εμφανίζεται, να ιατρεύη το παν, διότι ο Θεός είναι πλήρωμα της ζωής και δημιουργεί την ζωήν εκ του μηδενός.

※

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ

Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ 

Μετάφρασις εκ του ρωσικού

υπό του ιδίου του συγγραφέως

και του Ιερομ. Ζαχαρίου

σελ.156-158 

※

Ο κόσμος συγκρατείται με τις προσευχές των Αγίων και, όταν εξασθενήσει η προσευχή, τότε ο κόσμος θα χαθεί…

Ο κόσμος συγκρατείται με τις προσευχές των Αγίων και, όταν εξασθενήσει η προσευχή, τότε ο κόσμος θα χαθεί… θα πεις, ίσως, ότι τώρα δεν υπάρχουν τέτοιοι μοναχοί, που να προσεύχονται διακαώς για όλο τον κόσμο. Εγώ, όμως, θα σου πω πως, όταν θα λείψει από τη γη αυτή η προσευχή, τότε ο κόσμος θα χαθεί, θα έλθουν μεγάλης οδύνες, που και τώρα υπάρχουν. σελ.284  

Για πολλά χρόνια η ζωή του γέροντα ήταν προσευχή για τον κόσμο και με άγνωστο σε μας τρόπο η χάρη του Θεού τον πληροφορούσε πως, όσο ακόμα θα υπάρχει στον κόσμο τέτοια αγάπη και προσευχή, ο κόσμος θα διαφυλάσσεται από το Θεό, αλλά, όταν λείψει τελείως από το πρόσωπο της γης η αγάπη για τους εχθρούς τότε ο κόσμος θα χαθεί στο πυρ της γενικής συρράξεως. σελ 287

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ 

Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ 

Η δύναμη της προσευχής 

για τον κόσμο

Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Όταν ο Κύριος και Θεός ημών, ο μονογενής Υιός και Λόγος του Πατρός επρόκειτο να κατέλθει από τους ουρανούς, για να συλληφθεί στην παρθενική κοιλία της παναμώμου Μητρός Του, θέλησε να προμηνύσει την δική Του άσπορο σύλληψη με ένα άλλο παρόμοιο θαύμα. Έξι μήνες πριν από τον Ευαγγελισμό της Κυρίας Θεοτόκου, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίσθηκε στον προφήτη και ιερέα Ζαχαρία [5 Σεπτ.], κατά την ώρα που εκείνος προσέφερε το θυμίαμα στο θυσιαστήριο των θυμιαμάτων, και του ευηγγελίσθηκε την σύλληψη του Τιμίου Προδρόμου: «Μη φοβάσαι, Ζαχαρία! Γιατί η προσευχή σου εισακούσθηκε· η γυναίκα σου, η Ελισάβετ, θα σου γεννήσει γιο και θα του δώσεις το όνομα “Ιωάννης”. Θα νιώσεις χαρά και αγαλλίαση και πολλοί θα είναι εκείνοι που θα χαρούν με την γέννησή του. Με την αποστολή και το έργο του θα γίνει μέγας ενώπιον του Κυρίου. Θα είναι γεμάτος με Πνεύμα Άγιο ήδη από την κοιλιά της μάνας του και θα κάνει πολλούς Ισραηλίτες να επιστρέψουν στον Κύριο και Θεό τους» (Λουκ. 1, 13-15). Αλλά ο Ζαχαρίας, γέροντας ήδη στην ηλικία, όπως και η σύζυγός του, η Ελισάβετ, η οποία επί πλέον ήταν και στείρα, δίστασε να πιστεύσει σε αυτή την πρωτάκουστη θεία επαγγελία. Εφ’ όσον όμως «όπου Θεός βούλεται, νικάται φύσεως τάξις», τιμωρήθηκε από τον Αρχάγγελο του Κυρίου με αφωνία και με αλαλία μέχρι την γέννηση του παιδιού του [24 Ιουν.]. Το θαυμαστό αυτό γεγονός πανηγυρίζει σήμερα η Εκκλησία ως απαρχή της εκπληρώσεως του μεγάλου μυστηρίου της σωτηρίας μας.

※

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»,

Τόμ. 1ος, Σεπτέμβριος,

Εκδόσεις «Ίνδικτος».

※

ΕΙΣΟΔΙΚΟΝ - Αρχ. Βασίλειος Γοντικάκης

 

ΕΙΣΟΔΙΚΟΝ 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 

῾Η ἑνότης μέσα στὴν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία δὲν νοεῖται σὰν ἁπλὴ διοικητικὴ διευθέτησι καὶ ἀνθρώπινο κατόρθωμα, ἀλλὰ ὡς χάρις καὶ πλήρωμα τῆς καινῆς ζωῆς, ποὺ καινοποιεῖ τοὺς γηγενεῖς καὶ τὸν κόσμο τους ὁλόκληρο. 

∆ὲν ἔχει ἡ θεολογία δική της φιλοσοφία, ἡ πνευματικότης δική της νοοτροπία, ἡ διοίκησι δικό της σύστημα, ἡ ἁγιογραφία δική της σχολή. ῞Ολα ἀναδύονται ἀπὸ τὴν ἴδια κολυμβήθρα τῆς λειτουργικῆς ἐμπειρίας. ῞Ολα συλλειτουργοῦν Τριαδικά, προσάδοντα τὸν τρισάγιο ὕμνο μὲ τὴ δική τους γλώσσα. «Πάντα ἄρχονται φθέγγεσθαι ξένοις δόγμασι, ξένοις ρήμασι, ξένοις διδάγμασι τῆς ῾Αγίας Τριάδος». 

Τίποτε δὲν εἶναι αὐθαίρετο, ἀπομονωμένο, ξένο ἢ πρόσθετο μηχανικά. Κανένα δὲν ἔχει τὸν δικό του νόμο, τὸ δικό του «θέλημα», ὡς ἀνταρσία. Τίποτε τὸ ξένης φύσεως, νοήσεως ἢ στάσεως δὲν εἰσέρχεται. 

Τὸ κάθε τι καταλάμπεται ἀπὸ τὴν Τριαδικὴ χάρι. Τὸ δράμα ὀργανικὰ συζῆ καὶ ἐνσωματώνεται μέσα στὸ ὅλον. 

῾Υπάρχει ἕνας Νόμος πνευματικός, ποὺ δεσπόζει τῶν ἐπουρανίων καὶ τῶν ἐπιγείων. Τὰ πάντα ἀπορρέουν, ἐκπορεύονται ἀπὸ τὴ γνῶσι τῆς ῾Αγίας Τριάδος. 

Τὰ πάντα ἀναδύονται ἀπὸ τὴν κολυμβήθρα, τὴ ζωὴ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος· ἀπὸ τὸ βαπτισμα εἰς τὸν θάνατον τοῦ ᾿Ιησοῦ. 

«῾Η ζωὴ ἐκ τοῦ Τάφου ἀνέθορε» καὶ ἀναθρώσκει. Μετὰ ἀπὸ τὸ πέρασμα τοῦ θανάτου τὰ πάντα ὑπάρχουν διαφορετικά. 

Μπορεῖ νὰ λεχθῆ ὅτι τὸ ἴδιο Τριαδικὸ ἀπήχημα ἀκατάπαυστα ἀναδύεται ἀπὸ τὴν πιὸ κατώτερη λειτουργία ζωῆς μέχρι τὶς ἀγγελικὲς χοροστασίες τῆς τρισαγίου φωνῆς. 

Πειθήνια ὑποτασσόμενος στοὺς νόμους τῆς Τριαδικῆς λειτουργίας ὁ ἄνθρωπος καὶ θελγόμενος ἀπὸ τὴν παναρμόνια τούτη συμφωνία, φέρεται ἐπὶ τῶν πτερύγων τῆς ἐλευθερίας τοῦ Πνεύματος, ποὺ τὸν ἐξάγουν ἀπὸ τὸν κλειστὸ χῶρο τοῦ κτιστοῦ στὸ εὐρύχωρο πλάτος τοῦ Παραδείσου καὶ τὸν ἐπαναφέρουν στὸ οἰκεῖον ἀξίωμα. 

Γι᾿ αὐτό, ὅταν ἕνας ᾿Ορθόδοξος ἐρωτᾶται γιὰ τὸ θέμα τῆς ἑνότητος, δὲν πάει ὁ νοῦς του σὲ κάτι ἀνθρώπινο καὶ κλειστό, ἀλλὰ σὲ κάτι τὸ ἀπέραντο καὶ θεϊκό. ∆ονεῖται ὁλόκληρος ἀπὸ τὴν ἐπινίκιο ἰαχὴ ποὺ ἀναπέμπεται ἀκατάπαυστα ἀπὸ τὴν ᾿Εκκλησία τοῦ ᾿Αναστάντος· «῾Εάλω ὁ θάνατος θανάτῳ» (Παρακλητική). 

῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας διοργανώνεται, πολιτεύεται καὶ φανερώνεται μετὰ τὸν θάνατο ποὺ φέρνει στὴν αἰώνια ζωή. 

῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας ἔχει τὶς διαστάσεις τῆς ᾿Ελευθερίας καὶ τὸ πολίτευμα τῆς «καινῆς βιοτῆς». 

Καὶ τὸν θάνατο αὐτὸν ποὺ νικᾶ τὸν θάνατο καὶ ὁδηγεῖ στὴν αἰώνια ζωὴ τὴν ἀληθινὴ ἑνότητα καὶ θεία περιχώρησι-τὸν ἐνσαρκώνει ἡ ᾿Εκκλησία σ᾿ ὅλο της τὸ σῶμα καὶ τὶς ἐκδηλώσεις· 

-Στὴ θεολογία, μὲ τὴν ἀποφατικὴ γνῶσι, ποὺ εἶναι Γολγοθᾶς τῆς νοήσεως. 

-Στὴν ὀργάνωσι, μὲ τὸ νὰ ὑπάρχη συνοδικῶς, «Τριαδικῶς». 

-Στὴ θεία Λειτουργία, μὲ τὴν ὁλοκληρωτικὴ προσφορά· «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέρομεν κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα». 

-Στὴν εἰκόνα, μὲ τὴν εἰκαστικὴ φανέρωσι τοῦ λειτουργικοῦ ἤθους. 

-Στὴν πνευματικότητα, μὲ τὴν ἐκζήτησι τῆς ταπεινώσεως (καὶ ὅχι μὲ τὴν ἁπλὴ πρόσκτησι τῶν ἀρετῶν) ποὺ εἶναι θυσία τῶν πάντων καὶ ἐπώδυνη «κένωσις». 

῎Ετσι ἔρχεται διὰ τοῦ σταυροῦ τοῦ ἀνθρωπίνου (τοῦ ἰδίου θελήματος) χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ τῆς ᾿Εκκλησίας. Κινεῖται, δρᾶ καὶ φανερώνεται ἡ ἄνωθεν ἐπιδημοῦσα Χάρις, ἡ ὁποία ἑνοποιεῖ ὀργανικὰ τὰ πάντα. 

* 

῾Ο πόνος βρίσκεται ἐδῶ· Πῶς μπορεῖ νὰ λειτουργηθῆ ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος. Πῶς μπορεῖ νὰ γίνη βατὴ ἡ ἀπόστασι ποὺ χωρίζει τὴν ἀγωνία καὶ τὴ δίψα τοῦ νέου ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν πλησμονὴ τῆς καινῆς ζωῆς καὶ τὴν πατερικὴ δημιουργία. ῎Η, πῶς μπορεῖ νὰ καταργηθῆ ἡ ἀπόστασι ποὺ χωρίζει θεολογία καὶ ζωή. 

῞Οταν αὐτὸ γίνη, τότε νέα ρεῖθρα θὰ ποτίσουν τὴ διψασμένη γῆ μας καὶ χυμοὶ τῆς βαθύρριζης ᾿Ορθοδόξου παραδόσεώς μας θὰ ἀνανεώσουν τοὺς βλαστοὺς τοῦ κουράγιου καὶ τῆς ζωῆς μας. Τότε θὰ νοιώσουμε τὸ ἕνα, μοναδικὸ καὶ καθολικὸ τῆς ᾿Ορθοδοξίας, ποὺ ἀνακεφαλαιώνει τὰ πάντα. Θὰ νοιώσουμε ὅτι δὲν ὑπάρχει βάσι συγκρίσεως μὲ κανένα προηγούμενο ἢ ἑπόμενο. Μέσα της κρύβει ὅλα τὰ προηγούμενα, προαιώνια καὶ ἑπόμενα, ἀτελεύτητα. 

Τὰ πάντα γνωρίζονται ὡς νέα, καινοφανῆ, γιατὶ ὁ Κύριος εἶναι «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος». 

Τὰ πάντα εἶναι δοκιμασμένα καὶ ἀσινῆ. ∆ὲν στέκει ὄρθιο κανένα εἴδωλο, πεποιημένο χερσὶ ἢ νοήμασι, γιατὶ ὁ Θεὸς γνωρίζεται ἐδῶ ὡς «ὁ εἷς, τὰ πάντα καὶ οὐδεὶς» (ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος). Μόνο ἐδῶ γνωρίζεται ὁ Θεὸς ὡς τῆς ἑνότητος χορηγός. 

Μόνο ἐδῶ βρίσκει ὁ ἄνθρωπος τὸν ἑαυτό του ὁλόκληρο, σωσμένο ψυχῇ τε καὶ σώματι. 

* 

Οἱ σελίδες ποὺ ἀκολουθοῦν δὲν δίδονται σὰν λύσι στὸ πρόβλημα τῆς ἑνότητος, ἀλλὰ σὰν μικρὲς ἀφορμὲς καὶ ἀναβαθμοὶ ποὺ πιθανῶς μποροῦν νὰ βοηθήσουν κάποιον στὸ νὰ προχωρήση πιὸ συνειδητὰ μέσα στὴν ᾿Εκκλησία, ὅπου «τὸ φρικτὸν ἐκεῖνο τῆς ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον ἑνότητος μυστήριον ἐπιτελεῖται» (Μυσταγωγία, ἁγίου Μαξίμου). 

Τότε μόνος του κανεὶς θὰ καταλάβη ποιὰ ἀπάντησι δίδεται καὶ γιὰ τὸ 778 πρόβλημα τῆς ἑνώσεως τῶν ᾿Εκκλησιῶν καὶ τὸν «οἰκουμενισμό», ποὺ ἦταν ἡ πρώτη ἀφορμὴ γιὰ τὴ σύνταξι αὐτῆς τῆς ἐργασίας. 

* 

Πρὶν τελειώσουν αὐτὲς οἱ εἰσαγωγικὲς γραμμὲς πρέπει ἀκόμη κάτι νὰ λεχθῆ· 

Τὸ νὰ κατεβάσης τὸν λόγο στὸ ἐπίπεδό σου -ἀπασχολούμενος μὲ παρόμοια θέματα- δὲν εἶναι ἐπιτρεπτὸ (ὁ ἄλλος δὲν περιμένει νὰ ἀκούση τὶς ἀπόψεις σου, ἀλλὰ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ). Καὶ τὸ νὰ ἀνέβης ὁλόκληρος στὸ ὕψος τῆς θεολογικῆς ἱερολογίας, ὄντας μεμολυσμένος, εἶναι ἐπικίνδυνο καὶ ἀνέφικτο. ῎Ετσι, νοιώθεις τὸ γράψιμο τοῦτο νὰ εἶναι πάντα ἕνας σταυρός. 

Γι᾿ αὐτό, ἂς γίνουν δεκτὲς οἱ σελίδες τοῦτες σὰν ἕνας ὀβολὸς ἑνὸς φτωχοῦ στοὺς ἀδελφούς του. Καὶ ἂς εἶναι συγχρόνως μιὰ αἴτησι τῶν προσευχῶν τους. Γιατὶ μόνο στοὺς ἀδελφούς, τοὺς «ἁγίους», τὴν ᾿Εκκλησία τῶν πρωτοτόκων, μποροῦμε νὰ στηριχτοῦμε. ᾿Εκεῖ βρίσκεται ἡ ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας.

 

Αρχ. Βασίλειος Γοντικάκης,

Προηγούμενος Ιεράς Μονής Ιβήρων

Αγίου Όρους

Λόγια τοῦ π. Βασιλείου Ἰβηρίτη στὴν ἐντατική: «Ο Χριστὸς εἶναι Ζωή, εἶναι τὸ Φῶς, εἶναι Παράδεισος»!

 

Λόγια τοῦ π. Βασιλείου Ἰβηρίτη στὴν ἐντατική: «Ο Χριστὸς εἶναι Ζωή, εἶναι τὸ Φῶς, εἶναι Παράδεισος»!

(28 Αυγούστου – 17 Σεπτεμβρίου 2025)

- Μὴ μοῦ λέτε νὰ γίνω καλά. Εἶμαι καλά. 

Ὁ ἡγούμενος [Ηγούμενος Ναθαναήλ της Ιεράς Μονής Ιβήρων], ὄντας ἀσθενής ἀπὸ τὸ κόβιντ καὶ ὁ Γέροντας στὴν ἐντατική, σὲ τηλεφωνικὴ ἐπικοινωνία τοῦ εἶπε:

«Γέροντα, διάβασα τὰ Ἀποτυπώματα, καὶ ἐπειδὴ ἐγὼ ἤμουν ἔτσι ζαβλακωμένος, ἄρρωστος, πονεμένος, στεναχωρημένος ἀπ᾿ ὅλ᾿ αὐτὰ τὰ γεγονότα ποὺ συνέβησαν στην πανήγυρη [ὁ π. Ἀθηναγόρας ἀπὸ τὴ μητρόπολη Βεροίας ἀρρώστησε ἐδῶ τὴν προπαραμονή, ὁ Γέροντας τραυματίστηκε τὴν παραμονή, ὁ π. Ἰωακεὶμ τοῦ Μυλοποτάμου ἔσπασε τὸ χέρι του στὴ διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας, ὁ μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ποὺ προεξῆρχε, ὁ ἡγούμενος κι ἄλλοι τρεῖς πατέρες κόλλησαν κόβιντ] μὲ ἀκούμπησε πολύ.»

Ὅταν πῆγε καὶ τὸν εἶδε στὴν ἐντατική, τοῦ λέει ὁ Γέροντας:

«Μοῦ ᾿πες προχθὲς κάτι, καὶ μὲ κολάκευσε, ὅτι σ᾿ ἀκούμπησαν τ᾿ Ἀποτυπώματα. Καὶ δὲν πρέπει νὰ κολακεύεται κανείς· εἶν᾿ ἁμαρτία. Σὲ ζητῶ νὰ μὲ συγχωρέσεις γι᾿ αὐτὸ τὸν λογισμὸ ποὺ ἔβαλα.»

Προγεύομαι τὴ μέρα τοῦ πανηγυριοῦ, τῆς ἐξόδου μου καὶ τῆς νεκρωσίμου ἀκολουθίας στὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο (τὸν ναὸ τοῦ κοιμητηρίου τῆς Μονῆς. Τὶς τελευταῖες ἡμέρες ἀνέφερε τοὺς Ἁγίους Πάντες, τὸν ναὸ τοῦ κοιμητηρίου τῆς Σκήτης Ἰβήρων, ὅπου ἀσκήτευε ἀπὸ τὸ 1965 ὣς τὸ 1968).

Θὰ εἶμαι ἐκεῖ καὶ θὰ ἀπολαμβάνω. Καὶ τὸ κελί μου θὰ βλέπω καὶ ὅλους σας. (Ἕνα μήνα πρίν, ἔλεγε: «Ἐγὼ θὰ φύγω ἀλλὰ θὰ εἶμαι ἐδῶ. Θὰ παρακολουθῶ τὰ ἔργα. Θὰ τὰ παρακολουθῶ ὅλα. Δὲν θὰ μ᾿ ἐνοχλεῖτε· δὲν θὰ σᾶς ἐνοχλῶ.»)

Καί: Περιμένω τὴ μεγάλη γιορτὴ στὸ κοιμητήριο τῆς Ἰβήρων. 

Μιὰ ἑβδομάδα περίπου πρὶν ἀπὸ τὴν κοίμησή του:

-Θά ᾿θελα ἕνας Ὀρθόδοξος παπὰς νὰ μὲ κοινωνήσει.

-Ἀμέσως τώρα. Πότε θέλετε;

-Σήμερα.

Μετὰ ἀπὸ λίγο, γιὰ τὸν ἱερέα ποὺ θὰ τὸν κοινωνοῦσε:

-Ποῦ εἶναι τώρα;

-Ἔρχεται. Πάει στὴν ἐκκλησία, νὰ πάρει τὴ θεία κοινωνία.

-Ἄ, ἐντάξει. Διάβαζε τὰ γράμματα (τὴν ἀκολουθία τῆς θείας Μεταλήψεως).

Μετὰ τὴ θεία κοινωνία: Νάμα, νάμα (πολλὲς φορὲς μέχρι νὰ βροῦν σὲ σοῦπερ μάρκετ καὶ νὰ τοῦ τὸ φέρουν).

Στὸν ἡγούμενο, μετὰ ποὺ αὐτὸς τὸν κοινώνησε:

-Σ᾿ εὐχαριστῶ πολύ. Μεγάλη δύναμη ἡ θεία κοινωνία. Εὐχαριστῶ πολύ. Εὐχαριστῶ πολύ. Εὐχαριστῶ πολύ. Εὐχαριστῶ πολύ.

Στὴν ἑπόμενη θεία κοινωνία, στὸν ἡγούμενο:

- Δὲν ξέρεις τί δύναμη ἔχει ἡ θεία κοινωνία.

Στην τελευταία θεία κοινωνία του, ὅταν μόνο λέξεις μποροῦσε ν᾿ ἀρθρώσει:

- Εὐχαριστῶ. Εὐχαριστῶ. Εὐχαριστῶ.

- Γέροντα, ἐμεῖς εὐχαριστοῦμε.

-Ὄχι. Ὄχι. Ὄχι.

Στὸν μητροπολίτη Λεμεσοῦ Ἀθανάσιο:

-Κοίταξε, κάνεις ἔργο ἱερό. Συνέχισέ το. Εἶναι ἔργο Θεοῦ. 

Στοὺς νοσηλευτές:

-Τὸ ξέρεις τὸ Πάτερ Ἡμῶν; Πὲς τὸ Πάτερ Ἡμῶν. Πὲς τὸ Πιστεύω. 

-Ποῦ εἶναι ὁ Π.Δ. (ὁ γιατρός, πνευματικοπαίδι του, ποὺ εἶχε τὴν ὅλη φροντίδα του κι ἔλειπε τότε στὴν Ἀγγλία); Πότε θά ᾿ρθει;

-Θά ᾿ρθει τὴν Τρίτη.

-Σήμερα τί μέρα εἶναι;

-Τετάρτη. Θέλουμε ἀκόμα λίγες μέρες.

Ἔκανε ἕνα νόημα ὅτι δὲν θὰ προλάβει. Ὁ γιατρὸς ἄλλαξε τὰ εἰσιτήρια κι ἦρθε Σάββατο βράδυ, τρία εἰκοσιτετράωρα καὶ κάτι πρὶν ὁ Γέροντας ξεψυχήσει. 

Γιὰ μιὰ μαύρη νοσηλεύτρια ποὺ τὸν περιποιοῦταν:

-Αὐτὴ ξέρει ἑλληνικά;

-Ξέρει καλύτερα ἀπὸ μᾶς. Ἦρθε τριῶν χρονῶν στὴν Ἑλλάδα μὲ τὸν πατέρα της.

-Αὐτὴ εἶναι μιὰ μαύρη ποὺ εἶναι ἄσπρη. Ἐγὼ εἶμαι μαῦρος.

Πολὺ μὲ περιποιοῦνται. Πολὺ μὲ φροντίζουνε. Δὲν τὸ ἀξίζω. Μὴ μὲ περιποιεῖστε τόσο πολύ.

Εἶμαι ἕνα κάθαρμα ποὺ ἀκούει στὸ ὄνομα Βασίλειος Γοντικάκης (εἶχε ἕνα πλαστικὸ βραχιόλι στὸ χέρι ποὺ ἔγραφε: «Βασίλειος Γοντικάκης τοῦ Κωνσταντίνου»).  

Νὰ μὲ ράψετε (ὁλόκληρο, στὸν μοναχικὸ μανδύα, νὰ μὴ φαίνεται οὔτε τὸ πρόσωπο, οὔτε κάτι ἄλλο). Ραμμένο, ραμμένο. Θέλω νά ᾿μαι ραμμένος. (Ὅταν εἶδε ἕναν ἡγούμενο νὰ τὸν κηδεύουν μὲ μανδύα καὶ ποιμαντορικὴ ράβδο: «Ἐμένανε, ἁπλὸ μοναχό. Ὅ,τι κάνουν στοὺς μοναχούς.»)  

Ὁ τάφος δὲν εἶναι πέρασμα στὸν θάνατο, ἀλλὰ στὴ ζωή, τὴν ὄντως Ζωή. Ὁ Χριστὸς εἶναι Ζωή, εἶναι τὸ Φῶς, εἶναι Παράδεισος. Εἶμαι καταδικασμένος νά ᾿μαι στὸν Παράδεισο.

Δόξα τῷ Θεῷ. Δόξα τῷ Θεῷ. Δόξα τῷ Θεῷ (πολλὲς φορὲς σὲ πολλὲς μέρες).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να πας τις λύπες και τις χαρές, τις δικές σου και του κόσμου, στον Χριστό! π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

Κυριακή μετά την 

Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού

Ἐκ τοῦ κατὰ Μᾶρκον

η΄ 34 - θ΄ 1 

  

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία

του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στα πλαίσια της ερμηνείας που έγινε στο κήρυγμα της Κυριακής  18 Σεπτεμβρίου του 1994

Τὸ ηχητικό απόσπασμα από την ομιλία - σε mp3 εδώ 

Η Εκκλησία μας σήμερα χαρακτήρισε την Κυριακή ως Κυριακή μετά την Ύψωση, μιας και είχαμε γιορτάσει τη μεγάλη γιορτή της Ύψώσεως του Σταυρού, και το Ευαγγέλιο που διαβάσαμε πριν από λίγο, από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, αναφερόταν ακριβώς σε αυτό το γεγονός. Βέβαια, όσο δύσκολο είναι να καταλάβεις το γεγονός του Σταυρού του Χριστού –είναι κάτι παραπάνω από το δύσκολο, μόνο μέσα από το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος μπορείς να το καταλάβεις – άλλο τόσο δύσκολο είναι να ερμηνεύσεις και τον ίδιο τον άνθρωπο, όπως τον περιγράφει σήμερα σε μια πρόταση του μικρή ο Χριστός, που είναι το κέντρο της ευαγγελικής περικοπής. Και αυτή η φράση, η πολύ γνώστη σε εμάς, παραμένει εν πολλοίς ακατανόητη και λίγο δυσπρόσιτη. Είναι εκείνο που λέει ότι όποιος θέλει να σώσει την ψυχήν αυτού, αυτός θα τη χάσει για μένα και το Ευαγγέλιο. 

Μπορεί καμιά φορά να κάνουμε κάποιες ερμηνευτικές προσεγγίσεις και να νομίζουμε ότι το καταλαβαίνουμε, αλλά είναι πραγματικά το βάθος αυτού του λόγου πολύ μεγάλο, για αυτό λοιπόν να το προσεγγίσουμε, όσο μπορούμε να προσεγγίσουμε ένα πολύ μεγάλο μυστήριο. Για να το καταλάβουμε, θα ακολουθήσω τον δρόμο των Πατέρων. Παίρνουμε, αφού μιλάει για την ψυχή το κομμάτι, παίρνουμε την ψυχή, που θεωρούμε όλοι που την ξέρουμε. Και λένε τα εξής. Η ψυχή, λέει, του ανθρώπου είναι ένα όργανο, ας το πούμε έτσι, που έχει ένα διφυή χαρακτήρα. Πρώτα, πρώτα δέχεται τα μηνύματα από τον κόσμο μέσα από τις σωματικές αισθήσεις, από τα μάτια, από τα αυτιά, από την αφή, παίρνει τις αισθήσεις και τις αναλύει. Κι έτσι ζούμε τον συναισθηματικό μας κόσμο, κάνει αυτές τις αναλύσεις· αυτή είναι η πρώτη έκφραση του ψυχικού κόσμου. Η δεύτερη έκφραση του ψυχικού κόσμου είναι, ακριβώς αναλύοντας τα μηνύματα που παίρνει από τον Θεό, να ανάγεται προς τον Θεό. Βλέπετε λοιπόν πως η ψυχή έχει έναν διφυή χαρακτήρα. Αναλύει τα μηνύματα του κόσμου, τα ερεθίσματα, τα αισθητά, αλλά ακόμη περισσότερο αναλύει, δέχεται και κατευθύνεται προς τον Θεό. 

Τώρα κοιτάξτε πού είναι αυτή η έννοια της απωλείας της ψυχής, για να την σώσουμε. Αν κάποιος σταθεί σε ένα από αυτά τα δύο, δηλαδή στην πρώτη έκφραση της αναλύσεως των εξωτερικών ερεθισμάτων, να παίρνει τα μηνύματα από τον κόσμο, να χαίρεται, να λυπάται, να έχει συναισθηματικό κόσμο, αυτό είναι ένας ψυχισμός, αν δεν υπάρχει το δεύτερο στοιχείο. Είναι ο άνθρωπος ο ψυχικός, ο ψυχολογικός, ο ψυχαναλυτικός, ο οποιοσδήποτε, ο οποίος ακριβώς παθαίνει και αρρωσταίνει και χάνεται, και όλος αυτός ο ψυχισμός και ο συναισθηματισμός γίνεται κατάρα και γίνεται απώλεια και γίνεται τρέμουλο και γίνεται βάσανο, γιατί ακριβώς δεν πάει στον δεύτερο δρόμο: στον δρόμο της αναλύσεως των μηνυμάτων του Θεού. 

Αλλά και το άλλο είναι καταστροφή. Αν κάποιος, αγνοώντας όλα τα σωματικά και όλα τα των εξωτερικών ερεθισμάτων, προσπαθεί να πάει στον Θεό χωρίς αυτά. Να έλεγα που ενώ η πρώτη κατηγορία ήταν ο άνθρωπος του ψυχισμού, [η δεύτερη] είναι ο άνθρωπος του διαλογισμού που, ξεχνώντας όλα τα του κόσμου, πάει να βρει με ένα δικό του τρόπο, αφηρημένο – και  δεν υπάρχει αφηρημένος τρόπος για να βρεις τον Θεό – να βρει τον Θεό. 

Ο πρώτος, λοιπόν, τρόπος είναι ο τρόπος του ψυχισμού· λάθος. Ο δεύτερος τρόπος είναι ο τρόπος του διαλογισμού· λάθος. Και εκεί ακριβώς, σε αυτό το σημείο, έγκειται η ερμηνεία τού να χάσεις τη ψυχή σου, που τι σημαίνει; Για να βρεις τον κόσμο όλο και για να βρεις τον Χριστό, πρέπει αυτά να τα συνδέσεις, δηλαδή να πάρεις τα μηνύματα του κόσμου και να μην σου φτιάχνουν αυτά ούτε λύπη ούτε χαρά. Κι όλα αυτά που παίρνεις, να πεις, δεν ξέρω, αυτά με λυπούν ή αυτά με κάνουν να χαίρομαι; εγώ θα τα πάω στον Χριστό! Και πηγαίνοντάς τα στον Χριστό, επειδή ακριβώς πας τα πράγματα που παίρνεις από τον κόσμο, δεν ζεις μια αφηρημένη ζωή, αξιοποιείς αυτά που έφτιαξε ο Χριστός για σένα. Πηγαίνοντάς τα στον Χριστό, πας τις λύπες και τις χαρές του κόσμου, κι όλες αυτές οι λύπες και οι χαρές πάνε εκεί και τότε ανάγονται εκεί. Και η χαρά σου είναι πέρα από την χαρά, και δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από αυτήν: το να πας τις λύπες σου και τις χαρές σου, τις δικές σου και του κόσμου, στον Χριστό! 

Και τότε παύει  η αφηρημένη αναζήτηση του Θεού, παύει ο δρόμος του διαλογισμού και παύει η συναισθηματική αναζήτηση του Θεού. Η αναζήτηση των ψυχικών συναισθημάτων, των ψυχικών καταπτώσεων ή αναβάσεων, των ψυχικών ασκήσεων, των ψυχολογικών ασκήσεων, γιατί όλα τα πας στον Χριστό. Και τι είναι αυτό που χάνεις ακριβώς; Χάνεις αυτούς τους δυο δρόμους, που είναι αποτυχία και είναι βάσανος. Και αν δεν χάσεις αυτά και τα δύο: να ζητήσεις έναν Θεό αφηρημένο ή να παίρνεις τα μηνύματα του κόσμου για να ζεις ψυχικές και ψυχολογικές καταστάσεις, χάνεις τα πράγματα όπως τα θέλει ο κόσμος. Δείτε το γύρω σας: Ή μερικοί αναλύουν τα πράγματα και θέλουν να ζήσουν συναισθηματικά. Ή μερικοί αναζητώντας τα υψηλά, τα απόλυτα, πάνε σε ένα διαλογισμό και δεν βρίσκουν τίποτε. Αυτό χάνεις λοιπόν και αυτή είναι η ενότητα. 

Και να προσθέσω κάτι ακόμη που είναι πολύ σπουδαίο για την ισορροπία μας την πνευματική. Αν καταλάβατε αυτό που είπα – είναι  δύσκολο, φαίνεται δύσκολο και εγώ δύσκολα σας τα λέω – αν όμως, έστω στοιχειωδώς, το καταλάβατε και μπείτε σε αυτή την πορεία τού να μην σας πιάνει αγωνία από τις λύπες και τις χαρές του κόσμου γιατί τις πάτε στον Χριστό, λέει ο λόγος ο πατερικός που θα μπει μέσα ο πειρασμός και θα σας κάνει να μην τα πηγαίνετε στον Χριστό, να μην καταλαβαίνετε γιατί τα πάτε. Θα μπει μέσα ο πειρασμός και δεν θα αισθάνεστε τίποτε. Και λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας ότι και αυτή την αδυναμία σας να καταλάβετε, να την πάτε και αυτή στον Χριστό. Αν δηλαδή περνάτε δύσκολα, αν έχετε μια αφηρημένη κατάσταση ζωής και δεν καταλαβαίνετε αυτό που κάνετε, λέει και αυτό να το πάτε στο Χριστό! Ακόμη και το χαμένο νου  σας στον Χριστό να τον πάτε! Όλα αυτά εκεί να τα πάτε και τότε θα καταλάβετε τι σημαίνει να χάσεις την ψυχή σου για να τη σώσεις! 

Εμείς τι κάνουμε; αναλύουμε τα πράγματα γύρω μας, με χαρά, με λύπη, και στεκόμαστε εκεί. Και μετά, όλα αυτά χάνονται! Ή παίρνουμε κάποιες μικρο-ευχάριστες στιγμές από τη σχέσεις μας με τον Χριστό. Στεκόμαστε σε αυτές και χάνουμε το τώρα. Ακούστε, δεν ξέρω τι αισθάνεστε ή δεν αισθάνεστε. Αυτά που είπα είναι δεδομένα! Και αν δεν αισθάνεστε τίποτε και αν ο πειρασμός πήρε το νου σας και τον πετάει από εδώ και από εκεί, έστω και αυτό που δεν αισθάνεστε να το πάτε στον Χριστό και να πείτε «Κύριε ελέησον»! Και Εκείνος θα κάνει ό,τι μπορεί!

Είπα στην αρχή που είναι δύσκολο να καταλάβεις αυτή τη φράση και παραμένει δύσκολο και μυστήριο. Δεν ξέρω αν σας βοήθησα για να κάνετε κάτι, αλλά τουλάχιστον ένα να θυμάστε, ότι Χριστός χωρίς τις χαρές και τις λύπες του κόσμου δεν υπάρχει. Και ότι χαρές και λύπες του κόσμου χωρίς Χριστό δεν υπάρχουν. Και αν τίποτε δεν ζείτε, πηγαίνετέ τα  όλα στον Χριστό για να βρείτε αυτό που δεν ζείτε. Αυτό σημαίνει «να χάσετε την ψυχή σας»! Αυτό σημαίνει. Σταθείτε μπροστά Του κάθε μέρα και λέγετε «Κύριε ελέησον». Και μην λυπάστε για τίποτε και μην χαίρεστε παραπάνω από ό,τι πρέπει για τίποτε. Και τότε θα μπορείτε να κλαίτε μετά κλαιόντων και να χαίρετε μετά χαιρόντων. 

Αυτή είναι η ιστορία του Χριστού και αυτή είναι η ιστορία της πνευματικής μας ζωής. Προσέξτε λοιπόν! Ούτε άνθρωποι του διαλογισμού, ούτε άνθρωποι του λανθασμένου ψυχισμού. Εύχομαι να το καταφέρετε, για να μπορείτε κάπου παραπάνω να πάτε την πνευματική σας ισορροπία και τη ζωή σας.

Φιλολογική επιμέλεια κειμένου

Ελένη Κονδύλη

※ 

Περισσότερες ομιλίες 

του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr