ο Θεός δεν αναγκάζει με βία, αναγκάζει από αγάπη προς θεραπεία ... π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος - Θ΄ Κυριακή του Ματθαίου

 

ΚΥΡΙΑΚῌ ΕΝΑΤῌ 

Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον 

ιδ΄ 22 - 34  

Κήρυγμα του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

την Κυριακή  1η Αυγούστου του 2004 - σε mp3 εδώ 

Ήταν μια περιγραφή Ευαγγελικής περικοπής όπου μπήκαμε σε στοιχεία καθημερινότητας. Κύματα, ταραχή, αγωνία, ολιγοπιστία, η πάλη του μπορώ και δεν μπορώ. Καθημερινά πράγματα, αλλά το πιο προκλητικό σε αυτή την περικοπή ήταν κάτι εισαγωγικό, μια λέξη που κάνει ακόμη πιο προβληματική τη στάση του Χριστού, απέναντι στην δικαιολογημένη, ανθρώπινη ταραχή των μαθητών μπρος στην ταραχή των στοιχείων της φύσης. 

Το κείμενο είπε στην αρχή πως ο Χριστός «ἠνάγκασεν» τους μαθητάς αυτού, λέει για να μπουν μες’ στο πλοίο τους. Τους ανάγκασε και θα έλεγε κανείς δηλαδή τους αναγκάζει να περάσουν μια ταραχή και γιατί τους αναγκάζει; Ο Χριστός που είναι αγάπη μπορεί κάποιον να τον αναγκάζει; και μάλιστα ξέροντας ως Χριστός, πως μετά από λίγο θα περάσουν αυτή την ταραχή. Είναι πράγματι πολύ σπουδαία η λέξη αυτή και να την προσεγγίσουμε γιατί πραγματικά είναι ένας κόσμος ολόκληρος που αποκαλύπτεται μπροστά μας και μας δίνει άλλα ερείσματα, άλλες δυνάμεις δηλαδή και άλλα εργαλεία, για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές τρικυμίες του κόσμου. 

Να μπω σ' αυτή τη λέξη κλειδί, τη λέξη ανάγκη. Όταν λέμε ανάγκη, τι θυμόμαστε; Κάτι που αν δεν το χρησιμοποιήσουμε δεν θα ζήσουμε. Έχω την ανάγκη να πίνω νερό, έχω την ανάγκη να τρώω φαγητό, έχω την ανάγκη να ζεσταίνομαι όταν έχει κρύο και αντίστροφα. Όλα αυτά είναι δώρα του Θεού. Οι ανάγκες, το να φάω, το να πιώ είναι δώρα του Θεού. Ο Θεός θα μπορούσε να μας κάνει να μην τρώμε, να μην πίνουμε να μην κρυώνουμε, να μην ζεσταινόμαστε. Τι δώρα του Θεού είναι αυτά που  μας κάνουνε να είμαστε εξαρτημένοι από την τροφή, από το νερό, από τα πράγματα του κόσμου; Στην γλώσσα της θεολογίας  αυτό δεν λέγεται εξάρτηση, αυτό λέγεται άνοιγμα. Την ώρα που πεινάς πρώτα-πρώτα ανοίγεσαι στη φύση για να πάρεις τροφή, ανοίγεσαι σε ένα πρωτογενές μέγεθος, δώρο του Θεού και καταλαβαίνεις πίσω από τη φύση που θα πάρεις [την] τροφή σου, την δωρεά του Θεού. Είναι ένας άλλος καθρέφτης, ένα άλλο κοίταγμα, ένα άλλο άνοιγμα στο Θεό, η ανάγκη. Ακόμα και η ανάγκη να κουβεντιάσουμε με κάποιον, να έχουμε κοινωνία, είναι και πάλι μια πρόκληση κοιτάγματος στον άλλον που είναι δώρο του Θεού. Ακόμα και η ανάγκη να προσευχηθώ, να στραφώ στον Θεό είναι μια πρόκληση για να ανοίγομαι. Βλέπετε ανοίγομαι στη φύση, στους ανθρώπους και στον Θεό. Αυτό λοιπόν που λέω ανάγκη, είναι δώρο του Θεού γιατί με κάνει να ανοίγομαι. Όταν κλείνομαι και όταν περιφρονώ τα πάντα γύρω μου, αυτό δεν είναι μόνο ένας βιολογικός θάνατος, αλλά και ένας βαθύς πνευματικός και ψυχικός θάνατος. Άρα καταλαβαίνετε έτσι με τα λίγα λόγια που σας είπα, πως η ανάγκη είναι και δώρο του Θεού και άνοιγμα δοξολογικού κοιτάγματος  του Θεού.

Κοιτάξτε τώρα μέσα από αυτό το εργαλείο της λέξης ανάγκης, πως η ερμηνευτική παράδοση της Εκκλησίας μας,  προσεγγίζει πια το κείμενο. Ο Χριστός τους ανάγκασε να μπουν στο πλοίο. Αφού η ανάγκη λοιπόν είναι μια πρόκληση, είναι ένα ερέθισμα  για άνοιγμα, για θεραπεία και για δοξολογία του Θεού και αφού τα πράγματα του κόσμου είναι έτσι, υπάρχουν και η πείνα και η δίψα και η τρικυμία, όλα αυτά πια ως ανάγκες, ως πρόκληση οδηγούν κάπου, οδηγούν στο ίδιο τον Χριστό, σε ένα άνοιγμα δοξολογικό. Πίσω από όλα, πίσω από την τρικυμία, να δεις Εκείνον. Η ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες το θέλετε ή δεν το θέλετε. Ή θα γκρινιάζουμε, ή μέσα από την πρόκληση μιας τρικυμίας  και μίας ταραχής θα αναγόμαστε σε Αυτόν. Και βλέπετε, την ώρα που πίστευε ο Πέτρος δεν βούλιαζε, την ώρα που δεν πίστευε βούλιαζε «Ὀλιγόπιστε! εἰς τί ἐδίστασας;» Του λέει και κάνει πια την ανάγκη και φιλοτιμία όπως λέει το τροπάριο που έχει Θεολογία. Την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε μια τρικυμία, μια δυσκολία της ζωής, την κάνει γεγονός  δοξολογικό. Την βλέπουμε πρώτα δοξολογικά. Ότι αυτό θα με οδηγήσει πιο πολύ στον Θεό και θα ξεπεράσω πολλές φορές το κλείσιμο μου. Κλείνομαι στα προβλήματά μου θέλω να μην έχω κανένα πρόβλημα και γίνομαι ολόκληρος πρόβλημα. Και όταν αντιμετωπίζω αυτές τις ανάγκες, δοξολογικά, τότε «Θαρσεῖτε», λέει Εκείνος, «ἐγώ εδώ εἰμι». Και πίσω από όλα πια, θεραπευτικά, βρίσκεται Εκείνος. Να λοιπόν η ανάγκη, να το άνοιγμα, να η δυσκολία, όλα για μας εργαλεία και όλα προκλήσεις καθημερινές για να μπορούμε βαθιά να θεραπευτούμε. 

Ο Θεός λοιπόν δεν ανάγκασε με βία, ανάγκασε από αγάπη προς θεραπεία, για να μάθουνε οι μαθητές  του να βλέπουνε βαθιά, πολύ πιο βαθιά πέρα από την τρικυμία, να βλέπουν Εκείνον, να θεραπεύονται. 

Περισσότερες ομιλίες του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr  

Αυτός ο φοβερός εξαναγκασμός σε ελευθερία... π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος - Κυριακή Θ΄ Ματθαίου

ΚΥΡΙΑΚῌ ΕΝΑΤῌ 

Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον 

ιδ΄ 22 - 34  

Κήρυγμα του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

την Κυριακή 17 Αυγούστου του 2003 - σε mp3 εδώ 

Το ευαγγελικό κείμενο που ακούσαμε πριν από λίγο είναι σίγουρα γνωστό σε όλους σας και μάλιστα γνωστό με την απλότητά του και την απλή κατανόησή του. Αλλά τολμώ να πω πως είναι ταυτόχρονα πολύ συγκλονιστικό. Απλό μεν είναι, γιατί το καταλαβαίνουμε όλοι. Θάλασσα, τρικυμία, οι μαθητές φοβούνται, έρχεται ο Χριστός, τους σώζει. Και θα έλεγε κάποιος -βγάζοντας ένα άμεσο συμπέρασμα και δεν θα έκανε λάθος- να, μέσα στις τρικυμίες του βίου, αν εμπιστευόμαστε στον Χριστό, Εκείνος μας σώζει. Είναι μια σωστή αλλά απλή προσέγγιση, που ουσιαστικά γίνεται συγκλονιστική, αν μελετήσουμε το ποια είναι η διεργασία του να καταλήξουμε σε αυτή την εμπιστοσύνη στον Χριστό. Γιατί και μια πρόταση να κάνεις, να το πείτε σ’ έναν που δυσκολεύεται για τη ζωή και συγκλονίζεται μέσα στα κύματα του βίου και να του πείτε: να εμπιστεύεσαι στον Χριστό. Σωστά του απαντήσατε και εκείνος θα σας πει: πώς θα το κάνω; Αλήθεια, αυτό το «πώς» πολλές φορές και σε εμάς που εντρυφούμε σε αυτά τα κείμενα και σε αυτή την πραγματικότητα της ζωής, δεν είναι ένα συγκλονιστικό ερώτημα; Να λοιπόν αρχίζει από εδώ και μετά η συγκλονιστική ιστορία αυτής της διηγήσεως.

Επιτρέψτε μου να σας την καταθέσω τονίζοντας πως για να την καταλάβουμε πρέπει να προσεγγίσουμε τρία παράλογα, θα έλεγα τρελά, σημεία του κείμενου που ακούσαμε. Πιθανώς να μην τα συλλάβατε, όταν τα λέω παράλογα και τρελά έτσι είναι, αλλά ακούστε τα παρακαλώ και μόνο όταν τα προσεγγίσουμε αυτά τα κείμενα, όχι απλώς βέβαια μόνο ερμηνευτικά, αλλά βιωματικά, μπορούμε τότε να πάρουμε την απάντηση του «πώς θα εμπιστευτώ το Χριστό;» Να σας θυμίσω ή να σας αποκαλύψω τα τρία παράλογα σημεία της περικοπής.

Το πρώτο ήταν η λέξη της πρώτης γραμμής «ἠνάγκασεν ὁ Ἰησοῦς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ἐμβῆναι εἰς τὸ πλοῖον». «Ηνάγκασεν;» Μα εμείς γνωρίζουμε μέσα από τη Γραφή ένα Θεό που δεν αναγκάζει και δεν βιάζει ποτέ. Αυτό είναι το πρώτο παράλογο. Ένας Θεός που αναγκάζει, για κάτι τελείως περιττό, να μπουν στο πλοίο. Κρατήστε το.

Το δεύτερο παράλογο και συγκλονιστικό είναι το ότι, ενώ γίνεται χαμός κάτω στη θάλασσα, όπως λέει το κείμενο, δύο φορές το τονίζει, ο Χριστός ήταν κατ’ ιδίαν και ήταν μόνος προσευχόμενος, αυτό δεν είναι συγκλονιστικό; Και θα έλεγαν πολλοί μέσα στον κόσμο που συγκλονίζεται από την ταραχή, μπορεί ο Χριστός να είναι, κατ’ ιδίαν και μόνος, προσευχόμενος; Ποια είναι η παρέμβασή Του για τα πράγματα του κόσμου;

Και το τρίτο συγκλονιστικό, και ταυτόχρονα παράλογο και τρελό, είναι το ότι -δεν ξέρω αν το προσέξατε- οι μαθητές δεν φοβήθηκαν τη θάλασσα· πολύ μετά ο Πέτρος φοβήθηκε όταν είδε που βουλιάζει. Φοβήθηκαν τον Χριστό. Και «εταράχθησαν ιδόντες τον Κύριον επί τα ύδατα περιπατούντα», είπε το κείμενο. Να λοιπόν τρία παράλογα σημεία. Ας τα προσεγγίσουμε για λίγο και εκεί μπορούμε να βρούμε, τουλάχιστον με το νου μας, κάποια σημεία για αυτή τη βιωματική προσέγγιση αυτής της βαθιάς δυνατότητας που έχουμε να εμπιστευόμαστε τον Χριστό σε όλα τα σημεία της ζωής μας. Στα δύσκολα και τα εύκολα.

Πρώτον, το «ἠνάγκασεν». Ο Θεός ποτέ δεν αναγκάζει. Ο Θεός ποτέ δεν βιάζει. Είναι Θεός ελευθερίας. Ο Θεός που θέλει ελεύθερα πρόσωπα. Και ξέρετε γιατί αναγκάζει; Για να γίνουμε ελεύθεροι. Δεν μας θέλει να είμαστε πλάι Του και να λέμε συνέχεια «Χριστέ μου, Χριστέ μου κρατιόμαστε πάνω Σου, να σε βλέπουμε και να στηριζόμαστε». Θέλει ελεύθερα πρόσωπα. Η παρουσία Του είναι μυστική και άδηλη. Γι’ αυτό φαίνεται που δεν είναι μέσα στην ιστορία. Είναι μέσα στην ιστορία. Θα μπορούσε κάθε μέρα να εμφανίζεται μπροστά μας και να λέει: «Εδώ είμαι. Κάντε αυτό και κάντε τ' άλλο». Τότε πια δεν θα ήμασταν πρόσωπα. Δεν θα ήμασταν άνθρωποι. Δεν θα ήμασταν ελεύθεροι. Η παρουσία Του είναι μυστική, είναι άδηλη, είναι αγαπητική. Είναι σεβαστική, είναι τιμητική για το πρόσωπο και την ελευθερία του ανθρώπου. Τους αναγκάζει να είναι ελεύθεροι και μόνοι τους στη βάρκα, χωρίς να τους εγκαταλείψει όμως. Αυτός ο φοβερός εξαναγκασμός σε ελευθερία -εμείς νομίζουμε που ο αναγκασμός σημαίνει βία- και εδώ είναι ο αναγκασμός της ελευθερίας. Ίδια στοιχεία περνάνε και μέσα στην παιδαγωγία των παιδιών μας: ο αναγκασμός της ελευθερίας. Εδώ λοιπόν ο Θεός μας καλεί και μας λέει: «Είστε αναγκασμένοι να είστε ελεύθεροι, Εγώ είμαι μαζί σας με ένα μυστικό κρυφό τρόπο. Είμαι πάντα μαζί σας ως πανταχού παρών». Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο, το τρελό: ο εξαναγκασμός για την ελευθερία. Αλλοίμονο αν δεν γίνουμε ελεύθεροι. Αν δεν έχουμε προσωπικότητα. Αν δεν έχουμε πρόσωπο. Αν δεν έχουμε γλώσσα. Αν δεν έχουμε φωνή. Αν δεν έχουμε δυνατότητα να εκφραστούμε. Και ο Θεός κρύβεται πάντα για να μας δώσει αυτή την ευκαιρία. Και εμείς δεν το καταλαβαίνουμε. Ή απογοητευόμαστε από την απουσία Του ή εκμεταλλευόμαστε την δήθεν απουσία Του, για να κάνουμε ό,τι θέλουμε. 

Το δεύτερο συγκλονιστικό στοιχείο είναι αυτό που είπα: που ήταν «κατ' ἰδίαν και μόνος προσευχόμενος». Προσέξτε. Η μοναξιά μόνο για ένα λόγο καταξιώνεται και όχι μόνιμα, αλλά περιστασιακά. Η μοναξιά καταξιώνεται μόνο για να καλλιεργείς πολύ βαθιά τη δυνατότητα που έχεις και για να κρύβεσαι και να μην προβάλλεσαι και να μην κάνεις μια διαφήμιση κάθε μέρα του προσώπου σου. Και αυτή η μοναξιά καταξιώνεται μόνο αν είναι εν προσευχή. Ήταν «κατ’ ιδίαν, μόνος προσευχόμενος», δίνοντας υπόδειγμα καλλιεργείας της προσωπικότητάς μας. Πάντοτε μες στον κόσμο προβαλλόμεθα, θέλουμε να δειχθούμε, να φανερωθούμε. Να πούμε ποιοι είμαστε, να πούμε τι είμαστε. Να εκφράσουμε τις απόψεις μας. Τίποτε κακό σε όλα αυτά. Αλλά πότε μάθαμε μερικές φορές να κρυβόμαστε από αυτή την προβολή που κάνουμε; Και πότε θα το μάθουμε; Πολλοί, από απογοήτευση, κρύβονται και απογοητεύονται και χάνονται. Δεν είναι αυτή η λύση. Ήταν «κατ’ ιδίαν, μόνος προσευχόμενος»· όπου καλλιεργείς άλλα πράγματα, την ταπείνωση, το μη προβαλλόμενο, το μη διαφημιζόμενο. Το οποίο μετά θα χρειαστεί την ώρα που θα βγούμε -κατ’ ανάγκη- προς τον κόσμο. Και τότε δεν θα έχουμε να φανερώσουμε τίποτε. Το πρόσωπό μας τι είναι; Θα έχουμε να φανερώσουμε αλήθεια -ό,τι πολύ βαθιά μέσα μας- υπάρχουν άλλες δυνατότητες. «Ήταν μόνος προσευχόμενος». Και αυτό δεν είναι εγκατάλειψη. Είναι αποκάλυψη μιας άλλης δυνατότητας ζωής.

Και μετά από λίγο επιστρέφει μαζί τους. Και τι σας είπα; Δεν φοβήθηκαν τη θάλασσα οι μαθητές πιθανότατα, ή μάλλον σίγουρα, γιατί ήταν πολύ σκληροί θαλασσόλυκοι και τα νερά εκείνα τα ήξεραν πάρα πολύ καλά. Τόσο καιρό με τα ψάρια πάλευαν, και τα κύματα αυτής της ιδίας θαλάσσης τώρα θα φοβούνται; Να, βλέπετε ένας εγωισμός, ε;. «Εγώ» που ξέρω να κυριαρχώ στα πράγματα. Αλλά φοβήθηκαν τον Χριστό, την παρουσία Του. Την άλλη παρουσία Του. Την παρουσία Του που ξεπερνούσε την δυσκολία των πράγματων. Αυτοί ήξεραν, μέσα από τις εγωιστικές, δικές τους προβολές, πως; θα νικήσουν τη θάλασσα. Έτσι θα κάνουν τα πανιά. Έτσι θα κάνουν το καράβι. Έτσι θα κάνουν το τιμόνι. Από εκεί θα το στρίψουν, μια εγωιστική τεχνολογία. Αλλά ποτέ δεν φαντάζονταν πως υπάρχει μια άλλη δυνατότητα του Χριστού, που έρχεται μέσα στον τάραχο και στον ορυμαγδό, να δώσει μια άλλη βαθιά απάντηση ηρεμίας σε αυτούς. Και φοβήθηκαν την ηρεμία, φοβήθηκαν το ξεπέρασμα της ταραχής. Όχι με κόλπα ναυτιλιακά ή άλλα κοσμικά. Φοβήθηκαν το ότι περπατούσε πάνω στα κύματα. Το ότι ήταν πιο δυνατός από τα κύματα. Και νόμιζαν μάλιστα που ήταν φάντασμα. Δεν φανταζόνταν που υπάρχει και μια άλλη δυνατότητα. Μια άλλη πνευματική τεχνολογία για να ξεπεράσεις τις δυσκολίες της ζωής (είναι πολύ καλή η τεχνολογία για να ξεπερνάς τις δυσκολίες της ζωής· μέχρι ενός σημείου όμως!).

Και στο τέλος, την ώρα που απαντιούνται αυτά τα τρία παράλογα, ο Πέτρος, τολμηρός ων και ξέροντας τη θάλασσα και βλέποντας τον Χριστό, θέλει να περπατήσει πάνω στη θάλασσα. Αλλά δυστυχώς δεν ήξερε την «τεχνολογία» της εμπιστοσύνης στον Θεό. Γιατί δεν κατάλαβε ποτέ, μέχρι τώρα απ’ ό,τι φαίνεται, [το] πώς λύνονται και πώς ξεπερνιόνται αυτά τα θέματα, οι τρεις απαντήσεις σε αυτά τα τρία τα παράλογα. Ποτέ δεν φαντάστηκε πως είναι πρόσωπο ελεύθερο. Ήθελε να είναι εξαρτημένος, γι’ αυτό πήγε κοντά στο Χριστό. Ο Χριστός δεν ήθελε εξαρτήματα, ήθελε ελεύθερους ανθρώπους. Ήθελε να είναι Εκείνος ο οποίος θα μπορούσε να του [έδινε μαθήματα] κάθε μέρα. Και Εκείνος όμως ήταν «μόνος προσευχόμενος». Και του μάθαινε να είναι «προσευχόμενος». Ήθελε να του μάθει τεχνολογία και του ’μαθε μια άλλη αντιμετώπιση των πραγμάτων. Και τότε αποδεικνύεται ο Πέτρος ολιγόπιστος και καταποντίζεται και ο Χριστός τον σώζει. Πάντα έτσι κάνει ο Χριστός.

Και ας μην είχαμε μάθει το πώς θα απαντούμε σε αυτά τα τρία τα παράλογα. Έρχεται μπροστά μας με το δικό Του τον τρόπο και μας βγάζει από τη θάλασσα. και ας είμαστε ολιγόπιστοι. Αλλά μπορούμε να μείνουμε εκεί πάντα; Μπορούμε να μην γίνουμε προσωπικότητες; Μπορούμε πάντοτε να βασιζόμαστε -και πάντα θα το κάνει [ο Χριστός]- στη δική Του παρέμβαση που πάντα θα το κάνει; Μπορούμε πάντα να μην καταλαβαίνουμε το πώς θα ξεπεραστούν τα κύματα; Μπορούμε πάντα να μην καταλαβαίνουμε το πώς θα καλλιεργήσουμε το πρόσωπό μας (εν φανερώσει και εν αφανεία); Μπορούμε πάντα, πάντα να στηριζόμαστε  στα τεχνολογικά πράγματα του κόσμου και να μην έχουμε τη βαθιά δική Του κατάθεση ζωής;

Είναι ένα κείμενο συγκλονιστικό. Λίγο το κατάλαβα. Λίγο σας το μετέδωσα. Αλλά είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Γιατί εκφράζει το πώς παλεύουμε κάθε μέρα με τα κύματα της ζωής. Αδελφοί μου, αρπάξτε τα μηνύματα! Αρπάξτε τον εξαναγκασμό Του να γίνουμε ελεύθεροι! Αρπάξτε τη δυνατότητα που μας δίνει να καλλιεργηθούμε και βαθιά, ως μη προβαλλόμενοι πάντα, μέσα στα πράγματα του κόσμου! Αρπάξτε τη δυνατότητα, να γίνουμε ελεύθεροι και να περπατάμε πάνω στα κύματα της ζωής, χωρίς να φοβόμαστε τίποτε! Απλώς να φοβόμαστε ένα πράγμα: το πόσο αδύναμοι είμαστε [ώστε] να μπορούμε να καταλάβουμε την ελευθερία που μας δίνει ο Χριστός για να ζήσουμε.

Περισσότερες ομιλίες του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr