ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 

ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 

ΕΔΩ

Προτιμώμενο πρόγραμμα για την ανάγνωση των αρχείων 

που είναι σε μορφή djvu  είναι το sumatrapdfreader

MHN ΟΚΤΩΒΡIOΣ

MHN ΟΚΤΩΒΡIOΣ 

ἔχων ἡμέρας τριάκοντα μίαν Ἡ ἡμέρα ἔχει ὥρας 11 καὶ ἡ νὺξ ὥρας 13

Υπακοή στον πνευματικό κάνουν μόνοι οι ταπεινοί ...

 

Υπακοή στον πνευματικό κάνουν μόνοι οι ταπεινοί 

Θα σας μιλήσω συγκεκριμένα από τη ζωή μου. Όταν ήμουν στη Γαλλία, κατοικούσα με κάποιον ιερομόναχο, νεότερο από εμένα που τον γνώριζα από πολλά χρόνια. 

Ήταν πολύ έξυπνος, πολύ σοβαρός κλπ., αλλά δεν καταλάβαινε την υπακοή χωρίς να κάνει παρατηρήσεις. Έλεγε στους άλλους:

«Να υπακούσω χωρίς να καταλαβαίνω, είναι ανόητο. Ποιός είναι ο Γέροντας; Δεν λέει “χρησμούς”, δεν είναι “αλάθητος”, όπως ο Πάπας!Είναι απαραίτητο να καταλαβαίνουμε, αν πρέπει να ακολουθήσουμε τον λόγο του ή όχι». 

Αυτό που έλεγε στους άλλους έφθασε κάποτε μέχρις εμένα, και τότε αναγκάσθηκε να με ρωτήσει: 

«Είστε αλάθητος;». 

Του απάντησα: 

«Με την ερώτηση αυτή τα ανατρέπετε όλα, δεν κάνετε παρά το δικό σας θέλημα, και βάζετε εσείς τον εαυτό σας πάνω από μένα». 

Αν ο πνευματικός πατέρας ζητά με την προσευχή απάντηση από τον Θεό, αυτή η απάντηση δεν είναι πάντοτε σύμφωνη με τη λογική της καθημερινής ζωής. Ένα πρόσωπο όπως αυτό για το οποίο σας είπα δεν μπορεί να ακολουθήσει αυτό τον λόγο, του φαίνεται ανόητος και δεν θα τον ακούσει. 

«Όταν παίρνουμε πάνω μας το δικαίωμα να κρίνουμε αν ο λόγος του Γέροντα είναι σωστός ή όχι, όπως σας εξήγησα, στην περίπτωση αυτή, εσείς είστε ο κριτής, ακόμη και όταν συμφωνείτε με τον λόγο μου, κατά βάθος δεν ακολουθείτε παρά τη δική σας αντίληψη, το ίδιον θέλημά σας». 

Ο άγιος Βαρσανούφιος λέει ότι σε παρόμοιες περιστάσεις δεν θέλει ούτε να καταδικάσει ούτε να δικαιώσει, αλλά δεν φέρει καμιά ευθύνη γι’ αυτούς που υπακούουν μόνο στην περίπτωση όπου βλέπουν στον λόγο του Γέροντά τους ένα νόημα που τους φαίνεται σωστό και αρνούνται να τον ακολουθήσουν, όταν δεν καταλαβαίνουν τι λέει. 

Είναι εύκολο να καταλάβετε αυτό που θέλω να πω, ότι πρέπει να ακολουθούμε τον λόγο του ηγουμένου ή του πνευματικού χωρίς να τον κρίνουμε; Τί σημαίνει «χωρίς να τον κρίνουμε;». Είναι δυνατόν κάποιο λογικό πρόσωπο να ενεργεί έτσι; Αλλά ακριβώς ο μοναχισμός είναι το σχολείο όπου μπορούμε να πραγματοποιήσουμε το έργο του ανακαινισμού μας με τη μετάνοια, ως το σημείο που να μπορούμε να ακούσουμε με άμεσο τρόπο τον λόγο του Ίδιου του Θεού. 

 

Αγίου Σωφρονίου Σαχάρωφ, 

Οικοδομώντας τον ναό του Θεού, 

Τόμος Β, 

σελ. 254-255

Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου, Επιστολή προς Ρωμαίους

Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου, 

Επιστολή προς Ρωμαίους 

-μνημειώδη πρωτοχριστιανικά κείμενα

Αποστολικών Πατέρων-

στα νέα ελληνικά 

Εισαγωγή: Ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος υπήρξε δεύτερος επίσκοπος Αντιοχείας. Η επισκοπία του αρχίζει από το 70 μ.Χ. Η γνωριμία του με αποστόλους είναι βέβαιη. Οι Επιστολές του Ιγνατίου είναι σχεδόν οι μόνες πηγές του βίου του. Πρόκειται για επίσκοπο οικουμενικού κύρους. Στο διωγμό του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε κατασπαραγμό από θηρία στο Κολοσσαίο της Ρώμης. Ο διωγμός συνέβη μεταξύ των ετών 107 και 117. Στις τελευταίες ημέρες της ζωής του ο Ιγνάτιος έγραψε επτά Επιστολές, οι οποίες του εξασφάλισαν την εξαιρετική τιμή του πρώτου μεταποστολικού μεγάλου θεολόγου και πρώτου Πατρός και Διδασκάλου της Εκκλησίας. Οι επιστολές του είναι σπουδαία φιλολογικά και θεολογικά κείμενα. (Στυλιανού Παπαδόπουλου Πατρολογία Α σελ. 177-178)

Κείμενο σε μετάφραση στη νεοελληνική, εκδόσεις ΕΠΕ

ΠΡΟΣ ΤΟΥ ΡΩΜΑΙΟΥΣ 

(γράφτηκε ανάμεσα στο 107 & 117 πριν φτάσει στη Ρώμη για το μαρτύριο. Οι χριστιανοί της Ρώμης πάσχιζαν να τον σώσουν και αυτός ζητά στην επιστολή το ακριβώς αντίθετο!)

Εγώ ο Ιγνάτιος, που ονομάζομαι και Θεοφόρος, στην ελεημένη από τη μεγαλειότητα του ύψιστου Πατέρα και του Ιησού Χριστού, του μοναδικού Υιού του, Εκκλησία, την αγαπημένη και φωτισμένη με το θέλημα εκείνου που θέλησε τα πάντα, τα οποία υπάρχουν με την αγάπη του Ιησού Χριστού του Θεού μας, που προΐσταται στη θέση της χώρας των Ρωμαίων, την αντάξια του Θεού, την αξιοπρεπή, την αξιομακάριστη, την αξιέπαινη, την αξία επιτυχίας, την επάξια αγνή και προηγούμενη στην αγάπη, αυτήν που ακολουθεί τον νόμο του Χριστού και φέρει το όνομα του Πατέρα, την οποία και ασπάζομαι στο όνομα του Ιησού Χριστού, του Υιού του Πατέρα, που σωματικά και πνευματικά είναι ενωμένοι με κάθε εντολή αυτού, τους γεμάτους από τη χάρη του Θεού χωρίς διακρίσεις και αποκαθαρισμένους από κάθε ξένο χαρακτηριστικό, είθε να δοκιμάζουν πάρα πολύ μεγάλη χαρά ενωμένοι άμεμπτα με τον Ιησού Χριστό, τον Θεό μας. 

I. Αφού προσευχήθηκα στον Θεό, πέτυχα να δω τα αξιόλογα πρόσωπα σας, τα οποία ζητούσα πολύ να συναντήσω. Διότι ως δέσμιος για τον Ιησού Χριστό, ελπίζω να σας ασπασθώ, εάν βέβαια είναι θέλημα να αξιωθώ να φτάσω στο τέλος. 2. Διότι η αρχή είναι εύκολη, εάν βέβαια επιτύχω τη χάρη στο να απολαύσω τον κλήρο μου χωρίς εμπόδια. Γιατί φοβάμαι τη δική σας αγάπη, μήπως με αδικήσει αυτή. Διότι σε σας είναι εύκολο να κάνετε ότι θέλετε, σε μένα όμως είναι δύσκολο να επιτύχω τον Θεό, εάν σεις δεν με σπλαχνισθείτε. 

II. Διότι δεν θέλω να αρέσετε στους ανθρώπους, αλλά να αρέσετε στο Θεό, όπως και αρέσετε. Γιατί εγώ ποτέ δεν θα έχω τέτοια ευκαιρία να επιτύχω τον Θεό, ούτε σεις, εάν σωπάσετε, έχετε την ευκαιρία να εγγράψετε στο ενεργητικό σας ανώτερο έργο. Διότι, εάν δεν μιλήσετε για μένα θα γίνω λόγος του Θεού, εάν όμως αγαπήσετε τη σάρκα μου, εγώ θα γίνω πάλι ηχώ. 2. Μη μου δώσετε περισσότερα από του να προσφερθώ σπονδή στο Θεό, αφού ήδη το θυσιαστήριο είναι έτοιμο, ώστε με αγάπη, αφού σχηματίσετε χορωδία, να ψάλετε στον Πατέρα μαζί με τον Ιησού Χριστό, ότι ο Θεός αξίωσε τον επίσκοπο της Συρίας να βρεθεί στη Δύση, αφού τον προσκάλεσε από την Ανατολή. Είναι ωραίο να δύσω από τον κόσμο προς τον Θεό, για να ανατείλω σ’ αυτόν. 

III. Δεν βλάψατε ποτέ κανένα· αλλά τους διδάξατε. Εγώ όμως θέλω να είναι βεβαιωμένα και εκείνα που δίνετε ως εντολή διδάσκοντας. 2. Μόνο δύναμη ζητείστε για μένα, εσωτερική και εξωτερική, για να μη λέω μόνο, αλλά και να θέλω, ώστε να μη ονομάζομαι μόνο Χριστιανός αλλά και να είμαι.Διότι εάν είμαι, μπορώ και να ονομάζομαι, και τότε θα είμαι πιστός, όταν δεν φαίνομαι στον κόσμο ότι είμαι. 3. Τίποτε από αυτά που φαίνονται δεν είναι αγαθό. Διότι ο Θεός μας Ιησούς Χριστός, που βρίσκεται στον Πατέρα του, φαίνεται περισσότερο. Ο Χριστιανισμός δεν είναι έργο πειστικότητας, αλλά μεγαλείου, όταν μισείτε από τον κόσμο. 

IV. Εγώ γράφω σε όλες τις εκκλησίας και παραγγέλνω σε όλους, ότι εγώ πεθαίνω για τον Θεό θεληματικά, εάν βέβαια εσείς δεν με εμποδίσετε. Σας παρακαλώ να μη μου γίνετε εύνοια που εκδηλώνεται σε ακατάλληλο καιρό. Αφήστε με να γίνω τροφή των θηρίων, δια των οποίων θα μπορέσω να επιτύχω τον Θεό. Είμαι σιτάρι του Θεού και αλέθομαι με τα δόντια των θηρίων, για να γίνω καθαρό σιτάρι του Χριστού. 2. καλύτερα να καλοπιάσετε τα θηρία για να γίνουν τάφος μου και να μη αφήσουν τίποτε από το σώμα μου, για μην γίνω βάρος σε κανέναν όταν κοιμηθώ. Τότε θα γίνω αληθινός μαθητής του Χριστού, όταν ο κόσμος δεν δει ούτε το σώμα μου. Εκλιπαρήστε τον Χριστό για μένα, ώστε μέσω των οργάνων αυτών (των θηρίων) να γίνω θυσία στο Θεό. 3. Δεν σας διατάζω όπως ο Πέτρος και ο Παύλος. Εκείνοι ήταν απόστολοι, εγώ κατάδικος· εκείνοι ήταν ελεύθεροι, ενώ εγώ μέχρι τώρα δούλος. Εάν όμως πάθω, θα γίνω δούλος του Ιησού Χριστού που ελευθερώθηκε, και θα αναστηθώ μαζί του ελεύθερος. Τώρα που είμαι δέσμιος έμαθα να μην επιθυμώ τίποτε. 

V. Από τη Συρία μέχρι τη Ρώμη δίνω μάχη με τα θηρία στη γη και στη θάλασσα, δεμένος νύχτα και μέρα με δέκα λεοπαρδάλεις, που είναι στρατιωτικό τμήμα, οι οποίοι όταν ευεργετούνται γίνονται χειρότεροι. Από τα αδικήματα τους όμως διδάσκομαι περισσότερο, «χωρίς όμως με αυτό να δικαιώνομαι». 2. Θα προτιμούσα τα θηρία που είναι ετοιμασμένα για μένα, και προσεύχομαι να τα συναντήσω σύντομα, και θα τα παρακαλέσω για να με καταβροχθίσουν, και όχι όπως συνέβηκε με μερικούς, που από δειλία δεν τους άγγιξαν. Και εάν αυτά δεν θελήσουν θα τα εξαναγκάσω εγώ. 3. Να με συγχωρήσετε· εγώ γνωρίζω τι με συμφέρει. Τώρα αρχίζω να γίνομαι μαθητής. Τίποτε να μη με ελκύσει από τα ορατά και αόρατα, για να επιτύχω τον Ιησού Χριστό. Ας έρθουν πάνω μου φωτιά και σταυρός και συμπλοκές θηρίων, κομματιάσματα, διαμελισμοί και διασκορπισμοί των οστών μου, τεμαχισμός των μελών, αλεσμοί όλου του σώματος, κακά βασανιστήρια του διαβόλου, αρκεί μόνο να κερδίσω τον Ιησού Χριστό. 

VI. «Τίποτε δεν θα με ωφελήσουν τα ευχάριστα του κόσμου», ούτε οι βασιλείς του κόσμου αυτού. Είναι προτιμότερο να πεθάνω για τον Ιησού Χριστό, παρά να βασιλεύω στα πέρατα της γης. Ζητώ Εκείνον, ο οποίος πέθανε για μας· θέλω Εκείνον, που αναστήθηκε για μας. Και η γέννηση για μένα όπου να ναι, πλησιάζει. 2. Συγχωρήστε με, αδελφοί, μη με εμποδίσετε να ζήσω, μη θελήσετε να πεθάνω· αυτόν που θέλει να ανήκει στον Θεό, μην τον χαρίσετε στον κόσμο, ούτε να τον εξαπατήσετε με την ύλη. 3. Επιτρέψτε μου να γίνω μιμητής του πάθους του Θεού μου. Εάν κάποιος τον έχει μέσα του, ας καταλάβει αυτό που θέλω και ας με συμπαθήσει, γνωρίζοντας αυτά που με έχουν κυριευμένο. 

VII. Ο άρχοντας του κόσμου αυτού θέλει να με αρπάξει και να καταστρέψει τη γνώμη μου για το Θεό. Κανένας λοιπόν από σας τους παρόντες να μην τον βοηθήσει· γίνετε μάλλον δικοί μου, δηλαδή του Θεού. Μη κηρύσσετε τον Ιησού Χριστό, αλλά επιθυμείτε τον κόσμο. 2. Να μην υπάρχει μέσα σας φθόνος. Ούτε και αν ακόμα εγώ είμαι παρών και σας παρακαλώ, να μη με πιστέψετε· να πιστέψετε μάλλον σ’ αυτά που σας γράφω. Γιατί σας γράφω ζωντανός, επιθυμώντας να πεθάνω. Ο δικός μου έρωτας, (δηλαδή ο Χριστός) σταυρώθηκε και δεν υπάρχει μέσα μου φωτιά σαρκική, αλλά νερό «ζωντανό», που μιλάει σε μένα από μέσα μου και λέει· έλα στον Πατέρα. 3. Δεν ευχαριστιέμαι με τροφή θανάτου, ούτε με τις ηδονές της ζωής αυτής. Θέλω τον άρτο του Θεού, δηλαδή το σώμα το Ιησού Χριστού, που κατάγεται από τη γενιά του Δαβίδ, και πιοτό θέλω το αίμα του, που είναι αγάπη αθάνατη. 

VIII. Δεν θέλω πια να ζω όπως ζουν οι άνθρωποι. Και αυτό θα γίνει, εάν σεις το θελήσετε. Θελήστε το, για να θεληθείτε και σεις. 2. Σας παρακαλώ με λίγα γράμματα· πιστέψτε με. Και ο Ιησούς Χριστός θα σας τα φανερώσει αυτά, ότι τα λέω αληθινά, στο στόμα που δεν λέει ψέματα, με το οποίο μίλησε ο Πατέρας αληθινά. 3. Ζητείστε για μένα να επιτύχω. Δεν σας έγραψα σύμφωνα με την επιθυμία των ανθρώπων, αλλά σύμφωνα με τη γνώμη του Θεού. Εάν πεθάνω, με θέλατε· εάν αποδοκιμαστώ, με μισήσατε. 

IX. Να μνημονεύετε στην προσευχή σας για την Εκκλησία της Συρίας, η οποία στη θέση μου χρησιμοποιεί ως ποιμένα της τον Θεό. Μόνο ο Ιησούς Χριστός θα είναι γι’ αυτήν επίσκοπος και η αγάπη σας. 2. Εγώ όμως ντρέπομαι να λέγομαι ότι είμαι από αυτούς· διότι δεν είμαι άξιος, «επειδή είμαι ο τελευταίος από αυτούς και έκτρωμα». Αλλά ελεήθηκα να γίνω κάτι αν επιτύχω το Θεό. 3. Σας ασπάζεται το πνεύμα μου και η αγάπη των εκκλησιών που με δέχθηκαν στο όνομα του Ιησού Χριστού, όχι σαν τυχαίο διαβάτη. Διότι και εκείνες που δεν ήταν στον δρόμο, που ακολουθούσα σωματικά, με συναντούσαν στις πόλεις. 

X. Σας τα γράφω αυτά από τη Σμύρνη, μέσω των αξιομακάριστων Εφεσίων. Μαζί μου είναι μεταξύ άλλων πολλών και ο Κρόκος, το ποθητό μου όνομα. 2. Γι αυτούς που ήρθαν πριν από μένα στη Ρώμη από τη Συρία προς δόξα του Θεού, νομίζω ότι τους έχετε γνωρίσει, να πείτε σ’ αυτούς ότι βρίσκομαι κοντά. Διότι όλοι τους είναι αντάξιοι απέναντι στο Θεό και σε σας, τους οποίους πρέπει να τους αναπαύσετε σε όλα. 3. Τα έγραψα αυτά σε σας την προηγούμενη μέρα των καλάντων του Σεπτεμβρίου. 

Να υγιαίνετε και να χαίρεστε μέχρι τέλους, δείχνοντας υπομονή στο όνομα του Ιησού Χριστού.

ΕΠΕ, Αποστολικοί Πατέρες Τόμος 4ος 

Ορίστε, φοβόμαστε τον εχθρό και τη σφραγίδα του, αλλά οι ίδιοι τον υπηρετούμε με ζήλο.

 

 

Αγαπητέ εν Κυρίω Α.! 

Το αίτημα για προσευχή θα το εκπληρώσω. 

Τι να περιμένουμε τους έσχατους καιρούς, αφού η δική μας έσχατη ημέρα θα έρθει νωρίτερα. Γι' αυτό να ζείτε κατά τον λόγο των αγίων Πατέρων, ενθυμούμενος τη δική σας έσχατη ημέρα. Τότε και το κάπνισμα θα κόψετε και τη σκέψη του ποτού θα διώξετε, αν πράγματι φοβάστε τους έσχατους καιρούς. Γιατί όλο φλυαρία είναι όλοι, αλλά στην πράξη δεν υπάρχει ίχνος φόβου Θεού. Ορίστε, φοβόμαστε τον εχθρό και τη σφραγίδα του, αλλά οι ίδιοι τον υπηρετούμε με ζήλο. 

Ο Θεός να σας δώσει σοφία και να στερεώσει μέσα σας τη μνήμη θανάτου, τον φόβο του Θεού και την ενθύμηση της μετά τον τάφο ζωής.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ 

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ)

Εκδότης ΕΝ ΠΛΩ

Περί ψυχής και παθών και καθαρότητας του νου, κατά ερώτηση και απόκριση.

Όσιος Ισαάκ ο Σύρος τα σωζόμενα Ασκητικά. 

Λόγος ΠΓ΄: 

Περί ψυχής και παθών και καθαρότητας του νου, κατά ερώτηση και απόκριση.

Ερώτηση. Τι είναι η κατά φύσιν κατάσταση της ψυχής Τι είναι η παρά φύσιν και τι η υπέρ φύσιν;

Απόκριση. Ή κατά φύσιν κατάσταση της ψυχής, είναι γνώση των κτισμάτων του Θεού, των αισθητών και των νοητών. Η υπέρ φύσιν είναι ή κίνηση από την θεωρία της θεότητας. Η παρά φύσιν είναι ή κίνηση μέσα στα πάθη. 

Όπως λέει ο θείος και Μέγας Βασίλειος, όταν ή ψυχή βρεθεί κατά φύσιν, ζει επάνω, ενώ όταν βρεθεί έξω από την φύση, είναι κάτω στη γη. Όταν είναι επάνω, είναι απαθής, όταν όμως κατέβει ή φύση από την τάξη της, τότε τα πάθη βρίσκονται μέσα της. 

Είναι λοιπόν φανερό, ότι τα ψυχικά πάθη δεν είναι εκ φύσεως ψυχικά. Βέβαια η ψυχή, κινείται από τα ψεκτά πάθη που είναι στο σώμα, καθώς επίσης και από την πείνα και την δίψα, τα οποία, επειδή δεν ορίστηκε γι’ αυτά απαγορευτικός νόμος, δεν είναι καθόλου αξιόμεμπτα, όπως τα άλλα που υπόκεινται στην μομφή. 

Μερικές φορές επιτρέπεται από τον Θεό σε κάποιον να πράξει κάτι πού φαίνεται άτοπο και, αντί μομφής και έλεγχου, να αμειφθεί με αγαθές ανταμοιβές, όπως ο προφήτης Ωσηέ πού νυμφεύθηκε μια πόρνη, και ο προφήτης Ηλίας πού από θείο ζήλο φόνευσε, και εκείνοι πού με προσταγή του Μωϋσή σκότωσαν με μαχαίρια τους συγγενείς τους. 

Λέγεται όμως ότι ή επιθυμία και ο θυμός ανήκουν φυσικώς στην φύση της ψυχής, είναι πέρα από την φύση του σώματος, και αυτά είναι τα πάθη της. 

Ερώτηση. Πότε είναι κατά φύσιν ή ψυχή, όταν ή επιθυμία της εξαφθεί από τα θεία, ή όταν βρεθεί στα γήινα και τα σωματικά; Και γιατί εξάπτεται ή φύσις της ψυχής από τον θυμό; Και πώς λέγεται φυσικός ο θυμός; Άραγε γιατί εξάπτεται από κάποια σαρκική επιθυμία, ή από φθόνο και κενοδοξία; από κάτι παρόμοιο ή από κάτι αντίθετο; Ας αποκριθεί ο ομιλητής κι’ εμείς θα ακολουθήσουμε.

Απόκριση. Πολλά λέει ή θεία Γραφή σχετικά με αυτά και πολλές φορές χρησιμοποιεί τις λέξεις μεταφορικά. Μερικές φορές, όρους πού ανήκουν στο σώμα, τους αναφέρει στην ψυχή και επίσης όρους πού ανήκουν στην ψυχή, τους αναφέρει στο σώμα, και δεν κάνει διάκριση σ’ αυτούς. Άλλα οι συνετοί τα καταλαβαίνουν αυτά. Παραδείγματος χάριν, τα λεγόμενα για την θεότητα του Κυρίου λέγονται για το πανάγιο σώμα του, ενώ δεν ταιριάζουν στην ανθρώπινη φύση, και αντιθέτως λέγονται ταπεινά πράγματα για την θεότητα του, αν και ανήκουν στην ανθρωπότητα. Πολλοί, αγνοώντας τον σκοπό των θείων λόγων, ολισθαίνουν εδώ ανεπανόρθωτα. Το ίδιο συμβαίνει και αναφορικά με την ψυχή και το σώμα του ανθρώπου. 

Αν λοιπόν ή αρετή είναι υγεία της ψυχής φυσικώς, τότε τα πάθη είναι αρρώστια της ψυχής, αφού επήλθαν και εισήλθαν στην φύση και της αφαίρεσαν την υγεία. Είναι λοιπό φανερό ότι ή υγεία υπάρχει στην φύση πριν από το συμβάν της αρρώστιας (συμβεβηκότος αρρωστήματος). Και αν αυτά είναι έτσι, όπως και πράγματι είναι, τότε ή αρετή ευρίσκεται φυσικώς στην ψυχή, ενώ όσα έχουν συμβεί (συμβεβηκότα), είναι έξω από την φύση. 

Ερώτηση. Τα σωματικά πάθη φυσικώς αναφέρονται στο σώμα ή κατά συμβεβηκός; Και τα πάθη της ψυχής, πού τα έχει λόγω της σχέσεως της με το σώμα, αναφέρονται σ’ αυτήν φυσικώς ή καταχρηστικώς;

Απόκριση. Τα πάθη του σώματος δεν τολμά κανείς να τα πει καταχρηστικώς. Ως προς την ψυχή όμως, αφού είναι γνωστό και πανθομολογούμενο ότι ή καθαρότητα είναι φυσικώς φυτεμένη στην ψυχή, πρέπει ανεπιφύλακτα να δεχθούμε ότι τα πάθη δεν της ανήκουν φυσικώς με κανένα τρόπο. Διότι ή νόσος έρχεται δεύτερη από την υγεία. Είναι αδύνατο ή ίδια φύση να είναι και αγαθή και πονηρή, ώστε αναγκαστικά ή μία προηγείται της άλλης. Φυσική δε είναι εκείνη πού προϋπάρχει απ’ έξω και κάθε συμβεβηκός και υπεισερχόμενο υπόκειται σε αλλοίωση, ή φύση όμως δεν αλλοιώνεται ούτε μετακινείται. 

Κάθε πάθος πού υπάρχει για ωφέλεια, έχει δωρηθεί από τον Θεό. Τα σωματικά πάθη έχουν τεθεί στον άνθρωπο για ωφέλεια και αύξηση του, καθώς επίσης και τα ψυχικά. Όταν όμως το σώμα αναγκασθεί να εξέλθει από την οικεία κατάσταση του, με την στέρηση των χρειωδών του, και ν’ ακολουθήσει την ψυχή, τότε εξασθενεί και βλάπτεται. Επίσης όταν ή ψυχή, εγκαταλείποντας τα υπάρχοντα της, ακολουθήσει το σώμα, τότε και αυτή βλάπτεται, κατά τον θείο απόστολο πού λέει, «το πνεύμα επιθυμεί αντίθετα προς την σάρκα, και ή σάρκα αντίθετα προς το πνεύμα, διότι αυτά είναι ενάντια μεταξύ τους. » [ἡ γὰρ σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός. ταῦτα δὲ ἀντίκειται ἀλλήλοις] (Γαλ. 5, 17). 

Κανείς λοιπόν να μη βλασφημεί τον Θεό, με τον ισχυρισμό ότι αυτός έβαλε στην φύση μας τα πάθη και την αμαρτία. Στην πραγματικότητα αυτός έβαλε στις φύσεις όσα αυξάνουν την καθεμιά τους, αλλά όταν ή μια συνδεθεί με την άλλη, τότε δεν βρίσκεται στην δική της κατάσταση, άλλα στην αντίθετη. Αν τα πάθη υπήρχαν φυσικώς στην ψυχή, για ποιο λόγο θα βλαπτόταν απ’ αυτά; Διότι τα ιδιώματα της φύσεως δεν παραβλάπτουν την φύση.

Ερώτηση. Για ποιο λόγο τα σωματικά πάθη, πού αυξάνουν και ενδυναμώνουν το σώμα, βλάπτουν την ψυχή, αν δεν είναι δικά της; Και για ποιο λόγο ή αρετή τιμωρεί το σώμα, άλλα αυξάνει την ψυχή; 

Απόκριση. Δεν βλέπεις πώς τα ευρισκόμενα εκτός της φύσεως την βλάπτουν; Διότι κάθε φύση πού προσεγγίζει τα δικά της καταλαμβάνεται από ευφροσύνη. Θέλεις τώρα να μάθεις τι είναι ίδιον καθεμιάς από τις φύσεις αυτές; Πρόσεχε, ότι όσα βοηθούν κάθε φύση είναι ιδιότητες της, ενώ τα βλαβερά σ’ αυτήν είναι ξένα και έρχονται απ’ έξω. Αφού λοιπόν είναι γνωστό ότι τα πάθη των φύσεων τούτων είναι μεταξύ τους ενάντια, επομένως κάθε τι πού βοηθεί το σώμα, του παρέχει και άνεση, ενώ όταν χρησιμοποιηθεί από την ψυχή, δεν θεωρείται φυσικό γι’ αυτήν, εφ’ όσον οι φυσικές ιδιότητες της ψυχής σημαίνουν θάνατο του σώματος, καταχρηστικώς όμως αποδίδεται σ’ αυτήν καν λόγω της ασθενείας του σώματος δεν μπορεί να ελευθερωθεί όσο είναι περιβεβλημένη με αυτό. Διότι φυσικώς έχει κοινωνήσει με τις λύπες του, λόγω της ενώσεως της κινήσεως της με την κίνηση του σώματος κατά την ακατάληπτη σοφία. Άλλα, αν και έχουν κοινωνήσει μεταξύ τους κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως είναι διακεκριμένη ή κίνηση από την κίνηση και το θέλημα από το θέλημα, καθώς και το σώμα από το πνεύμα. 

Η φύση όμως δεν αλλοιώνεται, αλλά ή καθεμιά τους, έστω και αν κλίνει πολύ, είτε προς την αμαρτία είτε προς την αρετή, κινείται με το δικό της θέλημα. Και όταν ή ψυχή υψωθεί από την μέριμνα του σώματος, τότε όλη γενικώς εκδηλώνει τις κινήσεις της δια του πνεύματος, κολυμπώντας στο μέσο του ουρανού μέσα σε ακατανόητα πράγματα. Αλλά και σ’ αυτήν την κατάσταση επιτρέπει στο σώμα να θυμάται τα δικά του. Και αν πάλι το σώμα βρεθεί μέσα στις αμαρτίες, οι διαλογισμοί της ψυχής δεν παύουν να αναπηδούν στην διάνοια. 

Ερώτηση. Τι είναι ή καθαρότητα του νου; 

Απόκριση. Καθαρός στον νου δεν είναι εκείνος πού δεν γνωρίζει το κακό, διότι αυτός θα ήταν κτηνώδης, ούτε εκείνος πού φυσικώς βρίσκεται στην κατάσταση του νηπίου ούτε ό υποκρινόμενος ξένο πρόσωπο. Καθαρότητα του νου είναι αυτή, δηλαδή ο διαλογισμός πού φθάνει στα θεία μετά την εκτέλεση των αρετών. Δεν τολμούμε βέβαια να πούμε, ότι την αποκτά κανείς χωρίς την πείρα των κακών λογισμών, διότι αλλιώς δεν θα ήταν ενδεδυμένος με σώμα. Εμείς βέβαια δεν τολμούμε να πούμε ότι ή ψυχή δεν πολεμείται ή δεν βλάπτεται έως την ώρα του θανάτου ακόμη. Λέγοντας πείρα των λογισμών, δεν εννοώ το να υποταγεί κανείς σ’ αυτούς, αλλά την έναρξη του αγώνος με αυτούς. 

Η κίνηση των λογισμών στον άνθρωπο προκαλείται από τέσσερις αιτίες. 

Πρώτα από το φυσικό θέλημα της σάρκας, δεύτερο από την φαντασία της αισθήσεως των πραγμάτων του κόσμου, πού ακούει και βλέπει, τρίτο από τις προλήψεις και τις παρεκκλίσεις της ψυχής, από όσα έχει στον νου, τέταρτο από τις προσβολές των δαιμόνων πού μας πολεμούν με όλα τα πάθη για τις αιτίες πού αναφέραμε προηγουμένως. 

Γι’ αυτό ο άνθρωπος, δεν μπορεί να μη έχει λογισμούς και πόλεμο όσον καιρό βρίσκεται στην ζωή της σάρκας έως τον θάνατο. 

Κρίνε εσύ ο ίδιος, αν είναι δυνατό να καταργηθεί μια από τις τέσσερις αυτές αιτίες, ή αν είναι δυνατό να μη ζητεί το σώμα τα αναγκαία του και να πιέζεται από την φύση να επιθυμεί κάτι από τα κοσμικά πράγματα. Αν όμως είναι άτοπο να σκεφθεί κανείς κάτι τέτοιο, επειδή ή φύση χρειάζεται αυτά τα πράγματα, λοιπόν τα πάθη κινούνται σε κάθε όν πού φοράει σάρκα, είτε θέλει είτε όχι. 

Γι’ αυτό είναι αναγκαίο κάθε άνθρωπος να προφυλάσσεται, όχι από ένα πάθος, πού κινείται μέσα του φανερά και συνεχώς, ούτε από δύο, άλλα από περισσότερα, αφού φοράει σώμα. 

Εκείνοι πού νίκησαν τα πάθη δια των αρετών, αν και ενοχλούνται από τους λογισμούς και από τις προσβολές των τεσσάρων αίτιων, δεν νικιούνται διότι έχουν δύναμη και αρπάζεται ο νους τους από αγαθές και θείες αναμνήσεις.

Ερώτηση. Τι διαφέρει ή καθαρότης του νου από την καθαρότητα της καρδιάς; 

Απόκριση. Άλλη είναι ή καθαρότης του νου και άλλη της καρδιάς. Ο νους είναι μια από τις αισθήσεις της ψυχής, ενώ ή καρδιά είναι εκείνη πού περικλείει και κρατεί τις εσωτερικές αισθήσεις, και είναι αυτή ή ρίζα. Και αν ή ρίζα είναι αγία, άγιοι είναι και οι κλάδοι. Δηλαδή αν καθαρθεί η καρδιά, προφανώς καθαρίζονται και όλες οι αισθήσεις. 

Διότι ο νους λησμονεί την προηγούμενη διαγωγή και καθαρίζεται, αν δείξει επιμέλεια για την ανάγνωση των θείων Γραφών, ή μοχθήσει λίγο στις νηστείες, τις αγρυπνίες και τις ησυχίες, απομακρυνόμενος από τις αισχρές συνήθειες. Αλλά δεν αποκτά μόνιμη καθαρότητα, διότι όσο γρήγορα καθαρίζεται, τόσο γρήγορα μολύνεται. 

Η δε καρδιά καθαρίζεται με τις πολλές θλίψεις, τις στερήσεις, την απομάκρυνση από την συναναστροφή με όλους τους κοσμικούς και την από κάθε πλευρά απονέκρωση. Όταν όμως καθαριστεί από τα μικρά πράγματα, δεν μολύνεται ή καθαρότητα της, ούτε πτοείται από τους μεγάλους και φανερούς πολέμους, εννοώ τους φοβερούς. Καθ’ όσον απέκτησε δυνατό στομάχι πού μπορεί γρήγορα να χωνέψει κάθε τροφή, πού είναι δύσπεπτη στους ασθενείς. Διότι αυτό λένε οι ιατροί, ότι ή βρώση κρέατος είναι βέβαια δύσπεπτη, άλλα προκαλεί πολλή δύναμη στα υγιεινά σώματα, όταν το στομάχι πού την δέχεται είναι δυνατό. Έτσι κάθε καθαρότητα πού επιτυγχάνεται γρήγορα, σε σύντομο χρόνο και με λίγο κόπο, γρήγορα εξαφανίζεται και μολύνεται. Ή καθαρότητα όμως, πού αποκτάται με πολλές θλίψεις και με πολύ χρόνο, δεν κινδυνεύει από καμιά ασήμαντη προσβολή σε κάποιο μέρος της ψυχής, διότι την δυναμώνει ο Θεός.

Σ’ αυτόν ανήκει ή δόξα στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ

Ο αββάς Ισαάκ, ο πρίγκιπας των ερημιτών και μέγας διδάσκαλος της μυστικής ζωής, γεννήθηκε κατά το πρώτο ήμισυ του 7ου αιώνα, στον Μπέιτ Κατραγιέ, στην περιοχή του Κατάρ, στην νότια άκρη του Περσικού Κόλπου. Νέος ακόμη εισήλθε μαζί με τον αδελφό του στην Λαύρα του Αγίου Ματθαίου και, αφού προόδευσε αρκούντως στην οδό των αρετών, στην υπακοή και στην γνώση των Αγίων Γραφών, αποσύρθηκε στην ησυχία. Απαλλαγμένος από κάθε δεσμό με τον κόσμο, καθάρισε τον νου του με νηστεία, αγρυπνίες, αδιάλειπτα δάκρυα και προσευχή. Ο αδελφός του όμως εξελέγη ηγούμενος της Λαύρας και δεν έπαυε να τον πιέζει να επιστρέψει στην Λαύρα για την πνευματική ωφέλεια των αδελφών.

Η φήμη του αγίου αναχωρητή έφθασε ως την Νινευί και οι πιστοί αυτής της ονομαστής πόλης κατόρθωσαν να πείσουν τον καθολικό (αρχιεπίσκοπο) Γιβαρτζή να τον χειροτονήσει επίσκοπο (περί το 648). Ο Ισαάκ υπάκουσε στο θέλημα του Θεού και άρχισε να καθοδηγεί με πολλή σοφία το πνευματικό του ποίμνιο. Δεν είχαν όμως περάσει ούτε πέντε μήνες, όταν δύο πιστοί που τον είχαν παρακαλέσει να λύσει τη διαφορά τους σχετικά με την εξόφληση ενός δανείου, απέρριψαν τις συμβουλές του και του είπαν: «Άσε για την ώρα στην άκρη τις διδαχές του Ευαγγελίου!». Αυτό ήταν αρκετό για να αποφασίσει ο άνθρωπος του Θεού να επιστρέψει πίσω στην έρημο, λέγοντας: «Εάν το Ευαγγέλιο δεν μπορεί να είναι εδώ παρόν, τι ήλθα να κάνω;». Παραιτήθηκε των καθηκόντων του και αποσύρθηκε στο όρος Ματούτ, στην περιοχή του Μπέιτ Χουζάγιε (σημ. Κουρδιστάν), όπου εγκαταβίωναν πολλοί ασκητές και κατόπιν εγκαταστάθηκε στην Μονή Αββά Σαμπούρ, στο όρος Τσουχτάρ (βόρειο Κουρδιστάν). 

Μελετούσε την Αγία Γραφή με τόσο ζήλο και έχυνε τόσα δάκρυα που έχασε το φως του. Αποξενωμένος από τον κόσμο, δεν έτρωγε παρά τρεις άρτους την εβδομάδα με μερικά λαχανικά, χωρίς ποτέ ν’ αγγίζει μαγειρεμένο φαγητό και η καρδία του φλεγόταν από αγάπη για όλους τους αδελφούς του, κάνοντας να αναβλύζουν σαν ζωογόνα νάματα ουράνιες διδαχές, τις οποίες κατέγραφαν οι μαθητές του. 

«Αγαπητοί», έγραφε, «έγινα πια μωρός, γιατί δεν αντέχω άλλο να κρύψω στη σιωπή το μυστήριο του Θεού, αλλά τουναντίον γίνομαι άφρονας για την ωφέλεια των αδελφών!» (Λόγος ΛΗ΄). Με ασύγκριτη τέχνη και λεπτότητα, μοναδική σε όλη την πατερική γραμματεία, περιγράφει όλες τις καταστάσεις της ψυχής που πορεύεται προς την λύτρωση και την ένωσή της με τον Θεό. «Πολλές φορές όταν τα έγραφα όλα αυτά, δεν είχαν δύναμη τα δάχτυλά μου να γράψουν πάνω στο χαρτί, μην αντέχοντας από την πνευματική ηδονή που ερχόταν και πλημμύριζε την καρδιά μου και έπαυε την λειτουργία των αισθήσεων» (όπ.π.). 

Το βιβλίο του αγίου Ισαάκ δεν αποτελεί συστηματική πραγματεία, αλλά είναι μάλλον μια μόνιμη πρόσκληση για προσευχή, ένα εφαλτήριο απ’ όπου η ψυχή φτερουγίζει προς την Βασιλεία του Θεού. Κατά τον αββά Ισαάκ, το πρώτο στάδιο της απελευθέρωσης από την υποδούλωση στον κόσμο και στα πάθη είναι η πίστη. Με την πίστη ο άνθρωπος αφυπνίζεται και αρχίζει τότε το έργο με την αποταγή, την νηστεία, την νίψη, την μελέτη της Αγίας Γραφής, την αγρυπνία και την προσευχή. Με την πίστη, που συνοδεύεται από αυτές τις ενάρετες πράξεις, μπορεί να εισέλθει μέσα του και να βρει στην καρδιά του την θύρα του ουρανού: «Ειρήνευσε μέσα σου και θα ειρηνεύσουν με σένα ο ουρανός και η γη. Κοίταξε να μπεις μέσα στο δωμάτιο που βρίσκεται εντός σου και θα αντικρίσεις μετά και τον χώρο τ’ ουρανού. Το ίδιο και το αυτό είναι το ένα και το άλλο. Με την ίδια είσοδο που θα κάνεις, θα βλέπεις και τα δύο ταυτόχρονα. Η κλίμακα εκείνης της βασιλείας είναι μέσα σου κρυμμένη στην ψυχή σου. Βούτηξε τον εαυτό σου μέσα στον καθαρμό από την αμαρτία και θα βρεις απ’ αυτόν αναβάσεις που μπορείς ν’ ανέβεις» (Λόγος Λ΄). 

Έχοντας ασπασθεί την ησυχαστική ζωή και την σιωπή - η οποία «είναι το μυστήριο του μέλλοντος αιώνος» (Επιστολή Γ΄) - ο μοναχός (αλλά και κάθε αγωνιζόμενος χριστιανός) θα δει να αναδύονται μέσα του χωρίς προσπάθεια θαυμαστά που το ανθρώπινο πνεύμα δεν μπορεί να συλλάβει. Με την κάθαρση της καρδίας θα δυνηθεί να φθάσει και να προοδεύσει αδιάκοπα στην ταπείνωση, την αρετή που αποτελεί την «στολή της θεότητας», διότι αυτήν ακριβώς ενδύθηκε ο Λόγος του Θεού για να γίνει άνθρωπος (Λόγος Κ΄). «Τον ταπεινόφρονα άνθρωπο κανένας δεν τον μισεί, κανένας δεν τον επιπλήττει με λόγια, κανένας δεν τον καταφρονεί. Γιατί αυτόν τον άνθρωπο τον αγαπά ο δικός του ο Δεσπότης Χριστός κι έτσι αγαπιέται απ’ όλους· όλους τους αγαπά κι όλοι τον αγαπούν· όλοι τον θέλουν και όπου κι αν περάσει σαν άγγελο του φωτός τον βλέπουν. Ένας τέτοιος ταπεινός άνθρωπος πλησιάζει τ’ άγρια θηρία και με το που τον βλέπουν αυτά αμέσως ημερεύει η αγριότητά τους και τον πλησιάζουν σαν να είναι αυτός ο κύριός τους, με το κεφάλι κατεβασμένο γλείφοντας τα χέρια και τα πόδια του. Γιατί αισθάνθηκαν σ’ αυτόν τον ταπεινό άνθρωπο εκείνη την ευωδία που έβγαινε από τον Αδάμ πριν την παρακοή» (Λόγος Κ΄). Η ταπείνωση περικλείει όλες τις άλλες αρετές και μας παρέχει την καθαρότητα, η οποία μας κάνει να θεωρούμε τους πάντες καλούς ή αθώους (Λόγος ΜΘ΄). 

Προοδεύοντας στην ταπείνωση ο ησυχαστής θα αποκτήσει εμπειρία των διαδοχικών βαθμών της προσευχής, οι οποίοι οδηγούν από την επώδυνη προσευχή της μετανοίας στα εκούσια δάκρυα και, από εκεί, στα αυθόρμητα και αδιάκοπα δάκρυα που καθαρίζουν και φωτίζουν τον νου και που οδηγούν προς την καθαρά προσευχή. Κατόπιν, όταν φθάσει στην κατάσταση πέραν της προσευχής, πέρα από κάθε κίνηση και φθαρτή πραγματικότητα, τότε θα δει τον Θεό και θα εισέλθει στην Βασιλεία Του. 

Καρπός της προσευχής και σκοπός της, πάντα κατά τον αββά Ισαάκ, είναι η ένωση με τον Θεό εν αγάπη. Μετά από μακρά περίοδο ησυχαστικής βιοτής και μετά από συχνές επισκέψεις της θείας Χάριτος, ο καθαρμένος και ειρηνεμένος άνθρωπος θα γίνει για όλους ζωντανή εικόνα της αγάπης του Θεού και της ευσπλαχνίας Του. 

«Και τι σημαίνει ελεήμων καρδιά;», τον ρώτησαν. Και είπε: «Το να καίγεται κάποιος για όλη την κτίση· για τους ανθρώπους, για τα πουλιά και για τα ζώα, ακόμη και για τους δαίμονες, αλλά και για κάθε κτίσμα. Και μόνο από την μνήμη και την θεωρία τους, χύνουν οι οφθαλμοί του άφθονα δάκρυα. Από την πολλή και σφοδρή ελεημοσύνη που συνέχει την καρδιά του και από την πολλή καρτερία που δείχνει σε όλους, σμικρύνεται η καρδιά με την ταπείνωση και δεν μπορεί να βαστάξει ν’ ακούσει ή ν’ αντικρίσει την παραμικρή βλάβη ή λύπη να γίνεται κάπου στην κτίση. Γι’ αυτό τον λόγο και κάθε ώρα και στιγμή προσφέρει με δάκρυα ευχή για όλα τα άλογα όντα, για τους εχθρούς της αλήθειας, γι’ αυτούς που τον βλάπτουν, να τους λυπηθεί ο Θεός και να τους φυλάξει· το ίδιο συμβαίνει και για κάθε ερπετό στη γη, κι όλα αυτά από την πολλή ελεημοσύνη που κινεί άμετρα την καρδιά του, σύμφωνα με την κατάσταση της ομοιότητας του Θεού στην οποία έχει φτάσει και την οποία βιώνει» (Λόγος ΠΑ΄). 

Από μαρτυρίες ορισμένων χειρογράφων φαίνεται ότι η μνήμη του αγίου Ισαάκ εορταζόταν στο Άγιον Όρος στις [28 Σεπτεμβρίου]. Μεταφέρθηκε κατόπιν στις [28 Ιανουαρίου] για να συνδεθεί με εκείνη του αγίου Εφραίμ, αλλά τελικά δεν διατηρήθηκε στην ελληνική εκκλησιαστική παράδοση, ενώ μνημονευόταν στην ρωσική Εκκλησία. Ο αββάς Ισαάκ ανήκε στην συριακή Εκκλησία της Ανατολής, η οποία λόγω της απομόνωσής της εν μέσω της περσικής αυτοκρατορίας δεν ακολούθησε τις εξελίξεις του χριστολογικού δόγματος και έμεινε προσκολλημένη στην διδασκαλία του Θεόδωρου Μοψουεστίας, διδασκάλου του Νεστορίου. Μολονότι δεν απείχε από την διδασκαλία του Θεοδώρου, η περσική Εκκλησία ήταν ξένη στην αντίληψη του Νεστορίου περί «δύο υιών» και κατά ακυριολεξία αποκαλείται «νεστοριανή». Πρέπει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι τα γραπτά του αββά Ισαάκ δεν φέρουν κανένα ίχνος χριστολογικής αίρεσης και η σπουδαία θέση που κατέχει στην ορθόδοξη παράδοση δικαιολογεί την σεβάσμια μνήμη που του αφιερώνεται.

Το βιβλίο του αββά Ισαάκ μαζί με την «Κλίμακα» του οσίου Ιωάννου του Σιναΐτου [30 Μαρτ. - Δ΄ Κυριακή Νηστειών] είναι ο απαραίτητος οδηγός κάθε ορθόδοξης ψυχής για να βαδίσει προς τον Θεό με ασφάλεια. Γι’ αυτό και ένας σύγχρονος Γέροντας, ο Ιερώνυμος της Αίγινας (1883-1966), συμβούλευε να μην διστάσουμε ακόμη και να ζητιανέψουμε για να αποκτήσουμε ένα αντίτυπο των έργων του αββά Ισαάκ.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ

Ἦχος πλ. α΄. 

Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Ἀρετῶν ταῖς ἀκτίσι

καταλαμπόμενος,

τῆς ἐν Χριστῷ πολιτείας

φωστὴρ πολύφωτος,

θεοφόρε Ἰσαὰκ

ὤφθης ἐν Πνεύματι,

καὶ κατευθύνεις ἀσφαλῶς,

σωτηρίας πρὸς ὁδόν,

διδάγμασι θεοπνεύστοις,

τοὺς εὐφημοῦντάς σε Πάτερ,

ὡς τοῦ Χριστοῦ

θεῖον θεράποντα.

 

※

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας».

Τόμ. 5ος, Ιανουάριος,

Εκδόσεις «Ίνδικτος»·

※

Τη ΚΗ ‘ (28η) του Μηνός Σεπτεμβρίου, μνήμη του οσίου πατρός ημών Χαρίτωνος του ομολογητού και καθηγητού της έρημου.

Όσιος Χαρίτων ο Ομολογητής

Θεοφάνους του Κρητός Καθολικόν Μ. Λαύρας

Ο όσιος Χαρίτων γεννήθηκε και ανατράφηκε στο Ικόνιο της Μ. Ασίας την εποχή του αυτοκράτορος Αυρηλιανού (270- 276). Αρχικά ο Αυρηλιανός δεν φάνηκε εχθρικός προς τους χριστιανούς. Αργότερα όμως, ωθούμενος από τον διάβολο, κίνησε βίαιον διωγμό εναντίον τους. Όταν το αυτοκρατορικό διάταγμα έφθασε στο Ικόνιο, ο Χαρίτων, περιβόητος για την ευσέβεια και τον ζήλο του προς διάδοσιν του Ευαγγελίου, συνελήφθη από τους ειδωλολάτρες, εδάρη βάναυσα και κατακάηκε στο σώμα με αναμμένες λαμπάδες. Ενώ έφρουρείτο στην φυλακή, αναμένοντας με χαρά την μαρτυρική του τελείωσι, οι διωγμοί κατέπαυσαν και σύντομα επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας έγινε η χριστιανική (313).

Ελεύθερος πλέον, με τα στίγματα του Κυρίου στο αθλητικό του σώμα, ποθούσε στο εξής να ζήση ως ασκητής «αναπληρώνοντας τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού εν τη σαρκί» του. Στις εκούσιες κακουχίες, τις οποίες επέβαλε στο σώμα του για να το δουλαγωγήση και να το ύποτάξη στο πνεύμα, προστέθηκαν και ακούσιες δοκιμασίες. Καθώς μετέβαινε για να έγκατασταθή στην έρημο του Ιορδανού, περιέπεσε σε ληστάς, οι οποίοι τον απήγαγαν δέσμιον στο κρησφύγετο τους, σε σπήλαιο της ερήμου Φαράν, κοντά στα Ιεροσόλυμα. Κατά θείαν όμως παραχώρηση, οχιά εξέμεσε το δηλητήριο της στο αγγείο πού είχαν το κρασί τους, πίνοντας δε αυτοί από το δηλητηριώδες ποτό βρήκαν όλοι τον θάνατο. Λυτρωμένος ο όσιος Χαρίτων από τα χέρια τους λύθηκε αοράτως από τα δεσμά και, επειδή βρήκε το σπήλαιο εκείνο κατάλληλο για ησυχία, απεφάσισε να παραμείνη. Από τα συναχθέντα χρήματα των ληστών, τα οποία περιήλθαν στην κατοχή του, διεμοίρασε τα περισσότερα στους πτωχούς και στους ερημίτες, που άσκήτευαν κοντά στην Νεκρά θάλασσα. Με τα υπόλοιπα μετέτρεψε το σπήλαιο σε ναό του Θεού και ίδρυσε την πρώτη λαύρα της Παλαιστίνης, την λαύρα της Φαράν. Τον ναό της εγκαινίασε ο επίσκοπος Ιεροσολύμων άγιος Μακάριος (314-333, βλ. 16 Αύγ.). 

Σύγχρονος του μεγάλου Ίλαρίωνος (βλ. 21 Όκτ.), πού από την Αίγυπτο εισήγαγε στην Παλαιστίνη την αναχωρητική μορφή του μοναχικού βίου - μεμονωμένα κελλιά εγκατεσπαρμένα στην έρημο - ο όσιος Χαρίτων ένωσε τους αναχωρητάς υπό κοινή ζωή και διοίκηση, αν και ακόμη ο κοινός αυτός βίος στην Παλαιστίνη είχε υποτυπώδη χαρακτήρα. 

Ενώ ο όσιος ησύχαζε μόνος σε σπήλαιο της Φαράν, αγωνιζόμενος με νηστεία, χαμαικοιτία, ολονύκτιες προσευχές και ψαλμωδίες, έχοντας ως τρυφή το τρίχινο ένδυμα του πού κατέξεε τις μαρτυρικές του πληγές, έγινε φανερός στην περιοχή μέσω των θαυμάτων πού επιτελούσε. Πολλοί προσέτρεχαν στην λαύρα του, για να ταχθούν υπό την χειραγωγία του. Αλλά και από τους Ιουδαίους και τους Έλληνες της περιοχής πολλοί προσήλθαν μέσω αυτού στον χριστιανισμό.

Αυτή ή κοσμοσυρροή τον αποσπούσε από την ησυχία και, επειδή φοβόταν μήπως ή δόξα των ανθρώπων λικμήση σαν το άνεμο τις αρετές πού με κόπους και ιδρώτες είχε αποκτήσει, απεφάσισε να αναχώρηση από την Φαράν. Με κοινή ψήφο της άδελφότητος τους άφησε ώς προεστώτα τον πλέον ενάρετο των μαθητών του και τους έδωσε τις δέουσες νουθεσίες. Τους όρισε να τρώγουν μία φορά την ήμερα, και τότε με εγκράτεια, να προσεύχωνται κατά την ήμερα και κατά την νύκτα τις τακτές ώρες πού ό ίδιος τους είχε παραδώσει, και να είναι ελεήμονες και φιλόξενοι προς τους πτωχούς. Τέλος, τους ευλόγησε και ανεχώρησε. 

Βαδίζοντας οδό μιας ημέρας έφθασε στα μέρη της Τεριχούς. Στην κορυφή Δώκ (άραβ. Δούκ ή Ντούκ) του Σαρανταρίου όρους βρήκε κατάλληλο σπήλαιο και ησύχαζε εκεί, κρυμμένος πολύν καιρό από τους ανθρώπους. Τρεφόταν με τα άγρια χόρτα της ερήμου και ζούσε όλος απορροφημένος από την αδολεσχία του Θεού. Ο Θεός όμως θέλησε να τον χρησιμοποίηση ως όργανο του για τον ευαγγελισμό της περιοχής και τον φανέρωσε στον κόσμο. Πολλοί, θαυμάζοντας τον ισάγγελο βίο του, θέλησαν να τον μιμηθούν, αρνούμενοι το φρόνημα της σαρκός, και ζήτησαν να τους δεχθή υπό την καθοδήγησή του. 

Για τους μαθητάς του αυτούς οικοδόμησε λαύρα, που έμεινε γνωστή από την ονομασία του τόπου ως λαύρα του Δούκα. Ο θόρυβος όμως από την συρροή των ανθρώπων τον ανάγκασε να εγκατάλειψη και αυτήν, για να ζήση μόνος με μόνον τον Θεό. Παρέδωσε στους μαθητάς του τον τρόπο της μοναχικής πολιτείας, τους άφησε άξιον ποιμένα και απεχώρησε. 

Αναζητώντας έρημο τόπο προς τα νότια, κατέφυγε στα σπήλαια της θεκωέ, όπου βρήκε για λίγο την ποθητή του ησυχία. Αλλά και εκεί, εξ αιτίας της φήμης της αγιότητας του, άρχισαν να προσέρχωνται πολλοί, για να γίνουν μοναχοί. Ετσι, ο όσιος Χαρίτων ίδρυσε και τρίτη λαύρα, την οποία στα συριακά ονόμαζαν Σουκά (δύη= αγορά, οικισμός, λαύρα) ή Παλαιά Λαύρα. 

Το ασυγκράτητο πλήθος των νέων μαθητών και των ειδωλολατρών, πού συνέρρεε για να εύφρανθή από το μέλι των λόγων του και να δή αυτην την ζωντανή εικόνα του Χριστού, ανάγκασε τον όσιο να άποσυρθή σε παρακείμενο απόκρημνο σπήλαιο, το «κρεμαστό σπήλαιο», δπως ονομάσθηκε εξ αιτίας του μεγάλου ύψους του από την γη, στο οποίο μόνον με κλίμακα μπορούσε κάποιος ν’ ανεβή. Στο σπήλαιο αυτό ο όσιος έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Λόγω του γήρατος όμως και των μακροχρονίων κόπων της ασκήσεως δεν μπορούσε να αυτοϋπηρετήται και να μεταφέρη νερό- προσέτρεξε λοιπόν στον θεό και με την προσευχή του ανέβλυσε από μια πλευρά του σπηλαίου νερό ψυχρό και διαυγέστατο. 

Όταν του αποκαλύφθηκε η ημέρα της προς θεόν εκδημίας του, μετέβη στην πρώτη του λαύρα, στην Φαράν. Εκεί κάλεσε τα λογικά του ποίμνια με τους προεστώτες και τους απηύθυνε την πνευματική του διαθήκη, διά της οποίας υπεδείκνυε την ασφαλή οδό της ενώσεως τους με τον θεό, δηλαδή την άσκησι συνδεδεμένη με την ταπείνωση και την αγάπη προς πάντας. Τέλος, τους ευλόγησε και, χωρίς να ασθενήση, παρέδωσε εν ειρήνη την μακαρία ψυχή του στα χέρια των αγίων αγγέλων.

※

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»,

Τόμ. 1ος, Σεπτέμβριος,

Εκδόσεις «Ίνδικτος».

※

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ - ΛΟΓΟΙ ΑΣΚΗΤΙΚΟΙ

 

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ 

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΚΩΝ 

ΟΓΔΟΟΣ ΤΟΜΟΣ  

- ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ -  

ΛΟΓΟΙ ΑΣΚΗΤΙΚΟΙ Α' - ΚΣΤ' - ΕΔΩ

 -ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ - 

ΛΟΓΟΙ ΑΣΚΗΤΙΚΟΙ ΚΖ'-ΞΑ' - ΕΔΩ

-ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ- 

ΛΟΓΟΙ ΑΣΚΗΤΙΚΟΙ ΞΒ'-ΠΣΤ' - ΕΔΩ 

Στην εκστρατεία που προτείνετε, δεν θα συμμετάσχω ... είναι από κείνες που έχουν πολύ εγωισμό, θόρυβο και ελπίδα στον άνθρωπο, όχι στον Θεό

 

Αγαπητέ π. Σ.! 

Στην εκστρατεία που προτείνετε, δεν θα συμμετάσχω. Μου το απαγορεύει το ίδιο το πνεύμα αυτής της δράσης: είναι από κείνες που έχουν πολύ εγωισμό, θόρυβο και ελπίδα στον άνθρωπο, όχι στον Θεό, και συνοδεύονται επίσης με φιλόψογη στάση προς την Ιεραρχία της Εκκλησίας, πράγμα που ξεχειλίζει στις εκφράσεις σας. 

Η επιστολή που τόσο δεν σας άρεσε, δεν είναι παραχάραξη γραμμένη από μένα προς ιδιώτη, έλαβε ευρύτερη δημοσιότητα ανεξάρτητα από μένα, κατά το θέλημα του Θεού, πράγμα που σημαίνει ότι έτσι έπρεπε να γίνει. 

Συγχωρήστε με μεγαλόψυχα, οι μέθοδοι που προτείνετε δεν μου ταιριάζουν στο πνεύμα. 

σελ.58-59

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ 

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ)

Εκδότης ΕΝ ΠΛΩ

Πριν τη σφραγίδα του Αντιχρίστου θα έχει σφραγιστεί ο νους με την αμαρτία.

Αγαπητή εν Κυρίω Λ. 

Πράγματι, θα σας πω ότι πρέπει να εμμένουμε στην ευλογία της Ιεραρχίας της Εκκλησίας, διότι στην Εκκλησία υπάρχει νους συνοδικός. Όμως, αν κάποιος έχει τη δυνατότητα προς το παρόν να μην πάρει τις κάρτες, τότε μην τις πάρετε. 

Αλλά δεν ξέρω πώς θα έχει ήσυχη την καρδιά του εκείνο το μέλος μιας οικογένειας που, μόνος αυτός, θα είναι «δίκαιος» (δεν θα έχει πάρει την κάρτα), αλλά συνάμα τρώει το ψωμί, που έχει πάρει με αυτή την κάρτα ένα άλλο αγαπημένο μέλος της οικογένειας (το οποίο και παραδίδεται στην απώλεια). 

Όμως πιστεύω ότι δεν θα δοκιμάσει ο Κύριος τους αγαπώντας Αυτόν και τους πιστούς σε Αυτόν υπεράνω του μέτρου των δυνάμεών τους. 

Τη σφραγίδα θα μπορέσουν να τη βάλουν μόνο σε αυτόν, που αμετανόητα ζούσε μέσα στην αμαρτία και που έχει αποκοπεί με τη ζωή του από τον Κύριο. Πριν τη σφραγίδα του Αντιχρίστου θα έχει σφραγιστεί ο νους με την αμαρτία. 

σελ.55

 

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ 

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ)

Εκδότης ΕΝ ΠΛΩ

Βρισκόμαστε πάντοτε μπροστά σε θαύμα, μπροστά στην πράξη της δημιουργίας του κόσμου αυτού, που υπερβαίνει τον άνθρωπο...

Μια απλούστατη απάντηση στα "Γιατί Θεέ μου;" 

Κάποιος από εσάς μου υπέβαλε πρόσφατα πολλές ερωτήσεις, στις οποίες δεν είμαι σε θέση να απαντήσω, διότι δεν περιπατούμε «διά είδους», αλλά «διά πίστεως» στη θεότητα του Χριστού (Β 'Κορ. 5,7.) 

Στη Γαλλία, κάποιο μικρό παιδί, που αργότερα έγινε ιερέας, με ρώτησε: 

«Και γιατί αυτό είναι έτσι;».

Μη γνωρίζοντας τί να απαντήσω είπα σοβαρά: 

«Διότι!».

Και το παιδάκι έμεινε ικανοποιημένο με την απάντηση. 

Συχνά και εμείς συναντούμε την πολυπλοκότητα αυτή, όντας ήδη αντιμέτωποι με κάποιο τετελεσμένο γεγονός, ορατό και ψηλαφητό. Και αν κάποιος μας ρωτήσει: «Γιατί αυτό είναι έτσι;», τότε δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε απάντηση, διότι βρισκόμαστε πάντοτε μπροστά σε θαύμα, μπροστά στην πράξη της δημιουργίας του κόσμου αυτού, που υπερβαίνει τον άνθρωπο. 

Από τον άνθρωπο εξαρτάται να έρθει σε κοινωνία με τον Θεό για όλη την αιωνιότητα και να κληρονομήσει το πλήρωμα της Θεότητος. Συνεπώς, για την κάθε φορά που συντριβόμαστε από την άγνοια και την αδυναμία μας να κατανοήσουμε, υπάρχει πάντοτε η ίδια απάντηση: Ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο σύμφωνα με τις βουλές Του, οι οποίες μας είναι ανεξιχνίαστες. 

Αν γνωρίζουμε τον τελικό σκοπό του Θεού, αν πιστεύουμε στον Χριστό ως τον Δημιουργό μας, ως τον Θεό που είναι Πνεύμα Απόλυτο, Άναρχο, τότε αισθανόμαστε τον εαυτό μας κατά κάποιον τρόπο μέσα στο φως, που μας βοηθά να μη σκοντάψουμε σε διάφορες πέτρες, τραχειές πέτρες κάθε είδους αμφιβολιών. 

Ακολουθώντας τότε τις εντολές του Χριστού, βαδίζουμε ως ένα βαθμό συνετά την πορεία μας. Παρά ταύτα όμως, στην πραγματικότητα, το πάν παραμένει μυστηριώδες.

 

Άγιος Σωφρονίου Σαχάρωφ 

Οικοδομώντας το ναό του Θεού, 

τόμος Γ, σελ. 49-50