Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024

Μήν Μάρτιος

 

Μήν Μάρτιος
ἔχων ἡμέρας τριάκοντα μίαν
Ἡ ἡμέρα ἔχει ὥρας 12 καὶ ἡ νὺξ ὥρας 12


Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες ἀκολουθοῦν καί συνεχίζουν τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ στή ζωή τους. Πέτυχαν μέ τόν θάνατο τή ζωή, μεταφέροντας σ᾽ ἐμάς τήν εὐλογία τοῦ ἀγωνοθέτη Χριστοῦ πού τούς στεφάνωσε μέ τά εὐώδη ἄνθη τοῦ παραδείσου, γεμίζοντας μέ φῶς καί ἀρώματα ὅλον τόν κόσμο. 
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες, νέοι, νέες ἀκόμη καί παιδιά καί μεγαλύτεροι, ἁπλοί ἄνθρωποι καί αὐτοί ἀκόμα πού ἀρνήθηκαν καί μετανόησαν εἶναι ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ, τά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ παραδείσου μέσα στά σκοτεινᾶ χρόνια τῆς δουλείας. Εἶναι αὐτοί πού μάς ἔδωσαν μέ τό ζήλο τῆς πίστεώς τους τό παράδειγμα μένοντας σταθεροί στήν Ἁγία Ὀρθοδοξία καί ὅταν κλήθηκαν νά τήν ἀρνηθοῦν, αὐτοί χάρηκαν γιατί θά πέθαιναν γιά τόν Χριστό. 
Ἐγκατέλειψαν τά πάντα, τίς δουλειές τους, τά ἀξιώματά τους, τήν κατά κόσμον πτωχεία τους καί ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός «Κράτησαν ἕνα, τόν Χριστό, καί πλούτισαν μέ θησαυρό πού δέν μποροῦσε κανεῖς νά τούς τόν πάρει». 
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες τοῦ Μαρτίου: 
1.Δι᾽ ἀγχόνης ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Παρασκευᾶς, εἰς τήν Τραπεζούντα κατά τό ἔτος 1659. 
3.Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ὁ ἐκ Ραψάνης τοῦ Ὀλύμπου, ἐμαρτύρησεν πολλά παθών, κατά τό ἔτος 1818, τήν κεφαλήν ἀποτμηθείς. 
5.Κατά τό 1784 ἔτος, ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ Βούλγαρης, ἐμαρτύρησεν διά ξίφους ἔξωθεν τῆς Ἁγίας Σοφίας καί ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
5.Ὁ Ἅγιος νέος Ἱερομάρτυς Παρθένιος, ἐπίσκοπος Διδυμοτείχου, ἐμαρτύρησεν κατά τό 1805 ἔτος, τελειωθείς ἐν ταῖς βασάνοις. 
9.Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες παπα - Χρῖστος ὁ ἐξ Ἀνδραβίδας καί Πανάγος ὁ ἐκ Γαστούνης τῆς Πελοποννήσου, ἐμαρτύρησαν ὑπέρ Χριστοῦ κατά τό 1716 ἔτος διά ξίφους. 
15.Κατά τό 1792 ἔτος, ἐμαρτύρησεν ἐν Χίῳ ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Μανουήλ ὁ Κρής, ξίφει σφαγιασθείς. 
16.Ὁ Ἅγιος νέος Ὁσιομάρτυς Μαλαχίας ὁ Λίνδιος, ἐμαρτύρησεν ἐν Ἱεροσολύμοις κατά τό ἔτος 1500, δι᾽ ἵππου συρόμενος, ἕξω δέ τῆς Ἁγίας Πόλεως ἀνασκολοπισθείς, λαβών τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
19.Κατά τό 1568 ἔτος, ἐμαρτύρησεν ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Δημήτριος ὁ Τορναρᾶς, δαρείς καί ἀνηλεώς βασανισθείς καί τήν κεφαλήν ἀποτμηθείς, ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
19.Κατά τό 1657 ἔτος, ἐμαρτύρησεν ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Νικόλαος ὁ Καραμάνος ἐν Σμύρνῃ, βασανισθείς διά πολλῶν παιδευτηρίων, κρεμασθείς δέ συνηριθμήθη εἰς τόν χορόν τῶν Μαρτύρων. 
20.Κατά τό 1793 ἔτος, ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Μύρων ὁ Κρής, ἐτελειώθει ἐν Κρήτῃ δι᾽ἀγχόνης. 
21.Κατά τό 1544 ἔτος ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ ὁ Μαυρουδῆς, ὁ ἐκ Γρανίτζης τῶν Ἀγράφων, ἐμαρτύρησεν ἐν Θεσσαλονίκη διά πυρός, λαβών τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
22.Ὁ Ἅγιος νεός Ὁσιομάρτυς Εὐθύμιος, ὁ ἐκ Δημητζάνης τῆς Πελοποννήσου, ἤθλησε ὑπέρ Χριστοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει τήν Κυριακή τῶν Βαΐων, διά ξίφους δεχθείς τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον, ἐν ἔτει 1814. 
23.Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Λουκᾶς ὁ Ἀνδριανουπολίτης, κατά τό ἔτος 1802 ἐμαρτύρησεν ὑπέρ Χριστοῦ ἐν τῇ νήσῳ Μυτιλήνη δι᾽ἀγχόνης καί ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
24.Κατά τό 1657 ἔτος, τό Σάββατόν τοῦ Λαζάρου, ἐμαρτύρησεν ὁ Ἅγιος Νεοϊερομάρτυς Παρθένιος ὁ Γ´, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, δι᾽ἀγχόνης. 
26.Ὁ Ἁγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ὁ ἐκ Σόφιας τῆς Βουλγαρίας, ἐμαρτύρησεν εἰς Ἀδριανούπολιν κατά τό ἔτος 1437 διά πυρός, λαβών τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
30.Κατά τό 1684 ἔτος, τήν Γ´ Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, ἐμαρτύρησεν εἰς Κόρινθον, ὁ Ἅγιος Νεοϊερομάρτυς Ζαχαρίας, ἐπίσκοπος Κορίνθου, τήν κεφαλήν ἀποτμηθείς, λαβών τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. 
«Νεομάρτυρες», 
Ἱερομόναχος Ἀναστάσιος , Ἐκδόσεις Ἑρμηνεία - Ἅγιον Ὄρος

Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2024

Να αρνηθώ τον Χριστό, Εκείνον που αποτελεί το νόημα όλης της ζωής μου...Όχι!

Ιερομάρτυς Πέτρος (Γκρουντίνσκι) 
Ηγούμενος Δαμασκηνός Ορλόφσκι 
Στην πόλη Γκλούσκ της επαρχίας Μίνσκ γεννήθηκε το 1877 ο ιερομάρτυς Πέτρος. Ήταν γιος του αγρότη Θεόφιλου Γκρουντίνσκι. Μετά την επανάσταση του 1905 [1] και τα γεγονότα που επακολούθησαν, ο Πέτρος εξελέγη βουλευτής της επαρχίας Μίνσκ στην κρατική Δούμα ως εκπρόσωπος των αγροτών. 
Το 1921 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και διορίστηκε στον Ναό του Αγίου Νικολάου του χωριού Τίμκοβιτς, κερδίζοντας σύντομα με τον ζήλο και τις αρετές του τον σεβασμό και την αγάπη των ενοριτών. 
Στις 13 Ιανουαρίου του 1930 η ΓκεΠεΟυ συνέλαβε τον π. Πέτρο και τον έκλεισε στις φυλακές της πόλης Σλουτσκ με την κατηγορία ότι είχε «σχέσεις με πρώην κρατικούς υπαλλήλους και μ’ αυτούς ασκούσε αντισοβιετική προπαγάνδα». Ενώ ήταν φυλακισμένος, οι μαχητικοί άθεοι του χωριού Τίμκοβιτς σε συνέλευσή τους αποφάσισαν «να εξοντώσουν μαζί με τους κουλάκους [2] και τον παπα-Γκρουντίνσκι για την αντισοβιετική του δραστηριότητα». 
Η πρεσβυτέρα του π. Πέτρου Ειρήνη του έστειλε ένα γράμμα στη φυλακή, όπου μεταξύ άλλων του έγραφε: 
«Σε παρακαλώ…, αν με αγαπάς, απαρνήσου τα πιστεύματά σου, που κανέναν δεν ωφελούν. Επανειλημμένα σε παρακάλεσα γι’ αυτό και στο παρελθόν. Θυμήσου, τα οκτώ τελευταία χρόνια, πόσους καβγάδες κάναμε, σχεδόν κάθε μέρα, για τη θρησκεία! Τσάκιζα την ψυχή μου για χάρη σου και φορούσα τη μάσκα της πιστής από αφοσίωση σ’ εσένα. Τώρα, όμως, δέν έχω πια δυνάμεις. Κουράστηκα. Δεν πιστεύω σε τίποτα. Για τελευταία φορά σε ρωτώ: Τι προτιμάς, εμένα, που υπάρχω, ή την ανύπαρκτη ιδεοληψία σου; Αν συμφωνήσεις μαζί μου, θα σε ακολουθήσω ως την άκρη του κόσμου, χωρίς να φοβηθώ τις δυσκολίες. Αλλά ανατριχιάζω στη σκέψη και μόνο ότι θα συνεχίσω να είμαι παπαδιά. Δεν μπορώ. Απάντησέ μου τι να κάνω 
Απαντώντας της ο π. Πέτρος, της έγραψε: 
«Αγαπητή μου Ειρήνη, 
Το γράμμα σου με άφησε κατάπληκτο και με λύπησε περισσότερο κι από τη σύλληψή μου. Ηρέμησα κάπως μόνο όταν σκέφτηκα ότι το έγραψες υπό το κράτος του πόνου και της ανάγκης. Ζούμε μαζί εδώ και εικοσι τέσσερα χρόνια. Όλον αυτόν τον καιρό είχες τη δυνατότητα να αντιληφθείς ότι πάντοτε προσπαθούσα να είμαι καθαρός και δίκαιος. Συμβιβασμούς με τη συνείδησή μου ποτέ δεν έκανα. Γνωρίζεις καλά ότι δεν υπήρξα εχθρός της σοβιετικής εξουσίας… Αν, όμως, είναι θέλημα Θεού να δοκιμαστώ, πρέπει να υποταχθώ σ’ αυτό. Γιατί εσύ, λιποψυχώντας μπροστά στη δοκιμασία, με σπρώχνεις σε μιαν άνομη και άτιμη πράξη, μολονότι γνωρίζεις πως η πίστη μου είναι όχι προσποιητή αλλά ειλικρινής; Να αρνηθώ τον Χριστό, Εκείνον που αποτελεί το νόημα όλης της ζωής μου, Εκείνον που τόσες φορές με ευεργέτησε, και να τον εγκαταλείψω τη στιγμή που πλησιάζω στον τάφο; Όχι! Τέτοιο πράγμα δεν μπορώ να κάνω και δεν θα το κάνω για χάρη σου, όσο κι αν σ’ αγαπώ. 
Αγαπητή μου Ειρήνη, κυριάρχησε στον εαυτό σου και μην αφήνεις να σε κυριεύουν οποιεσδήποτε μαύρες σκέψεις… 
Είμαι υγιής και αισθάνομαι καλά, μόνο που καθε τόσο σκέφτομαι εσένα, επειδή γνωρίζω πόσο δυσκολεύεσαι. Σε αγκαλιάζω νοερά και σε φιλώ θερμά. Προσεύχομαι στον Κύριο να σε στηρίξει και να σε φυλάξει από κάθε κακό 
Στις 23 Φεβρουαρίου του 1930 ο π. Πέτρος Γκρουντίνσκι καταδικάστηκε σε θάνατο με τουφεκισμό και εκτελέστηκε. 
[1]Η επανάσταση του 1905 ήταν η κατάληξη μιας σειράς λαϊκών αντιδράσεων κατά της τσαρικής μοναρχίας, αλλά και προανάκρουσμα των κατοπινών ραγδαίων εξελίξεων, που οδήγησαν στην επανάσταση του 1917. 
[2]Ο κουλάκος ήταν εύπορος χωρικός, κάτοχος ενός σχετικά μεγάλου αγροκτήματος. Ως το 1934 οι περισσότεροι κουλάκοι είχαν εκτοπιστεί σε μακρινές περιοχές της Σοβιετικής Ενώσεως ή είχαν συλληφθεί, ενώ τα κτήματά τους είχαν δημευθεί.
Ηγουμένου Δαμασκηνού (Ορλόφσκι), ΑΓΙΟΙ ΚΑΤΑΔΙΚΟΙ. Ρώσοι ιερομάρτυρες και ομολογητές του 20ού αιώνα. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2014, σελ. 137.

Νικόλαος ο διά Χριστόν Σαλός- Μεγάλη Τεσσαρακοστή 1570

Νικόλαος ο διά Χριστόν Σαλός
Πσκωφ, Μεγάλη Τεσσαρακοστή 1570 


Όπου την Μεγάλη Τεσσαρακοστή του 1570, ο Ιβάν ο Δ΄, ο επιλεγόμενος Τρομερός, επανακάμψας από την πυρπόλησιν του Νόβγκοροντ, έφτασε εν Πσκωφ, δια να πράξει ο παμμίαρος, κι εκεί τα ίδια.

Το μακάριο πετεινό του ουρανού, ονόματι Νικόλαος, ζων εν τη πόλει ταύτη περιφερόμενος ως νεκρός, μονοχίτων και ασάνδαλος, διά χειμώνος και θέρους, εις τα χιόνια και τους καύσωνες, πήγε στον διοικητή και τον προέτρεψε να δεχθεί τον Τρομερό ηγεμόνα με τιμές, κατά το έθος. Παρετέθησαν κατά μήκος των δρόμων, τράπεζες με ψωμί κι αλάτι.

Μετά το πέρας της Λειτουργίας, ο Ιβάν επηρμένος δια την ευλάβειάν του, εκάλεσε τον Άγιο να λάβει την ευχή του. Ο ρακένδυτος Νικόλαος επαρρησιάσθη, προσφέροντας του ένα κομμάτι χοιρινό κρέας, αιματόβρεχτον.

Εξοργισμένος ο Ιβάν και έξαλλος, ούρλιαξε: «Εγώ είμαι Χριστιανός, κρέας δεν τρώγω την Σαρακοστή!» - «Το αίμα των Χριστιανών το ρουφάς όμως με την οκά!», απάντησε ο Νικόλαος.

Ο Ιβάν, διέταξε να τον μαστιγώσουν κι ο σαλός, άρχισε να τραγουδά ένα εορταστικό λαϊκό τραγούδι. Αποστομώθηκε ο Τρομερός Ιβάν, τα μάζεψε κι αιφνιδόν έφυγε με τα στρατά του.

Ο σαλός Νικόλαος, συνέχισε να ανάπτει τας κανδήλας των νεκρών και να κοιμάται στον τάφο, τον οπού ιδίαις χερσίν είχε σκάψει.

Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2024

Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024

Δεν πρέπει λοιπόν να βασίζεις και να εξαρτάς την υπομονή σου από την αρετή των άλλων


Δεν πρέπει λοιπόν να βασίζεις και να εξαρτάς την υπομονή σου από την αρετή των άλλων, δηλαδή να ειρηνεύεις μόνο όταν δεν σε ενοχλεί κανένας - γιατί αυτό δεν εξαρτάται από εσένα - αλλά οφείλεις μάλλον να την εξαρτάς από την καρτερικότητα και από τη μακροθυμία σου, από τη δική σου αποκλειστικά ταπείνωση. Γιατί αυτή θα είναι ο μοναδικός και αναφαίρετος δικό σου πλούτος.

Αββά Κασσιανού Τόμος Β΄,
ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ, σελ.386


Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2024

Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου


Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου 
Σήμερα, Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, με τη βοήθεια του Θεού, αρχίζουμε το Τριώδιο. Πολλοί από τους θεοφόρους Πατέρες μας, που κατείχαν την τέχνη της μουσικής, φωτιζόμενοι από το Άγιο Πνεύμα μελοποίησαν εξαίρετα και όπως έπρεπε τις ωδές του Τριωδίου. 
Πρώτος επινόησε το τριώδιο, δηλαδή κανόνα με τρεις ωδές, ο μεγάλος ποιητής Κοσμάς για την αγία και μεγάλη εβδομάδα των Παθών του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, κάνοντας την ακροστιχίδα των τροπαρίων του από την ονομασία της κάθε μιας ημέρας. Μετά απ’ αυτόν και οι άλλοι άγιοι πατέρες, και περισσότερο ο Θεόδωρος και ο Ιωσήφ οι Στουδίτες, μιμούμενοι εκείνον τον ιερό Κοσμά, έκαναν και αυτοί τριώδια για τις άλλες έξι εβδομάδες της Τεσσαρακοστής, τα οποία αμέσως παρέδωσαν στο δικό τους μοναστήρι, του Στουδίου. 
Επειδή, λοιπόν, πρώτη μέρα της εβδομάδας είναι η Κυριακή, ως αναστάσιμη, και η Κυριακή είναι και πρώτη και όγδοη και τελευταία, γι’ αυτό και οι πατέρες όρισαν σοφότατα τη Δευτέρα να λέγεται η πρώτη ωδή, την Τρίτη η δεύτερη ωδή, την Τετάρτη η τρίτη ωδή, την Πέμπτη η τέταρτη ωδή, την Παρασκευή η πέμπτη ωδή και το Σάββατο η έκτη και η έβδομη και οι άλλες δύο ωδές, η όγδοη και η ένατη, τις οποίες ως κυριότερες έχουν και οι άλλες μέρες της εβδομάδας. Έτσι όρισε και ο θείος Κοσμάς για το Μεγάλο Σάββατο, κάνοντας εκεί τετραώδιο, αν και αργότερα ο βασιλιάς Λέων ο σοφός διέταξε τον Μάρκο επίσκοπο Ιδρούντος και έφτιαξε πλήρη κανόνα. Τριώδιο ωστόσο ονομάζεται καταχρηστικά, επειδή δεν έχει παντού τριώδια, αλλά έχει και ολόκληρους κανόνες. Όμως πήρε αυτή την ονομασία, κατά τη γνώμη μου, είτε επειδή τα τριώδια είναι περισσότερα από τους ολόκληρους κανόνες είτε γιατί πρώτα έγιναν τα τριώδια της Μεγάλης Εβδομάδας, όπως είπαμε. 
Ο σκοπός των αγίων πατέρων μας με το βιβλίο του Τριωδίου είναι να υπενθυμίσουν με συντομία σε όλους όλη την ευεργεσία που έκανε ο Θεός από την αρχή σ’ εμάς: πώς δηλαδή πλασθήκαμε από τον Θεό και πώς διωχτήκαμε από την τρυφή του Παραδείσου εξαιτίας του φθόνου του αρχέκακου φιδιού και εχθρού, με το να αθετήσουμε την εντολή που μας δόθηκε για να δοκιμαστούμε, και μέναμε διωγμένοι από τα αγαθά του παραδείσου και βρισκόμασταν κάτω από την εξουσία του διαβόλου· πώς ο Υιός και Λόγος του Θεού, από ευσπλαχνία και συμπάθεια, κατέβηκε από τους ουρανούς και κατοίκησε στην Παρθένο και έγινε άνθρωπος για χάρη μας, και με την ίδια του τη ζωή, με το παράδειγμα της άκρας του ταπεινώσεως, της νηστείας, της αποχής από τα κακά και με τις υπόλοιπες πράξεις του, έδειξε σε όλους εμάς την ανάβαση στους ουρανούς· πώς επιπλέον έπαθε, δηλαδή πέθανε, και αναστήθηκε και πάλι ανέβηκε στους ουρανούς και έστειλε το Άγιο Πνεύμα στους αγίους μαθητές και αποστόλους του και πώς κηρύχθηκε από αυτούς Υιός του Θεού και Θεός τέλειος κατά πάντα, και τι έκαναν οι άγιοι απόστολοι με τη χάρη του παναγίου Πνεύματος, και ότι με το κήρυγμά τους σύναξαν από τα πέρατα της οικουμένης όλους τους αγίους και αναπλήρωσαν τον άνω κόσμο, πράγμα που από την αρχή ήταν ο σκοπός τού Θεού που μας δημιούργησε. 
Με λίγα λόγια, λοιπόν, αυτός είναι ο σκοπός του Τριωδίου. Οι τρεις τώρα πρώτες εορτές, του Τελώνου και του Φαρισαίου, του Ασώτου και της Δευτέρας Παρουσίας, επινοήθηκαν από τους αγίους πατέρες ως μια προγύμναση και παρακίνηση, για να γίνουμε έτοιμοι για τους πνευματικούς αγώνες των νηστειών. 
Πρώτα-πρώτα μας παρουσιάζουν την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου και ονομάζουν την εβδομάδα «Προφώνηση». Οι άγιοι πατέρες δηλαδή προσαλπίζουν, προαναγγέλλουν τη μάχη που θα κάνουμε εναντίον των δαιμόνων κατά τη αγία Τεσσαρακοστή, έτσι ώστε, αν στις ψυχές μας υπάρχει κάποιο παλιό πάθος, να το καθαρίσουμε, και αν μας λείπει κάποιο καλό, να σπεύσουμε να το αποκτήσουμε, και να οπλιστούμε όπως πρέπει, ώστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στους αγώνες της νηστείας. 
Και επειδή το πρώτο όπλο για την αρετή είναι η μεταμέλεια και η ταπείνωση, και το μεγαλύτερο εμπόδιό της η αλαζονεία και η υπερηφάνεια, οι άγιοι πατέρες παρουσιάζουν πρώτη-πρώτη την παρούσα αξιόπιστη παραβολή από το ιερό Ευαγγέλιο (Λουκ. 18:10-14). Και με τον Φαρισαίο μάς προτρέπουν να αποβάλουμε το πάθος της αλαζονείας και της υπερηφάνειας, ενώ με τον Τελώνη, να επιδιώκουμε την ταπείνωση και τη μετάνοια. Συμβουλεύουν δηλαδή οι άγιοι, κανένας να μην υπερηφανεύεται για τα κατορθώματά του και καταφρονεί τον πλησίον του, αλλά πάντοτε να είναι ταπεινός, γιατί, όπως λέει η Γραφή, «ο Κύριος αντιτάσσεται στους υπερήφανους, ενώ στους ταπεινούς δίνει χάρη» (Παροιμ. 3:34, Ιακ. 4:6). Γιατί είναι καλύτερος ένας αμαρτωλός που μετανοεί παρά ένας ενάρετος που υπερηφανεύεται. Γι’ αυτό ο Κύριος είπε για τους δύο αυτούς, ότι ο Τελώνης έφυγε δικαιωμένος και όχι ο Φαρισαίος. 
Η παραβολή, λοιπόν, φανερώνει ότι κανείς δεν πρέπει να υπερηφανεύεται ακόμη και αν έχει αρετές, αλλά πάντοτε να ταπεινώνεται και να παρακαλεί από το βάθος της ψυχής του τον Θεό, ακόμη και αν έπεσε στις χειρότερες αμαρτίες, γιατί δεν είναι μακριά από τη σωτηρία. 
Τελώνης τώρα ήταν αυτός που αγόραζε από τους άρχοντες τους φόρους και με την είσπραξή τους αισχροκερδούσε από υπερβολική αδικία. Φαρισαίος σημαίνει αποκομμένος από τους άλλους και ανώτερός τους τάχα ως προς τη γνώση. Σαδδουκαίος, τέλος, από το όνομα κάποιου Σαδώκ, σημαίνει δίκαιος, γιατί στα εβραϊκά σεδέκ είναι η δικαιοσύνη. Γιατί στους Εβραίους υπήρχαν τρεις αιρέσεις, οι Εσσαίοι, οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι –οι τελευταίοι δεν δέχονταν ούτε την ανάσταση των νεκρών, ούτε ότι υπάρχει άγγελος ή πνεύμα.
Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Τριωδίου με τη βοήθεια και της μετάφρασης του αγίου Αθανασίου του Παρίου που περιέχεται στο βιβλίο Νέον Λειμωνάριον, Βενετία 1819, σελ. 269

Ἄρχεται τό Τριῴδιον.


 Ἄρχεται τό Τριῴδιον

ΚΥΡΙΑΚΗ 
ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ (τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου).

 

Τήν ἑβδομάδα ταύτην γίνεται κατάλυσις εἰς πάντα.

ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
Προοιμιακός - Ψαλτήριον. 
Εἰς τό· «Τῆς Παναγίας Ἀχράντου...» τῆς Μ. Συναπτῆς κατέρχονται ἀπό τά στασίδια αὐτῶν ὁ Πρωτοψάλτης καί ὁ Λαμπαδάριος, ποιοῦσι σχῆμα εἰς τήν Ὡραίαν Πύλην, καί προσέρχονται ὁ μέν Πρωτοψάλτης ἔμπροσθεν τῆς Εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ, ὁ δέ Λαμπαδάριος ἔμπροσθεν τῆς Εἰκόνος τῆς Παναγίας, ποιοῦσι μετάνοιαν, προσκυνοῦσι τήν εἰκόνα, λαμβάνουσι τά Τριῴδια, ποιοῦσι καί αὖθις μετάνοιαν, προσέρχονται ἔμπροσθεν τοῦ Πατριάρχου, ποιοῦσι μετάνοιαν, ἀνέρχονται κατά σειράν τάς βαθμίδας τοῦ Θρόνου, ἀσπάζονται τήν δεξιάν Αὐτοῦ, ποιοῦσι καί αὖθις μετάνοιαν καί ἀνέρχονται εἰς τά στασίδια αὐτῶν.

Ο άγιος Εθελβέρτος, πρώτος χριστιανός βασιλιάς του Κεντ

Ο άγιος Εθελβέρτος, πρώτος χριστιανός βασιλιάς του Κεντ 
24 Φεβρουαρίου  
Ο άγιος Εθελβέρτος (ή Εδιλβέρτος), πρώτος χριστιανός βασιλιάς της Αγγλίας, βασίλευε στο Κεντ ήδη τριάντα έξι χρόνια και είχε αποκτήσει την υπεροχή μεταξύ των αγγλοσαξωνικών πριγκιπάτων (Επταρχίας) που περιλάμβαναν την σημερινή Αγγλία, όταν ο άγιος Αυγουστίνος [26 Μαΐου], σταλμένος από την Ρώμη επί πάπα αγίου Γρηγορίου, επικεφαλής σαράντα μοναχών ιεραποστόλων, αποβιβάστηκε στο Θάνετ, κοντά στις εκβολές του Τάμεση, για να φέρουν το φως του Ευαγγελίου. 
Ευνοϊκά διατεθειμένος απέναντι στους χριστιανούς χάρις στην επίδραση της συζύγου του Βέρθας, θυγατέρας του Καριβέρτου, βασιλιά των Φράγκων και απογόνου του Χλοδοβίκου, ο βασιλιάς, που ήταν ακόμη ειδωλολάτρης, δέχθηκε τους ιεραποστόλους καθισμένος κάτω από μια βελανιδιά περιτριγυρισμένος από πολυπληθή συνοδεία. Τους άκουσε με ευμένεια και τους έδωσε την άδεια να κηρύξουν στο βασίλειό του για να μεταστρέψουν όποιον επιθυμούσαν. Τους κάλεσε μάλιστα να εγκατασταθούν κοντά στην πρωτεύουσα, Κάντορμπέρυ, γύρω από ένα ερειπωμένο εκκλησάκι αφιερωμένο στον άγιο Μαρτίνο της Τουρ. 
Η πολιτεία των ιεραποστόλων αυτών, όμοια απολύτως με εκείνη των αποστόλων, καθώς και τα κηρύγματά τους, προσείλκυαν καθημερινά όλο και περισσότερους προσήλυτους και σύντομα και ο ίδιος ο βασιλιάς ζήτησε να λάβει το Βάπτισμα από τα χέρια του αγίου Αυγουστίνου, την ημέρα της Πεντηκοστής του 597. Πλήθος υπηκόων του ακολούθησαν το παράδειγμά του και τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους, ο άγιος Αυγουστίνος, επιστρέφοντας από την Αρελάτη (Αρλ), όπου είχε χειροτονηθεί επίσκοπος, βάπτισε περισσότερους από δέκα χιλιάδες. Προσέρχονταν στην πίστη ελεύθερα και δίχως καταναγκασμό, γιατί ο βασιλιάς είχε μάθει από τους διδασκάλους του, ότι αυτοβούλως και όχι με την βία πρέπει κανείς να εισέρχεται στην υπηρεσία του Χριστού. 
Τις επόμενες ημέρες ο νεόφυτος βασιλιάς παραχώρησε το ίδιο του το παλάτι στον αρχιεπίσκοπο, για να χρησιμεύσει ως μοναστήρι και έκτισε σε κοντινή απόσταση, πάνω στα ερείπια μιας παλαιάς εκκλησίας, μια βασιλική, την Christ Church, που έμελλε να παραμείνει ανά τους αιώνες η μητρόπολη της Αγγλίας. Λίγο μακρύτερα, ίδρυσε επίσης το πελώριο μοναστήρι του Πέτρου και Παύλου που εν συνεχεία αφιερώθηκε στον άγιο Αυγουστίνο και έγινε όχι μόνο η νεκρόπολις των βασιλέων και πρωθιεραρχών της Αγγλίας, αλλά και η εστία της θρησκευτικής ζωής του βασιλείου. Στην συνέχεια έκτισε τον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο. 
Με την υπόδειξη του πάπα αγίου Γρηγορίου, ο βασιλιάς έδωσε εντολή να καταστραφούν οι ειδωλολατρικοί ναοί και εργάστηκε για την μεταστροφή των γειτόνων πριγκίπων. Με μεγάλο ζήλο για την ευσέβεια και για τις αγαθοεργίες, κυβέρνησε ως πατέρας μάλλον παρά ως αυθέντης το κράτος του και εξέδωσε τους πρώτους γραπτούς νόμους του αγγλικού λαού. 
Ο άγιος Εθελβέρτος εκοιμήθη εν ειρήνη, στις 24 Φεβρουαρίου 616, μετά από βασιλεία πενήντα έξι χρόνων και ενταφιάσθηκε στον ναό των αγίων Πέτρου και Παύλου. Πάνω από τον τάφο του διατηρούνταν ακοίμητη κανδύλα, όπου επιτελούνταν πολλά θαύματα μέχρι την εποχή της μεταρρύθμισης του Ερρίκου του 8ου (1538). 

 

«Νέος Συναξαριστής
της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Τόμ. 6ος, Φεβρουάριος,
Εκδόσεις «Ίνδικτος».
 Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου:
«Συναξαριστής
των ΙΒ΄ μηνών του ενιαυτού»,
Τόμ. Β΄, 
Εκδόσεις «Δόμος»,
 Ματθαίου Λαγγή:
«Μέγας Συναξαριστής
της Ορθοδόξου Εκκλησίας»,
Τόμ. Β΄,

 

Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2024

Από το Συναξάρι – Αγία Γοργονία: Ένας πρότυπος βίος για όλες τις γυναίκες



Η μακαρία Γοργονία [23 Φεβ.] ήταν αδελφή του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου (*) [25 Ιαν.] και θυγατέρα του Γρηγορίου Ναζιανζηνου του Πρεσβυτέρου [1η Ιαν.] και της αγίας Νόννας [5 Αυγ.]. Από το υποδειγμα­τικό αυτό ζευγάρι δεν έλαβε μόνο την ύπαρξη, άλλα και τον ζήλο για την πίστη. Μεγάλωσε στην Ναζιανζό, αλλά πάντα θεωρούσε ως αληθινή πατρίδα της την ουράνια Ιερουσαλήμ και ότι η πραγματική ευγένειά της ήταν εκείνη της εικόνος του Θεού που από νεαρή ηλικία προσπαθούσε να καλλύνει με τα στολίδια των αρετών, ιδιαιτέρως δε την αγνεία στην οποία διέπρεπε. Νυμφευμένη με έναν κάτοικο του Ικονίου, τον Αλύπιο, με τον οποίο έκανε τρεις κόρες, επεδείκνυε στον γάμο την διάθεση των παρθένων αποκλειστικά προς τον Θεό και συμπαρέσυρε πίσω της τον σύ­ζυγό της ως συναθλητή στους αγώνες της αρετής. Διαφυλάσσοντας το βλέμμα της από κάθε άσεμνο θέαμα, κλείνοντας τα αυτιά της στις μάταιες συζητήσεις ώστε να ακούν μονάχα τα θεία και σωτήρια λόγια, έλεγχε τα ανάρμοστα γέλια μεταμορφώνοντάς τα σε ένα χαμόγελο που φώτιζε ειρηνικά την όψη της και γνώριζε, όπως κανείς άλλος, να συγκρατεί την γλώσσα της και να νοστιμεύει με άλας τα λόγια της ώστε να αποτελούν αίνους στον Κύριο. Αντίθετα με τόσες άλλες γυναίκες, δεν έχανε τον καιρό της σε επιπολαιότητες, ούτε αντενεργούσε στην φυσική τάξη των πραγμάτων που θέλησε ο Θεός, φροντί­ζοντας για ενδύματα και στολίδια και παραμορφώνοντας το πρόσωπο της, εικόνα του Θεού, με πούδρες και ψιμύθια. Ένα καλλώπισμα μόνο γνώριζε, εκείνο της ψυχής από τις άγιες αρετές και το μόνο κοκκινάδι που έβαζε στο ωχρό από την νηστεία πρόσωπο της ήταν το ερυθρίασμα της αιδημοσύνης. Πρότυπο χριστιανής συζύγου, με την σοφία και την ευλάβειά της, ήταν για τους συγγενείς της, τους συμπολίτες αλλά και πολλούς ξένους, σύμβουλος εμβριθής σε πολλά λεπτά ζητήματα που αφορούν την συμ­περιφορά των χριστιανών στον κόσμο. Κανείς άλλος τα χρόνια εκείνα δεν μεριμνούσε τόσο για τους ναούς του Θεού, κανείς δεν απέτινε τόση τιμή στους ιερείς και στους κληρικούς, έχοντας πάντα γι’ αυτούς ορθάνοιχτη την θύρα της κατοικίας της. Δεν είχε εξάλλου τον όμοιό της στις ελεη­μοσύνες και στην συμπόνια για τους τεθλιμμένους, σε σημείο μάλιστα που θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν σαν τον δίκαιο Ιώβ: «οφθαλ­μός τυφλών, πους χωλών, η μητέρα των ορφανών...» (πρβλ. Ιώβ 29, 15). Μοίραζε όλα τα αγαθά της σε ελεημοσύνες κι έτσι όταν εξεδήμησε από την ζωή αυτή δεν άφησε πίσω της παρά μόνο το σώμα της· φρόν­τιζε, ωστόσο, πάντοτε να κρατά μυστικές τις αγαθοεργίες της. Μία ημέρα είχε ένα τρομερό ατύχημα: ανατράπηκε η άμαξά της που την έσυρε στο χώμα για πολύ μεγάλη απόσταση· παρά ταύτα η αγία αρνήθηκε από αιδώ να δείξει το καταμωλωπισμένο σώμα της στον για­τρό, εναποθέτοντας την ελπίδα της στον Θεό ο οποίος την θεράπευσε τότε θαυματουργικώς. Μιαν άλλη φορά που υπέφερε από μια αρρώστια μπροστά στην οποία οι γιατροί έμεναν ανίσχυροι, σηκώθηκε την νύχτα και πήγε στην εκκλη­σία να προσπέσει στην αγία Τράπεζα, υπενθυμίζοντας στον Θεό τα προη­γούμενα θαύματά Του προς όφελος των δούλων Του. Σαν την γυναίκα του Ευαγγελίου που έλουσε με τα δάκρυα της τα πόδια του Κυρίου, η Γοργονία πότισε με τα δικά της δάκρυα το ιερό θυσιαστήριο και βρήκε την ιατρειά της. Όταν έλαβε όψιμα, όπως συνηθιζόταν τα χρόνια εκείνα, το άγιο Βά­πτισμα, τίποτε πια δεν την κρατούσε στην ζωή αυτή και παρακαλούσε για νύκτες τον Χριστό να πορευθεί προς συνάντησή Του χωρίς άλλη χρο­νοτριβή. Κατά την διάρκεια μιας τέτοιας αγρυπνίας της αποκαλύφθηκε η ημέρα του θανάτου της και το μόνο που της απέμενε πια ήταν να φροντίσει να βαπτισθεί ο σύζυγός της, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί το έργο της ως μαθήτριας του Χριστού και εφάμιλλης των αγίων Αποστόλων. Όταν έφθασε η ημέρα, έπεσε άρρωστη και αφού συγκέντρωσε γύρω της συγγενείς και φίλους για να τους μεταδώσει την τελευταία διδαχή της για την αιώνια ζωή, εξεδήμησε προς τον χορό των αγίων ψιθυρίζοντας ανεπαίσθητα σχεδόν τον στίχο του ψαλμού: Εν ειρήνη επί το αυτό κοιμηθήσομαι και υπνώσω (Ψαλμ. 4, 9) 

“Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας”, Τόμος 6ος Φεβρουάριος, Εκδόσεις Ορμύλια
(*) Συνοψίζεται εδώ ο Εις Γοργονίαν επιτάφιος, που εξεφώνησε ο άγιος Γρηγόριος προς τιμήν της αδελφής του· Λόγος 8, ΕΠΕ 6, Θεσσαλονίκη 1980, 346-381. 
Σχόλιο «Αλ. Όψ.»: Αφορμή για την προβολή του βίου της Αγίας ήταν η ακρόαση μιας ομιλίας του π. Κων/νου Στρατηγόπουλου. Τον ευχαριστούμε από καρδίας.

Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2024

Χριστὲ βασιλιά, σὺ εἶσαι πατρίδα μου, δύναμη, εὐτυχία, ὅλα. Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου



ΜΓ΄ 
Διάλογος μὲ τὸν ἑαυτό του 
Ποῦ εἶναι οἱ φτερωτοὶ λόγοι; Στὸν ἀέρα. 
Ποῦ εἶναι τὸ ἄνθος τῆς νεότητάς μου; Χάθηκε. 
Ἡ δόξα; Ἔγινε ἄφαντη. 
Ποῦ εἶναι ἡ δύναμη τῶν καλοφτιαγμένων μελῶν; Τὴν τσάκισε ἡ ἀρρώστια.
Τὰ κτήματα καὶ τὰ πλούτη; Τὰ ἔχει ὁ Θεός. Σ᾽ ἁμαρτωλῶν ἁρπαχτικὲς παλάμες ἔδωσε ὁ φθόνος ἄλλα. 
Οἱ γονεῖς καὶ τὸ ἱερὸ ζευγάρι τῶν ἀδελφῶν; Μπῆκαν στὸν τάφο. 
Ἡ πατρίδα μ᾽ ἀπόμεινε μόνο. Ἀλλὰ κι ἀπ᾽ αὐτὴν
σήκωσε μαῦρο κῦμα καὶ μ᾽ ἔδιωξε ὁ φθονερὸς δαίμονας, καὶ τώρα ξένος, ἔρημος πλανιέμαι στὴν ξενητειά, θλιβερὴ ζωὴ σέρνοντας κι ἄραχλα γηρατειά, χωρὶς θρόνο, χωρὶς πόλη, χωρὶς παιδιὰ ποὺ γιὰ παιδιὰ νοιάζομαι, ζώντας μέρα τὴ μέρα μὲ πόδια ἀειπλάνητα.
 
Ποῦ νὰ ρίξω αὐτὸ τὸ σῶμα; Ποιό τέλος θὰ μὲ βρεῖ;
Ποιό χῶμα, ποιός φιλόξενος τάφος θὰ μὲ σκεπάσει;
Ποιός τὰ μάτια μου ποὺ βασιλεύουν θὰ κλείσει μὲ τὰ δάχτυλά του;
Κάποιος εὐσεβής, τοῦ Χριστοῦ φίλος ἢ κάποιος πάγκακος;
 
Αὐτὰ ἡ αὔρα ἂς τὰ πάρει. Αὐτὴ εἶναι μικροῦ μυαλοῦ φροντίδα, ἂν θὰ δώσει στὸν τάφο κάποιος τὸ σῶμα μου, φορτίο νεκρό, ἢ θὰ γίνει τροφὴ τῶν θηρίων ἀστόλιστο, τῶν θηρίων ἢ τῶν σκυλιῶν τροφὴ ἢ τῶν πουλιῶν, κι ἂν θέλεις, σκόρπισέ το στάχτη στὸν ἀέρα, ἢ σὲ μεγάλες πέτρες ἄταφο πέταξέ το, ἢ σὲ ποτάμι ἂς σαπίσει καὶ μὲ τὰ ρυάκια τῆς βροχῆς· δὲ θὰ εἶμαι ἐγὼ ὁ μόνος ποὺ δὲ θὰ γνωρίσουν καὶ δὲ θὰ μαζέψουν. 
Μακάρι νὰ γινόταν ἔτσι! Θὰ ἦταν γιὰ πολλοὺς τὸ καλύτερο. 
Ἀλλὰ ὅλους μαζὶ ἡ στερνὴ μέρα μᾶς ὁδηγεῖ ἀπὸ τὰ πέρατα, μὲ θεῖα νεύματα, ὅπου τυχὸν εἶναι λίγο χῶμα καὶ μέλη καταλυμένα ἀπὸ τὴν ἀρρώστια.

Γιὰ ἕνα μόνο θρηνῶ καὶ φοβοῦμαι, τὸ βῆμα τοῦ Θεοῦ, καὶ τοὺς πύρινους ποταμοὺς καὶ τὰ σκοτεινὰ βάραθρα.
 
Χριστὲ βασιλιά, σὺ εἶσαι πατρίδα μου, δύναμη, εὐτυχία, ὅλα. 
Σ᾽ ἐσένα θὰ βρῶ ἀναψυχὴ γλιτώνοντας ἀπὸ ζωὴ καὶ βάσανα.

ΜΓ΄. Πρὸς ἑαυτὸν κατὰ πεῦσιν καὶ ἀπόκρισιν.

Ποῦ δὲ λόγοι πτερόεντες; ἐς ἠέρα. Ποῦ νεότητος
Ἄνθος ἐμῆς; διόλωλε. Τὸ δὲ κλέος; ᾤχετ’ ἄϊστον.
Ποῦ σθένος εὐπαγέων μελέων; κατὰ νοῦσος ἔκαμψε.
Ποῦ κτῆσις καὶ πλοῦτος; ἔχει Θεός. Ἄλλα δ’ ἀλιτρῶν
Ἁρπαλέαις παλάμῃσι πόρε φθόνος. Οἱ δὲ τοκῆες,
Ἠδὲ κασιγνήτων ἱερὴ δυάς; ἐς τάφον ἦλθον.
Μούνη μοι πάτρη περιλείπετο· ἀλλ’ ἄρα καὶ τῆς,
Ὄρσας οἶδμα κελαινὸν, ὁ βάσκανος ἤλασε δαίμων.
Καὶ νῦν ξεῖνος, ἔρημος ἐπ’ ἀλλοτρίης ἀλάλημαι,
Ἕλκων ζωήν τε λυπρὴν, καὶ γῆρας ἀφαυρὸν,
Ἄθρονος, ἀπτολίεθρος, ἄπαις, τεκέεσσι μεμηλὼς,
Ζώων ἦμαρ ἐπ’ ἦμαρ ἀειπλανέεσσι πόδεσσι.
Ποῖ ῥίψω τόδε σῶμα; τί μοι τέλος ἀντιβολήσει;
Τίς γῆ, τίς δὲ τάφος με φιλόξενος ἀμφικαλύψει;
Τίς δ’ ὄσσοις μινύθουσιν ἐμοῖς ἐπὶ δάκτυλα θήσει,
Ἦ ῥά τις εὐσεβέων, Χριστοῦ φίλος, ἦ ῥα κάκιστος;
Ταῦτα μὲν αὔρα φέροι. Τυτθῆς φρενὸς ἥδε μεληδὼν,
Εἴ τε τάφῳ δώσει τις ἐμὸν δέμας, ἄπνοον ἄχθος,
Εἴ τε καὶ ἀκτερέϊστον ἕλωρ θήρεσσι γένοιτο,
Θήρεσιν, ἠὲ κύνεσσιν ἑλώριον, ἢ πετεηνοῖς,
Εἰ δ’ ἐθέλεις, πυρίκαυστον ἐς ἠέρα χείρεσι πάσσοις,
Ἠὲ κατὰ σκοπέλων μεγάλων ῥίψειας ἄτυμβον,
Ἢ ποταμοῖσι πύθοιτο, καὶ ὑετίῃσι ῥοῇσιν
Οὐ γὰρ ἄϊστος ἐγὼ μόνος ἔσσομαι, οὐδ’ ἀσύνακτος.
Ὡς ὄφελον! πολλοῖς τόδε λώϊον. Ἀλλ’ ἄμα πάντας
Ὕστατον ἦμαρ ἄγει περάτων ἄπο, νεύμασι θείοις,
Εἴ που καὶ σποδιή τις, ὀλωλότα θ’ ἅψεα νούσῳ.
Ἓν δὲ τόδ’ αἰάζω, καὶ δείδια βῆμα Θεοῖο,
Καὶ ποταμοὺς πυρόεντας, ἀφεγγέα τ’ αἰνὰ βέρεθρα
Χριστὲ ἄναξ, σὺ δέ μοι πάτρη, σθένος, ὄλβος, ἅπαντα.
Σοὶ δ’ ἄρ’ ἀναψύξαιμι, βίον καὶ κήδε’ ἀμείψας.


ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ
Επιλογές από το ποιητικό του έργο
Αποδόσεις του Ιγνάτιου Σακαλή (δ΄)

Ο Ιγνάτιος Σακαλής παραμένει ο μόνος που μετέφρασε το σύνολο ποιητικό έργο του Ναζιανζηνού στη νεοελληνική γλώσσα. Παρά δε την συμπαράθεση των συγκεκριμένων αποδόσεων σε γνωστή θεολογική σειρά εκκλησιαστικής γραμματείας (Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας), τόσο ο τρόπος όσο και η διάθεση, η πρόθεση και η γλώσσα του Σακαλή στις αποδόσεις του παραμένουν εκδήλως ποιητικοί. Το σύνολο λοιπόν της μεταφραστικής του εργασίας, επιτρέπει την διεύρυνση των επιλογών μας, τόσο ως προς τα θέματα της ποίησης του Γρηγορίου όσο και ως προς την γλώσσα των αποδόσεων, καθιστώντας έτσι την παρουσίαση και την γνωριμία της ποίησης του Γρηγορίου εκτενέστερη και ουσιαστικότερη.

†Τῇ αὐτῇ μέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων ἐννέα μαρτύρων τῆς Κολά, ἐν Γεωργίᾳ.



Τό μαρτύριο τῶν ἐννέα παιδομαρτύρων ἔγινε τόν 6ο αἰώνα μ.Χ. στή Γεωργία. 
Σ᾿ ἕνα μεγάλο χωριό τῆς νοτιοδυτικῆς Γεωργίας, στήν πεδιάδα Κολά, ὅπου εὑρίσκονται οἱ πηγές τοῦ ποταμοῦ Κύρου, ἐζοῦσαν ἐλάχιστοι Χριστιανοί. Οἱ περισσότεροι κάτοικοι ἦσαν ἀκόμη εἰδωλολάτρες. Τά παιδιά τῶν Χριστιανῶν ἔπαιζαν μέ τά παιδιά τῶν εἰδωλολατρῶν καί μόλις ὁ ἱερεύς ἐκτυποῦσε τήν καμπάνα γιά τόν ῾Εσπερινό, ἄφηναν τό παιχνίδι καί ἔτρεχαν στήν ἐκκλησία. Τά ἀκολουθοῦσαν ὅμως πάντοτε ἐννέα ἀπό τά παιδιά τῶν εἰδωλολατρῶν· ὁ Γουαράμ, ὁ Μπακάρ, ὁ Βάτσε, ὁ Μπατζίμι, ὁ Τάτσι, ὁ Τζουανσέρι, ὁ Ραμάζι καί ὁ Παρσμάν. Μά σάν ἔφθαναν στήν πύλη τοῦ ναοῦ, οἱ Χριστιανοί δέν ἐπέτρεπαν σ᾿ αὐτά νά εἰσέλθουν στό ναό. Αὐτό ἔγινε ἀρκετές φορές. Τά παιδιά ἐπέμεναν καί ἀπεφάσισαν νά βαπτισθοῦν Χριστιανοί. 
῾Ο ἱερεύς τοῦ χωριοῦ, ἕνας σεβάσμιος καί ἅγιος λευΐτης, τά ἐκατήχησε καί τά ἐδίδαξε τίς εὐαγγελικές ἐντολές. Δέν ἐτολμοῦσε ὅμως νά τά βαπτίσει τήν μέρα, διότι ἐφοβόταν τούς εἰδωλολάτρες. Μιά νύχτα, λοιπόν, τά πῆρε μαζί του καί τά ὁδήγησε στόν ποταμό. Πολλοί Χριστιανοί τόν ἀκολούθησαν. Τήν ἐποχή ἐκείνη τό ποτάμι ἦταν παγωμένο. Μά μόλις τά παιδιά μπῆκαν μέσα, γιά νά βαπτισθοῦν, τό νερό, μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ, ἔγινε ζεστό. Τό ἐξαίσιο αὐτό θαῦμα τό ἀκολούθησε ἕνα ἄλλο θαυμαστό γεγονός· ῎Αγγελοι ἀπό τόν οὐρανό κατέβηκαν καί τά ἐνέδυσαν μέ λευκούς χιτῶνες. 
Τήν ἑπόμενη μέρα οἱ εἰδωλολάτρες γονεῖς ἀναζήτησαν τά παιδιά τους. Τά εὑρῆκαν στά σπίτια τῶν Χριστιανῶν καί ἐπληροφορήθηκαν τί εἶχε συμβεῖ. ῎Εγιναν ἔξαλλοι καί ὀργίσθηκαν. ῎Αρχισαν νά τά χτυποῦν καί νά προσπαθοῦν νά τά πείσουν νά ἀρνηθοῦν τόν Χριστό. ᾿Εκεῖνα ὅμως ὁμολογοῦσαν μέ ἀθωότητα καί ἀνδρεία τήν πίστη τους στόν Κύριο. 
῎Ετσι ἀπεφάσισαν νά τά φονεύσουν, πρός παραδειγματισμό καί τῶν ὑπόλοιπων συγχωριανῶν τους. Μέ ἐπικεφαλῆς τόν γεμόνα πῆγαν κοντά στόν ποταμό καί ἔσκαψαν ἕνα βαθύ λάκκο, ὅπου ἔριξαν μέσα τούς μικρούς ῾Αγίους. ῏Ησαν ὅλοι ἀπό ἑπτά μέχρι ἐννέα χρόνων.

Τρίτη 20 Φεβρουαρίου 2024

Να κατανοήσεις το λογισμό του [άλλου] μέσα στο πνεύμα της ελευθερίας και του σεβασμού προς το πρόσωπο του.

 


503

Ερώτηση

Αδελφός που έμενε στο ίδιο κελλί με ένα Γέροντα ρώτησε τον αββά Ιωάννη σχετικά με τη δίαιτα και τον ύπνο. Επίσης για την ταραχή που του συμβαίνει από όσα του φαίνονται πως δεν κάνει σωστά ο Γέροντας.

Απόκριση Ιωάννου

Οι Γέροντες λένε ότι το να αναπαύει κάποιος τον πλησίον του είναι μεγάλη αρετή και μάλιστα όταν δεν το κάνει από υποχωρητικότητα η εμπάθεια. Να έχεις ως στόχο σου να τρως τόσο όσο είναι αρκετό για τη σωματική σου υγεία και τότε, έστω και αν τρως τρεις φορές την ήμερα, δεν βλάπτεσαι. Διότι τι σημασία έχει αν φάει ο άνθρωπος μία φορά την ημέρα ακατάσχετα; Τί τον ωφελεί; Προσπάθησε να κατανοήσεις το λογισμό του Γέροντα μέσα στο πνεύμα της ελευθερίας και του σεβασμού προς το πρόσωπο του. Αφού ζείτε από κοινού, κατά Θεό, είναι υποχρεωμένος και εκείνος να χρησιμοποιεί την ελευθερία κατά φόβο Θεού. Πάντως εσύ εκείνο πού λέει πώς τον αναπαύει, αυτό να κάνεις· και να ξέρεις πώς αυτό είναι το θέλημα τού Θεού.

Ο ύπνος έχει δύο αιτίες. Υπάρχει περίπτωση να βαρυνθεί το σώμα από πολυφαγία και να επιζητεί ύπνο και υπάρχει περίπτωση να μη μπορεί να λειτουργήσει από αδυναμία και έτσι πάλι να πέφτει σέ ύπνο. Την πολυφαγία την ακολουθεί ο πόλεμος της πορνείας, η οποία πολεμάει τον αγωνιστή στον ύπνο, για να μολύνει το σώμα του. Λοιπόν αυτός που θέλει να διακρίνει σωστά τα πράγματα, παρακολουθεί από πού και πώς του έρχεται ο ύπνος. Από μας απαιτείται να καταθέσουμε τη δύναμή μας και τίποτε περισσότερο. Η σκέπη δε του Θεού και το έλεος είναι εκείνο που ενισχύει την αδυναμία μας σ’ αυτό τον αγώνα. Σ’ αυτόν ανήκει ή δόξα στους αιώνες. Αμήν.

Εύχου για μένα, αδελφέ, και ενέργησε την αγάπη όταν μιλάς με τον πλησίον. Διάκρινε, και αν πρόκειται να μιλήσεις με ταπείνωση, σεβασμό και χωρίς ταραχή, μίλησε. Αν όμως βλέπεις ότι δεν υπάρχει μέσα σου κάτι άπ’ αυτά, πνίξε το λογισμό σου, εξουθένωσε τον και θα σταματήσει. Και μην ταραχθείς αν κάνει κάτι ο Γέροντας (πού δεν το θεωρείς σωστό), σκεπτόμενος: Ο Θεός γνωρίζει το συμφέρον και τότε θα αναπαύεσαι. Μπορείς να του υπενθυμίσεις κάτι με ταπείνωση πάνω σ’ αυτό πού κάνει, αλλά άφησε τον να ενεργήσει όπως θέλει. Προσευχήσου για μένα, αδελφέ εντιμότατε.

Βαρσανουφίου και Ιωάννου
κείμενα διακριτικά και ησυχαστικά
(ερωταποκρίσεις) τόμος Β΄,
εκδόσεις “ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Ο άγιος Αγάθων, πάπας Ρώμης

Ο άγιος Αγάθων, πάπας Ρώμης 
20 Φεβρουαρίου 
Καταγόμενος από τη Σικελία, ο άγιος Αγάθων έγινε μοναχός μετά τον θάνατο των γονιών του, για να ακολουθήσει την οδό που οδηγεί στην τελειότητα. Θαυμαστός για τις γνώσεις του που τις συνόδευε βαθιά ταπεινοφροσύνη, είχε συγχρόνως χαρακτήρα γλυκύ και καρδιά απ’ όπου ξεχείλιζε η ευσπλαχνία. Αφού για πολλά χρόνια χρημάτισε θησαυροφύλακας της Εκκλησίας της Ρώμης, διαδέχτηκε τον πάπα Δώνο, τον Ιούλιο του 678. 
Η σύντομη πατριαρχία του σημαδεύτηκε, στο εσωτερικό, από μια τρομερή επιδημία πανούκλας που δεν είχε το όμοιό της στη μνήμη των ανθρώπων. Ως καλός ποιμήν επικεφαλής του ποιμνίου του, ο Αγάθων οργάνωσε λιτανείες και δημόσιες προσευχές για να κατευναστεί η οργή του Θεού. Πραγματοποίησε πολλές ιάσεις, πράγμα που του απέφερε τον τίτλο του Θαυματουργού. Μια μέρα, συναντώντας έναν λεπρό, τον ασπάστηκε και ο άρρωστος γιατρεύτηκε στη στιγμή. 
Στο εξωτερικό μερίμνησε για τη στερέωση της Πίστεως και την οργάνωση της νεαρής Εκκλησίας της Αγγλίας, όπου αποκατέστησε στον επισκοπικό θρόνο του Γιορκ τον άγιο Βιλφρέδο [24 Αυγ.] που είχε αδίκως καθαιρεθεί. 
Αυτό όμως που έκανε αθάνατη τη μνήμη του ήταν ο ρόλος του στην καταδίκη του μονοθελητισμού στην Έκτη Οικουμενική Σύνοδο [14 Σεπτ.]. Από την εκλογή του ακόμη (680), μετά από μια σύνοδο που είχε συγκαλέσει στη Ρώμη, απηύθυνε δύο δογματικές επιστολές στον Κωνσταντίνο Πωγωνάτο, όπου εξέθετε με σαφήνεια το δόγμα της Εκκλησίας για τις δύο θελήσεις του Χριστού, αδιαιρέτως Θεού και ανθρώπου, δόγμα που θεμελιώνει για εμάς τους ανθρώπους, τη δυνατότητα της κατά χάριν θεώσεως. 
Στις επιστολές αυτές, εξάλλου, ο πάπας πρότεινε τη σύγκληση μιας Οικουμενικής Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη. Όταν η τελευταία αυτή συνήλθε, η ανάγνωση των Πρακτικών της προηγούμενης συνόδου, των μαρτυριών των αγίων Πατέρων και των δύο επιστολών του Αγάθωνος αποστόμωσαν τους αιρετικούς που καθαιρέθηκαν με απόφαση των Πατέρων, οι οποίοι διακήρυξαν τότε, όπως και στη Χαλκηδόνα, ότι ο Πέτρος είχε μιλήσει δια στόματος Αγάθωνος. Ο πάπας δεν αξιώθηκε, ωστόσο, τη χαρά να μοιρασθεί τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας (Σεπτέμβριος 681), γιατί εκοιμήθη εν Κυρίω, στις 10 Ιανουαρίου.

 

“Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας”, Τόμος 6ος Φεβρουάριος, Εκδόσεις Ορμύλια

Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2024

ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ Η ΑΘΗΝΑΙΑ



ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ Η ΑΘΗΝΑΙΑ

Η ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ - ΕΔΩ 

Το λαμπρό αυτό άστρο της ευσεβείας ανέτειλε τα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας για να σκορπίσει τη θεία ευσπλαχνία στον σκλαβωμένο λαό της Αθήνας και να φέρει στην ευθεία οδό της αρετής πλήθος ψυχών που κινδύνευαν.

Η κατά κόσμον σεμνή κόρη Ρηγούλα (ή Ρεβούλα) Μπενιζέλου, γεννήθηκε το 1528 από την αρχοντική και πλούσια οικογένεια των Μπενιζέλων. Οι γονείς της, Άγγελος Μπενιζέλος και Συρίγη Παλαιολογίνα, με καταγωγή από το Βυζάντιο, με τον ερχομό της κορούλας τους έλαβαν ανείπωτη ουράνια χαρά γιατί η γέννησή της ήρθε σαν χειροπιαστή απάντηση στις μακροχρόνιες και καρτερικές προσευχές τους, κυρίως της μητέρας της. Από νεαρή ηλικία η αγαθή παιδούλα επέδειξε θαυμαστή κλίση προς τον ασκητικό βίο, την ησυχία και την προσευχή. Νύφη πολύφερνη και περιζήτητη, νυμφεύθηκε παρά τη θέλησή της σε ηλικία δώδεκα ετών με έναν σκληρό και βίαιο άνδρα, τα άγρια ξεσπάσματα και την κακομεταχείριση του οποίου υπέμενε καρτερικά, προσευχόμενη για τη μεταστροφή του. Μετά από τρία χρόνια, ελευθερώθηκε από τους δεσμούς του γάμου με τον θάνατο του τυραννικού αυτού συζύγου και, αντιστεκόμενη σε όλες τις πιέσεις να παντρευτεί για δεύτερη φορά, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στον Κύριο με νηστεία και προσευχή, παραμένοντας ωστόσο στο πατρικό της σπίτι. Όταν πέθαναν οι γονείς της, δέκα χρόνια αργότερα, χρησιμοποίησε τη μεγάλη περιουσία της για την ίδρυση μιας μονής εις τιμήν του Αποστόλου Ανδρέα, ο οποίος της ανέθεσε την αποστολή αυτή σε ένα αποκαλυπτικό όραμα. Το μοναστήρι αυτό βρισκόταν στη θέση του σημερινού μητροπολιτικού ναού της Αθήνας. Δεν έκτισε μόνο κελλιά και ό,τι είναι αναγκαίο για τη λειτουργία ενός μοναστηριού, αλλά ίδρυσε επίσης κοντά και μια ολόκληρη σειρά φιλανθρωπικών ιδρυμάτων: νοσοκομείο, πτωχοκομείο και γηροκομείο, διάφορα άλλα εργαστήρια και κυρίως σχολεία στα οποία τα παιδιά της Αθήνας μπορούσαν να λάβουν χριστιανική μόρφωση. Προίκισε εξάλλου το καθίδρυμά της με κτήματα και μετόχια για να του εξασφαλίσει πόρους και να μοιράζει γενναιόδωρα ελεημοσύνες, έτσι ώστε η μονή της αγίας Φιλοθέης έγινε σύντομα για την Αθήνα πηγή θείων ευλογιών, λιμένας καταφυγής των θλιβομένων και εστία όπου μπορούσε να αναζωπυρωθεί η παράδοση του Ελληνικού λαού.

Μόλις αποπερατώθηκαν τα πρώτα κτίρια, η μακαρία ενεδύθη πρώτη το μοναχικό Σχήμα, με το όνομα Φιλοθέη, μαζί με τις υπηρέτριές της και πολλά νέα κορίτσια της αριστοκρατίας, αλλά και ταπεινής καταγωγής, που είχαν απαρνηθεί τα απατηλά θέλγητρα της κοσμικής ζωής για να ακολουθήσουν υπό την καθοδήγησή της τη στενή οδό που οδηγεί στη Βασιλεία των Ουρανών (πρβλ. Ματθ. 7, 13-14). Όλες οι αδελφές, με κοινό φρόνημα, αγωνίζονταν να μιμηθούν τις αρετές της πνευματικής τους μητέρας, η οποία δεν είχε τον όμοιό της στην αγάπη και τη συμπόνια προς τους φτωχούς και τους αρρώστους που επισκεπτόταν και φρόντιζε η ίδια. Μοίραζε αλογάριαστα ελεημοσύνες, σε σημείο που κάποτε η μονή βρέθηκε σε εσχάτη ανάγκη και ορισμένες αδελφές άρχισαν να παραπονιούνται και να δυσανασχετούν εναντίον της αγίας. Η Φιλοθέη τότε τις προέτρεψε να κάνουν υπομονή και να αναζητούν πρώτα απ’ όλα τη Βασιλεία των Ουρανών (πρβλ. Ματθ. 6, 33). Και πράγματι, λίγες ημέρες αργότερα, δυο ευγενείς έκαναν μια σημαντική δωρεά που έσωσε το μοναστήρι από τη σιτοδεία.


Ελαυνόμενη από πίστη και συμπόνια, η οσία Φιλοθέη είχε προσφέρει άσυλο στο μοναστήρι, περιφρονώντας τους κινδύνους για αντίποινα, σε ορισμένους αιχμαλώτους χριστιανούς που είχαν δραπετεύσει από τους κυρίους τους για να διαφυλάξουν την πίστη και την αρετή τους. Αυτό στάθηκε η ευκαιρία για τους Τούρκους να περικυκλώσουν τη μονή, να πέσουν σαν άγρια θηρία πάνω στην αγία που ήταν άρρωστη και να τη σύρουν με σκληρότητα μπροστά στον δικαστή, ο οποίος την έριξε σε μια σκοτεινή φυλακή. Την κάλεσαν επιτακτικά και βάναυσα να αρνηθεί τον Χριστό ή να θανατωθεί· ομολόγησε τότε με απερίγραπτη χαρά ότι ο βαθύτερος πόθος της ήταν ακριβώς να ολοκληρώσει το μαρτύριό της για την αγάπη του Χριστού. Δεν ήταν όμως τούτο το θέλημα του Θεού· και χάρις στην επέμβαση των Ελλήνων προκρίτων της πόλεως, αφέθηκε ελεύθερη. Ενδυναμωμένη από τη δοκιμασία αυτή, διπλασίασε έκτοτε τον ζήλο της στα αποστολικά της έργα, στη φιλάδελφη διακονία και στους ασκητικούς της κόπους. Φθάνοντας στην εν Χριστώ τελειότητα, έλαβε τη χάρη των θαυμάτων και ιάσεων και προσείλκυσε κοντά της όλο και περισσότερες μαθήτριες, σε σημείο που χρειάστηκε να ιδρύσει νέο μοναστήρι, κοντά στο οποίο βρισκόταν ένα μικρό σπήλαιο, όπου η αγία αρεσκόταν να αποσύρεται για να προσεύχεται.

Η ακτινοβολία της στον λαό προκάλεσε το μίσος των Τούρκων, οι οποίοι κατέφθασαν στη νέα μονή κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας επί τη εορτή του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου [3 Οκτ.] και κακοποίησαν τόσο απάνθρωπα την αγία, κτυπώντας την με ραβδιά, ώστε την άφησαν αιμόφυρτη και ημιθανή στο χώμα. Η οσία Φιλοθέη υπόμεινε τις αλγηνές συνέπειες των πολλαπλών τραυμάτων της με θαυμαστή καρτερία και παρέδωσε στον Κύριο τη μαρτυρική ψυχή της στις 19 Φεβρουαρίου 1589.

Είκοσι μόλις ημέρες αργότερα, ο τάφος της άρχισε να αναδίδει μια θαυμάσια ευωδία και το τίμιο λείψανό της, που τιμάται σήμερα στον καθεδρικό ναό των Αθηνών, παρέμεινε άφθορο εις δόξαν Θεού και παραμυθία του χριστιανικού πληρώματος. Πολύ λίγα χρόνια αργότερα, έγινε η επίσημη αναγνώριση του θεοχαρίτωτου βίου της και η αγιοκατάταξή της κατά τη δεύτερη πατριαρχεία του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη Ματθαίου Β΄ (1595-1600). Με έγγραφο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (11 Μαρτίου 1953) ορίζεται να επιτελείται πάνδημη η μνήμη της στις 19 Φεβρουαρίου. Το σκήνωμα της αγίας, αρχικά ήταν καλά κρυμμένο και βρισκόταν μέσα στο αρχοντικό των Μπενιζέλων, μέχρι να παραδοθεί στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, η οποία και το μετέφερε μέσα σε ασημένια λάρνακα στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών, όπου φυλάσσεται και τιμάται με κάθε επίσημη λαμπρότητα. Τμήμα του ιερού λειψάνου της βρίσκεται επίσης και στον Ναό της Αγίας Φιλοθέης, στο ομώνυμο προάστιο.

Το αρχοντικό της οικογένειας των Μπενιζέλων, στην οδό Αδριανού 96, στην Πλάκα, βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη. Πρόκειται για ένα μοναδικό σωζόμενο δείγμα αρχοντικής κατοικίας των μεταβυζαντινών χρόνων για την περιοχή της Αθήνας, ήδη από το 16ο–17ο αιώνα. Ανακαινισμένος μουσειακός χώρος σήμερα το πατρικό της οσιομάρτυρος Φιλοθέης, περιβάλλεται με έναν ψηλό και προσεγμένο μαντρότοιχο, χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής της εποχής, με το ισόγειό του, διαμορφωμένο ως στοά, να μοιάζει προέκταση μιας πλακόστρωτης αυλής στολισμένης με μουριές, νεραντζιές και κλήματα, με το κατώι και τους σκιερούς βοηθητικούς του χώρους, με τα μαγειρεία, τα κελάρια και τα μεγάλα πιθάρια που μαρτυρούν πλούτο και αφθονία αγαθών, με το χαγιάτι του και τα μεγάλα παράθυρα, με τους φεγγίτες και τους ημιυπαίθριους χώρους του, συγκεντρώνει στις μέρες μας πλήθος επισκεπτών αλλά και ευλαβών προσκυνητών, εμπνέοντας στις καρδιές όλων τον σεβασμό, το δέος, τη δέηση, την πίστη και τη μεγάλη αγάπη προς την οσιομαρτυρική μορφή και το εθναποστολικό έργο της Αγίας Φιλοθέης.



Άγιος Ιερομάρτυς Σαδώκ Επίσκοπος Περσίας και οι συν αυτώ Εκατόν Είκοσι Μάρτυρες από την Περσία.



Άγιος Ιερομάρτυς Σαδώκ Επίσκοπος Περσίας και οι συν αυτώ Εκατόν Είκοσι Μάρτυρες από την Περσία. 
 20 Φεβρουαρίου και 19 Οκτωβρίου.

Eις τον Σαδώκ.
Σαδὼθ ὁ θεῖος τὴν κάραν τμηθεὶς ξίφει,
Θεοῦ Σαβαὼθ νῦν παρίσταται θρόνῳ.


Eις τους Εκατόν Είκοσι Mάρτυρας.
Δεκὰς δεκαπλῆ Μαρτύρων συμμαρτύρων,
Καὶ δὶς δέκα θνῄσκουσι πληγέντες ξίφει.

Ο Σαδώκ (ή Σαδώθ ή Σαδώχ) έζησε περί το 330 μ.Χ. και πιστεύοντας στο Χριστό έγινε επίσκοπος της μικρής χριστιανικής κοινότητας της Περσίας. Λόγω του φιλανθρωπικού του έργου ήταν αγαπητός όχι μόνο από τους χριστιανούς αλλά και από τους ειδωλολάτρες κάτι που ενοχλούσε τους ιερείς των Περσών. Γι' αυτό τον κατηγόρησαν στον Σαπώρ. Αυτός πιστεύοντάς τους, κάλεσε τον Άγιο να απολογηθεί και να αρνηθεί το Χριστό. Ο Άγιος Σαδώκ αρνήθηκε και γι' αυτό οδηγήθηκε στο δήμιο μαζί με εκατόν είκοσι Χριστιανούς που ανήκαν στο μικρό αλλά εκλεκτό ποίμνιό του.

Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2024

Ο άγιος Λέων Α’, πάπας Ρώμης



 Ο άγιος Λέων Α’, πάπας Ρώμης

Κατά την εποχή που η Εκκλησία της Δύσεως βρισκόταν σε κοινωνία με την αδιαίρετη Εκκλησία, ο πάπας της Ρώμης, ως επίσκοπος της πρωτεύουσας τής Αυτοκρατορίας και πατριάρχης της Δύσεως, απολάμβανε μιας κάποιας υπεροχής στην εκκλησιαστική κοινωνία και θεωρούνταν από όλους τους χριστιανούς ως κατεξοχήν θεματοφύλακας της αποστολικής παραδόσεως, λειτουργώντας ως διαιτητής σε δογματικά θέματα. Κατέχοντας τον θρόνο της Ρώμης, σε μια από τις κρισιμότερες εποχές της ιστορίας, εποχή που είδε την κατάρρευση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και που η Εκκλησία απειλούνταν πανταχόθεν με σχίσματα από τους αιρετικούς, ο άγιος Λέων μπόρεσε να διακηρύξει το ιερό δόγμα της Αληθείας και μερίμνησε με όλες τις δυνάμεις του για την διατήρηση της ενότητας της αγίας Εκκλησίας. Για τον λόγο αυτό δικαίως τιμάται, σε Ανατολή και Δύση, με τον τίτλο του αγίου Λέοντος του Μεγάλου.

Γεννημένος στην Ρώμη από ευγενή οικογένεια τοσκανικής καταγωγής, εισήλθε νωρίς στον κλήρο και δεν άργησε να λάβει το αξίωμα του αρχιδιακόνου της Εκκλησίας της Ρώμης, αξίωμα που τον οδήγησε να λάβει ενεργό μέρος στις εκκλησιαστικές υποθέσεις και τις δογματικές έριδες της εποχής του. Βρισκόταν σε μία από τις αποστολές του στην Γαλατία, όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του πάπα Κελεστίνου και ότι είχε εν αγνοία του εκλεγεί ομοφώνως από τον λαό διάδοχός του. Κατά την ενθρόνισή του τον Σεπτέμβριο του 440 και κάθε χρόνο έκτοτε στην επέτειό της, φανέρωνε στις ομιλίες του τους φόβους μπροστά στο αξίωμά του και την εμπιστοσύνη του αποκλειστικά στην θεία χάρη για τον χειρισμό του πηδαλίου της Εκκλησίας.

Και όντως, ήταν βαρύ το καθήκον που είχε μπροστά του. Η Αυτοκρατορία, απειλούμενη από τους βαρβάρους, υπονομευόταν επιπλέον από την διαφθορά των ηθών και οι Εκκλησίες, σπαρασσόμενες από αιρέσεις, εγκατέλειπαν τον λαό του Θεού στην άγνοια και την παραλυσία. Αναμειγνύοντας θαυμαστά την αυστηρότητα με την συμπόνια, ο άγιος Λέων άρχισε από το έργο της αναγέννησης του κλήρου και της αποκατάστασης της ευταξίας στις Εκκλησίες της Αφρικής και της Σικελίας που είχαν μόλις πέσει θύματα των βανδαλικών επιδρομών. Στο Ιλλυρικό που εξαρτόταν τότε από την Ρώμη εδραίωσε την αυθεντία τού μητροπολίτου Θεσσαλονίκης και στην Εκκλησία των Γαλατιών αποκατέστησε τον σεβασμό της εκκλησιαστικής ιεραρχίας. Με οξεία διορατικότητα αποκάλυψε τις μηχανορραφίες των αιρετικών μανιχαίων και έδωσε στους επισκόπους και στους ιερείς το παράδειγμα του καλού ποιμένος με τον άμεμπτο βίο του, με την φροντίδα που έδειχνε στην οργάνωση της θείας λατρείας και με τις γεμάτες νηφάλια ευγλωττία ομιλίες του. Με την ευκαιρία των εορτών του λειτουργικού έτους, οικοδομούσε το πλήρωμα, ερμηνεύοντας τα μυστήρια της Πίστεως και το προέτρεπε να πολιτεύεται σύμφωνα με τις ευαγγελικές αρχές.

Εκτός από το ποιμαντορικό τούτο έργο, εκεί που ο άγιος Λέων κρίθηκε άξιος των τιμών της Εκκλησίας ήταν κυρίως το δογματικό πεδίο. Όταν, συνεπεία των ραδιουργιών του αιρετικού Ευτυχούς, υποστηριζόμενου από τον ισχυρό υπουργό Χρυσάφιο, η ψευδοσύνοδος της Εφέσου που δικαίως χαρακτηρίστηκε ληστρική από τον ίδιο τον άγιο Λέοντα, καταδίκασε τον άγιο Φλαβιανό [16 Φεβρ.], ο πάπας, μόλις ενημερώθηκε, έσπευσε να αποδοκιμάσει με όλη την αυθεντία του τα γεγονότα και συνεκάλεσε μία σύνοδο επισκόπων της Δύσεως, με σκοπό να ακυρώσει τα πρακτικά της παράνομης αυτής συγκέντρωσης και να αποκαταστήσει την αληθινή πίστη, όσον αφορά το Πρόσωπο του Χριστού. Μάλιστα, πριν ακόμη την ψευδοσύνοδο της Εφέσου, ο άγιος Λέων είχε απευθύνει μία θαυμαστή επιστολή στον πατριάρχη Φλαβιανό, στην οποία εξέθετε με πλήρη ενάργεια την πίστη της Εκκλησίας στην θεότητα του Χριστού.

Λέγεται ότι ο άγιος Λέων έγραψε την επιστολή αυτή, εμπνευσμένος από το Άγιο Πνεύμα, μετά από πολλές ημέρες νηστείας, αγρυπνίας και προσευχής και ότι αφού το είχε γράψει, το έβαλε πάνω στον τάφο του αγίου Πέτρου, εκλιπαρώντας τον Κορυφαίο των Αποστόλων να διορθώσει σε αυτήν κάθε σφάλμα που θα μπορούσε να είχε διολισθήσει, εξαιτίας της ανθρώπινης αδυναμίας. Μετά σαράντα μέρες, ο άγιος Απόστολος φανερώθηκε σε αυτόν την ώρα της προσευχής, λέγοντας: «Είδα και διόρθωσα», και πράγματι, ανοίγοντας την επιστολή, ο άγιος Λέων την βρήκε διορθωμένη με το χέρι του αγίου Πέτρου. Η επιστολή αυτή που παραδόθηκε στους λεγάτους για να αναγνωσθεί στην Σύνοδο της Εφέσου, παραμερίσθηκε από τους αιρετικούς. Όταν όμως ο αυτοκράτορας Μαρκιανός και η αγία Πουλχερία συνεκάλεσαν την Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνος (451), αναγνώσθηκε αυτή επισήμως ενώπιον όλων των Πατέρων που την υποδέχθηκαν αναφωνώντας με μία φωνή: «Είναι η πίστις των Αποστόλων, είναι η πίστις των Πατέρων. Ο Πέτρος μίλησε δια στόματος Λέοντος!»

Ενώ αυτά συνέβαιναν στην Ανατολή, από την μεριά της η Δύση υπέφερε από τις δηώσεις του Αττίλα και των ορδών του. Αφού έσπειραν τον θάνατο και την καταστροφή στην Γερμανία και στην Γαλατία και διέβησαν τις Άλπεις, οι Ούνοι λεηλάτησαν την περιοχή του Μιλάνου και ήρθαν να απειλήσουν την Ρώμη. Ο αυτοκράτορας, η Σύγκλητος και ο λαός έχοντας παραλύσει ικέτευσαν τον πάπα να αναλάβει ειρηνικό διάβημα προς τον βάρβαρο τύραννο που τον έτρεμε ο κόσμος όλος. Περιβεβλημένος τα ιερά άμφια του ποντίφικα, επικεφαλής μιας επιβλητικής πομπής ιερέων και διακόνων που έψαλλαν ύμνους, ο άγιος ιεράρχης παρουσιάστηκε ενώπιον του Αττίλα και προς γενική έκπληξη, αυτός που αποκαλούνταν «μάστιγα του Θεού» επέδειξε σεβασμό μετά φόβου και δέχθηκε να απέλθει με αντάλλαγμα έναν ετήσιο φόρο υποτελείας. Όταν οι στρατιώτες του τον ρώτησαν για ποιον λόγο έδειξε μια τόσο ασυνήθιστη επιείκεια, ο Αττίλας απάντησε, ότι είχε δει στο πλευρό τού πάπα τον Απόστολο Πέτρο να κρατεί ξίφος στο χέρι και να τον απειλεί με τρομερό ύφος. Έτσι η Ρώμη σώθηκε με τρόπο θαυματουργικό, αλλά για μικρό διάστημα, αφού ο αχάριστος λαός λησμόνησε σύντομα την ευεργεσία του Θεού και επέστρεψε, με τον αυτοκράτορα επικεφαλής, στις συνηθισμένες του ακολασίες. Έτσι, ο Κύριος, χωρίς να απαλύνει πια την οργή Του κατά της αλαζόνος πόλεως, επέτρεψε στους Βανδάλους τού Γιζέριχου που αποβιβάστηκαν από την Αφρική να καταλάβουν την πόλη και να την λεηλατήσουν το 455. Ο πάπας παρενέβη πάλι στους επιδρομείς και μπόρεσε να αποσπάσει από αυτούς την δέσμευση να μην σφαγιάσουν τον πληθυσμό, ούτε να παραδώσουν στην φωτιά τα οικοδομήματα. Αρκέστηκαν να λάβουν την τεράστια λεία τους και να οδηγήσουν στην εξορία ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, ευγενείς και ανθρώπους του λαού. Μόλις κατευνάστηκε η μάστιγα, ο άγιος Λέων καταπιάστηκε να παρηγορήσει αυτούς που γλύτωσαν, να ανακαινίσει τις ρημαγμένες εκκλησίες και να επαναφέρει στο μέτρο του δυνατού τον χριστιανικό βίο στην άλλοτε ένδοξη πόλη που κειτόταν τώρα ξεπεσμένη. Κατόρθωσε επίσης να στείλει ιερείς και σημαντικές ελεημοσύνες για να συντρέξει τους εξόριστους στην Αφρική. Η υπόλοιπη ζωή του αφιερώθηκε στο ποιμαντορικό του έργο, διορθώνοντας τις παρεκτροπές που είχαν παρεισφρύσει στην εκκλησιαστική πειθαρχία και υποστηρίζοντας με την αυθεντία του την πίστη της Χαλκηδόνας που απειλούνταν από την αντίδραση πολλών μονοφυσιτών, ιδιαιτέρως στην Εκκλησία της Αλεξανδρείας. Παρέδωσε τέλος την ψυχή του στον Θεό, το 461, τερματίζοντας μια αρχιερωσύνη είκοσι ενός χρόνων.

 

“Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας”, Τόμος 6ος Φεβρουάριος, Εκδόσεις Ορμύλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις