ΕΠΙ ΣΟΙ ΧΑΙΡΕΙ, ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ – ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

Γεώργιος Κλόντζας, «Επί Σοι Χαίρει», τέλη 16ου αι.

 ΕΠΙ ΣΟΙ ΧΑΙΡΕΙ, ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ  

ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

Στην εικόνα αυτή του Γεωργίου Κλόντζα, συνδυάζονται διάφορα θέματα και συνθέτουν μία θριαμβευτική δοξολογία προς την Παναγία, η οποία εικονίζεται στο κέντρο της σύνθεσης, μέσα σε δόξα, με τον Χριστό στην αγκαλιά της και σε θρόνο από σεραφείμ. Γύρω της σε ομόκεντρους κύκλους που έχουν αυξανόμενο πλάτος, υπάρχουν οι τροχοί, τα χερουβείμ, οι άγγελοι, τα ζώδια, το Δωδεκάορτο και οι οίκοι του Ακάθιστου Ύμνου, σκηνές από τη Γένεση και επάνω και στη μέση, εκκλησία με τον Εσταυρωμένο. Στο κάτω μέρος, μέσα σε μία λιμνοθάλασσα που θυμίζει τη Βενετία, εικονίζεται η Άνω Ιερουσαλήμ, αλλά και άγιοι, οι οποίοι παρατάσσονται σε πυκνές ιεραρχημένες ομάδες. Έτσι όλο το σύμπαν και το ανθρώπινο γένος, υμνεί την Παναγία για τον ρόλο της στην Ενσάρκωση.

Το έτος 626 μ.Χ., και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγούνταν εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους. Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνομένων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδωσε στη συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, «ὀρθοστάδην» το πλήθος έψαλε τον, από τότε ονομαζόμενο «Ακάθιστο Ύμνο», στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται γενικά κάθε ύμνος ο οποίος ψάλλεται από τους πιστούς σε όρθια στάση. Έχει επικρατήσει όμως να λέγεται έτσι ο ύμνος «Κοντάκιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τιμήν της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε «οίκος» ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα).

Ο Ακάθιστος ύμνος θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και πλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.

Η παράδοση αποδίδει τον «Ακάθιστο ύμνο» στον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα, Ρωμανό τον Μελωδό. 

ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΣΤΡΑΤΗΓΩ 

Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια,

Ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια,

Ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε.

Ἀλλ᾿ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,

Ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,

Ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.

Σε εσένα, ω Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό, αποδίδω με ευγνωμοσύνη την ένδοξον νίκη, εγώ η πόλη σου, επειδή με την δική σου βοήθεια. απαλλάχτηκα από τις φοβερές συμφορές που ερχόντουσαν εναντίον μου. Συ δε, που η δύναμη σου είναι ακατανίκητη, ελευθέρωσε με από κάθε μορφής κινδύνους, ώστε να αναφωνώ προς Εσένα Χαίρε , Νύμφη ανύμφευτε

 

πηγή cityculture.gr /Επί Σοι Χαίρει, Κεχαριτωμένη - Ακάθιστος Ύμνος 

* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΚΑΝΩΝ ΧΑΡΜΟΣΥΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ Ψαλλόμενος τῷ Σαββάτω τῆς Ἀκαθίστου.

 

 ΚΑΝΩΝ ΧΑΡΜΟΣΥΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

Ψαλλόμενος τῷ Σαββάτω τῆς Ἀκαθίστου.

ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ ΤΟΥ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΥ.

Ὁὗ ἤ ἆκρὁστιχίς.
Χαράς δοχεῖον σοί πρέπει χαίρειν μόνη· Ιωσήφ.

ᾨδή ἆ’ 

Ἦχος δ’. Ἀνοίξω τό στόμα μου.
Χριστοῦ βίβλον ἔμψυχον, ἐσφραγισμένην σε Πνεύματι, Ὁ μέγας Ἀρχάγγελος, Ἁγνή θεώμενος, ἐπεφώνει σοι, Χαῖρε χαράς δοχεῖον, δι’ ᾖς τῆς Προμήτορος ἀρά λυθήσεται.

Ἀδάμ ἐπανόρθωσις, χαῖρε Παρθένε Θεόνυμφε, τοῦ ᾌδου ἡ Ανέκρωσις, χαῖρε πανάμωμε, τό παλάτιον, τοῦ μόνου Βασιλέως. χαῖρε θρόνε πύρινε, τοῦ Παντοκράτορος.

Ῥόδον τό ἀμάραντον, χαῖρε ἡ μόνη βλαστήσασα, τό μῆλον τό εὔοσμον, χαῖρε ἡ τέξασα, τό ὀσφράδιον, τοῦ πάντων Βασιλέως, χαῖρε ἀπειρόγαμε, κόσμου διάσωσμα.

Ἁγνείας θησαύρισμα, χαῖρε δι’ ᾖς ἐκ τοῦ πτώματος, ἡμῶν ἐξανέστημεν, χαῖρε ἡδύπνοον, κρίνον Δέσποινα, πιστούς εὐωδιάζον, θυμίαμα εὔοσμον, μύρον πολύτιμον.

ᾨδή γ’. Τούς σούς ὑμνολόγους.
Στάχυν ἡ βλαστήσασα τόν θεῖον, ὡς χώρα ἀνήροτος σαφῶς, χαῖρε ἔμψυχε τράπεζα, ἄρτον ζωῆς χωρήσασα, χαῖρε τοῦ ζῶντος ὕδατος, πηγή ἀκένωτος Δέσποινα.

Δάμαλις τόν μόσχον ἡ τεκοῦσα, τόν ἄμωμον, χαῖρε τοῖς πιστοῖς, χαῖρε ἀμνάς Κυήσασα, Θεοῦ ἀμνόν τόν αἴροντα, κόσμου παντός τά πταίσματα, χαῖρε θερμόν ἱλαστήριον.

Ὄρθρος φαεινός χαῖρε ἡ μόνη, τόν Ἥλιον φέρουσα Χριστόν, φωτός κατοικητήριον, χαῖρε τό σκότος λύσασα, καί τούς ζοφώδεις δαίμονας, ὁλοτελῶς εκμειώσασα.

Χαῖρε πύλη μόνη ἤν ὁ Λόγος, διώδευσε μόνος ἡ μοχλούς, καί πύλας ᾌδου Δέσποινα, τῷ τόκῳ σου συντρίψασα, χαῖρε ἡ θεία εἴσοδος, τῶν σῳζομένων πανύμνητε.

ᾨδή δ’. Ὅ καθήμενος ἐν δόξῃ.
Ἐν φωναῖς ἀσμάτων πίστει, σοί βοῶμεν Πανύμνητε, Χαῖρε πῖον ὄρος, καί τετυρωμένον ἐν Πνεύματι, χαῖρε λυχνία καί στάμνε, Μάννα φέρουσα, τό γλυκαίνοv, τά τῶν εὐσεβῶν αἰσθητήρια.

Ἱλαστήριον τοῦ κόσμου, χαῖρε ἄχραντε Δέσποινα, χαῖρε κλῖμαξ γῆθεν, πάντας ἀνυψώσασα χάριτι, χαῖρε ἡ γέφυρα ὄντως, ἡ μετάγουσα, ἐκ θανάτου πάντας, πρός ζωήν τούς ὑμνοῦντας σε.

Οὐρανῶν ὑψηλοτέρα, χαῖρε γῆς τό θεμέλιον, ἐν τῇ σή νηδύϊ, Ἄχραντε ἀκόπως βαστάσασα, χαῖρε κογχύλη πορφύραν θείαν βάψασα, ἐξ αἱμάτων σου, τῷ Bασιλεί τῶν Δυνάμεων.

Νομοθέτην ἡ τεκοῦσα, ἀληθῶς χαῖρε Δέσποινα, τόν τάς ἀνομίας, πάντων δωρεάν ἐξαλείφοντα, ἀκατανόητον βάθος, ὕψος ἄρρητον, ἀπειρόγαμε, δι’ ᾖς ἡμεῖς εθεώθημεν.

Σέ τήν πλέξασαν τῷ κόσμῳ, αχειρόπλοκον στέφανον, ανυμνολογούμεν, Χαῖρε σοι Παρθένε κραυγάζοντες, τό φυλακτήριον πάντων καί χαράκωμα, καί κραταίωμα, καί ἱερόν καταφύγιον.

ᾨδή ἕ’. Ἐξέστη τά σύμπαντα.
Ὀδόν ἡ κυήσασα, ζωῆς χαῖρε Πανάμωμε, ἡ κατακλυσμοῦ τῆς ἁμαρτίας, σώσασα κόσμον, χαῖρε Θεόνυμφε, ἄκουσμα καί λάλημα φρικτόν, χαῖρε ἐνδιαίτημα, τοῦ Δεσπότου τῆς κτίσεως.

Ἰσχύς καί ὀχύρωμα, ἀνθρώπων χαῖρε Ἄχραντε, τόπε ἁγιάσματος τῆς δόξης, νέκρωσις ᾌδου, νυμφών ὁλόφωτε, χαῖρε τῶν Ἀγγέλων χαρμονή, χαῖρε ἡ βοήθεια, τῶν πιστῶς δεομένων σου.

Πυρίμορφον ὄχημα, τοῦ Λόγου χαῖρε Δέσποινα, ἔμψυχε Παράδεισε τό ξύλον, ἐν μέσῳ ἔχων ζωῆς τόν Κύριον, οὗ ὁ γλυκασμός ζωοποιεῖ, πίστει τούς μετέχοντας, καί φθορά ὑποκύψαντας.

Ῥωννύμενοι σθένει σου, πιστῶς ἀναβοῷμεν σοι, Χαῖρε πόλις τοῦ Παμβασιλέως, δεδοξασμένα, καί ἀξιάκουστα, περί ᾖς λελάληνται σαφῶς, ὄρος ἀλατόμητον, χαῖρε βάθος ἀμέτρητον.

Εὐρύχωρον σκήνωμα, τοῦ Λόγου χαῖρε Ἄχραντε, κόχλος ἡ τόν, θεῖον μαργαρίτην, προαγαγοῦσα, χαῖρε πανθαύμαστε, πάντων πρός Θεόν καταλλαγῇ τῶν μακαριζόντων σε, Θεοτόκε ἑκάστοτε.

ᾨδή ς’. Τήν θείαν ταύτην.
Παστάς τοῦ Λόγου ἀμόλυντε, αἰτία τῆς τῶν πάντων θεώσεως, χαῖρε Πανάχραντε, τῶν Προφητῶν περιήχημα, χαῖρε τῶν Ἀποστόλων, τό ἐγκαλλώπισμα.

Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος απέσταξε, φλογμόν πολυθεΐας ἡ λύσασα, ὅθεν βοῷμεν σοι, Χαῖρε, ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος, ὄν Γεδεών Παρθένε, προεθεάσατο.

Ἰδού σοι Χαῖρε κραυγάζομεν, λιμήν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύουσι καί Ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων, καί τῶν σκανδάλων πάντων, τοῦ πολεμήτορος.

Χαράς αἰτία χαρίτωσον, ἡμῶν τόν λογισμόν τοῦ κραυγάζειν σοι, Χαῖρε ἡ ἄφλεκτος βάτος νεφέλη Ὁλόφωτε, ἡ τούς πιστούς ἀπαύστως, ἐπισκιάζουσα.

ᾨδή ζ’. Οὐκ ἐλάτρευσαν.
Ἀνυμνοῦμεν σε, βοῶντες Χαῖρε ὄχημα, Ἡλίου τοῦ νοητοῦ, ἄμπελος ἀληθινή, τόν βότρυν τόν πέπειρον, ἡ γεωργήσασα, οἶνον στάζρντα, τόν τάς ψυχάς εὐφραίνοντα, τῶν πιστῶς σε δοξαζόντων.

Ἰατῆρα, τῶν ἀνθρώπων ἡ κυήσασα χαῖρε Θεόνυμφε, ἤ ῥάβδος ἡ μυστικῇ, ἄνθος τό ἀμάραντον, ἡ ἐξανθήσασα, χαῖρε Δέσποινα, δι’ ᾖς χαράς πληρούμεθα, καί ζωήν κληρονομοῦμεν.

Ῥητορεύουσα, οὐ σθένει γλῶσσα Δέσποινα, ὐμνολογήσαί σε, ὑπέρ γάρ τά Σεραφείμ, ὑψώθης κυήσασα, τόν Βασιλέα Χριστόν, ὄν ἱκέτευε, πάσης νῦν βλάβης ῥύσασθαι, τούς πιστῶς σε προσκυνοῦντας.

Εὐφημεῖ σε, μακαρίζοντα τά πέρατα, καί ἀνακράζει σοι. Χαῖρε ὁ τόμος ἐν ὦ, δακτύλῳ ἐγγέγραπται, Πατρός ὁ Λόγος Ἁγνή, ὄν ἱκέτευε, βίβλῳ ζωῆς τούς δούλους σου, καταγράψαι Θεοτόκε.

Ἱκετεύομεν οἱ δούλοί σου καί κλίνομεν ἱκετεύομεν, γόνυ καρδίας ἡμῶν. Κλῖνον τό οὕς σου Ἁγνή, καί σῶσον τούς θλίψεσι, βυθιζομένους ἡμᾶς, καί συντήρησον, πάσης ἐχθρῶν ἁλώσεως, τήν σήν ποίμνην Θεοτόκε.

ᾨδή ἡ’. Παῖδας εὐαγεῖς.
Νηδύϊ τόν Λόγον ὑπεδέξω, τόν πάντα βαστάζοντα ἐβάστασας, γάλακτι ἐξέθρεψας, νεύματι τόν τρέφοντα, τήν οἰκουμένην ἅπασαν, Ἁγνή ὦ ψάλλομεν. Τόν Κύριον ὑμνεῖτε τά ἔργα, καί ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Μώσης κατενόησεν ἐν βάτῳ, τό μέγα μυστήριον τοῦ τόκου σου. Παῖδες προεικόνισαν, τοῦτο ἐμφανέστατα μέσον πυρός ἱστάμενοι, καί μή φλεγόμενοι, ἀκήρατε ἁγία Παρθένε, ὅθεν σε ὑμνοῦμεν, εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Οἱ πρώην ἀπάτη γυμνωθέντες, στολήν ἀφθαρσίας ἐνεδύθημεν, τῇ κυοφορία σου, καί οἱ καθεζόμενοι, ἐν σκότει παραπτώσεων, φῶς κατωπτεύσαμεν, φωτός κατοικητήριον, Κόρη, ὅθεν σε ὑμνοῦμεν, εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Νεκροί διά σοῦ ζωοποιούνται, ζωήν γάρ τήν ἐνυπόστατον ἐκύησας, εὔλαλοι οἱ ἄλαλοι, πρώην χρηματίζοντες, λεπροί ἀποκαθαίρονται, νόσοι διώκονται, πνευμάτων ἀερίων τά πλήθη, ἥττηνται Παρθένε, βροτώνη σωτηρίᾳ.

Ἡ κόσμῳ τεκοῦσα σωτηρίαν, δι’ ᾖς ἀπό γῆς εἰς ὕψος ἤρθημεν, χαίροις παντευλόγητε, σκέπη καί κραταίωμα, τεῖχος καί ὀχύρωμα, τῶν μελῳδούντων Ἁγνή. Τόν Κύριον ὑμνεῖτε τά ἔργα, καί ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδή θ’. Ἅπας γηγενής.
Ἶνα σοι πιστοί, τό Χαῖρε κραυγάζωμεν, οἱ διά σοῦ τῆς χαράς, μέτοχοι γενόμενοι, τῆς ἀϊδίου, ῥῦσαι ἡμᾶς πειρασμοῦ, βαρβαρικῆς ἁλώσεως, καί πάσης ἄλλης πληγῆς, διά πλῆθος, Κόρη παραπτώσεων, ἐπιούσης βροτοῖς ἁμαρτάνουσιν.

Ὤφθης φωτισμός, ἡμῶν καί βεβαίωσις, ὅθεν βοῷμεν σοι. Χαῖρε ἄστρον ἄδυτον, εἰσάγον κόσμῳ, τόν μέγαν Ἥλιον, χαῖρε Ἐδέμ ἀνοίξασα, τήν κεκλεισμένην Ἁγνή, χαῖρε στῦλε, πύρινε εἰσάγουσα, εἰς τήν ἄνω ζωήν τό ἀνθρώπινον.

Στῶμεν εὐλαβῶς, ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἡμῶν, καί ἐκβοήσωμεν. Χαῖρε κόσμου Δέσποινα, χαῖρε Μαρίᾳ, Κυρίᾳ πάντων ἡμῶν, χαῖρε ἤ μόνη ἄμωμος, ἐν γυναιξί καί καλή, χαῖρε σκεῦος, μύρον τό ἀκένωτον, ἐπί σέ κενωθέν εἰσδεξάμενον.

Ἡ περιστερά, ἡ τόν ἐλεήμονα ἀποκυήσασα, χαῖρε ἀειπάρθενε Ὁσίων πάντων, χαῖρε τό καύχημα, τῶν Ἀθλητῶν στεφάνωμα, χαῖρε ἁπάντων τε, τῶν Δικαίων, θεῖον ἐγκαλλώπισμα, καί ἡμῶν τῶν πιστῶν τό διάσωσμα.

Φεῖσαι ὁ Θεός, τῆς κληρονομίας σου, τάς ἁμαρτίας ἡμῶν, πάσας παραβλέπων νῦν, εἰς τοῦτο ἔχων, ἐκδυσωποῦσαν σε, τήν ἐπί γῆς ἀσπόρως σε, κυοφορήσασαν, διά μέγα ἔλεος θελήσαντα, μορφωθῆναι Χριστέ, τό ἀλλότριον.

Ο άγιος Ιωνάς, μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας

 

Ο άγιος Ιωνάς, μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας

 31 Μαρτίου

Ο άγιος Ιωνάς καταγόταν από ένα χωριό της περιοχής Κοστρόμα. Ενεδύθη δωδεκαετής το μοναστικό Σχήμα και παρέμεινε καιρό στη Μονή Σιμόνωφ στη Μόσχα. Αργότερα, σύμφωνα με προφητεία του μητροπολίτη Φωτίου (1408-1431), εκλέχθηκε επίσκοπος των πόλεων Ριαζάν και Μουρόμ (1433) όπου βάπτισε πλήθος ειδωλολατρών. 

Θανόντος του μητροπολίτη Φωτίου, ο μέγας πρίγκηπας Βασίλειος Βασίλιεβιτς (1425-1434) συγκάλεσε Σύνοδο από όλη τη ρωσσική επικράτεια, η οποία ομόφωνα εξέλεξε τον Ιωνά, που φημιζόταν για τις αρετές του και την αγιότητά του. 

Αυτός ανεχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, να επικυρώσει την εκλογή του από τον οικουμενικό πατριάρχη, όπως ήταν το έθος, προτού όμως φθάσει στον προορισμό του πληροφορήθηκε ότι ο Ισίδωρος εκλέχθηκε μητροπολίτης Κιέβου. Ο πατριάρχης του είπε ότι ήταν πολύ αργά να ανακινήσει το θέμα αυτής της εκλογής, του υποσχέθηκε όμως, ότι εάν ο Ισίδωρος τελευτούσε, εδικαιούτο αυτός τον τίτλο του μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ρωσσίας. 

Στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1439) ο Ισίδωρος πρωταγωνίστησε υπέρ της ενώσεως των Εκκλησιών, περισσότερο από καιροσκοπισμό παρά από πραγματική πεποίθηση, και τελικά επανήλθε στη Ρωσσία με το βαθμό του καρδιναλίου και τίτλο: «παπικός λεγάτος όλων των εδαφών του Βορρά». 

Ο μέγας πρίγκηπας ωστόσο και ο λαός απέρριψαν την ένωση. Μία σύνοδος έκρινε τις αποφάσεις της συνόδου της Φλωρεντίας ασυμβίβαστες με τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και αφού περιόρισε τον Ισίδωρο σε ένα μοναστήρι, επανεξέλεξε τον Ιωνά μητροπολίτη Κιέβου (1448). 

Καθώς η εκκλησιαστική διακοινωνία με την Κωνσταντινούπολη διεκόπη, ο άγιος Ιωνάς υπήρξε ο πρώτος μητροπολίτης Κιέβου που ενθρονίστηκε χωρίς την έγκριση του οικουμενικού πατριάρχη, καθιερώνοντας έτσι παρά τη θέλησή του την αυτοκεφαλία της ρωσσικής Εκκλησίας. 

Συνεργαζόμενος στενά με τον μεγάλο πρίγκηπα για την εδραίωση της επικυριαρχίας της Μόσχας στα υπόλοιπα πριγκηπάτα, προσπάθησε να καλλιεργήσει παντού ευσέβεια και χρηστότητα ηθών. Ως αληθινός ποιμένας, δίδασκε το λαό του, καθιστώντας τον εαυτό του παράδειγμα έμπρακτης εφαρμογής όλων των ευαγγελικών αρετών. 

Ο Θεός προς οικοδομήν της Εκκλησίας του, του παραχώρησε το χάρισμα των θαυμάτων και της προφητείας. Θεράπευσε έτσι την κόρη του μεγάλου πρίγκηπα που κινδύνευε να πεθάνει. Όμως, η χάρη που ενοικούσε σε αυτόν μπορούσε και να τιμωρεί τους βλάσφημους, γι αυτό κάποιος που αμφισβήτησε το θαύμα, ξαφνικά απεβίωσε. 

Το 1451, εξαιτίας των αμαρτιών του λαού και αφού το επέτρεψε ο Θεός, οι Τάταροι εισέβαλαν στη Ρωσσία και κατέλαβαν τη Μόσχα. Ο μακάριος Ιωνάς, με όλο του τον κλήρο, οργάνωσε λιτανεία, προσευχόμενος με δάκρυα στον Κύριο να λυπηθεί την πόλη και τους κατοίκους της. 

Ένας στάρετς που τον συμβουλεύτηκε ο επίσκοπος προείπε ότι η Παναγία θα έσωζε την πόλη. Όντως, την ημέρα της Καταθέσεως της τιμίας εσθήτος της Θεοτόκου [2 Ιουλ.], οι Τάταροι εγκατέλειψαν την πόλη σαν να τους καταδίωκε κάποια αόρατη δύναμη. 

Ο άγιος Ιωνάς, έμπλεος θείας χάριτος, παρέμεινε σε βαθύ γήρας επικεφαλής της Εκκλησίας. Σύμφωνα με αποκάλυψη που είχε κάμει σε έναν από τους ιερείς του, προσβλήθηκε από πληγή στο πόδι, που υπήρξε η αφορμή της εκδημίας του στις 31 Μαρτίου 1461. Το πρόσωπο του, διηγούνται, δεν θύμιζε πρόσωπο νεκρού, αλλά είχε όψη ανθρώπου που καθεύδει. 

Πολλά χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια ανοικοδόμησης της νέας μητρόπολης, ανακάλυψαν τα λείψανά του, πλήρη και άφθαρτα, μαζί με αυτά των μητροπολιτών Θεογνώστου, Κυπριανού και Φωτίου. Ένα παράλυτο παιδί ιάθηκε την ώρα που τελούσαν επιμνημόσυνη ακολουθία προς τιμήν του αγίου. Η μνήμη του κανονίστηκε σε ολόκληρη τη ρωσσική Εκκλησία το 1547 από τον μητροπολίτη Μακάριο.

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»·

Τόμος 7ος (Μάρτιος),

Εκδόσεις «Ίνδικτος»

ΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. Ἦχος πλ. δ’. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

 ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ 

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

ΠΟΙΗΜΑ ΦΩΤΙΟΥ.

Οὗ ἡ ἀκροστιχίς.
Ταύτῃ καί ἤ δέησις ὀγδόῃ πρέπει· Φωτίου.

ᾨδή ἆ’. 

Ἦχος πλ. δ’. Ὑγράν διοδεύσας.
Τό στόμα μου πληρῶσαν γλυκασμοῦ, τοῦ θείου σου Κόρη, καί καταλαμψόν μου τόν νοῦν, ὅπως ἀνυμνῶ καί μεγαλύνω, τῶν οἰκτιρμῶν σου τό ἄπειρον πέλαγος.

Ἀσθἐνοῦσαν πάθεσι χαλεπούς, τήν πολυπαθῆ μου, καί οἰκτράν καί βαρυαλγῆ, καρδιᾶν ἰάτρευσον Παρθένε, τόν ἰατρόν τῶν ψυχῶν ἤ γεννήσασα.

Ὑπέρτερον δεῖξον με ἡδονῶν, παθών σαρκικῶν τε, καί μεριμνῶν βιοτικῶν, τῶν ἄνω ταγμάτων Ὑπερτέρα, καί λαμπρότερα ἡλίου Θεόνυμφε.

Τήν εὐλογημένην ἐν γυναιξί, καί δεδοξασμένην, ἱκετεύω σε τῆς φωνῆς, τῆς εὐλογημένης ἐπακούσαι, τοῦ σοῦ υἱοῦ, καί τῆς δόξης αὑτοῦ με τυχεῖν.

ᾨδή γ’. Ούρανίας ἁψῖδος.
Ἡ περίδοξος πόλις, καί λογικῇ Δέσποινα, τοῦ παμβασιλέως δυσώπει Θεοχαρίτωτε, τῆς ἄνω πόλεως, οἰκήτορα με γενέσθαι, καί μή καταισχύνεις με τῆς προσδοκίας μου.

Καταφύγιον κόσμου, Χριστιανῶν καύχημα, σκέπη καί ἀντίληψις πάντων τῶν ἐλπιζόντων εἰς σε, τόν πεποιθότα σοι, μή οὖν κάμε ὑπερίδῃς, ἄλλα τῷ ἐλέει σου Δέσποινα σῶσον με.

Ἀπορίᾳ καί γνόφος, καί λογισμῶν σύγχυσιν, τούς τόν ἀνερμήνευτον τόκον σοῦ ἑρμηνεύοντας, καλύπτει Δέσποινα, ὄν Μωυσῆς γάρ προεῖδε, γνόφω καλυπτόμενος, τοῦτον ἐγέννησας.

Ἱεροῦ παραδείσου, καί ζωηροῦ χώρου με, βρώσει δελεάσας δολία, ὄφις ὁ δόλιος, μακράν ἐξώρισε, καί τῆς φθοράς τό χωρίον, τῆς Ἐδέμ ἀλλάξασθαι, φθονῶ παρέπεισεν.

ᾨδή δ’. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ἡ κοιλίᾳ σου Ἄχραντε, εὐρυχωροτέρα οὐρανῶν γέγονεν, τόν ἀχώρητον χωρήσασα· ὄν δυσώπει σῶσαι τούς ὑμνοῦντας σε.

Δωρεάν με ἐλέησον, νόσων τε παντοίων Κόρη ἀπάλλαξον, καί κολάσεως ἐξάρπασον, ἡ καταφυγῇ καί προστασίᾳ μου.

Ἐπί σοί ἀνατίθημι, πᾶσαν προσδοκίαν τῆς σωτηρίας μου, καί τοῦ βίου τήν κυβέρνησιν, Κέχαριτωμένη Ἀειπάρθενε.

Ἡ ἐλπίς μου καί καύχημα, ἤ καταφυγῇ ζωή καί ἀντίληψις, προστασίᾳ καί παράκλησις, σύ ὑπάρχεις Κόρη πανσεβάσμιε.

ᾨδή ἕ’. Ὀρθρίζοντες.
Σωτῆρα καί φιλάνθρωπον Κύριον ἡ τεκοῦσα, τῇ φιλανθρωπίᾳ σου, τῆς σωτηρίας τρίβον μοι γνώρισον.

Ιλέω σου ἔν ὄμματι Δέσποινα Θεοτόκε, ἐπί τήν ταπείνωσιν, τήν ἐμήν ἰδέ καί ,σῶσον με.

Στεφάνωσον ὡς ὅπλω Πανύμνητε εὐδοκίας, ἐν τῇ θείᾳ σκέπη σου, τήν κεφαλήν μου φρουρούσα με.

Ὀ Ὓψιστος σαρκούται ἐν μήτρᾳ σου, καί γεννᾶται Θεοτόκε Ἄχραντε, καί κενουργεί τό ἀνθρώπινον.

ᾨδή ς’. Χιτῶνα μοι παράσχου.
Γαλήνης ἡ κυήσασα Χριστόν, τόν αἴτιον Δέσποινα, τόν ἄγριον κλύδωνα, τῶν παθών μου δυσωπῶ σε ἡμέρωσον.

Δραμεῖν Θεοῦ ὀδόν τῶν ἐντολῶν, τήν ἐστενωμένην μου καρδίαν τοῖς πάθεσι, Πλατυτέρᾳ οὐρανῶν Κόρη πλάτυνον.

Οὗ κέκτημαι δακρύων ὀχετούς, ἴνα ἀποπλύνω μου τά ἄπειρα πταίσματα, ταῖς πρεσβείαις σου Ἁγνῇ τούτων ῤῦσαί με.

Ἡ Μήτηρ τοῦ Ὑψίστου προσλαβοῦ, ἐκ πολλῶν ὑδάτων με παθών εἰς μετάνοιαν, ἀποστείλασα, ἕξ ὕψους τήν χάριν σου.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί λόγον.
Ἡ νεφέλῃ ἡλίου τοῦ νοητοῦ, τοῦ νόος μου τά νέφη τά σκοτεινά, διάλυσον Δέσποινα, τῷ φωτί τοῦ προσώπου σου, καί μετανοίας φέγγει, τά ὄμματα φώτισον, τῆς ζοφεράς ψυχῆς μου, παθών ἀμαυρότησι, τά πεπηρωμένα, καί τυφλώττοντα πάντῃ, τῶν φαύλων μου πράξεων, θολεραῖς ἐπιχύσεσιν, ἴνα, πόθω κραυγάζω σοι· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων δοῦναι μοι τήν ἄφεσιν σε γάρ ἔχω ἐλπίδα ὁ ἀνάξιος δοῦλος σου.

ᾨδή . ζ’. Παῖδες Ἑβραίων.
Πίστει καί πόθω σοι προστρέχω, τῶν πταισμάτων ταῖς σειραῖς κατεσφιγμένος, διά σπλάγχνα ἐλέους, λῦσον με βοῶντα, εὐλογημένος Πάναγνε, ὁ καρπός τῆς σής κοιλίας.

Ῥεῖθρον ἰάσεως μοι βλύσον, καί κατάσβεσον τήν κάμινον Παρθένε, ἡδονῶν καί παθών, πταισμάτων τε καί νόσων· σύ γάρ πηγή βλυστάνουσα, ζωῆς θείας γλυκύ ῥεῖθρον.

Ἔλαφος διατετρωμένος, Παναμώμητε βολίσιν ἰοβόλοις, τοῦ ἐλέους τοῦ σοῦ, διψῶ πιεῖν ῥανίδα, ὡς τόν ἰόν ἐκκρούσωμαι, τόν ποτέ θανατηφόρον.

Πᾶσαν εἰς σε τήν προσδοκίαν, ἀνατίθημι Παρθένε τῆς ζωῆς μου· μή παρίδῃς διό, ἀλλ’ οἴκτειρον καί σῶσον, καί τῆς ἐκεῖ με λύτρωσαι, αἰωνίου καταδίκης.

ᾨδή η’ . Τόν βασιλέα τῶν οὐρανῶν.
Ἐν τῇ νηδύϊ σου τόν πρό σοῦ συλλαβοῦσα, Θεομῆτορ Ἄχραντε Μαρίᾳ, τέτοκας ἀφράστως, Χριστόν τόν βασιλέα.

Ἴνα δοξάζω καί προσκυνῶ μετά δέους, σου τό πάνσεπτον ὄνομα Κόρη, θλίψεως με πάσης, ἐκλύτρωσαι καί βλάβης.

Φέρεις ὡς βρέφος, ἐν ταῖς ἁγίαις χερσί σου, τόν τά πάντα φέροντα τῷ λόγω· ὅθεν σύν αὑτῷ σε, ὑμνοῦμεν εἰς αἰῶνας.

Ὡς ἀσφαλῆ σε, ἐλπίδα μόνην κατέχων, καθικετεύω, ἁμαρτιῶν καί κινδύνων, Ἄχραντε Μαρίᾳ, ἐκλύτρωσαί με τάχει.

ᾨδή δ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Τούς σούς οἰκτρούς οἰκέτας, οἰκτείρησον Παρθένε, ἀνιαροῦ τε παντός ἐλευθέρωσον, ἐπιφοράς ἐπιούσας ἀναχαιτίζουσα.

Ἱλάσθητι σωτήρ μου, πᾶσι τοῖς τιμῶσι, τήν ὑπερένδοξον ὄντως Μητέρα σου, καί παραδείσου τῆς δόξης, δεῖξον οἰκήτορας.

Ὀδόν κακίας πάσης, ἔδραμον εὐτόνως, τῶν ἀρετῶν τήν ὀδόν δέ παρέδραμον· ὀδόν μοι γνώρισον Κόρη, ἐν ἡ πορεύσομαι.

Ὕμνον σοι τελευταῖον, πρῶτον τε καί μέσον, τοῦ Ἀρχαγγέλου τό χαῖρε προσφέρω σεμνή· σύ γάρ κατάλληλον ἄλλον, εὑρεῖν οὗ δύναμαι.

Στιχηρά Προσόμοια. 

Ὧ τοῦ παραδόξου θαύματος.
Χαῖρε θανάτου καθαίρεσις, Παρθενομῆτορ Ἁγνῇ· χαῖρε ᾄδου ἡ νέκρωσις· τοῦ Ἀδάμ ἡ ἔγερσις· καί τῆς Εὐάς ἡ λύτρωσις·Χαῖρε Μαρτύρων σθένος ἀνίκητον· Χαῖρε Ὁσίων στολή Θεότευκτος· Χαῖρε διάσωσμα, κόσμου Παναμώμητε· Χαῖρε χαρά, πάντων τῶν ἐν θλίψεσι, συνεχομένων σεμνή.

Χαῖρε τό ἄνθος τῆς πίστεως· Χαἶρε βροτῶν ἡ ἐλπίς· Χαῖρε τεῖχος ἀκράδαντον· Χαῖρε πόλις ἔμψυχε, τοῦ Δεσπότου τῆς κτίσεως· τό τῶν μητέρων χαῖρε ὡράισμα· καί τῶν παρθένων κάλλος παμπόθητον· Χαῖρε πανθαύμαστον, οἰκουμένης καύχημα· Χαῖρε Θεοῦ, θεῖον ἐνδιαίτημα· Χαῖρε Θεόνυμφε.

Χαῖρε ἁπάντων ἐπίλογε, τῶν λόγων Κόρη σεμνῇ πάσης βίβλου τελείωσις, παλαιᾶς τε νέας τε· μελωδῶν τό συμπέρασμα· στοιχεῖον πάντων, γραμμάτων κρύφιον· Ἄλφα Ὠμέγα, ἀρχή καί τέλος τε, μετά τόν τόκον σου, σύ ὑπάρχεις Δέσποινα· ὅθεν τῇ σή, δυνάμει τά ἄσματα, ταύτᾳ τετέλεσται.

Πρόσδεξαι τοῦτον τόν πόνον μου, τόν εὐτελῆ Ἀγαθῇ· ὄν ἐγώ σοι προσφέρον, ἀσθενείᾳ σώματος, καί σώ πόθω καρατούμενος, τοῦ πόθου ταύτην ὑπερνικήσαντος· καί σωτηρίας με καταξίωσον· ἴνα τόν ὕστατον, καί μέσον καί πρῶτον τε, ὕμνον Ἁγνῇ, τοῦ Ἀγγέλου κράζω σοι· Χαῖρε ἡ Μήτηρ Θεοῦ.

Τῷ συντελεστῇ τῶν καλῶν Θεῷ χάρις.

Οσία Ματρώνα η Ανυπόδητη, η δια Χριστόν σαλή από τη Ρωσία.

Οσία Ματρώνα η Ανυπόδητη, η δια Χριστόν σαλή από τη Ρωσία. 

30 Μαρτίου.

Η Ματρώνα Πέτροβνα Μυλνίκοβα ήταν γνωστή στην Πετρούπολη με το όνομα «Ματρώνα η Ανυπόδητη». 

Γεννήθηκε στο χωριό Βανίνα, της περιοχής Όντελενσκ, της επαρχίας Κοστρόμα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το πέρασε στην Αγία Πετρούπολη. Υπηρέτησε αρχικά την πατρίδα της στο στρατό, κοντά στον άνδρα της κι όταν αυτός πέθανε, αφοσιώθηκε στην υπηρεσία του Θεού και του πλησίον. 

Τον πρώτο καιρό περιπλανιόταν σε διάφορα προσκυνήματα. Παντού βάδιζε ξυπόλητη γι’ αυτό και της έδωσαν την προσωνυμία «ανυπόδητη». Πεζή και ξυπόλητη έκανε και το προσκύνημα ως τους Αγίους Τόπους και μάλιστα τέσσερις φορές. Κι αφού έζησε αρκετό διάστημα υπηρετώντας τους φτωχούς συνανθρώπους της και τους προσκυνητές, αποφάσισε ν΄ ακολουθήσει την πιο επίπονη κι αυστηρή άσκηση, εκείνην της διά Χριστόν σαλής. 

Οι γονείς της ήταν χωρικοί και κατάγονταν από την ίδια περιοχή. Πατέρας της ήταν ο Πιότρ Εφστιγκνίεβιτς Στσερμπίνιν και μητέρα της η Αγάπη, από το χωριό Αντόνοβο της ίδιας επαρχίας. Εκτός από την Ματρώνα είχαν τρείς γιούς: Το Μακάριο, τον Αλέξανδρο και τον Ιβάν. Όλοι τους ήταν αγράμματοι, όπως και η Ματρώνα, και ζούσαν με την γεωργία. Από τους συγγενείς της Ματρώνουσκα μόνο δύο εγγόνια ήταν γνωστά στην Πετρούπολη: Ο Παύλος Ιβάνωφ Πουμυάντσεφ και η αδερφή του Ελισάβετ. Η ίδια η Ματρώνα είχε παντρευτεί τον Γέγκορ Τιχόνοβιτς Μυλνίκωφ, έναν άνθρωπο από την κατώτερη τάξη της Κοστρόμα. Ο γάμος όμως γι’ αυτήν ήταν μια σκληρή δοκιμασία. 

Σ’ όλο το διάστημα που ήταν παντρεμένη δοκίμασε πολλές θλίψεις. Στην Κοστρόμα η Ματρώνα Πέτροβνα είχε ένα μικρό σπίτι στην οδό Σέργιεφ κι ένα μικρό παντοπωλείο. Στον Τουρκικό πόλεμο του 1877 - 1878 ο άντρας της επιστρατεύτηκε και πέθανε στο στρατό. Η Ματρώνα τον είχε ακολουθήσει ως νοσοκόμα. Για την υπηρεσία της αυτή πληρωνόταν με 25 ρούβλια το μήνα. Με το που έπαιρνε το μισθό της όμως τον μοίραζε στους στρατιώτες εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι. 

Όταν τέλειωσε ο πόλεμος η Ματρώνουσκα αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής της στην υπηρεσία του Θεού και του πλησίον. Πούλησε όλη την περιουσία που είχε στην Κοστρόμα και μοίρασε τα χρήματα στους φτωχούς. Η ίδια από τότε ανέλαβε τη δύσκολη και σκληρή άσκηση της διά Χριστόν Σαλής κι άρχισε να περιπλανιέται από δω κι από κει σε διάφορα προσκυνήματα. 

Το πρώτο της προσκύνημα το ‘κανε ξυπόλητη στους θαυματουργούς του Σολόφκι. Από τότε, δηλαδή από την εποχή της τουρκικής επίθεσης, η γερόντισσα ταξίδεψε σε πολλούς άγιους τόπους της Ρωσίας και της Παλαιστίνης (στα Ιεροσόλυμα πήγε τέσσερις φορές). 

Παντού πήγαινε ξυπόλητη. Δεν ξαναφόρεσε παπούτσια στην ζωή της. Δεν έδινε καμία σημασία αν ήταν χειμώνας ή καλοκαίρι, αν έκανε κρύο ή ζέστη. Περπατούσε πάντα ξυπόλητη για σχεδόν τριαντατρία χρόνια. Ρούχα ζεστά δεν είχε. Φορούσε πάντα ελαφρά καλοκαιρινά και άσπρα, σαν ένδειξη της αγγελικής αγνότητάς της. 

Στην Αγία Πετρούπολη έζησε περίπου τριάντα χρόνια. Στην αρχή ζούσε στην πλευρά της Πετρούπολης. Έπειτα, τα τελευταία δεκάξι χρόνια τα πέρασε στο παρεκκλήσι «Χαρά των Θλιβομένων», που είναι δίπλα στο Υαλουργείο. 

Στη γειτονιά αυτή, κοντά στο παρεκκλήσι, στη λεωφόρο Σλίσελμπουργκ, μπορούσε να συναντήσει κανείς την Ματρώνουσκα. Ήταν πάντα ντυμένη στα λευκά, μ’ ένα μπαστουνάκι στο χέρι, μα πάντα ξυπόλητη. 

Σπάνια τύχαινε να περνάει κανείς κοντά από το διαμέρισμα της Ματρώνουσκα και να μην σταματάει να της ζητήσει να κάνει προσευχή για τις διάφορες δύσκολες περιστάσεις της ζωής του. Και πολλοί από τους θαυμαστές της της έδιναν ελεημοσύνες ανάλογα με τη δύναμή τους. Μερικοί δεν ντρέπονταν να της αφήνουν έστω κι ένα καπίκι, ενώ άλλοι της έδιναν γενναία ποσά. 

Η Κα Λ. για παράδειγμα της έδωσε κάποτε πεντακόσια ρούβλια, ο έμπορος Ρ. της έδινε είκοσι πέντε ρούβλια το μήνα, πολλοί άλλοι της έδιναν πότε πότε διάφορα αξιόλογα ποσά. Κι η Ματρώνουσκα χρησιμοποιούσε όλες αυτές τις δωρεές για ελεημοσύνες. Έδινε στους φτωχούς, βοηθούσε τις οικογένειές τους, έστελνε δωρεές σε Μοναστήρια και σε φτωχές Ενορίες. Αγόραζε Ευαγγέλια και άγιες Εικόνες και τα έδινε ευλογία στους επισκέπτες της, που ανέρχονταν σε χιλιάδες κάθε χρόνο. Κι ακόμα έστελνε κάθε χρόνο περίπου χίλια οκτακόσια κιλά λάδι για τα καντήλια σε διάφορα Μοναστήρια κι ενοριακές Εκκλησίες. Με τις προσευχές της Ματρώνουσκα πολλοί αλκοολικοί ελευθερώθηκαν από το ολέθριο πάθος τους τη μέθη. 

Ιδιαίτερα αγαπητή η Ματρώνουσκα ήταν ανάμεσα στους φτωχούς της Πετρούπολης, στους απλούς και συνηθισμένους ανθρώπους, αυτούς που κατέφευγαν σε κείνην για να τη συμβουλευτούν και να παρηγορηθούν στις περιόδους των θλίψεων και των δοκιμασιών. Δεν μπορεί να πει κανείς όμως πως οι θαυμαστές της Ματρώνουσκα ήταν αποκλειστικά οι φτωχοί κι οι δυστυχισμένοι. Είχε πολλούς θαυμαστές κι από τους μορφωμένους, από τη μεσαία αλλά κι από την υψηλή κοινωνία. Γινόταν δεκτή και σε σπίτια αρχόντων, που κατέφευγαν σ’ αυτήν για πνευματική βοήθεια, γιατί είχε το χάρισμα της προόρασης και τους προειδοποιούσε για πολλά κακά που τους περίμεναν, πρόλεγε το μέλλον τους. 

Η αγία Ματρώνα γνώριζε προσωπικά και είχε μάλιστα πνευματική συγγενεια με τον Ιωάννη της Κρονστάνδης . Έχει διατηρηθεί μια αρχειακή φωτογραφία στον αγιασμό κάποιου κτιρίου Συμμετείχε επίσης σε πολλά από τα διάσημα ταξίδια του Αγ. Ιωάννη της Κρονστάνδης στη Ρωσία. 

Το μακάριο τέλος της. 

Από τις αρχές του 1909 η Ματρώνουσκα είχε αρχίσει να προετοιμάζεται για το θάνατο. για δύο χρόνια συνέχεια, ως την ευλογημένη της κοίμηση, κοινωνούσε τα άγια μυστήρια κάθε Κυριακή. Δύο φορές αυτήν την περίοδο έκανε ευχέλαιο. Σ’ όλη της τη ζωή είχε κάνει δεκατρείς φορές ευχέλαιο. Το Μάρτιο του 1911 η Ματρώνουσκα άρχισε να νιώθει πολύ αδιάθετη. Πονούσε πολύ και μέρα με τη μέρα έχανε δυνάμεις. στις 28 Μαρτίου ένιωθε τόσο αδύναμη, ώστε αναγκάστηκε να ξαπλώσει. την άλλη μέρα όμως ήταν πάλι καθιστή στο κρεβάτι της. Όσοι την επισκέφτηκαν δεν πίστευαν πως ο θάνατος ήταν τόσο κοντά. Η προορατική γερόντισσα όμως το έβλεπε πως ο θάνατος την πλησίαζε και είπε: - Θά σάς αποχαιρετήσω με το νερό και τον πάγο. Τα λόγια της αποδείχθηκαν προφητικά, στις 30 Μαρτίου η Ματρώνουσκα ένιωθε τον εαυτό της ακόμα χειρότερα. και γύρω στη μία η ώρα το μεσημέρι, την ώρα που ο πάγος έλιωνε και γινόταν νερό, αναπαύτηκε ειρηνικά εν Κυρίω. 

Η είδηση του θανάτου της διαδόθηκε αστραπιαία σ’ όλη την Αγία Πετρούπολη. Σύντομα στο σπίτι όπου έμενε, στη λεωφόρο Σλίσελμπουργκ, μαζεύτηκε τόσος κόσμος, ώστε οι αρχές αναγκάστηκαν να στείλουν εκεί μια αστυνομική ομάδα για να τηρήσει την τάξη. το πλήθος που μαζεύτηκε για ν’ αποτίσει τον ύστατο φόρο τιμής κι ευγνωμοσύνης και να προσκυνήσει τη νεκρή γερόντισσα προέρχονταν από διάφορες τάξεις. Ήταν εκεί φτωχοί άνθρωποι που είχαν ευεργετηθεί από την γερόντισσα. Μα ήταν και εύποροι, που της έδιναν χρήματα για τις ελεημοσύνες της. Εκείνοι που ήθελαν να περάσουν στο σπίτι και να προσκυνήσουν το λείψανό της ήταν πάρα πολλοί. Έτσι αναγκάστηκαν να κρατήσουν κάποια σειρά και να τους περνούν μέσα ανά δέκα κάθε φορά. 

Το σώμα της το έβαλαν σ’ ένα φέρετρο και το τοποθέτησαν στο αγαπημένο της κελλί, που ήταν γεμάτο εικόνες. Ήταν ντυμένη με το μεγάλο σχήμα και στο στήθος φορούσε ένα ξύλινο σταυρό, επειδή σκόπευε να πάει στα Ιεροσόλυμα και να καρεί εκεί μεγαλόσχημη με το όνομα Μαρία. Είχε υποσχεθεί στο Θεό πως αυτό θα το κρατούσε μυστικό απ’ όλους. Σύμφωνα με πολλές εφημερίδες της πρωτεύουσας, ο συνολικός αριθμός εκείνων που παρακολούθησαν την κηδεία ήταν γύρω στους είκοσι ως είκοσι πέντε χιλιάδες κόσμος. 

Από τα θαύματά της. 

Ο Προκόπιος Βασίλιεβιτς Λαμπούτιν ήταν χωρικός από το χωριό Σλόμποντα, της περιοχής Τβερ... Ζούσε στην Αγία Πετρούπολη, στη λεωφόρο Ζαμπαλκάνσκυ... Αυτός μας διηγήθηκε πως τον Οκτώβριο του 1910 ήταν άνεργος. Όλα τ' αποθέματά του είχαν εξαντληθεί. 

Όσο κι αν προσπαθούσε δεν τα κατάφερνε να βρει μια δουλειά ή να κερδίσει λίγα χρήματα για να ζήσει. Σ’ αυτή τη θλιβερή κι απελπιστική κατάσταση επισκέφτηκε τη Ματρώνουσκα, της διηγήθηκε την ελεεινή του θέση και τη δυστυχία του και την παρακάλεσε να προσευχηθεί γι’ αυτόν. Η Ματρώνουσκα προσευχήθηκε αμέσως. Μετά σταύρωσε τον Λαμπούτιν με μία Εικόνα, τον ράντισε με Αγιασμό και του είπε: -Λοιπόν, μην απελπίζεσαι τόσο εύκολα. Θα προσευχηθώ πάλι για σένα κι ο Θεός θα δώσει. Αύριο θα 'χεις δουλειά. Με το που γύρισε στο σπίτι του από τη Ματρώνουσκα, ο Λαμπούτιν έλαβε ευχάριστα νέα από το θείο του πως είχε βρει κάποια δουλειά. Την άλλη μέρα δούλευε κιόλας, όπως ακριβώς το προείπε η Ματρώνουσκα... 

Απόσπασμα από το ομώνυμο βιβλίο του Πέτρου Μπότση

Πηγή: Προσκυνητής

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’, ΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

 

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ 

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

ΠΑΥΛΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΜΟΡΙΟΥ. 

Ου η ακροστιχίς.

«Τέλος με σώσον τον ανάξιον Κόρη Παύλον».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ἁρματηλάτην Φαραώ.
Τἦς πρός ἐμέ σου συμπαθείας Ἂχραντε, τήν ὑπερβάλλουσαν, πώς δυνηθῶ χάριν, ἀνυμνήσαι Δέσποινα; ἤ πώς σου τό ἐξαίρετον, τῆς προνοίας δοξάσω, ὅτι θανάτου διέσωσας, τόν πολλάκις τούτου με ἄξιον;

Ἕn ἀνομίαις συλληφθείς ὁ ἄθλιος, ὅλος γεγένημαι, ἁμαρτιῶν πλήρης, μή εἰδώς τί έτερον˙ μόνος γάρ ἐγώ γέγονα, σκεῦος ἄχρηστον πάντῃ, τῷ φιλανθρώπως με πλάσαντι˙ Δέσποινα τοῦ κόσμου βοήθει μοι.

Λὗσον παθών μου τήν ὀμίχλην Πάναγνε, φωτί τοῦ τόκου σου, τά ζοφερά νέφη τῶν ἐμῶν προλήψεων, πόρρω ἀπελαύνουσα, τῆς ἐμῆς διανοίας, καί καθαρόν ἀπαθείας μου, φέγγος τῷ σῶ δούλῳ ἀνάτειλον.

Ὁίμοι τῷ φαύλη συνηθείᾳ Δέσποινα, συνεχομένῳ δεινῶς! Οἷμοι βροτῶν μόνῳ, τῷ κατολισθήσαντι, εἰς ἀπωλείας βάραθρα, καί παθών δυσωδίας, ἀνεχομένῳ καί μένοντι, τήν ἐκ τοῦ πυρός τούτων ἔκτισιν.

ᾨδὴ γ’. Ὁ στερεώσας κατ’ ἀρχάς.
Σύνδρομον ἔχω ἀληθῶς, τῆ τῆς σαρκός μου γεννήσει, τό τοῖς πάθεσιν αὑτοῖς ὑπαχθῆναι, καί ἀλόγως τοῖς αὑτῶν, ὑπηρετήσαι πράγμασι˙ φεῦ μοι τῷ ταλαιπώρῳ! Δέσποινα πάντων βοήθει μοι.

Μἴαν ἡμέραν τῷ Θεῶ, μετανοῶ τάς δε πάσας, παροργίζω τήν αὑτοῦ εὐσπλαγχνίαν, ὁ ἀναίσθητος ἐγώ, καί τήν ψυχήν αμείλικτος˙ ἀλλά μακροθυμεῖν μοι, τοῦτον δυσώπει Πανάχραντε.

Ἕταλαιπώρησα δεινῶς, καί κατεκάμφθην εἰς τέλος, βαρυτάτοις τῶν κακῶν μου φορτίοις, οἷς ὑπέκυψα ἑκών, ἐκ παίδων ὁ ἀνόητος, ἀλλά μή με παρίδῃς τούτοις ἁγνή ἀπολλύμενον.

Σὠμά καί πνεῦμα καί ψυχήν, μεμολυσμένος ὑπάρχων, περιέχομαι σπιλῶν τόν ἀέρα, καί τοῖς ἔργοις μου τήν γῆν, μιαίνων ὁ ταλαίπωρος, ἀλλά μεταβολῆς με, τρόποις Παρθένε βελτίωσον.

ᾨδὴ δ’’. Σύ μου ἰσχύς Κύριε.
Ὦς ἐν νυκτί, μόνος ἐκ πάντων πορεύομαι, ἔργα πράττων, τά τοῦ σκότους ἄξια, καί τούς βροτῶν λήσειν ὀφθαλμούς, ὅλως ἠπειγμένος, Θεόν λαθεῖν οὐ δεδύνημαι˙ παρ’ οὐ δικαία κρίσει, ἐκδοθήσομαι σκότει, ἀλλ’ ἐντεῦθεν ἁγνή με οικτείρησον.

Στενῶ πικρῶς, ἐκ βάθους νῦν τῆς καρδίας μου, ἐννοῶν μου, τήν ἀπερινόητον, πληθύν κακῶν τήν ὡς ἀληθῶς, ψάμμον τῆς θαλλάσσης, τῷ ἀριθμῶ υπερβαίνουσαν˙ διό με Θεοτόκε, πρό τοῦ τέλους εὐχαῖς σου, ἐπιστρέψασα σῶσον τόν δοῦλον σου.

Ὁὒκ εὐτονεῖ, γένος βροτῶν προσευχόμενον, ἰλεώσαι Θεόν οἷς ἐξήμαρτον, ἐπί τῆς γῆς μόνος τήν ψυχήν, τῆς δυσωδεστάτης, παθών ἐμπλήσας αισχρότητος˙ εἰ μή σύ Θεοτόκε, τοῦ Θεοῦ μου ἡ Μήτηρ, ἐξιλάσῃ καί σώσης τόν δοῦλον σου.

Νὗν ἐπ’ ἐμέ, στένει τῆς γῆς τά πληρώματα, τήν τοῦ Κτίστου ἄγαν ἐκπληττόμενα, μακροθυμίαν καί ἀνοχήν, ἐπί τοῖς πολλοῖς μου, καί ὀλεθρίοις συμπτώμασι˙ καί γάρ τήν κτίσιν Κόρη, συνεκίνησα πᾶσαν, τά δεινά θαμβουμένην μου πταίσματα.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Τὤν ἀψύχων τήν φύσιν, Κόρη ἐν οἷς μόνοις οὑκ ἔδει ἐκμιμησάμενος, ἐν οἷς ἔδει ταύτᾳ, οὑκ ἐπείσθην ζηλώσαιο ἄθλιος, παραβάς τούς νόμους, τούς φυσικούς καί παρά φύσιν, βιωτεύσας διό με ἐλέησον.

Ὁί τοῦ σκότους προστάται, ἔργων τῶν αὑτῶν ἐν μυήσει με ἔθεντο καί ἑτέρων αὖθις, δι’ αὑτῶν ἀσεβῆ με διδάσκαλον˙ οἷμοι τι ποιήσω! Ὁ τούς πολλούς ἐν τοῖς κακοῖς μου, παγιδεύσας Πανάχραντε σῶσον με.

Νεκρωθήναι τῷ κόσμῳ, πᾶσι νομισθείς τοῖς εἰδόσι με Πάναγνε, ἐναντίαν Κόρη, τῆς αὑτῶν ὑπολήψεως ἔρχομαι, διοδεύσας τρίβον, ὁ δυστυχής ἀλλ’ ὄντως φεῦ μοι! Ειμή τάχος αὑτῆς ἀπαγάγῃς με.

Ἀμαρτίαις ἐπαύξω, ἄλλας ἁμαρτίας ὁ τλήμων ἑκάστοτε, καί ἐπισυνάγω, τῆς γεέννης τό πῦρ τό ἀνύποιστον, ἐν τῆ παναθλία ἐμοῦ ψυχή ἀφοῦ με ῥῦσαι, πρό τῆς πείρας ἐκείνης Πανάμωμε.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Νεκρός ἐκ πάντων καλῶν, ὑπάρχων πάντῃ καί ἄχρηστος, ἐν μόνοις φθοροποιοῖς, ἔργοις οὑκ αἰσχύνομαι, ζῶν καί αγαλλόμενος˙ ὦ πώς οὑκ αἰδοῦμαι, τῆς ψυχῆς μου τό ἀξίωμα!

Ἀπάσης μέν ἐντολῆς, ἐξέκλινα ὁ ταλαίπωρος, κατήχθην δε ἐν σπουδή, πρός τά ἀπευκτότατα, τῆς κακίας βάραθρα, δία ῥαθυμίας, ἀλλ’ ἐπίστρεψόν με Δέσποινα.

Ξηρά καί ἄκαρπος γῆς, καρπῶν τοῦ Πνεύματος γέγονα, χερσομανούσα δεινῶς, καί ὕλη φλογώσεως τοῦ πυρός τοῦ μέλλοντος, βλαστάνουσα Κόρη˙ ἀλλά σύ με μετασκεύασον.

Ίδοῦ με πᾶσα κακῶν, περιεκύκλωσε θάλασσα, καί ποταμοί τῶν παθών, ἐπῆραν φωνάς αὑτῶν, ἐπ’ ἐμέ Πανάχραντε, ὤν τῆς καταιγίδος, καί ἀτάκτου φοράς ρύσαί με.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί Λόγον.
Φωτεινήν σε νεφέλην καί λογικήν, θεϊκήν ὄντως δρόσον καί μυστικήν, ὕδωρ τό ἁλλόμενον εἰς ζωήν τήν αἰώνιον, καί σωτηρίας ὄμβρον, ομβρίσασαν Δέσποινα, ἐπεγνωκώς αἰτοῦμαι, τήν σήν αγαθότητα˙ δός τῆ κεφαλή μου, κατανύξεως ὕδωρ, πηγήν τε βλυστάνουσαν, ὤσπερ νάματα δάκρυα, ἶνα ἄνωθεν πλύνῃ με, ἐκ τοῦ ῥύπου πταισμάτων μου, καί χιόνος δείξῃ με λευκότερον, ἐπί σε γάρ ἐλπίζω, ὁ ἀχρεῖος ἱκέτης σου.

ᾨδὴ ζ’. Θἑοῦ συγκατάβασιν.
Οὑκ ἔχω κατάνυξιν, οὐδέ ταπείνωσιν ἐν καρδία μου, οὔτε μήν ἀγρυπνίαν, οὐ προσευχήν τε οὐδέ εγκράτειαν˙ οὐ τινός ἄλλους ἀγαθοῦ ενέργειαν˙διο βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Νοός ἀμαυρότητι, οὑκ ἐκτησάμην ὅλως μετάνοιαν, οὐ μελέτην θανάτου, οὐ σωφροσύνην ὄντως οὐ φρόνησιν, ἀλλ’ οὐδ’ ἀνδρείαν οὐ δικαιοσύνην τε, διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Κὀμῶν ἐν τοῖς πάθεσι, καί θάλλων πᾶσιν ἐν ἁμαρτήματι, προσοχῆς θείου φόβου καί προσεδρίας Θεῶ παρημέλησα˙ ἀγάπης πάσης, ἐλπίδος καί πίστεως˙ διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Ὁυκ ἔστιν ὅς ἥμαρτεν, ἐν γῆ τις πλέον ἐμοῦ Πανάχραντε, οὐδέ ἐστίν ὅς οὕτω, παρώργισε τόν ποιήσαντα, ζήσας ἀσώτως ὡς ἐγώ ὁ άθλιος˙ διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

ᾨδὴ ἡ’. Ἕπταπλασίως κάμινον.
Ῥῦσαι κακῶν ἀπᾴσῃς με, συνηθείας Πανάχραντε, δός μοι καθαράν, ἐπιστροφήν πρός Κύριον, ἁγνείας οἰκείωσιν, τοῖς ὑπερτάτοις κάλλεσι, σώφρονα Παρθένε, ποίησόν μου τόν βίον˙ καί πᾶσαν ἀγαθῶν μοι μετουσίαν παράσχου, ὅπως δοξολογώ σε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Ἡ φώς θεοῦ τό ἄφραστον, τοῖς βροτοῖς ἀνατείλασα, φώτισον ψυχῆς μου, τάς αἰσθήσεις δέομαι, τό σκότος διώκουσα τῆς δεινῆς ἀμελείας μου˙ ἀναψόν μοι πῦρ, ἐν τῆ καρδία Παρθένε, τοῦ πόθου τοῦ Υἱοῦ σου, καί τῆς τούτου γλυκείας, πλῆσον με εὐφροσύνης εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Πἄσαις καλῶν ἰδέαις με, κατακόσμησον Δέσποινα˙ πλήρωσον χαράς, πνευματικῆς τόν δοῦλον σου, τῷ κύκλῳ στεφάνωσον, τῶν ἀρετῶν Πανάμωμε˙ ἔμπλησον παντοίας, δωρεῶν μετουσίας, καί μέτοχον με δεῖξον, οὐρανῶν βασιλείας, κἀν μου ὑπέρ ἀξίαν, τό αἰτηθέν ὑπάρχει.

Ἀνεπιστρόφω νεύματι, ἀκλινεῖ τε ὁρμήματι, τήν πρός ἀρετήν ἀνεμποδίστως στέλλεσθαι, πορείαν ευόδωσον, καί τοῖς πρόσω ἐκτείνεσθαι, τῶν ὄπισθεν ἁπάντων, ἐπιλαθόμενον με˙ καί θέρμην μετανοίας, καί εὐχῶν μοι παράσχου,Παρθένε ἶνα πόθῳ, ὑμνῶ σε εἰς αἰῶνας.

Ὁ Εἱρμός.
Ἑπταπλασίως κάμινον, τῶν Χαλδαίων ὁ τύραννος, τοῖς θεοσεβέσιν, εμμανώς εξέκαυσε˙ δυνάμει δε κρείττονι, περισωθέντας τούτους ἰδών, τόν Δημιουργόν καί Λυτρωτήν ανεβόα˙ οἱ παῖδες εὐλογεῖτε, Ἱερεῖς ἀνυμνεῖτε, λαός ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Ἐξέστη ἐπί τούτῳ.
Ὗμνήσαι πώς ἰσχύσω τήν καθαράν, ὁ ψυχήν καί καρδίαν ἀκάθαρτος, πώς τήν ἁγνήν λόγοις εὐφημήσω ὁ ἐναγής; Πώς ἤν ὁρᾶν συστέλλονται, τάξεις τῶν Ἀγγέλων βλέπειν ἐγώ, τολμήσω ἐν εἰκόνι, οὕτω κακῶς ὡς ἔχω; Διό μοι Δέσποινα οἰκτείρησον.

Λαβούσα δεξιάς με Κόρη χειρός, βασιλεῖ ἀθανάτῳ οἰκείωσον, τῷ σῶ Υἱῶ, τήν τῶν ἐσφαλμένων μοι παρασχεῖν, αἰτοῦσα θείαν ἄφεσιν, καί βίου διόρθωσιν παντελή˙ καί γάρ σε προστασίαν, ἐλπίδα τε καί σκέπην, καί ζῶν καί θνήσκων ἐπιγράφομαι.

Ὁ λόγος ὀν ἐλάλησα νῦν πρός σε, οὐ τό πάν τῶν κακῶν μου ἠρίθμησε, οὐ τά κρυφή, αἴσχη ἀπεκάλυψεν ἀλλ’ αἰδοῖ, τῆς τῶν ἀνθρώπων γνώσεως, ἔκρυψε τά πλείονα συσταλείς˙ σύ δε μου δεχομένῃ, τήν πρόθεσιν Παρθένε, δός μοι τελείαν τούτων ἄφεσιν.

Νυμφώνος ἀθανάτου ἐπιτυχεῖν, καί τρυφῆς Παραδείσου ἀξίωσον, τόν ἐπί γῆς, μόνην σε ἐλπίδα μετά Θεόν, μόνην πρεσβείαν ἔχοντα, μόνην προστασίαν μόνην ἰσχύν, διό ἐνδιαθέτως, τολμῶντα ταύτᾳ λέγειν, Δέσποινα σῶσον με τόν δοῦλον σου.

Προσόμοια. 

Κύριε εἰ καί κριτηρίῳ παρέστης.
Χαἶρε ἡ λευκοφαῆ μαργαρίτην, καί διαυγῆ καί πολύτιμον, ἐκ κοκκοβαφῶν σου αἱμάτων, συμπεπηγμένον γεννήσασα, τόν ταῖς γλυκείαις αὑτοῦ, καί φωτοβόλοις λάμψεσι, παντός τοῦ κόσμου τό ζοφῶδες, καταυγάζοντα Πανύμνητε.

Χαἶρε ἡ βρεφοπρεπώς ἐν ἀγκάλαις, ταῖς σαῖς Παρθένε βαστάσασα, τόν ἐφ’ ὑψηλοῦ θρόνου δόξης, Θεοπρεπώς καθεζόμενον˙ καί ἐν τοῖς στέρνοις τοῖς σοῖς, ὑπνώσαντα κρατήσασα, τόν ἀνύστακτον καί πάντα, ἐφορῶν ὄμμα ἔχοντα.

Χαἶρε ἡ ὑπέρ μέλι γλυκάζον, τόν αἰσθητόν Κόρη φάρυγγα, καί ὑπέρ κηρίον ἡδῦνον, γλῶσσαν ἁπάντων καί λάρυγγα, καί ἀμβροσίας αὑτῆς, μᾶλλον καταγλυκαίνουσα, ἐν τῷ γλυκεῖ ὀνόματι σου, τάς καρδίας τῶν υμνούτων σε.

Ἕκδυσόν με τόν πενθήρη χιτῶνα, καί σωτηρίου με ἔνδυσον, καί ἀγαλλιάσεως θείας, καί εὐφροσύνης ἱμάτιον, ὅπως μή ἐκβληθῶ, γάμου μή ἔχων ἔνδυμα, ἐκ τοῦ νυμφῶνος τοῦ Υἱοῦ σου, Θεοχαρίτωτε Δέσποινα.

Μυστικές προτυπώσεις

 

Μυστικές προτυπώσεις 

Εἶπε ὁ σοφός Αἰλεραν: εἶναι οφέλιμο νὰ ἀναπτύξουμε τὴ μυστικὴ ἔννοια τῶν ὀνομάτων τῆς γενεολογίας τοῦ Κυρίου. Διότι ὅλοι οἱ προπάτορες ἀποτελοῦν προτυπώσεις καὶ προφητείες τοῦ Σωτῆρος,Στὸν Ἀβραὰμ ὁ Χριστός προτυπώνεται ὡς Πατὴρ ὕψιστος, γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ Ἰσαὰκ εἶπε μεταξὺ ἄλλων: «τὸ ὄνομά του θὰ εἶναι θαυμαστὸς σύμβουλος, ἰσχυρός, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». 

Καὶ ὁ Δαβὶδ λέει: «ἐὰν οἱ υἱοί μου λησμονήσουν τὸν νόμο μου ... θὰ ἐπισκεφθῶ μὲ ράβδο τὶς ἀνομίες τους». Ἀλλὰ ὅταν πέφτουν τὰ παιδιὰ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοὺς ὁποίους ἔχει γεννήσει μέσα στὸν λόγο τῆς ζωῆς, καὶ ἔχει ἀναγεννήσει διὰ τοῦ βαπτίσματος, δὲν συντρίβονται, διότι ὁ Κύριος τοὺς ἐνισχύει μὲ τὸ χέρι τοῦ ἐλέους Του, τὸ χέρι ποὺ ἅπλωσε καὶ στὸν Πέτρο, ὅταν βρέθηκε σὲ κίνδυνο. 

Στὸν Ζαρὰ εἶναι ὁ πρωινὸς ἀστὴρ ποὺ ἀνατέλλει στὶς καρδιές μας, καὶ ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης ποὺ ἀνατέλλει σὲ ὅσους ἔχουν φόβο Θεοῦ καὶ δύει σὲ ὅσους τὸν περιφρονοῦν. Ἂς μᾶς φωτίζει τὸ ἀληθινὸ φῶς ποὺ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. Ἂς μὴ δύσει πάνω στὸν θυμό μας ἢ σὲ κάποιο θανάσιμο ἁμάρτημα, ὥστε λουσμένοι στὴ λαμπρότητα τοῦ φωτὸς αὐτοῦ νὰ λάμπουμε οἱ ἴδιοι σὰν ἄστρα στὴν αἰωνιότητα. Καὶ ἂς ἐγερθοῦμε σὰν φῶτα στὸν κόσμο, σταθερὰ στερεωμένοι στὸν λόγο τῆς ζωῆς, ὥστε τὸ φῶς μας νὰ λάμψει ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰ ἔργα μας νὰ δοξάζουν τὸν Πατέρα μας τὸν οὐράνιο. Δὲν ἀρκεῖ μόνο τὸ νὰ πιστεύουμε στὸν Χριστό, ἀλλά, ὅταν τὸ φέρει ἡ ἀνάγκη, νὰ εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ χύσουμε καὶ τὸ αἷμα μας καὶ νὰ ὑπομείνουμε τὸ ἄλικο πάθος τοῦ μαρτυρίου. Τὸ κόκκινο αὐτὸ ἂς εἶναι διπλὰ βαμμένο, δηλαδή, ἂς εἴμαστε, διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεμᾶτοι ἀπὸ φλογερὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τὸν πλησίον μας, ὅπως ἔχει λεχθεῖ στὸ Ἄσμα Ασμάτων τοῦ Σολομῶντα: «ὕδωρ πολὺ δὲν θὰ μπορέσει νὰ σβήσει τὴν ἀγάπην, διότι τὰ φῶτα της εἶναι φῶτα πυρὸς καὶ φλόγες.»

  

 ΚΕΛΤΙΚΟ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟ

Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου

Καθηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Φανερωμένης Νάξου

Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος

Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος 

Συναξάρι Τριωδίου  

 

Την ημέρα αυτή, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ψάλλουμε την ακολουθία του κατανυκτικού Μεγάλου Κανόνος. 

Τον κανόνα αυτόν, τον μεγαλύτερο απ’ όλους, τον συνέθεσε με άριστο και τεχνικότατο τρόπο ο άγιος πατέρας μας Ανδρέας ο Κρήτης, που ονομαζόταν και Ιεροσολυμίτης. 

Αυτός έζησε οσιακή και θεοφιλή ζωή και άφησε στην Εκκλησία του Θεού πολλά ψυχωφελή συγγράμματα, δηλαδή λόγους και κανόνες πανηγυρικούς. 

Κοντά σε πολλά άλλα έκανε και τον παρόντα Μέγα Κανόνα, που έχει άπειρη κατάνυξη, διότι μέσα σ’ αυτόν συγκέντρωσε και έβαλε όλες τις ιστορίες της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, από τον Αδάμ μέχρι την ανάληψη του Χριστού και το κήρυγμα των Αποστόλων. 

Με αυτόν λοιπόν τον κανόνα παρακινεί κάθε ψυχή να μιμείται όσο μπορεί τα καλά παραδείγματα που ιστορούνται και να αποφεύγει τα κακά, και πάντα να ανατρέχει προς τον Θεό με μετάνοια και δάκρυα και κάθε θεάρεστη πράξη. 

Τόσο όμως όμορφα και μελωδικά ρέει αυτός ο κανόνας, ώστε είναι ικανός να μαλακώσει και την πιο σκληρή καρδιά και να την παρακινήσει στην αρετή, αρκεί να ψάλλεται με συντετριμμένη καρδιά και την πρέπουσα προσοχή. 

Την ίδια εποχή και ο μέγας Σωφρόνιος, πατριάρχης Ιεροσολύμων, συνέγραψε τον βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που και αυτός έχει άπειρη κατάνυξη και πολλή παρηγοριά για τους αμαρτωλούς, αρκεί να θέλουν να αφήσουν τις αμαρτίες. 

Η αιτία που σήμερα ψάλλεται ο Μέγας Κανόνας και διαβάζεται ο βίος της οσίας Μαρίας είναι, καθώς η αγία Τεσσαρακοστή πλησιάζει στο τέλος της, να μη γίνουν οι άνθρωποι ράθυμοι και αμελήσουν τους πνευματικούς αγώνες και αφήσουν τη σωφροσύνη. 

Έτσι ο μέγιστος Ανδρέας, ως άριστος γυμναστής, με τις ιστορίες τού Μεγάλου Κανόνος από τη μια διηγείται την αρετή των μεγάλων ανδρών και από την άλλη την εκτροπή των φαύλων, και κάνει γενναιότερους αυτούς που κουράστηκαν και τους ωθεί να προχωρούν με ανδρεία μπροστά. 

Ο δε ιερός Σωφρόνιος, με την διήγηση της υπέρ φύση ζωής της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, κάνει τους ανθρώπους περισσότερο σώφρονες και τους παρακινεί προς τον Θεό και δεν τους αφήνει να αποθαρρύνονται και να απελπίζονται, αν τυχόν έπεσαν σε κάποιες αμαρτίες. Διότι η διήγηση αυτή παρουσιάζει πόσο μεγάλη είναι η φιλανθρωπία και η ευσπλαχνία του Θεού προς όσους μετανοούν ολόψυχα. 

Ονομάζεται δε Μέγας ο Κανόνας ίσως για τα νοήματά του, αλλά και επειδή ο αριθμός των τροπαρίων φτάνει τα διακόσια πενήντα, και το καθένα στάζει ανέκφραστη ευχαρίστηση. 

Ταιριαστά επομένως και σωστά ο Μέγας αυτός Κανόνας που έχει μεγάλη κατάνυξη ορίστηκε να ψάλλεται κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. 

Τον Μέγα Κανόνα και τον βίο της Οσίας Μαρίας τα πρωτοέφερε στην Κωνσταντινούπολη ο ίδιος ο άγιος Ανδρέας, όταν, μοναχός ακόμη, στάλθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόδωρο να μετάσχει στην έκτη Οικουμενική Σύνοδο κατά των Μονοθελητών. Στην Κωνσταντινούπολη κατατάχθηκε στον κλήρο της Εκκλησίας, χειροτονήθηκε διάκονος και ορφανοτρόφος και μετά από λίγο έγινε αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Έπειτα έφτασε στη Μυτιλήνη, στην πόλη που ονομαζόταν Ιερισός (Ερεσός), και εκεί εξεδήμησε προς τον Κύριο. 

Με τις πρεσβείες του αγίου Ανδρέα, Θεέ μας, ελέησε και σώσε μας. Αμήν. 

Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Τριωδίου με τη βοήθεια και της μετάφρασης του Αγίου Αθανασίου του Παρίου που περιέχεται στο βιβλίο “Νέον Λειμωνάριον”, Βενετία 1819, σελ. 289.

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΣΙΝΑΪΤΗΣ Ο Συγγραφέας της «Κλίμακας»

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΣΙΝΑΪΤΗΣ

Ο Συγγραφέας της «Κλίμακας» 

30 Μαρτίου  

Ο θεοφόρος αυτός άνδρας γεννήθηκε πιθανόν κατά το δεύτερο ήμισυ του 6ου αιώνα, αγνοούμε όμως την γενέτειρά του και την καταγωγή του, επειδή από την πρώτη στιγμή που εγκατέλειψε τα εγκόσμια μερίμνησε ιδιαίτερα να ζήσει ως ξένος. «Ξενιτεία είναι ο χωρισμός από όλα για να μείνει ο νους αχώριστος από τον Θεό» (Γ΄ 3). Γνωρίζουμε μόνον ότι, από ηλικίας δεκαπέντε ετών, αφού απέκτησε στέρεα διανοητική κατάρτιση, απέταξε όλα τα θέλγητρα του μάταιου αυτού βίου από αγάπη για τον Θεό και μετέβη στο Σινά, στους πρόποδες του θεοβαδίστου εκείνου όρους, όπου ο Θεός είχε άλλοτε αποκαλύψει την δόξα Του στον Μωυσή, και προσφέρθηκε με φλεγόμενη καρδία στον Κύριο ως ευωδιάζουσα θυσία. 

Διώχνοντας με την είσοδό του στο στάδιο της αθλήσεως κάθε εμπιστοσύνη στον εαυτό του και κάθε αυταρέσκεια διαμέσου μιας απροσποίητης ταπείνωσης, υπετάγη ψυχή τε και σώματι σε έναν γέροντα ονόματι Μαρτύριο και αφοσιώθηκε, ελεύθερος από κάθε μέριμνα, στην ανάβαση της πνευματικής κλίμακος, στην κορυφή της οποίας βρισκόταν ο Θεός, ο Οποίος τον καλούσε να εντείνει τους αγώνες του προσθέτοντας «κάθε μέρα φωτιά στην φωτιά, θέρμη στην θέρμη, πόθο στον πόθο, προθυμία στην προθυμία»(Α΄48). Βλέποντας τον Γέροντά του ως ζώσα εικόνα Χριστού (Δ΄23), και πεπεισμένος ότι εκείνος θα δώσει λόγο υπέρ του μαθητή του ενώπιον του Θεού (Δ΄ 43), δεν είχε άλλη μέριμνα παρά να απορρίπτει το ίδιον θέλημα και να εξασκεί «την απόθεση της δικής του κρίσεως μέσα στον πλούτο της πνευματικής διακρίσεως»(Δ΄4), κατά τέτοιο τρόπο ώστε δεν υπήρχε κανένα χρονικό διάστημα ανάμεσα στις εντολές που του έδινε ο Μαρτύριος, ακόμη και τις φαινομενικά άνευ λόγου, και στην υπακοή του μαθητή. Παρ’ όλη την τέλεια υποταγή, ο Μαρτύριος τον κράτησε τέσσερα χρόνια ως δόκιμο και δεν τον έκειρε μοναχό παρά σε ηλικία είκοσι ετών, αφού είχε δοκιμάσει τον βαθμό της ταπείνωσής του. Ένας από τους παριστάμενους μοναχούς την ημέρα εκείνη, ονόματι Στρατήγιος, προέβλεψε ότι ο νέος αυτός μοναχός είχε κληθεί να γίνει μία ημέρα φωστήρ της οικουμένης. Όταν έπειτα ο Μαρτύριος με τον μαθητή του επισκέφθηκαν τον Ιωάννη τον Σαββαΐτη, έναν από τους πιο φημισμένους της εποχής, εκείνος, παραμελώντας τον Γέροντα, έσπευσε να νίψει τους πόδας του Ιωάννη. Μετά την αναχώρησή τους, δήλωσε ότι δεν γνώριζε τον νεαρό μοναχό αλλά εμπνεόμενος από το Άγιο Πνεύμα είχε σπεύσει να νίψει τους πόδας του ηγουμένου του Σινά. Η ίδια προφητεία επικυρώθηκε και από τον μεγάλο Αναστάσιο τον Σιναΐτη [21 Απρ.], τον οποίον επίσης επισκέφθηκαν. 

Παρά το νεαρόν της ηλικίας του, ο Ιωάννης επιδείκνυε ωριμότητα και διάκριση γέροντα. Μία ημέρα, ενώ είχε σταλεί στον κόσμο με αποστολή και βρισκόταν στο τραπέζι με λαϊκούς, προτίμησε να υποκύψει λίγο στην κενοδοξία, τρώγοντας ελάχιστα παρά στην γαστριμαργία· καθώς από τα δύο πάθη προτιμητέο είναι το λιγότερο επικίνδυνο για τους νεοφερμένους στον μοναχικό βίο (ΚΣΤ΄ 43). Πέρασε έτσι δεκαεννέα χρόνια στην μακάρια αμεριμνησία που παρέχει η υπακοή, απαλλαγμένος από κάθε αγώνα χάρις στην προσευχή του πνευματικού του πατρός, πλέοντας ακίνδυνα ωσάν σε ενύπνιο προς τον λιμένα της απαθείας (Δ΄ 3). Μετά την κοίμηση του Γέροντος Μαρτυρίου, ο Ιωάννης αποφάσισε να ακολουθήσει την ανάβαση της κλίμακος της αρετής, ζώντας ως ερημίτης, είδος βιοτής που αρμόζει στον μικρό αριθμό εκείνων που, στερεωμένοι στην πέτρα της ταπείνωσης, απομακρύνονται από τους ανθρώπους για να μην στερηθούν ούτε στιγμή την θεία ηδύτητα (ΚΖ΄ 25). Αφοσιώθηκε σε αυτή την οδό, την πλήρη εμποδίων, όχι εμπιστευόμενος την κρίση του, αλλά με τις συστάσεις ενός αγίου Γέροντα, του Γεωργίου Αρσιλαΐτη, ο οποίος τον δίδαξε τον τρόπο της ζωής των ησυχαστών. Επέλεξε ως στίβο των ασκητικών παλαισμάτων έναν τόπο απόμερο, ονομαζόμενο Θολάς, πέντε μίλια απόσταση από την μεγάλη μονή, όπου ζούσαν και άλλοι ερημίτες σε κοντινή απόσταση ο ένας από τον άλλο. Έζησε εκεί επί σαράντα χρόνια, φλεγόμενος από το ολοένα αυξανόμενο πυρ του θείου έρωτος, χωρίς μέριμνα για το σαρκίο, απαλλαγμένος από κάθε επαφή με ανθρώπους, μη έχοντας άλλη ασχολία παρά την αδιάλειπτη προσευχή και την φυλακή της καρδίας του, με σκοπό «να περιορίσει το ασώματο του θείου μέσα στο σωματικό οίκο» του (ΚΖ΄ 5), ως άγγελος με σώμα. 

Τρεφόταν με ό,τι επέτρεπε η μοναχική κλήση, αλλά σε πολύ μικρή ποσότητα, δαμάζοντας έτσι την τυραννία της σαρκός χωρίς να παρέχει αφορμή στην κενοδοξία. Με την αποταγή και την ησυχία, είχε επιτύχει να νεκρώσει την κάμινο της απληστίας, η οποία, με το πρόσχημα της φιλανθρωπίας και της φιλοξενίας, παρασύρει τους αμελείς μοναχούς στην γαστριμαργία, την θύρα των παθών (ΙΔ΄ 38), και την φιλαργυρία, που αποτελεί θυγατέρα απιστίας και προσκύνηση των ειδώλων (ΙΣΤ΄ 2). Την ακηδία, αυτή την ψυχική νέκρωση, η οποία επισκέπτεται κυρίως τους ησυχαστές (ΙΓ΄ 3), καθώς και την αμέλεια, τις καταπολεμούσε νικηφόρα με την μνήμη θανάτου (ΙΖ΄ 6) και, μελετώντας τα μέλλοντα αγαθά, έκοβε τα δεσμά της λύπης. Η μόνη λύπη που γνώριζε, ήταν το «Χαροποιόν Πένθος», που είναι «διάθεση της πονεμένης καρδίας, η οποία δεν παύει να ζητεί με πάθος εκείνο το οποίο ποθεί» (ΙΖ΄ 1) και είναι αυτό που μας κάνει να πορευόμαστε στην οδό της μετανοίας καθαίροντας την ψυχή από τους μολυσμούς της. 

Τι άλλο έμεινε για να φθάσει στην απάθεια; Τον θυμό, τον είχε νικήσει από καιρό με το ξίφος της υπακοής. Την κενοδοξία, αυτό το τριβόλι που στέκεται με όρθιο το αγκάθι μπροστά στους αγωνιστές της ευσέβειας και που προσκολλάται σε κάθε αρετή σαν βδέλλα (ΚΑ΄ 5), την είχε καταπνίξει με τον εγκλεισμό και ακόμη περισσότερο με την σιωπή. Και ως επιβράβευση των κόπων του, τους οποίους διάνθιζε πάντα με την αυτομεμψία, ο Κύριος τού έδωσε την βασίλισσα των αρετών, την αγία και πολύτιμη ταπείνωση, που είναι «η ανώνυμη χάρη της ψυχής, η οποία μπορεί να ονομασθεί μόνον από όσους την δοκίμασαν εκ πείρας. Είναι, επίσης, ανέκφραστος πλούτος, ονομασία (Ματθ. 11, 29) και δωρεά του Θεού» (ΚΕ΄ 3). 

Επειδή το κελί του ήταν πολύ κοντά στα κελιά άλλων ησυχαστών, αποσυρόταν συχνά στους πρόποδες του όρους σε απομακρυσμένο σπήλαιο, το οποίο μετέτρεπε σε προθάλαμο του ουρανού με τους στεναγμούς και τα δάκρυα που ακόπως ανάβλυζαν από τους οφθαλμούς του ωσάν από αστείρευτη πηγή, μεταμορφώνοντας το σώμα του σε γαμήλιο χιτώνα (Ζ΄ 8, 41). Επακόλουθο του χαροποιού αυτού πένθους του και της συνεχούς ροής δακρύων ήταν το γεγονός ότι εόρταζε καθημερινά της ψυχής τον πνευματικό γέλωτα (Ζ΄ 38), φυλάσσοντας στην καρδιά του την αδιάλειπτη προσευχή, καθιστώντας την οχυρό απόρθητο στις επιθέσεις των λογισμών. Του συνέβη κάποτε να βρεθεί μεταξύ των αγγέλων και με ένθεη παρρησία ζητούσε να διαφωτιστεί για τα μυστήρια του Θεού (ΚΖ΄, β΄ 13). Εξερχόμενος από την προσευχή ως από πυρός καμίνου, αισθανόταν άλλοτε «κουφισμό», ελάφρωση δηλαδή και καθαρισμό από κάθε ρύπο της ύλης και άλλοτε σαν να έχει καταφωτισθεί από φως (ΚΗ΄ 52). Όσον δε αφορά τον ύπνο, δεν του παραχωρούσε παρά το ελάχιστο μερίδιο χρόνου για να διατηρεί το πνεύμα του σε εγρήγορση στην προσευχή, ενώ προτού κοιμηθεί, προσευχόταν διά μακρόν ή έγραφε σε πινάκια τους καρπούς της εμπνευσμένης μελέτης της Αγίας Γραφής. 

Παρά την μεγάλη φροντίδα του να διαφυλάττει πάντοτε τις αρετές του κρυφές από τα μάτια των ανθρώπων, όταν ο Θεός έκρινε ότι επέστη ο καιρός για να μεταδώσει στους άλλους το φως που είχε αποκτήσει προς πνευματική οικοδόμηση της Εκκλησίας, οδήγησε στον Ιωάννη, έναν νεαρό μοναχό, ονόματι Μωυσή, ο οποίος χάρις στην παρέμβαση των άλλων ασκητών κατάφερε να λυγίσει την αντίσταση του ανθρώπου του Θεού και να γίνει δεκτός ως μαθητής του. Μία ημέρα που ο Μωυσής απομακρύνθηκε αναζητώντας χώμα για το μικρό τους περιβόλι και ξάπλωσε κάτω από έναν μεγάλο βράχο για να ξαποστάσει λίγο, αποκαλύφθηκε στον Ιωάννη που βρισκόταν στο κελί του ότι ο μαθητής του Μωυσής κινδυνεύει. Άρπαξε στην στιγμή το όπλο της προσευχής και, όταν ο Μωυσής επέστρεψε το βράδυ, του αφηγήθηκε ότι μέσα στον ύπνο του είχε ακούσει ξαφνικά την φωνή του Γέροντά του να τον καλεί, την στιγμή ακριβώς που ο βράχος είχε αποσπαστεί και απειλούσε να τον συντρίψει. 

Η προσευχή του οσίου Ιωάννη είχε ακόμη την δύναμη να θεραπεύει τις ορατές και αόρατες πληγές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο λύτρωσε έναν μοναχό από τον δαίμονα της πορνείας που τον ωθούσε στην απελπισία. Μια άλλη φορά, έφερε βροχή. Ο Θεός όμως εκδήλωνε ιδιαίτερα την Χάρη Του προς αυτόν παρέχοντάς του το χάρισμα της πνευματικής διδασκαλίας. Στηριζόμενος στην προσωπική του εμπειρία, κατηχούσε γενναιόδωρα όλους όσους έρχονταν να τον βρουν, σχετικά με τα εμπόδια που παραμονεύουν τους μοναχούς στον αγώνα τους εναντίον των παθών και του άρχοντος του κόσμου τούτου. Αυτή η πνευματική διδασκαλία προκάλεσε όμως την ζηλοφθονία ορισμένων, οι οποίοι διέδωσαν συκοφαντίες εναντίον του, χαρακτηρίζοντάς τον «λάλον» και «φλύαρον». Μολονότι είχε την συνείδησή του ήσυχη, ο Ιωάννης δεν προσπάθησε να δικαιολογηθεί και για να αφαιρέσει κάθε αφορμή από αυτούς που ζητούσαν αφορμή, ανέστειλε επί έναν ολόκληρο χρόνο τον ρου της διδασκαλίας του, πεπεισμένος ότι αξίζει περισσότερο να ζημιώσει λίγο τους φίλους του αγαθού παρά να ερεθίσει την μνησικακία των κακών. Όλοι οι κάτοικοι της ερήμου ωφελήθηκαν ψυχικά από την σιωπή του, απόδειξη και αυτή της ταπεινοφροσύνης του, και μόνον μετά από την επιμονή των ίδιων των μεταμελημένων συκοφαντών του πείσθηκε να δεχθεί και πάλι επισκέπτες. 

Έμπλεος όλων των αρετών της πράξεως και της θεωρίας και έχοντας φθάσει πλέον στην κορυφή της κλίμακος της αγιότητος, με την νίκη που είχε καταγάγει όλων των παθών του παλαιού ανθρώπου, ο όσιος Ιωάννης ακτινοβολούσε σαν αστέρας στην χερσόνησο του Σινά και έχαιρε του θαυμασμού όλων των μοναχών. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του αρχάριο και μη χορταίνοντας να συλλέγει παραδείγματα ευαγγελικής διαγωγής, ταξίδεψε σε διάφορα μοναστήρια της Αιγύπτου. Επισκέφθηκε κυρίως ένα μεγάλο κοινόβιο στην περιοχή της Αλεξάνδρειας, αληθινό επίγειο ουρανό, το οποίο διηύθυνε ένας θαυμαστός ποιμένας με αλάνθαστη διάκριση. Αυτή η αδελφότητα ήταν ενωμένη εν Κυρίω με αγάπη, τόσο απαλλαγμένη από παρρησία ή αργολογία, ώστε οι μοναχοί δεν χρειάζονταν συστάσεις από τον ηγούμενο και μόνοι τους αμίλλονταν αναμεταξύ τους σε θεία εγρήγορση. Από όλες τις αρετές τους, η θαμαστότερη, κατά τον Ιωάννη, ήταν ότι προσπαθούσαν να μην πληγώσουν επ’ ουδενί την συνείδηση ενός αδελφού (Δ΄ 16). Οικοδομήθηκε πολύ ο όσιος Πατήρ και από την επίσκεψη σε ένα εξάρτημα αυτής της μονής, αποκαλούμενο «Φυλακή», όπου ζούσαν με αυστηρή άσκηση, αποδεικνύοντας την μετάνοιά τους, μοναχοί που είχαν διαπράξει βαριά αμαρτήματα στη ζωή τους και που αγωνίζονταν να κερδίσουν με τους κόπους τους την θεία συγχώρεση. Αντί να του φανεί σκληρή και αδιάλλακτη αυτή η φυλακή, απεναντίας του φάνηκε πρότυπο μοναστικής ζωής. «Διότι η ψυχή που στερήθηκε την προηγούμενη παρρησία προς τον Θεό, που έχασε την ελπίδα της απαθείας, που διέρρηξε την σφραγίδα της αγνότητος, που της έκλεψαν τον πλούτο των χαρισμάτων, που αποξενώθηκε από την θεία παρηγορία, που αθέτησε το συμβόλαιό της με τον Κύριο, που έσβησε μέσα της το χαριτωμένο πυρ των δακρύων και που πληγώνεται συνεχώς αναπολώντας αυτά και κεντιέται γι’ αυτό οδυνηρά…, όχι μόνον τους προηγούμενους κόπους τούς δέχεται ολοπρόθυμα, αλλά πολύ περισσότερο, θα επινοήσει με ευσεβείς ασκήσεις να οδηγηθεί προς τον θάνατο (της παλαιότητάς της), εάν βέβαια απόμεινε μέσα της κάποια σπίθα αγάπης και φόβου του Κυρίου» (Ε΄ 24). 

Όταν ο άγιος συμπλήρωσε σαράντα έτη παραμονής στην έρημο, ως άλλος Μωυσής, επιφορτίσθηκε από τον Θεό να τεθεί επικεφαλής του νέου αυτού Ισραήλ και έγινε ηγούμενος (περί το 650) της κυρίας μονής, στους πρόποδες του όρους Σινά. Αφηγούνται ότι την ημέρα της ενθρόνισής του παρίσταντο εξακόσιοι προσκυνητές και, ενώ βρίσκονταν όλοι καθισμένοι στην τράπεζα, αξιώθηκαν να δουν τον προφήτη Μωυσή, έναν άγνωστο και υποβλητικό ξένον ντυμένο με λευκό χιτώνα, να πηγαινοέρχεται δίνοντας οδηγίες στους μαγείρους, στους οικονόμους, στους δοχειάρηδες και άλλους διακονούντες. 

Έχοντας διεισδύσει στον μυστικό γνόφο της θεωρίας, ο νέος αυτός Μωυσής είχε μυηθεί στα μυστικά του πνευματικού Νόμου και κατεβαίνοντας από το όρος, απαθής, με το πρόσωπο που ακτινοβολεί από την θεία Χάρη, απέβη για όλους ποιμένας, ιατρός, στήριγμα και πνευματικός διδάσκαλος, ο οποίος, φέροντας μέσα του την πολύσοφη και φωτιστική βίβλο του Θεού, δεν είχε ανάγκη από άλλα βιβλία για να διδάξει τους μοναχούς την τέχνη των τεχνών και την επιστήμη των επιστημών. 

Ο ηγούμενος της Ραϊθώ, που επίσης ονομαζόταν κι αυτός Ιωάννης, πληροφορήθηκε την εξαίρετη πολιτεία των μοναχών του Σινά και έγραψε στον Ιωάννη για να του ζητήσει να εκθέσει, μεθοδικά και συνεπτυγμένα, τα δέοντα σε όσους έχουν ασπασθεί τον ισάγγελο βίο για την σωτηρία τους. Και εκείνος, που δεν είχε μάθει ούτε στιγμή να αντιλέγει στους αδελφούς του, χάραξε με την θεόπνευστη γραφίδα της ιδίας του εμπειρίας τας «Πλάκας του πνευματικού Νόμου» (αυτός ήταν ο αρχικός τίτλος της «Κλίμακος» έτσι όπως μαρτυρείται σε ορισμένα χειρόγραφα). Παρουσίασε την πραγματεία του σε μορφή κλίμακας τριάντα αναβαθμών, τους οποίους ο Ιακώβ, δηλαδή «αυτός που υπερέβη τα πάθη», ατένισε, καθώς αναπαυόταν στο προσκέφαλο της ασκήσεως (πρβλ. Γεν. 28, 12). Σε αυτή την ορθόδοξη εγκυκλοπαίδεια της πνευματικής ανθρωπολογίας, εργασίας και ζωής, που παραμένει ακέραιη στους αιώνες, για τους μοναχούς όσο και για τους λαϊκούς, ο κατ’ εξοχήν απλανής και ασκίαστος οδηγός της ευαγγελικής βιοτής, ο όσιος Πατήρ Ιωάννης δεν θεσπίζει κανόνες, αλλά με αφετηρία πρακτικές συστάσεις, λεπτομέρειες συνετά επιλεγμένες, υπομνήσεις, υποτυπώσεις, παραινέσεις, εύστοχες αναπτύξεις, αφορισμούς ή αινίγματα συχνά πνευματωδέστατα, μυεί την κάθε εμφιλόσοφη ψυχή στον πνευματικό αγώνα και στην διάκριση των λογισμών. Ο λόγος του είναι σύντομος, πυκνός, περιεκτικός, εμβαθής, μεγαλειώδης, ποιητικός, άρτιος, λεπτοφυής και διεισδύει ως δίστομος ρομφαία στα κατάβαθα της ψυχής, αποκόπτοντας χωρίς συμβιβασμό κάθε χαλεπή αυταρέσκεια, καταδιώκοντας ως την ρίζα τους την υποκριτική και κίβδηλη άσκηση ακόμη και τον πιο αφανή εγωισμό. Παρόμοιος με τον λόγο του αγίου Γρηγορίου [25 Ιαν.] στο θεολογικό πεδίο, ο λόγος του οσίου Ιωάννη αποτελεί εμπνευσμένη και πρακτική εφαρμογή του Ευαγγελίου και οδηγεί με ασφάλεια όσους διαποτίζονται από αυτόν, διά της ενδελεχούς ανάγνωσης και της καρδιακής μελέτης, μέχρι την θύρα του Ουρανού, όπου μας αναμένει ο Χριστός. 

Προς το τέλος της ζωής του ο μακάριος Ιωάννης υπόδειξε τον αδελφό Γεώργιο, ο οποίος είχε ασπασθεί επίσης τον ησυχαστικό βίο όταν εγκατέλειψε τα εγκόσμια, να τον διαδεχθεί στην ηγουμενία. Όταν επρόκειτο να εκδημήσει προς Κύριον, ο Γεώργιος τού είπε: «Με αφήνεις λοιπόν και φεύγεις; Εγώ παρακαλούσα εσύ να προπέμψεις εμένα. Διότι εγώ, κύριέ μου, δεν μπορώ χωρίς εσένα να ποιμάνω την συνοδεία. Και τώρα, αντίθετα, προπέμπω εσένα!». Του απάντησε τότε καθησυχαστικά ο αββάς Ιωάννης: «Να μη λυπάσαι και να μην ανησυχείς, διότι εάν βρω παρρησία ενώπιον του Κυρίου, δεν θα σε αφήσω πίσω μου να συμπληρώσεις χρόνο». Πράγματι, δέκα μήνες μετά την κοίμηση του οσίου Ιωάννου του Σιναΐτου, ο Γεώργιος (ο επίσκοπος της Φαρράν, ο οποίος το 680 εγκατέστησε την έδρα του στην Μονή του Σινά), κατά την πρόρρηση του οσίου προκατόχου του, εξεδήμησε και εκείνος προς Κύριον.

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»·

Τόμος 7ος (Μάρτιος),

Εκδόσεις «Ίνδικτος»