Ο άγιος Ιωνάς, μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας

 

Ο άγιος Ιωνάς, μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας

 31 Μαρτίου

Ο άγιος Ιωνάς καταγόταν από ένα χωριό της περιοχής Κοστρόμα. Ενεδύθη δωδεκαετής το μοναστικό Σχήμα και παρέμεινε καιρό στη Μονή Σιμόνωφ στη Μόσχα. Αργότερα, σύμφωνα με προφητεία του μητροπολίτη Φωτίου (1408-1431), εκλέχθηκε επίσκοπος των πόλεων Ριαζάν και Μουρόμ (1433) όπου βάπτισε πλήθος ειδωλολατρών. 

Θανόντος του μητροπολίτη Φωτίου, ο μέγας πρίγκηπας Βασίλειος Βασίλιεβιτς (1425-1434) συγκάλεσε Σύνοδο από όλη τη ρωσσική επικράτεια, η οποία ομόφωνα εξέλεξε τον Ιωνά, που φημιζόταν για τις αρετές του και την αγιότητά του. 

Αυτός ανεχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, να επικυρώσει την εκλογή του από τον οικουμενικό πατριάρχη, όπως ήταν το έθος, προτού όμως φθάσει στον προορισμό του πληροφορήθηκε ότι ο Ισίδωρος εκλέχθηκε μητροπολίτης Κιέβου. Ο πατριάρχης του είπε ότι ήταν πολύ αργά να ανακινήσει το θέμα αυτής της εκλογής, του υποσχέθηκε όμως, ότι εάν ο Ισίδωρος τελευτούσε, εδικαιούτο αυτός τον τίτλο του μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ρωσσίας. 

Στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1439) ο Ισίδωρος πρωταγωνίστησε υπέρ της ενώσεως των Εκκλησιών, περισσότερο από καιροσκοπισμό παρά από πραγματική πεποίθηση, και τελικά επανήλθε στη Ρωσσία με το βαθμό του καρδιναλίου και τίτλο: «παπικός λεγάτος όλων των εδαφών του Βορρά». 

Ο μέγας πρίγκηπας ωστόσο και ο λαός απέρριψαν την ένωση. Μία σύνοδος έκρινε τις αποφάσεις της συνόδου της Φλωρεντίας ασυμβίβαστες με τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και αφού περιόρισε τον Ισίδωρο σε ένα μοναστήρι, επανεξέλεξε τον Ιωνά μητροπολίτη Κιέβου (1448). 

Καθώς η εκκλησιαστική διακοινωνία με την Κωνσταντινούπολη διεκόπη, ο άγιος Ιωνάς υπήρξε ο πρώτος μητροπολίτης Κιέβου που ενθρονίστηκε χωρίς την έγκριση του οικουμενικού πατριάρχη, καθιερώνοντας έτσι παρά τη θέλησή του την αυτοκεφαλία της ρωσσικής Εκκλησίας. 

Συνεργαζόμενος στενά με τον μεγάλο πρίγκηπα για την εδραίωση της επικυριαρχίας της Μόσχας στα υπόλοιπα πριγκηπάτα, προσπάθησε να καλλιεργήσει παντού ευσέβεια και χρηστότητα ηθών. Ως αληθινός ποιμένας, δίδασκε το λαό του, καθιστώντας τον εαυτό του παράδειγμα έμπρακτης εφαρμογής όλων των ευαγγελικών αρετών. 

Ο Θεός προς οικοδομήν της Εκκλησίας του, του παραχώρησε το χάρισμα των θαυμάτων και της προφητείας. Θεράπευσε έτσι την κόρη του μεγάλου πρίγκηπα που κινδύνευε να πεθάνει. Όμως, η χάρη που ενοικούσε σε αυτόν μπορούσε και να τιμωρεί τους βλάσφημους, γι αυτό κάποιος που αμφισβήτησε το θαύμα, ξαφνικά απεβίωσε. 

Το 1451, εξαιτίας των αμαρτιών του λαού και αφού το επέτρεψε ο Θεός, οι Τάταροι εισέβαλαν στη Ρωσσία και κατέλαβαν τη Μόσχα. Ο μακάριος Ιωνάς, με όλο του τον κλήρο, οργάνωσε λιτανεία, προσευχόμενος με δάκρυα στον Κύριο να λυπηθεί την πόλη και τους κατοίκους της. 

Ένας στάρετς που τον συμβουλεύτηκε ο επίσκοπος προείπε ότι η Παναγία θα έσωζε την πόλη. Όντως, την ημέρα της Καταθέσεως της τιμίας εσθήτος της Θεοτόκου [2 Ιουλ.], οι Τάταροι εγκατέλειψαν την πόλη σαν να τους καταδίωκε κάποια αόρατη δύναμη. 

Ο άγιος Ιωνάς, έμπλεος θείας χάριτος, παρέμεινε σε βαθύ γήρας επικεφαλής της Εκκλησίας. Σύμφωνα με αποκάλυψη που είχε κάμει σε έναν από τους ιερείς του, προσβλήθηκε από πληγή στο πόδι, που υπήρξε η αφορμή της εκδημίας του στις 31 Μαρτίου 1461. Το πρόσωπο του, διηγούνται, δεν θύμιζε πρόσωπο νεκρού, αλλά είχε όψη ανθρώπου που καθεύδει. 

Πολλά χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια ανοικοδόμησης της νέας μητρόπολης, ανακάλυψαν τα λείψανά του, πλήρη και άφθαρτα, μαζί με αυτά των μητροπολιτών Θεογνώστου, Κυπριανού και Φωτίου. Ένα παράλυτο παιδί ιάθηκε την ώρα που τελούσαν επιμνημόσυνη ακολουθία προς τιμήν του αγίου. Η μνήμη του κανονίστηκε σε ολόκληρη τη ρωσσική Εκκλησία το 1547 από τον μητροπολίτη Μακάριο.

«Νέος Συναξαριστής

της Ορθοδόξου Εκκλησίας»·

Τόμος 7ος (Μάρτιος),

Εκδόσεις «Ίνδικτος»

ΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. Ἦχος πλ. δ’. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

 ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ 

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

ΠΟΙΗΜΑ ΦΩΤΙΟΥ.

Οὗ ἡ ἀκροστιχίς.
Ταύτῃ καί ἤ δέησις ὀγδόῃ πρέπει· Φωτίου.

ᾨδή ἆ’. 

Ἦχος πλ. δ’. Ὑγράν διοδεύσας.
Τό στόμα μου πληρῶσαν γλυκασμοῦ, τοῦ θείου σου Κόρη, καί καταλαμψόν μου τόν νοῦν, ὅπως ἀνυμνῶ καί μεγαλύνω, τῶν οἰκτιρμῶν σου τό ἄπειρον πέλαγος.

Ἀσθἐνοῦσαν πάθεσι χαλεπούς, τήν πολυπαθῆ μου, καί οἰκτράν καί βαρυαλγῆ, καρδιᾶν ἰάτρευσον Παρθένε, τόν ἰατρόν τῶν ψυχῶν ἤ γεννήσασα.

Ὑπέρτερον δεῖξον με ἡδονῶν, παθών σαρκικῶν τε, καί μεριμνῶν βιοτικῶν, τῶν ἄνω ταγμάτων Ὑπερτέρα, καί λαμπρότερα ἡλίου Θεόνυμφε.

Τήν εὐλογημένην ἐν γυναιξί, καί δεδοξασμένην, ἱκετεύω σε τῆς φωνῆς, τῆς εὐλογημένης ἐπακούσαι, τοῦ σοῦ υἱοῦ, καί τῆς δόξης αὑτοῦ με τυχεῖν.

ᾨδή γ’. Ούρανίας ἁψῖδος.
Ἡ περίδοξος πόλις, καί λογικῇ Δέσποινα, τοῦ παμβασιλέως δυσώπει Θεοχαρίτωτε, τῆς ἄνω πόλεως, οἰκήτορα με γενέσθαι, καί μή καταισχύνεις με τῆς προσδοκίας μου.

Καταφύγιον κόσμου, Χριστιανῶν καύχημα, σκέπη καί ἀντίληψις πάντων τῶν ἐλπιζόντων εἰς σε, τόν πεποιθότα σοι, μή οὖν κάμε ὑπερίδῃς, ἄλλα τῷ ἐλέει σου Δέσποινα σῶσον με.

Ἀπορίᾳ καί γνόφος, καί λογισμῶν σύγχυσιν, τούς τόν ἀνερμήνευτον τόκον σοῦ ἑρμηνεύοντας, καλύπτει Δέσποινα, ὄν Μωυσῆς γάρ προεῖδε, γνόφω καλυπτόμενος, τοῦτον ἐγέννησας.

Ἱεροῦ παραδείσου, καί ζωηροῦ χώρου με, βρώσει δελεάσας δολία, ὄφις ὁ δόλιος, μακράν ἐξώρισε, καί τῆς φθοράς τό χωρίον, τῆς Ἐδέμ ἀλλάξασθαι, φθονῶ παρέπεισεν.

ᾨδή δ’. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ἡ κοιλίᾳ σου Ἄχραντε, εὐρυχωροτέρα οὐρανῶν γέγονεν, τόν ἀχώρητον χωρήσασα· ὄν δυσώπει σῶσαι τούς ὑμνοῦντας σε.

Δωρεάν με ἐλέησον, νόσων τε παντοίων Κόρη ἀπάλλαξον, καί κολάσεως ἐξάρπασον, ἡ καταφυγῇ καί προστασίᾳ μου.

Ἐπί σοί ἀνατίθημι, πᾶσαν προσδοκίαν τῆς σωτηρίας μου, καί τοῦ βίου τήν κυβέρνησιν, Κέχαριτωμένη Ἀειπάρθενε.

Ἡ ἐλπίς μου καί καύχημα, ἤ καταφυγῇ ζωή καί ἀντίληψις, προστασίᾳ καί παράκλησις, σύ ὑπάρχεις Κόρη πανσεβάσμιε.

ᾨδή ἕ’. Ὀρθρίζοντες.
Σωτῆρα καί φιλάνθρωπον Κύριον ἡ τεκοῦσα, τῇ φιλανθρωπίᾳ σου, τῆς σωτηρίας τρίβον μοι γνώρισον.

Ιλέω σου ἔν ὄμματι Δέσποινα Θεοτόκε, ἐπί τήν ταπείνωσιν, τήν ἐμήν ἰδέ καί ,σῶσον με.

Στεφάνωσον ὡς ὅπλω Πανύμνητε εὐδοκίας, ἐν τῇ θείᾳ σκέπη σου, τήν κεφαλήν μου φρουρούσα με.

Ὀ Ὓψιστος σαρκούται ἐν μήτρᾳ σου, καί γεννᾶται Θεοτόκε Ἄχραντε, καί κενουργεί τό ἀνθρώπινον.

ᾨδή ς’. Χιτῶνα μοι παράσχου.
Γαλήνης ἡ κυήσασα Χριστόν, τόν αἴτιον Δέσποινα, τόν ἄγριον κλύδωνα, τῶν παθών μου δυσωπῶ σε ἡμέρωσον.

Δραμεῖν Θεοῦ ὀδόν τῶν ἐντολῶν, τήν ἐστενωμένην μου καρδίαν τοῖς πάθεσι, Πλατυτέρᾳ οὐρανῶν Κόρη πλάτυνον.

Οὗ κέκτημαι δακρύων ὀχετούς, ἴνα ἀποπλύνω μου τά ἄπειρα πταίσματα, ταῖς πρεσβείαις σου Ἁγνῇ τούτων ῤῦσαί με.

Ἡ Μήτηρ τοῦ Ὑψίστου προσλαβοῦ, ἐκ πολλῶν ὑδάτων με παθών εἰς μετάνοιαν, ἀποστείλασα, ἕξ ὕψους τήν χάριν σου.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί λόγον.
Ἡ νεφέλῃ ἡλίου τοῦ νοητοῦ, τοῦ νόος μου τά νέφη τά σκοτεινά, διάλυσον Δέσποινα, τῷ φωτί τοῦ προσώπου σου, καί μετανοίας φέγγει, τά ὄμματα φώτισον, τῆς ζοφεράς ψυχῆς μου, παθών ἀμαυρότησι, τά πεπηρωμένα, καί τυφλώττοντα πάντῃ, τῶν φαύλων μου πράξεων, θολεραῖς ἐπιχύσεσιν, ἴνα, πόθω κραυγάζω σοι· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων δοῦναι μοι τήν ἄφεσιν σε γάρ ἔχω ἐλπίδα ὁ ἀνάξιος δοῦλος σου.

ᾨδή . ζ’. Παῖδες Ἑβραίων.
Πίστει καί πόθω σοι προστρέχω, τῶν πταισμάτων ταῖς σειραῖς κατεσφιγμένος, διά σπλάγχνα ἐλέους, λῦσον με βοῶντα, εὐλογημένος Πάναγνε, ὁ καρπός τῆς σής κοιλίας.

Ῥεῖθρον ἰάσεως μοι βλύσον, καί κατάσβεσον τήν κάμινον Παρθένε, ἡδονῶν καί παθών, πταισμάτων τε καί νόσων· σύ γάρ πηγή βλυστάνουσα, ζωῆς θείας γλυκύ ῥεῖθρον.

Ἔλαφος διατετρωμένος, Παναμώμητε βολίσιν ἰοβόλοις, τοῦ ἐλέους τοῦ σοῦ, διψῶ πιεῖν ῥανίδα, ὡς τόν ἰόν ἐκκρούσωμαι, τόν ποτέ θανατηφόρον.

Πᾶσαν εἰς σε τήν προσδοκίαν, ἀνατίθημι Παρθένε τῆς ζωῆς μου· μή παρίδῃς διό, ἀλλ’ οἴκτειρον καί σῶσον, καί τῆς ἐκεῖ με λύτρωσαι, αἰωνίου καταδίκης.

ᾨδή η’ . Τόν βασιλέα τῶν οὐρανῶν.
Ἐν τῇ νηδύϊ σου τόν πρό σοῦ συλλαβοῦσα, Θεομῆτορ Ἄχραντε Μαρίᾳ, τέτοκας ἀφράστως, Χριστόν τόν βασιλέα.

Ἴνα δοξάζω καί προσκυνῶ μετά δέους, σου τό πάνσεπτον ὄνομα Κόρη, θλίψεως με πάσης, ἐκλύτρωσαι καί βλάβης.

Φέρεις ὡς βρέφος, ἐν ταῖς ἁγίαις χερσί σου, τόν τά πάντα φέροντα τῷ λόγω· ὅθεν σύν αὑτῷ σε, ὑμνοῦμεν εἰς αἰῶνας.

Ὡς ἀσφαλῆ σε, ἐλπίδα μόνην κατέχων, καθικετεύω, ἁμαρτιῶν καί κινδύνων, Ἄχραντε Μαρίᾳ, ἐκλύτρωσαί με τάχει.

ᾨδή δ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Τούς σούς οἰκτρούς οἰκέτας, οἰκτείρησον Παρθένε, ἀνιαροῦ τε παντός ἐλευθέρωσον, ἐπιφοράς ἐπιούσας ἀναχαιτίζουσα.

Ἱλάσθητι σωτήρ μου, πᾶσι τοῖς τιμῶσι, τήν ὑπερένδοξον ὄντως Μητέρα σου, καί παραδείσου τῆς δόξης, δεῖξον οἰκήτορας.

Ὀδόν κακίας πάσης, ἔδραμον εὐτόνως, τῶν ἀρετῶν τήν ὀδόν δέ παρέδραμον· ὀδόν μοι γνώρισον Κόρη, ἐν ἡ πορεύσομαι.

Ὕμνον σοι τελευταῖον, πρῶτον τε καί μέσον, τοῦ Ἀρχαγγέλου τό χαῖρε προσφέρω σεμνή· σύ γάρ κατάλληλον ἄλλον, εὑρεῖν οὗ δύναμαι.

Στιχηρά Προσόμοια. 

Ὧ τοῦ παραδόξου θαύματος.
Χαῖρε θανάτου καθαίρεσις, Παρθενομῆτορ Ἁγνῇ· χαῖρε ᾄδου ἡ νέκρωσις· τοῦ Ἀδάμ ἡ ἔγερσις· καί τῆς Εὐάς ἡ λύτρωσις·Χαῖρε Μαρτύρων σθένος ἀνίκητον· Χαῖρε Ὁσίων στολή Θεότευκτος· Χαῖρε διάσωσμα, κόσμου Παναμώμητε· Χαῖρε χαρά, πάντων τῶν ἐν θλίψεσι, συνεχομένων σεμνή.

Χαῖρε τό ἄνθος τῆς πίστεως· Χαἶρε βροτῶν ἡ ἐλπίς· Χαῖρε τεῖχος ἀκράδαντον· Χαῖρε πόλις ἔμψυχε, τοῦ Δεσπότου τῆς κτίσεως· τό τῶν μητέρων χαῖρε ὡράισμα· καί τῶν παρθένων κάλλος παμπόθητον· Χαῖρε πανθαύμαστον, οἰκουμένης καύχημα· Χαῖρε Θεοῦ, θεῖον ἐνδιαίτημα· Χαῖρε Θεόνυμφε.

Χαῖρε ἁπάντων ἐπίλογε, τῶν λόγων Κόρη σεμνῇ πάσης βίβλου τελείωσις, παλαιᾶς τε νέας τε· μελωδῶν τό συμπέρασμα· στοιχεῖον πάντων, γραμμάτων κρύφιον· Ἄλφα Ὠμέγα, ἀρχή καί τέλος τε, μετά τόν τόκον σου, σύ ὑπάρχεις Δέσποινα· ὅθεν τῇ σή, δυνάμει τά ἄσματα, ταύτᾳ τετέλεσται.

Πρόσδεξαι τοῦτον τόν πόνον μου, τόν εὐτελῆ Ἀγαθῇ· ὄν ἐγώ σοι προσφέρον, ἀσθενείᾳ σώματος, καί σώ πόθω καρατούμενος, τοῦ πόθου ταύτην ὑπερνικήσαντος· καί σωτηρίας με καταξίωσον· ἴνα τόν ὕστατον, καί μέσον καί πρῶτον τε, ὕμνον Ἁγνῇ, τοῦ Ἀγγέλου κράζω σοι· Χαῖρε ἡ Μήτηρ Θεοῦ.

Τῷ συντελεστῇ τῶν καλῶν Θεῷ χάρις.

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’, ΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

 

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ 

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ

ΠΑΥΛΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΜΟΡΙΟΥ. 

Ου η ακροστιχίς.

«Τέλος με σώσον τον ανάξιον Κόρη Παύλον».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ἁρματηλάτην Φαραώ.
Τἦς πρός ἐμέ σου συμπαθείας Ἂχραντε, τήν ὑπερβάλλουσαν, πώς δυνηθῶ χάριν, ἀνυμνήσαι Δέσποινα; ἤ πώς σου τό ἐξαίρετον, τῆς προνοίας δοξάσω, ὅτι θανάτου διέσωσας, τόν πολλάκις τούτου με ἄξιον;

Ἕn ἀνομίαις συλληφθείς ὁ ἄθλιος, ὅλος γεγένημαι, ἁμαρτιῶν πλήρης, μή εἰδώς τί έτερον˙ μόνος γάρ ἐγώ γέγονα, σκεῦος ἄχρηστον πάντῃ, τῷ φιλανθρώπως με πλάσαντι˙ Δέσποινα τοῦ κόσμου βοήθει μοι.

Λὗσον παθών μου τήν ὀμίχλην Πάναγνε, φωτί τοῦ τόκου σου, τά ζοφερά νέφη τῶν ἐμῶν προλήψεων, πόρρω ἀπελαύνουσα, τῆς ἐμῆς διανοίας, καί καθαρόν ἀπαθείας μου, φέγγος τῷ σῶ δούλῳ ἀνάτειλον.

Ὁίμοι τῷ φαύλη συνηθείᾳ Δέσποινα, συνεχομένῳ δεινῶς! Οἷμοι βροτῶν μόνῳ, τῷ κατολισθήσαντι, εἰς ἀπωλείας βάραθρα, καί παθών δυσωδίας, ἀνεχομένῳ καί μένοντι, τήν ἐκ τοῦ πυρός τούτων ἔκτισιν.

ᾨδὴ γ’. Ὁ στερεώσας κατ’ ἀρχάς.
Σύνδρομον ἔχω ἀληθῶς, τῆ τῆς σαρκός μου γεννήσει, τό τοῖς πάθεσιν αὑτοῖς ὑπαχθῆναι, καί ἀλόγως τοῖς αὑτῶν, ὑπηρετήσαι πράγμασι˙ φεῦ μοι τῷ ταλαιπώρῳ! Δέσποινα πάντων βοήθει μοι.

Μἴαν ἡμέραν τῷ Θεῶ, μετανοῶ τάς δε πάσας, παροργίζω τήν αὑτοῦ εὐσπλαγχνίαν, ὁ ἀναίσθητος ἐγώ, καί τήν ψυχήν αμείλικτος˙ ἀλλά μακροθυμεῖν μοι, τοῦτον δυσώπει Πανάχραντε.

Ἕταλαιπώρησα δεινῶς, καί κατεκάμφθην εἰς τέλος, βαρυτάτοις τῶν κακῶν μου φορτίοις, οἷς ὑπέκυψα ἑκών, ἐκ παίδων ὁ ἀνόητος, ἀλλά μή με παρίδῃς τούτοις ἁγνή ἀπολλύμενον.

Σὠμά καί πνεῦμα καί ψυχήν, μεμολυσμένος ὑπάρχων, περιέχομαι σπιλῶν τόν ἀέρα, καί τοῖς ἔργοις μου τήν γῆν, μιαίνων ὁ ταλαίπωρος, ἀλλά μεταβολῆς με, τρόποις Παρθένε βελτίωσον.

ᾨδὴ δ’’. Σύ μου ἰσχύς Κύριε.
Ὦς ἐν νυκτί, μόνος ἐκ πάντων πορεύομαι, ἔργα πράττων, τά τοῦ σκότους ἄξια, καί τούς βροτῶν λήσειν ὀφθαλμούς, ὅλως ἠπειγμένος, Θεόν λαθεῖν οὐ δεδύνημαι˙ παρ’ οὐ δικαία κρίσει, ἐκδοθήσομαι σκότει, ἀλλ’ ἐντεῦθεν ἁγνή με οικτείρησον.

Στενῶ πικρῶς, ἐκ βάθους νῦν τῆς καρδίας μου, ἐννοῶν μου, τήν ἀπερινόητον, πληθύν κακῶν τήν ὡς ἀληθῶς, ψάμμον τῆς θαλλάσσης, τῷ ἀριθμῶ υπερβαίνουσαν˙ διό με Θεοτόκε, πρό τοῦ τέλους εὐχαῖς σου, ἐπιστρέψασα σῶσον τόν δοῦλον σου.

Ὁὒκ εὐτονεῖ, γένος βροτῶν προσευχόμενον, ἰλεώσαι Θεόν οἷς ἐξήμαρτον, ἐπί τῆς γῆς μόνος τήν ψυχήν, τῆς δυσωδεστάτης, παθών ἐμπλήσας αισχρότητος˙ εἰ μή σύ Θεοτόκε, τοῦ Θεοῦ μου ἡ Μήτηρ, ἐξιλάσῃ καί σώσης τόν δοῦλον σου.

Νὗν ἐπ’ ἐμέ, στένει τῆς γῆς τά πληρώματα, τήν τοῦ Κτίστου ἄγαν ἐκπληττόμενα, μακροθυμίαν καί ἀνοχήν, ἐπί τοῖς πολλοῖς μου, καί ὀλεθρίοις συμπτώμασι˙ καί γάρ τήν κτίσιν Κόρη, συνεκίνησα πᾶσαν, τά δεινά θαμβουμένην μου πταίσματα.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Τὤν ἀψύχων τήν φύσιν, Κόρη ἐν οἷς μόνοις οὑκ ἔδει ἐκμιμησάμενος, ἐν οἷς ἔδει ταύτᾳ, οὑκ ἐπείσθην ζηλώσαιο ἄθλιος, παραβάς τούς νόμους, τούς φυσικούς καί παρά φύσιν, βιωτεύσας διό με ἐλέησον.

Ὁί τοῦ σκότους προστάται, ἔργων τῶν αὑτῶν ἐν μυήσει με ἔθεντο καί ἑτέρων αὖθις, δι’ αὑτῶν ἀσεβῆ με διδάσκαλον˙ οἷμοι τι ποιήσω! Ὁ τούς πολλούς ἐν τοῖς κακοῖς μου, παγιδεύσας Πανάχραντε σῶσον με.

Νεκρωθήναι τῷ κόσμῳ, πᾶσι νομισθείς τοῖς εἰδόσι με Πάναγνε, ἐναντίαν Κόρη, τῆς αὑτῶν ὑπολήψεως ἔρχομαι, διοδεύσας τρίβον, ὁ δυστυχής ἀλλ’ ὄντως φεῦ μοι! Ειμή τάχος αὑτῆς ἀπαγάγῃς με.

Ἀμαρτίαις ἐπαύξω, ἄλλας ἁμαρτίας ὁ τλήμων ἑκάστοτε, καί ἐπισυνάγω, τῆς γεέννης τό πῦρ τό ἀνύποιστον, ἐν τῆ παναθλία ἐμοῦ ψυχή ἀφοῦ με ῥῦσαι, πρό τῆς πείρας ἐκείνης Πανάμωμε.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Νεκρός ἐκ πάντων καλῶν, ὑπάρχων πάντῃ καί ἄχρηστος, ἐν μόνοις φθοροποιοῖς, ἔργοις οὑκ αἰσχύνομαι, ζῶν καί αγαλλόμενος˙ ὦ πώς οὑκ αἰδοῦμαι, τῆς ψυχῆς μου τό ἀξίωμα!

Ἀπάσης μέν ἐντολῆς, ἐξέκλινα ὁ ταλαίπωρος, κατήχθην δε ἐν σπουδή, πρός τά ἀπευκτότατα, τῆς κακίας βάραθρα, δία ῥαθυμίας, ἀλλ’ ἐπίστρεψόν με Δέσποινα.

Ξηρά καί ἄκαρπος γῆς, καρπῶν τοῦ Πνεύματος γέγονα, χερσομανούσα δεινῶς, καί ὕλη φλογώσεως τοῦ πυρός τοῦ μέλλοντος, βλαστάνουσα Κόρη˙ ἀλλά σύ με μετασκεύασον.

Ίδοῦ με πᾶσα κακῶν, περιεκύκλωσε θάλασσα, καί ποταμοί τῶν παθών, ἐπῆραν φωνάς αὑτῶν, ἐπ’ ἐμέ Πανάχραντε, ὤν τῆς καταιγίδος, καί ἀτάκτου φοράς ρύσαί με.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί Λόγον.
Φωτεινήν σε νεφέλην καί λογικήν, θεϊκήν ὄντως δρόσον καί μυστικήν, ὕδωρ τό ἁλλόμενον εἰς ζωήν τήν αἰώνιον, καί σωτηρίας ὄμβρον, ομβρίσασαν Δέσποινα, ἐπεγνωκώς αἰτοῦμαι, τήν σήν αγαθότητα˙ δός τῆ κεφαλή μου, κατανύξεως ὕδωρ, πηγήν τε βλυστάνουσαν, ὤσπερ νάματα δάκρυα, ἶνα ἄνωθεν πλύνῃ με, ἐκ τοῦ ῥύπου πταισμάτων μου, καί χιόνος δείξῃ με λευκότερον, ἐπί σε γάρ ἐλπίζω, ὁ ἀχρεῖος ἱκέτης σου.

ᾨδὴ ζ’. Θἑοῦ συγκατάβασιν.
Οὑκ ἔχω κατάνυξιν, οὐδέ ταπείνωσιν ἐν καρδία μου, οὔτε μήν ἀγρυπνίαν, οὐ προσευχήν τε οὐδέ εγκράτειαν˙ οὐ τινός ἄλλους ἀγαθοῦ ενέργειαν˙διο βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Νοός ἀμαυρότητι, οὑκ ἐκτησάμην ὅλως μετάνοιαν, οὐ μελέτην θανάτου, οὐ σωφροσύνην ὄντως οὐ φρόνησιν, ἀλλ’ οὐδ’ ἀνδρείαν οὐ δικαιοσύνην τε, διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Κὀμῶν ἐν τοῖς πάθεσι, καί θάλλων πᾶσιν ἐν ἁμαρτήματι, προσοχῆς θείου φόβου καί προσεδρίας Θεῶ παρημέλησα˙ ἀγάπης πάσης, ἐλπίδος καί πίστεως˙ διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

Ὁυκ ἔστιν ὅς ἥμαρτεν, ἐν γῆ τις πλέον ἐμοῦ Πανάχραντε, οὐδέ ἐστίν ὅς οὕτω, παρώργισε τόν ποιήσαντα, ζήσας ἀσώτως ὡς ἐγώ ὁ άθλιος˙ διό βοῶ δωρεάν Δέσποινα σῶσον με.

ᾨδὴ ἡ’. Ἕπταπλασίως κάμινον.
Ῥῦσαι κακῶν ἀπᾴσῃς με, συνηθείας Πανάχραντε, δός μοι καθαράν, ἐπιστροφήν πρός Κύριον, ἁγνείας οἰκείωσιν, τοῖς ὑπερτάτοις κάλλεσι, σώφρονα Παρθένε, ποίησόν μου τόν βίον˙ καί πᾶσαν ἀγαθῶν μοι μετουσίαν παράσχου, ὅπως δοξολογώ σε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Ἡ φώς θεοῦ τό ἄφραστον, τοῖς βροτοῖς ἀνατείλασα, φώτισον ψυχῆς μου, τάς αἰσθήσεις δέομαι, τό σκότος διώκουσα τῆς δεινῆς ἀμελείας μου˙ ἀναψόν μοι πῦρ, ἐν τῆ καρδία Παρθένε, τοῦ πόθου τοῦ Υἱοῦ σου, καί τῆς τούτου γλυκείας, πλῆσον με εὐφροσύνης εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Πἄσαις καλῶν ἰδέαις με, κατακόσμησον Δέσποινα˙ πλήρωσον χαράς, πνευματικῆς τόν δοῦλον σου, τῷ κύκλῳ στεφάνωσον, τῶν ἀρετῶν Πανάμωμε˙ ἔμπλησον παντοίας, δωρεῶν μετουσίας, καί μέτοχον με δεῖξον, οὐρανῶν βασιλείας, κἀν μου ὑπέρ ἀξίαν, τό αἰτηθέν ὑπάρχει.

Ἀνεπιστρόφω νεύματι, ἀκλινεῖ τε ὁρμήματι, τήν πρός ἀρετήν ἀνεμποδίστως στέλλεσθαι, πορείαν ευόδωσον, καί τοῖς πρόσω ἐκτείνεσθαι, τῶν ὄπισθεν ἁπάντων, ἐπιλαθόμενον με˙ καί θέρμην μετανοίας, καί εὐχῶν μοι παράσχου,Παρθένε ἶνα πόθῳ, ὑμνῶ σε εἰς αἰῶνας.

Ὁ Εἱρμός.
Ἑπταπλασίως κάμινον, τῶν Χαλδαίων ὁ τύραννος, τοῖς θεοσεβέσιν, εμμανώς εξέκαυσε˙ δυνάμει δε κρείττονι, περισωθέντας τούτους ἰδών, τόν Δημιουργόν καί Λυτρωτήν ανεβόα˙ οἱ παῖδες εὐλογεῖτε, Ἱερεῖς ἀνυμνεῖτε, λαός ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Ἐξέστη ἐπί τούτῳ.
Ὗμνήσαι πώς ἰσχύσω τήν καθαράν, ὁ ψυχήν καί καρδίαν ἀκάθαρτος, πώς τήν ἁγνήν λόγοις εὐφημήσω ὁ ἐναγής; Πώς ἤν ὁρᾶν συστέλλονται, τάξεις τῶν Ἀγγέλων βλέπειν ἐγώ, τολμήσω ἐν εἰκόνι, οὕτω κακῶς ὡς ἔχω; Διό μοι Δέσποινα οἰκτείρησον.

Λαβούσα δεξιάς με Κόρη χειρός, βασιλεῖ ἀθανάτῳ οἰκείωσον, τῷ σῶ Υἱῶ, τήν τῶν ἐσφαλμένων μοι παρασχεῖν, αἰτοῦσα θείαν ἄφεσιν, καί βίου διόρθωσιν παντελή˙ καί γάρ σε προστασίαν, ἐλπίδα τε καί σκέπην, καί ζῶν καί θνήσκων ἐπιγράφομαι.

Ὁ λόγος ὀν ἐλάλησα νῦν πρός σε, οὐ τό πάν τῶν κακῶν μου ἠρίθμησε, οὐ τά κρυφή, αἴσχη ἀπεκάλυψεν ἀλλ’ αἰδοῖ, τῆς τῶν ἀνθρώπων γνώσεως, ἔκρυψε τά πλείονα συσταλείς˙ σύ δε μου δεχομένῃ, τήν πρόθεσιν Παρθένε, δός μοι τελείαν τούτων ἄφεσιν.

Νυμφώνος ἀθανάτου ἐπιτυχεῖν, καί τρυφῆς Παραδείσου ἀξίωσον, τόν ἐπί γῆς, μόνην σε ἐλπίδα μετά Θεόν, μόνην πρεσβείαν ἔχοντα, μόνην προστασίαν μόνην ἰσχύν, διό ἐνδιαθέτως, τολμῶντα ταύτᾳ λέγειν, Δέσποινα σῶσον με τόν δοῦλον σου.

Προσόμοια. 

Κύριε εἰ καί κριτηρίῳ παρέστης.
Χαἶρε ἡ λευκοφαῆ μαργαρίτην, καί διαυγῆ καί πολύτιμον, ἐκ κοκκοβαφῶν σου αἱμάτων, συμπεπηγμένον γεννήσασα, τόν ταῖς γλυκείαις αὑτοῦ, καί φωτοβόλοις λάμψεσι, παντός τοῦ κόσμου τό ζοφῶδες, καταυγάζοντα Πανύμνητε.

Χαἶρε ἡ βρεφοπρεπώς ἐν ἀγκάλαις, ταῖς σαῖς Παρθένε βαστάσασα, τόν ἐφ’ ὑψηλοῦ θρόνου δόξης, Θεοπρεπώς καθεζόμενον˙ καί ἐν τοῖς στέρνοις τοῖς σοῖς, ὑπνώσαντα κρατήσασα, τόν ἀνύστακτον καί πάντα, ἐφορῶν ὄμμα ἔχοντα.

Χαἶρε ἡ ὑπέρ μέλι γλυκάζον, τόν αἰσθητόν Κόρη φάρυγγα, καί ὑπέρ κηρίον ἡδῦνον, γλῶσσαν ἁπάντων καί λάρυγγα, καί ἀμβροσίας αὑτῆς, μᾶλλον καταγλυκαίνουσα, ἐν τῷ γλυκεῖ ὀνόματι σου, τάς καρδίας τῶν υμνούτων σε.

Ἕκδυσόν με τόν πενθήρη χιτῶνα, καί σωτηρίου με ἔνδυσον, καί ἀγαλλιάσεως θείας, καί εὐφροσύνης ἱμάτιον, ὅπως μή ἐκβληθῶ, γάμου μή ἔχων ἔνδυμα, ἐκ τοῦ νυμφῶνος τοῦ Υἱοῦ σου, Θεοχαρίτωτε Δέσποινα.

Μυστικές προτυπώσεις

 

Μυστικές προτυπώσεις 

Εἶπε ὁ σοφός Αἰλεραν: εἶναι οφέλιμο νὰ ἀναπτύξουμε τὴ μυστικὴ ἔννοια τῶν ὀνομάτων τῆς γενεολογίας τοῦ Κυρίου. Διότι ὅλοι οἱ προπάτορες ἀποτελοῦν προτυπώσεις καὶ προφητείες τοῦ Σωτῆρος,Στὸν Ἀβραὰμ ὁ Χριστός προτυπώνεται ὡς Πατὴρ ὕψιστος, γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ Ἰσαὰκ εἶπε μεταξὺ ἄλλων: «τὸ ὄνομά του θὰ εἶναι θαυμαστὸς σύμβουλος, ἰσχυρός, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». 

Καὶ ὁ Δαβὶδ λέει: «ἐὰν οἱ υἱοί μου λησμονήσουν τὸν νόμο μου ... θὰ ἐπισκεφθῶ μὲ ράβδο τὶς ἀνομίες τους». Ἀλλὰ ὅταν πέφτουν τὰ παιδιὰ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοὺς ὁποίους ἔχει γεννήσει μέσα στὸν λόγο τῆς ζωῆς, καὶ ἔχει ἀναγεννήσει διὰ τοῦ βαπτίσματος, δὲν συντρίβονται, διότι ὁ Κύριος τοὺς ἐνισχύει μὲ τὸ χέρι τοῦ ἐλέους Του, τὸ χέρι ποὺ ἅπλωσε καὶ στὸν Πέτρο, ὅταν βρέθηκε σὲ κίνδυνο. 

Στὸν Ζαρὰ εἶναι ὁ πρωινὸς ἀστὴρ ποὺ ἀνατέλλει στὶς καρδιές μας, καὶ ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης ποὺ ἀνατέλλει σὲ ὅσους ἔχουν φόβο Θεοῦ καὶ δύει σὲ ὅσους τὸν περιφρονοῦν. Ἂς μᾶς φωτίζει τὸ ἀληθινὸ φῶς ποὺ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. Ἂς μὴ δύσει πάνω στὸν θυμό μας ἢ σὲ κάποιο θανάσιμο ἁμάρτημα, ὥστε λουσμένοι στὴ λαμπρότητα τοῦ φωτὸς αὐτοῦ νὰ λάμπουμε οἱ ἴδιοι σὰν ἄστρα στὴν αἰωνιότητα. Καὶ ἂς ἐγερθοῦμε σὰν φῶτα στὸν κόσμο, σταθερὰ στερεωμένοι στὸν λόγο τῆς ζωῆς, ὥστε τὸ φῶς μας νὰ λάμψει ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰ ἔργα μας νὰ δοξάζουν τὸν Πατέρα μας τὸν οὐράνιο. Δὲν ἀρκεῖ μόνο τὸ νὰ πιστεύουμε στὸν Χριστό, ἀλλά, ὅταν τὸ φέρει ἡ ἀνάγκη, νὰ εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ χύσουμε καὶ τὸ αἷμα μας καὶ νὰ ὑπομείνουμε τὸ ἄλικο πάθος τοῦ μαρτυρίου. Τὸ κόκκινο αὐτὸ ἂς εἶναι διπλὰ βαμμένο, δηλαδή, ἂς εἴμαστε, διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεμᾶτοι ἀπὸ φλογερὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τὸν πλησίον μας, ὅπως ἔχει λεχθεῖ στὸ Ἄσμα Ασμάτων τοῦ Σολομῶντα: «ὕδωρ πολὺ δὲν θὰ μπορέσει νὰ σβήσει τὴν ἀγάπην, διότι τὰ φῶτα της εἶναι φῶτα πυρὸς καὶ φλόγες.»

  

 ΚΕΛΤΙΚΟ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟ

Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου

Καθηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Φανερωμένης Νάξου

Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος

Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος 

Συναξάρι Τριωδίου  

 

Την ημέρα αυτή, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ψάλλουμε την ακολουθία του κατανυκτικού Μεγάλου Κανόνος. 

Τον κανόνα αυτόν, τον μεγαλύτερο απ’ όλους, τον συνέθεσε με άριστο και τεχνικότατο τρόπο ο άγιος πατέρας μας Ανδρέας ο Κρήτης, που ονομαζόταν και Ιεροσολυμίτης. 

Αυτός έζησε οσιακή και θεοφιλή ζωή και άφησε στην Εκκλησία του Θεού πολλά ψυχωφελή συγγράμματα, δηλαδή λόγους και κανόνες πανηγυρικούς. 

Κοντά σε πολλά άλλα έκανε και τον παρόντα Μέγα Κανόνα, που έχει άπειρη κατάνυξη, διότι μέσα σ’ αυτόν συγκέντρωσε και έβαλε όλες τις ιστορίες της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, από τον Αδάμ μέχρι την ανάληψη του Χριστού και το κήρυγμα των Αποστόλων. 

Με αυτόν λοιπόν τον κανόνα παρακινεί κάθε ψυχή να μιμείται όσο μπορεί τα καλά παραδείγματα που ιστορούνται και να αποφεύγει τα κακά, και πάντα να ανατρέχει προς τον Θεό με μετάνοια και δάκρυα και κάθε θεάρεστη πράξη. 

Τόσο όμως όμορφα και μελωδικά ρέει αυτός ο κανόνας, ώστε είναι ικανός να μαλακώσει και την πιο σκληρή καρδιά και να την παρακινήσει στην αρετή, αρκεί να ψάλλεται με συντετριμμένη καρδιά και την πρέπουσα προσοχή. 

Την ίδια εποχή και ο μέγας Σωφρόνιος, πατριάρχης Ιεροσολύμων, συνέγραψε τον βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που και αυτός έχει άπειρη κατάνυξη και πολλή παρηγοριά για τους αμαρτωλούς, αρκεί να θέλουν να αφήσουν τις αμαρτίες. 

Η αιτία που σήμερα ψάλλεται ο Μέγας Κανόνας και διαβάζεται ο βίος της οσίας Μαρίας είναι, καθώς η αγία Τεσσαρακοστή πλησιάζει στο τέλος της, να μη γίνουν οι άνθρωποι ράθυμοι και αμελήσουν τους πνευματικούς αγώνες και αφήσουν τη σωφροσύνη. 

Έτσι ο μέγιστος Ανδρέας, ως άριστος γυμναστής, με τις ιστορίες τού Μεγάλου Κανόνος από τη μια διηγείται την αρετή των μεγάλων ανδρών και από την άλλη την εκτροπή των φαύλων, και κάνει γενναιότερους αυτούς που κουράστηκαν και τους ωθεί να προχωρούν με ανδρεία μπροστά. 

Ο δε ιερός Σωφρόνιος, με την διήγηση της υπέρ φύση ζωής της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, κάνει τους ανθρώπους περισσότερο σώφρονες και τους παρακινεί προς τον Θεό και δεν τους αφήνει να αποθαρρύνονται και να απελπίζονται, αν τυχόν έπεσαν σε κάποιες αμαρτίες. Διότι η διήγηση αυτή παρουσιάζει πόσο μεγάλη είναι η φιλανθρωπία και η ευσπλαχνία του Θεού προς όσους μετανοούν ολόψυχα. 

Ονομάζεται δε Μέγας ο Κανόνας ίσως για τα νοήματά του, αλλά και επειδή ο αριθμός των τροπαρίων φτάνει τα διακόσια πενήντα, και το καθένα στάζει ανέκφραστη ευχαρίστηση. 

Ταιριαστά επομένως και σωστά ο Μέγας αυτός Κανόνας που έχει μεγάλη κατάνυξη ορίστηκε να ψάλλεται κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. 

Τον Μέγα Κανόνα και τον βίο της Οσίας Μαρίας τα πρωτοέφερε στην Κωνσταντινούπολη ο ίδιος ο άγιος Ανδρέας, όταν, μοναχός ακόμη, στάλθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόδωρο να μετάσχει στην έκτη Οικουμενική Σύνοδο κατά των Μονοθελητών. Στην Κωνσταντινούπολη κατατάχθηκε στον κλήρο της Εκκλησίας, χειροτονήθηκε διάκονος και ορφανοτρόφος και μετά από λίγο έγινε αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Έπειτα έφτασε στη Μυτιλήνη, στην πόλη που ονομαζόταν Ιερισός (Ερεσός), και εκεί εξεδήμησε προς τον Κύριο. 

Με τις πρεσβείες του αγίου Ανδρέα, Θεέ μας, ελέησε και σώσε μας. Αμήν. 

Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Τριωδίου με τη βοήθεια και της μετάφρασης του Αγίου Αθανασίου του Παρίου που περιέχεται στο βιβλίο “Νέον Λειμωνάριον”, Βενετία 1819, σελ. 289.

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’ ΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ. 

ΠΟΙΗΜΑ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ. 

Ου η ακροστιχίς.

«Τη υπεράγνω προστρέχω και Παρθένω».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ἁρματηλάτην Φαραώ.
Τἤν σηπεδόνα τῆς ψυχῆς μου ξήρανον, καί τῶν τραυμάτων οὐλάς, δραστικῷ φαρμάκῳ τοῦ Υἱοῦ σου Πάναγνε˙ εἰς σε γάρ τήν ἐλπίδα μου, ἀνατίθημι πᾶσαν, καί σε μεσῖτιν προβάλλομαι, πρός τόν σόν Υἱόν καί Θεόν ἡμῶν.

Ἡμελημένως καί ῥᾳθύμως Δέσποινα, ὅλον τόν βίον, ἐγώ καταδαπανήσας, τόν ἐμόν ὁ ἄσωτος, εἰς ἐμαυτόν γενόμενος, τῆ σκέπη προστρέχω, καί μετά πίστεως κράζω σοι, σῶσον με πρεσβείαις σου Πάναγνε.

Ὗπέρ τήν ψάμμον ἀληθῶς ἠρίθμηνται, αἱ ἀνομίαι μου, καιλ αἱ ἁμαρτίαι, ἆς ἀναίδην ἔπραξα, καί ἐμαυτόν ἐμόλυνα, καθυβρίσας ὁ τάλας, τό κατ’ εἰκόνα Πανάμωμε, ἀλλ’ ὡς πολυεύσπλαγχνος σῶσον με.

Προσπεφευγότα νῦν εἰς σε σύν δάκρυσι, καί πολλῷ στανγμώ καί καρδίας θλίψει, μή παρίδῃς δέομαι˙ ἀλλά τῆ μεσιτείᾳ σου, ἐν ἡμέρᾳ τῆς δίκης, τόν σόν Υἱόν ἐκδυσώπησον, ὅπως λυτρωθῶ τῆς κολάσεως.

ᾨδὴ γ’. Ὁ στερεώσας κατ’ ἀρχάς.
Ἕμῶν δακρύων σταλαγμούς, καί στεναγμούς τῆς καρδίας, καί χειρῶν ἐκτεταμένων ἐπάρσεις, καθορῶσα συμπαθώς, οικτείρησον τόν δοῦλον σου˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Ῥοώδη φύσιν τήν ἐμήν, γινώσκουσα Θεοτόκε, καθ’ ἑκάστην ὀλισθαίνουσαν οἷμοι! πρός τά χείρω ἀκράτως, ἀντιλαβοῦ καί σῶσον με˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Ἀνερευνήσας ἐμαυτόν, εὑρίσκω πάντας ἀνθρώπους, ὑπερβάντα ταῖς κακίαις Παρθένε, καί πού φεύγω ὁ δεινός εἰ μή πρός σε τήν εὔσπλαγχνον; Ὅτι οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Γὕμνος καί ἔρημος εἰμί, καί πάντων ἐστερημένος, τῶν καλῶν ὤν ἐσυλήθην ὁ τάλας, τῆ κακίστῃ συμβουλῇ, ὅθεν πρός σε κατέφυγον˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

ᾨδὴ δ’’. Σύ μου ἰσχύς Κύριε.
Νινευϊτών, τούς στεναγμούς καί τά δάκρυα, ὁ Υἱός σου πάλαι προσδεξάμενος, τήν ὀφειλήν τῶν ἁμαρτιῶν, πᾶσαν τήν ἐκείνων ἀφῆκεν ὁ πολυέλεος˙ διό σε ἱκετεύω, ἐξιλέωσαι τοῦτον, παραβλέψαι καμού τά ἐγκλήματα.

Ὦ τῆς ἐμῆς, φρενοβλαβείας Πανύμνητε˙ ὅτι θέλων τοῖς κακοῖς συμπέφυρμαι, ἀναισθητῶν ὅλως ἀμελῶν, καί ἐμματαιάζων, ταῖς ἀνυπάρκτοις ορέξεσι˙ διό ὁδήγησον με, πρός ὀδόν μετανοίας ἐπιστρέφουσα καί συνετίζουσα.

Πἀνευλαβῶς πρό τῆς εἰκόνος παρίσταμαι, τῆς Ἀχράντου τῆς σής Παναμώμητε, ἐκλιπαρῶν καί παρακαλῶν, μή με ἀπορρίψῃς, τοῦ σου προσώπου τόν άθλιον˙ ἀλλ’ οἴκτειρον καί σῶσον, ἐκ παντοίας με βλάβης, καί κινδύνων καί πάσης κακώσεως.

Ρὦσιν ψυχῆς, ῥῶσιν μοι σώματος δώρησαι˙ ἶνα πράττω καί ποιῶ τό θέλημα, τοῦ σου Υἱοῦ φόβῳ καί χαρά καί γάρ ἐξισχύεις, ὡς Μήτηρ οὖσα τοῦ Κτίστου σου˙ καί πράττεις ὅσα θέλεις, τοῖς ἐν πίστει καί πόθῳ τῷ ναῶ σου Παρθένε προστρέχουσιν.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Ὅλος γέγονα φεῦ μοι! Ταῖς ἀθέσμοις πράξεσι καί ἀνομήμασι, βορβορώδης Κόρη, καί αἰσχρῶν ἀληθῶς καταγώγιον˙ καί μεμισημένος, ὑπό Ἀγγέλων καί ἀνθρώπων, ἀλλ’ οἰκείοις ἀπόπλυνον δάκρυσι.

Συνεχόμενον πλείστοις, πειρασμοῖς Πανάχραντε καί περιστάσεσι, πανταχόθεν οἷμοι! καί κλονούμενον ζάλαις καί θλίψεσι, περιφρούρησον με, ὑπό τήν σκέπην σου τήν θείαν, λυτρουμένῃ καί σῴζουσα πάντοτε.

Τἡ θερμή σου πρεσβεία, τῆ πρός τόν Υἱόν σου, κεχρημένη Πάναγνε, ὑπέρ τοῦ ἀχρείου, καί πολλά ἐπταικότος ἱκέτου σου˙ ὅπως εὕρω λύσιν, ἁμαρτιῶν μου τόν Σωτῆρα, ἐκδυσώπησον πρό τῆς ἐτάσεως.

Ῥὑομένη μή παύσῃ ἐξομολογούμενον τάς ἁμαρτίας μου, καί τάς ἀνομίας, ἆς ὁ τάλας ἐν γνώσει ηνόμησα˙ δία τοῦτο κράζω, ἐν στεναγμοῖς καθικετεύων, μή ἀπώσῃ τόν δοῦλον σου Δέσποινα.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Ἕγένοντο ψαλμικώς αἱ ἀνομίαι μου Δέσποινα, ὡσεί φορτίον βαρύ, ἐπ’ ἐμέ βαρούμεναι˙ καί ψυχῆς οἱ μώλωπες, δι’ ἀφροσύνην, προσώζεσαν καί ἐσάπησαν.

Χρεωστικώς τῷ ναῶ, τῷ ἱερῶ σου προσέδραμον˙ καί ὡς ἱκέτης οἰκτρός, παρίσταμαι Δέσποινα˙ τά δάκρυα δέξαι μου, ὡς τῆς χήρας τότε, τά λεπτά Χριστός ὁ Κύριος.

Ὦ πώς βαστάζει ἡ γῆ, ἐμέ τόν αὐτοκατάκριτον, τόν παρά πάντας βροτούς, ἀσώτως βιώσαντα, καί οὐ καταπίνει με! ἀπορῶ καί φρίττω˙ ἀλλά σύ ἡ διασῴζουσα.

Κατάσβεσον ἀγαθῇ, τῷ δροσισμῷ τοῦ ἐλέους σου, τά βέλη τά κατ’ ἐμοῦ, δολίως κινούμενα, νυκτός καί ἡμέρας τε, τά πεπυρωμένα, τοῦ ἐχθροῦ τοῦ πολεμοῦντος με.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί Λόγον.
Τὁ πολύφωτον ὄχημα τοῦ Θεοῦ, θείου φέγγους λυχνία χρυσοφαής, ἄσπιλε ἀμόλυντε, ὐπεράμωμε Δέσποινα˙ τήν σκοτεινήν ψυχήν μου, τυφλώττουσαν πάθεσι, τῆς ἀπαθείας αἴγλης, καταύγασον δέομαι˙ καί μεμολυσμένην, τήν καρδίαν μου πλύνον, ῥοαῖς κατανύξεως, μετανοίας καί δάκρυσιν˙ ἶνα πόθῳ κραυγάζω σοι, πρέσβευε τῷ σῶ Υἱῶ καί Θεῶ, τῶν πταισμάτων δοῦναι μοι τήν άφεσιν˙ σε γάρ ἔχω ἐλπίδα ὁ δοῦλος σου.

ᾨδὴ ζ’. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Ἀνατείνω τό ὄμμα τῆς ἐμῆς παναθλίας καί ταλαιπώρου ψυχῆς, πρός σε καί ἀνακράζω, ἐν πίστει τῷ Υἱῶ σου, τῷ Σωτῆρι καί πλάστῃ μου, ταῖς τῆς Μητρός σου Χριστέ, πρεσβείαις οίκτειρόν με.

Ίἀμάτων πελάγη, κεκτημένῃ Παρθένε ὡς τετοκυίᾳ Χριστόν, ἐπίχεε ἀφθόνως κάμοι τῷ σῶ ἱκέτῃ ἀσθενοῦντι ῥανίδα σου, τῷ πανταχόθεν δεινῶς ἐκτετραυματισμένω.

Παναγίᾳ Παρθένε, κατανύμφως πλῆσον τήν ταπεινήν μου ψυχήν, τόν θεῖον ὅπως βρέχω, ναόν σου Θεοτόκε, ταῖς ῥοαῖς τῶν δακρύων μου, καί ἀποπλύνω ἁγνή τόν ῥύπον τῶν παθών μου.

Ἀπειρόγαμε νύμφη, περιφρούρησον πάντας, τούς πεφευγότας εἰς σε˙ καί γάρ εἰ μή φρουρήσῃς, τούς δούλους σου Παρθένε, ἀπολώλαμεν ἅπαντες, καί ἐγεννήθημεν ἀν κατάβρωμα δαιμόνων.

ᾨδὴ ἡ’. Τόν ἐν ὄρει ἁγίῳ.
Ῥῦσαι τότε, Μαρία Θεοτόκε τούς σούς δούλους, ἡνίκα ὁ Υἱός σου, τοῦ κρίναι ἔλθῃ γένος τό ἀνθρώπινον, καί διαχωρίσαι, ἀπ’ ἀλλήλων οἷμοι! δικαίους καί ἀδίκους.

Θαὗμα μέγα, πώς γαλουχεῖς Παρθένε! Καί Παρθένος ἐδείχθης, μετά τόκον! Ὄντως τά σά μυστήρια παράδοξα˙ διό προσκυνοῦμεν, καί ὑπερυψοῦμεν τόν ἄφραστον σου τόκον.

Ἕμακρύνθην, ἐκ σου καί ἐβδελύχθην, τοῖς κακοῖς μου˙ διό καί ἐγεννήθην, μυκτηρισμός καί χλευασμός τοῖς κύκλῳ μου˙ ἀλλά μή παρίδῃς, δέομαι Παρθένε εἰς τέλον τόν σόν δοῦλον.

Νεκρωθέντα, τοῖς διήγμασι τοῦ πλάνου, ζώωσον με ἡ τήν ζωήν πάντων τεκοῦσα, καί μή ἐάσῃς ἔτι τοῦτον κατ’ ἐμοῦ, καταδυναστεύσαι ἐξηπορημένου, καί τεταπεινωμένου.

Αἰνοῦμεν. 

Ὁ Εἱρμός.
Τόν ἐν ὄρει ἁγίῳ δοξασθέντα, καί ἐν βάτῳ, πυρί τό τῆς ἀειπαρθένου, τῷ Μωυσεῖ μυστήριον γνωρίσαντα˙ Κύριον ὑμνεῖτε, καί ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Ἔφριξε πᾶσα ἀκοή.
Ἡγέρθη κέρας εὐσεβῶν, ὑψωθέντος ἐπί ξύλου Πανάμωμε, τοῦ σου Υἱοῦ καί Θεοῦ, ἐν ὦ διέρρηξε τό χειρόγραφον, καί κατηργήθη ὁ ἐχθρός, εἰς τέλος καί πέπτωκε διό σε ἄχραντε, ὡς αἰτίαν τούτων πάντων δοξάζομεν.

Ῥὄην δακρύων τῶν ἐμῶν, καθορῶσα συμπαθώς εὐσπλαγχνίσθητι, ἐπ’ ἐμοί Δέσποινα, τῷ σῶ ἐλέει τήν ταπεινήν μου ψυχήν, καθιλαρύνουσα ἀεί, φυλάττουσα σκέπουσα καθαγιάζουσα, καί δαιμόνων ἐκ χειρός ἀφαρπάζουσα.

Κράτος ἀνάκτων εὐσεβῶν, Προφητῶν καί Ἀποστόλων τό καύχημα˙ Ἱεραρχῶν καλλονῇ, Μαρτύρων Κόρη τῷ ἐγκαλλώπισμα, καί τῶν Ὁσίων χαρμονῇ, Δικαίων ἐντρύφημα, καί θλιβομένων χαρά˙ μή παρίδῃς τάς δεήσεις τῶν δούλων σου.

Λαὀί καί γλῶσσαι καί φυλαί, νεανίσκοι σύν παρθένοις προσέλθωμεν, ἐν καθαρῶ τῷ νοῖ ὀρθοδοξίας πάντες οἱ τρόφιμοι, καί τῆ Παρθένῳ καί ἁγνή Μητρί τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, θερμῶς βοήσωμεν, Παναγίᾳ σῶσον πάντας πρεσβείαις σου.

Προσόμοια. 

Ὦ τοῦ παραδόξου θαύματος.
Χαἶρε Παρθένε Θεόνυμφε, χαῖρε πιστῶν ἡ ἐλπίς, χαῖρε κόσμου καθάρσιον, χαῖρε πάσης θλίψεως, ἡ τούς δούλους σου σῴζουσα, ἡ τοῦ θανάτου χαῖρε κατάλυσις, ὁ ζωηφόρος χαῖρε Παράδεισος, χαῖρε ἀντίληψις, τῶν προσκαλουμένων σε, χαῖρε Θεοῦ, θεῖον ἐνδιαίτημα καί ὄρος ἅγιον.

Χαἶρε Θεοτόκε Πάναγνε, χαῖρε πηγή τῆς ζωῆς, χαῖρε κλῖμαξ οὐράνιε, χαῖρε πάσης Δέσποινα, καί Κυρία τῆς κτίσεως, εὐλογημένῃ χαῖρε Πανάμωμε, δεδοξασμένῃ χαῖρε ἀμόλυντε, χαῖρε Πανύμνητε, χαῖρε θεῖον σκήνωμα, χαῖρε σεμνῇ, χαῖρε Μητροπάρθενε, νύφμη ἀνύμφευτε.

Χαἶρε Μητρόθεε Δέσποινα, χαῖρε ἡ μόνη ἐλπίς, τῶν βροτῶν καί ἀντίληψις, χαῖρε καταφύγιον, χαῖρε λυχνίᾳ φωτός, ἡγλαϊσμένον χαῖρε παλάτιον, τό φωτοφόρον χαῖρε λαμπάδιον, χαῖρε ἀμόλυντον παρθενίας καύχημα, χαῖρε πηγῇ, βρύουσα ἰάματα τοῖς προσιοῦσι σε.

Δέξαι μου ταύτην τήν δέησιν, καί μή παρίδῃς ἁγνῇ τόν κλαυθμόν καί τά δάκρυα, μηδέ ἀπορρίψῃς με, τοῖς δεινοῖς κινδυνεύοντα, εἰς σε γάρ πᾶσαν τήν προσδοκίαν μου, ἐθέμην μόνην Θεοχαρίτωτε, δεῖξον ἐλεύθερον, πάντων τῶν λυπούντων με δεῖξον ἁγνῇ, καί χαράν μοι δώρησαι ὡς χαροπάροχος.

Ταπείνωση καὶ χάρις

Ταπείνωση καὶ χάρις 

Εἶπε ὁ ἀββᾶς Κολουμπᾶνος: ἐν μέσῳ τόσων μεγάλων κινδύνων - ἐχθρῶν ἐξωτερικῶν καὶ ἐκ τῶν ἔσω - τὸ νὰ θέλουμε καὶ νὰ τρέχουμε, ἄν καὶ καθῆκον μας, δὲν εἶναι στὴ δύναμή μας. Διότι ἡ ἀνθρώπινη ἀρετὴ δὲν εἶναι ἐπαρκής, ὥστε νὰ φθάσει τὸν στόχο ποὺ ἐπιθυμεῖ ἀνάμεσα σὲ τόσες ἐναντιούμενες δυνάμεις, ἐκτὸς ἂν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ δώσει καὶ τὴ θέληση. Επομένως, ἡ ταπεινότητα τοῦ πνεύματος εἶναι ἡ αἰτία τῆς δωρεᾶς, διότι χωρὶς βοήθεια δὲν μπορεῖ τοῦτο νὰ κατορθωθεῖ. Ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος, ὅμως, δὲν τὸ δέχεται. Ἀφήνεται ἀναίσθητος καὶ ἔρημος. Εἶναι ἀγνώμων, δίχως προσευχή, δίχως εὖσέβεια.

 

 ΚΕΛΤΙΚΟ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟ

Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου

Καθηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Φανερωμένης Νάξου 

Ήχος πλάγιος του Δ΄

 Ήχος πλάγιος του Δ΄

Ήχων σφραγίς τέταρτε συ των πλαγίων,

ως εν σεαυτώ παν καλόν μέλος φέρων.

Ανευρύνεις συ τους κροτούς των ασμάτων

ήχων κορωνίς ως υπάρχων και τέλος.

Ως άκρον εν φθόγγοις τε και φωνών στάσει

άκρον σε φωνής δις σε καλώ και τέλος.

Δηλαδή: Εσύ ο τέταρτος μεταξύ των πλαγίων, είσαι το επισφράγισμα όλων των ήχων, γιατί στις μελωδίες σου περιλαμβάνεις κάθε τι το ωραίο. Εσύ δίνεις έκταση και ευρύτητα στις ζωηρές φωνές των ασμάτων και είσαι η κορωνίδα και το τέλος όλων των ήχων. Και επειδή κατέχεις τα άκρα σε ό,τι αφορά τους υψηλούς τόνους, αλλά και τις καταλήξεις και τη στάση της φωνής, για το λόγο αυτό σε ονομάζω δυό φορές άκρο της φωνής και τέλος των ήχων.

ΠΗΓΗ:ΕΔΩ  

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’ ΤΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ   

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΠΟΙΗΜΑ ΜΗΤΡΟΦΑΝΟΥΣ ΣΜΥΡΝΗΣ. 

Ου η ακροστιχίς.

«Νυν οκτάκις μέλπω σε σος Μητροφάνης».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ὑγράν διοδεύσας.
Νἀμάτων πηγήν σε πρεσβευτικῶν, γινώσκοντες πάντες, ἀναβλύζουσαν τοῖς πιστοῖς, τῶν ψυχῶν τήν ῥῶσιν καί σωμάτων, Θεοκυήτορ ἀπαύστως δοξάζομεν.

Ὗπέρ φύσιν Λόγον Θεαρχικόν, τέτοκας Παρθένε, καί τήν φύσιν ἐκ τῆς φθορᾶς, ἐῤῥύσω διό με τῶν ἀλόγων, καί παρά φύσιν παθών ἐλευθέρωσον.

Νὁμάδες παθών με τῶν σαρκικῶν, νῦν περικυκλοῦσι, καί συσφίγγουσι χαλεπώς˙ ἐπίσκεψαι τάχει τόν σόν δοῦλον, καί τῶν κακούντων Παρθένε διάσωσον.

Ὁ πᾶσαν τήν κτίσιν ἡνιοχῶν, καί φέρων καί σῴζων, ἐν ἀγκάλαις ἁγνή ταῖς σαῖς περιγεγραμμένος ἀπεφάνθη, καί τῶν ἀνθρώπων τό γένος ἀνέπλασε.

ᾨδὴ γ’. Σύ εἰ τό στερέωμα.
Κοίμισον τόν τάραχον, τῆς συνεχούσης με Δέσποινα, νῦν χαλεπῆς, νόσου καί πταισμάτων, καί παθών ἐλευθέρωσον.

Τάχυνον ἐπίσκεψαι, νοσηλευόμενον ἄχραντε, καί τῆς δεινῆς, ἀλγηδόνος ῥῦσαι, καί παντοίας με θλίψεως.

Ἆφατόν τό πέλαγος, τῶν οἰκτιρμῶν τῶν σῶν ἄχραντε, δι’ ὤν κάμε τῶν ἁμαρτημάτων, καί τῶν νόσων ἐξάγαγε.

Κράτυνον τό ἔλεος, καί τήν ἀντίληψιν ἄχραντε, σῶν πρεσβειῶν ἐπ’ ἐμοί καί ῥῦσαι, πειρασμῶν τε καί θλίψεων.

ᾨδὴ δ’’. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ἰλᾳστήριον πάντοτε, τήν ἐμήν καρδίαν δεῖξον Πανάχραντε, τῶν ἁγίων ἐνθυμήσεων, καί πλημμελημάτων καθαρτήριον.

Σωτηρίαν παράσχου μοι, τήν κατά ψυχήν καί σῶμα Πανάμωμε˙ καί νοσοῦντι δός τήν ἴασιν, καί τῶν ὀδυνῶν τήν ἀπολύτρωσιν.

Μεθοδείας κατάργησον, τῶν πονηροτάτων δαιμόνων ἄχραντε, καί παθών τήν ἐπανάστασιν, καί τοῖς ἀσθενοῦσι ῥῶσιν δώρησαι.

Ἕκ τῆς μήτρας σου Πάναγνε, τῆς δικαιοσύνης ἥλιος ἔλαμψε, καί τόν κόσμον κατελάμπρυνεν˙ οὐ ταῖς θείαις, αἴγλαις κάμε φώτισον.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Λέλυνται τῷ σῶ τόκῳ, τά δεσμά τοῦ θανάτου καί ἀπελήλαται, τῆς φθορᾶς τό κράτος, Παναγίᾳ Παρθένε Πανύμνητε˙ διό λῦσον τάχει, καί τῶν ἐμῶν ἁμαρτημάτων, τάς σειρᾷς καί τά βάρη τῶν θλίψεων.

Πονηρίᾳς δαιμόνων, καί κακίας ἀνθρώπων ῥῦσαι με Δέσποινα˙ καί ψυχῆς τήν νόσον, καί τοῦ σώματος θᾶττον θεράπευσον, ἡ τεκοῦσα μόνη, πάσης σαρκός καί τῶν πνευμάτων, ἰατρόν καί Σωτῆρα καί Κύριον.

Ὦς λαβίδα τοῦ θείου, ἄνθρακος Πανάχραντε καθικετεύω σε, καταφλέξαι πᾶσαν, ἐμπαθῆ τοῦ σου δούλου διάθεσιν, καί τάς ἀσθενείας, τάς χαλεπᾶς καί δυσφορήτους, καί ξηράναι χειμάρρους τῶν θλίψεων.

Σωτηρίαν σε πᾶσιν, Ὁ Υἱός σου παρέσχε Πάναγνε Δέσποινα, τοῖς πεπιστευκόσιν, εἰς αὑτόν καί Θεόν καταγγέλλουσι, σεσωματωμένον, ἐκ σου σαφῶς διό με σῶσον, ἐκ ποικίλων κινδύνων καί θλίψεων.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Ἕπίβλεψον ἐπ’ ἐμέ, ιλέω ὄμματι Δέσποινα, καί νοσημάτων δεινῶν, ἐκλύτρωσαι τάχιον καί πάσης κακώσεως, νῦν προσδοκωμένης, καί παγίδος καί συμπτώσεως.

Σκαιότητος γνωμικῆς, καί φυσικῆς ἐμπαθείας με, καί φρονοῦ τῶν δυσμενῶν, καί πάσης φαυλότητος, Παναγία Δέσποινα, καί κακίας ῥῦσαι, τῆς τοῦ βίου σαῖς δεήσεσιν.

Ὁ διαπλάσας ἡμᾶς ἐν σοι Παρθένε διέπλασται, τήν φύσιν ἐκ τῆς φθοράς, τῶν βροτῶν ρυόμενος˙ κάμε τοίνυν λύτρωσαι, τῶν περιτυχόντων, πειρασμῶν ταῖς σαῖς δεήσεσιν.

Ὁ φλογερός οὐρανός, καί θρόνος ὄντως πυρίμορφος, ὁ ἔμψυχος τοῦ Χριστοῦ, Παράδεισος άχραντε˙ ἡ στάμνος ἡ πάγχρυσος, τῆς ζωῆς τό μάννα, ζωῆς θείας με ἀξίωσον.

Κάθισμα. 

Ἦχος πλ. δ’’. Τό προσταχθέν.
Τὁ ἀλατόμητον πιστοί καί θεῖον ὄρος, τό καθαρώτατον παλάτιον τοῦ Λόγου, τόν πυρίμορφον θρόνον τοῦ παμβασιλέως˙ τήν τράπεζαν, καί λυχίαν τήν χρυσαυγῆ, τήν γέφυραν τήν μετάγουσαν πρός ζωήν τήν οὐράνιον κλίμακα, τήν Θεοτόκον Μαριάμ, ὑμνήσωμεν κραυγάζοντες, χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

ᾨδὴ ζ’. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Στάμνος ἄψυχος πάλαι, σε τήν ἔμψυχον στάμνον ἐδήλου Δέσποινα˙ ζωῆς γάρ μάννα φέρεις, Χριστόν τόν τοῦ θανάτου, τήν πικρίαν ἀμβλύνοντα, τόν ἀληθῇ γλυκασμόν καί φωτισμόν τοῦ κόσμου.

Μἡ ἁρπάσῃ ὡς λέων, ὁ ἐχθρός τήν ψυχήν μου ὁ θηριότροπος, μή ὄντος λυτρουμένου, κα σῴζοντος Παρθένε˙ λυτρωτήν γάρ σε κέκτημαι, τήν τόν Σωτῆρα Χριστόν καί λυτρωτήν τεκοῦσαν.

Μακαρία Παρθένε, καταφύγιον πάντων τῶν θλιβομένων πιστῶν, παντοίας ἐπηρείας, καί λύπης καί κακίας, τῶν φθονούντων με λύτρωσαι, καί τῶν πταισμάτων πολλῶν, καί τῶν ποικίλων νόσων.

Ἡ τόν βότρυν τεκοῦσα, τῆς ζωῆς Θεοτόκε τόν ἀγεώργητον, ἀξίωσον καρπούς με, προσφέρειν μετανοίας, τῷ Υἱῶ σου κραυγάζοντα˙ ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν Θεός εὐλογητός εἰ.

ᾨδὴ ἡ’. Ἑπταπλασίως κάμινον.
Τἀ μεγαλεία Πάναγνε, τῶν ποικίλων θαυμάτων σου, πάντες ἐκβοῷμεν, οἱ πιστῶς προστρέχοντες, ταῖς σαῖς αντιλήψεσιν˙ ἀλλά καί νῦν με νόσου δεινῆς, καί τῶν ψυχικῶν, καί σαρκικῶν ἀλγημάτων, ἀπάλλαξον καί δεῖξον ἐρρωμένον κατ’ ἄμφω, δοξάζειν τόν Υἱόν σου Χριστόν εἰς τούς αἰῶνας.

Ῥαγδαιότατως ἔπνευσαν, τῶν φθονούντων οἱ ἄνεμοι καί τῶν δυσχερῶν οἱ ποταμοί προσέκρουσαν, σφοδρῶς τῆ οἰκία μου, τῆ νοητή Παρθένε αγνή˙ ἀλλ’ ὤσπερ ἀφρόν, κυμαινομένης θαλάσσης, διάλυσον τήν ῥύμην τῶν λυπούντων απάντων˙ καί δός μοι σαῖς πρεσβείαις, γαλήνην εἰς αἰῶνας.

Ὁ διαπλάσας πήλινον, ἀνδριάντα τόν ἄνθρωπον, εἶτα καί ψυχήν, αὑτῷ ἐνθείς ἀθάνατον, ἐν σοι διαπλάττεται, καί ἀναπλάττει πάλιν αὑτόν ὀν μοι εὐμενῇ, καί εὐδιάλλακτον δεῖξον, Παρθένε σαῖς πρεσβείαις καί τήν ῥῶσιν παράσχου, καί πάντων τῶν θλιβόντων τήν λύτρωσιν συντόμως.

Φωτοβολείς ἑκάστοτε, τοῖς τό φώς τό ἀνέσπερον, ἀνατεταλκέναι ἐκ τῆς σής Πανάχραντε, νηδύος δοξάζουσι, καί ἀπό φόβου νυκτερινοῦ, καί δαιμονικῆς, καί σκοτεινῆς ἀπαλλάττεις, ἐνέδρας τούς σούς δούλους˙ ἐξ ὤν ῥῦσαι καί σῶσον, κάμε τῶν συνεχόντων δεινῶν ταῖς σαῖς πρεσβείαις.

Ὁ Εἱρμός.
Ἑπταπλασίως κάμινον, τῶν Χαλδαίων ὁ τύραννος, τοῖς θεοσεβέσιν, εμμανώς εξέκαυσε˙ δυνάμει δε κρείττονι, περισωθέντας τούτους ἰδών, τόν Δημιουργόν καί Λυτρωτήν ἀνεβόα, οἱ παῖδες εὐλογεῖτε, Ἱερεῖς ἀνυμνεῖτε, λαός ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Ἀνύψωσον τό κέρας, τό τῆς Ἐκκλησίας, καί τοῖς πιστοῖς κατ’ ἐθνῶν δε παράσχου ισχύν˙ καί βασιλέων τά σκῆπτρα ἁγνή κραταίωσον.

Νὠθεῖς καί παρειμένας, καί νενικημένας, παρεμβολάς ἀλλοφύλων Παρθένε ἁγνή, τάς τούς πολέμους θελούσας θᾶττον ἀπόφηνον.

Ἡ μόνη συμμαχίᾳ, τῶν σε γεραιρόντων, χριστιανῶν ὀρθοδόξων πρεσβείαις ταῖς σαῖς, Ἀγαρηνούς ὁπλοφόρους τάχει καταίσχυνον.

Συνέτισον Παρθένε, τῶν πιστῶν χορείας, καί κατ’ ἐχθρῶν ἀοράτων καί τῶν ὁρατῶν, κατευοδώσασα σῶσον ἐκ πάσης θλίψεως.

Προσόμοια. 

Ὦ τοῦ παραδόξου.
Χαἶρε πυρίμορφον όχημα˙ χαῖρε αὐγή μυστικῇ, ἐν τῷ κόσμῳ ἡ τέξασα, τόν λαμπρόν καί ἄδυτον, καί ἀνέσπερον ἥλιον, χαῖρε κογχύλῃ πορφύραν βάψασα, ἐκ σῶν αἱμάτων τῷ βασιλεῖ τοῦ παντός, χαῖρε Πανάχραντε, χαῖρε φυλακτήριον πάντων πιστῶν, τῶν προσκαλουμένων σε, ἐν πεποιθήσει ψυχῆς.

Χαἶρε πεσόντων ἀνόρθωσις, χαῖρε πεινώντων τροφῇ, χαῖρε πλοῦτε ἀσύλητε, καί πενήτων ἄχραντε, θησαυρός ὁ ἀκένωτος, τῶν ἀσθενούντων χαῖρε ἐπίσκεψις, τῶν θλιβομένων, χαῖρε παράκλησις, χαῖρε βοήθεια, τοῖς προσκαλουμένοις σε καί ἀρραγές, ὅπλον καί ὀχύρωμα, καί τεῖχος ἄρρηκτον.

Χαἶρε μυστικέ παράδεισε, ξύλον ζωῆς τόν Χριστόν, ἐν κοιλία σου φέρουσα, καί τεκοῦσα ἄφθορε, εἰς ἡμῶν ἀναβίωσιν, τῶν νεκρωθέντων, γεύσει τοῦ ξύλου ποτέ, καί τῷ θανάτῳ ὑποκυψάντων κακώς˙ χαῖρε παμπόθητε, καί παντομνημόνευτε χαῖρε βροτοῖς, θείαν ἀγαλλίασιν παρεχομένῃ ἀεί.

Σώσόν με πάναγνε Δέσποινα, ἡ τόν Σωτῆρα Χριστόν, ἀπορρήτως γεννήσασα˙ σε γάρ μόνην κέκτημαι, προστασίαν ὁ δοῦλος σου, τεῖχος καί σκέπην καί ἀγαλλίαμα, καί τῆς ψυχῆς μου θείαν παράκλησιν˙ σύ οὑν με λύτρωσαι, ἀκοιμήτου σκώληκος καί τοῦ πυρός, τοῦ διαιωνίζοντος Μήτηρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ.

Περὶ ἀγρυπνίας - Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου

 ΛΟΓΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΝΑΤΟΣ

Περί αγρυπνίας 

(Διά την σωματικήν αγρυπνίαν, και διά το πώς πρέπει να επιτελώμεν αυτήν) 

1.Στους επίγειους βασιλείς, άλλοι παρίστανται άοπλοι και γυμνοί, άλλοι με ράβδους, άλλοι με ασπίδες και άλλοι με ξίφη. Είναι δε μεγάλη και ασύγκριτη η διαφορά ανάμεσα στους πρώτους και στους τελευταίους. Διότι οι πρώτοι είναι συνήθως συγγενείς και οικειακοί του βασιλέως. Και αυτά μέν συμβαίνουν σ΄αυτούς. 

Εμπρός λοιπόν και εμείς να εξετάσωμε πώς παριστάμεθα ενώπιον του Θεού και Βασιλέως μας στις εσπερινές, τις νυκτερινές και τις λοιπές παραστάσεις και προσευχές. 

Στην βραδυνή αγρυπνία μερικοί υψώνουν τα χέρια τους σε προσευχή, άϋλοι και απηλλαγμένοι από κάθε φροντίδα. Άλλοι την επιτελούν με ψαλμωδία. Άλλοι επιμένουν ιδιαιτέρως στην ανάγνωσι. Άλλοι από αδυναμία πολεμούν ανδρείως τον ύπνο με το εργόχειρο. Και άλλοι απασχολούνται με την σκέψι του θανάτου, θέλοντας έτσι να αισθανθούν κατάνυξι. Εξ όλων αυτών οι πρώτοι και οι τελευταίοι κάνουν θεάρεστη αγρυπνία. Οι δεύτεροι μοναχική. Οι τρίτοι βαδίζουν σε κατώτερη οδό. Πάντως αναλόγως προς την προαίρεσι και την δύναμι του καθενός, δέχεται και αξιολογεί τα δώρα ο Θεός. 

2.Ο άγρυπνος οφθαλμός εξήγνισε τον νου, ενώ ο πολύς ύπνος επώρωσε την ψυχή. Ο άγρυπνος μοναχός είναι εχθρός της πορνείας, ενώ ο υπνώδης είναι σύζυγός της. 

3.Η αγρυπνία είναι θραύσις της σαρκικής πυρώσεως, λύτρωσις από τους μολυσμούς των ενυπνιασμών, δακρύβρεκτος οφθαλμός, απαλή καρδία, προφύλαξις από τους λογισμούς, χωνευτήριο των φαγητών, δαμαστήριο των παθών, κολαστήριο της γλώσσης, φυγαδευτήριο των αισχρών φαντασιών. 

4.Ο άγρυπνος μοναχός είναι αλιεύς των λογισμών, ικανός να τους αντιλαμβάνεται και να τους συλλαμβάνη με ευχέρεια μέσα στην νυκτερινή γαλήνη. Ο φιλόθεος μοναχός, όταν σημαίνη η σάλπιγγα της προσευχής, αναφωνεί: Εύγε! Εύγε! (πρβλ. Ιώβ λα΄ 29), ενώ ο ράθυμος οδύρεται: Αλλοίμονο! Αλλοίμονο! 

5.Η προετοιμασία της τραπέζης εδοκίμασε τους γαστριμάργους και η εργασία της προσευχής εδοκίμασε τους φιλοθέους. Ο πρώτος μόλις αντικρύση την τράπεζα σκιρτά, ενώ ο δεύτερος σκυθρωπάζει. 

6.Ο πολύς ύπνος είναι πρόξενος της λήθης, ενώ η αγρυπνία καθαρίζει την μνήμη. 

7.Ο πλούτος των γεωργών συναθροίζεται στο αλώνι και στο πατητήρι, ενώ ο πλούτος και η γνώσις των μοναχών, στις εσπερινές και νυκτερινές προσευχές και στην νοερά εργασία. 

8.Ο πολύς ύπνος είναι σύζυγος άδικος, πού αφαρπάζει το ήμισυ ή και περισσότερο ακόμη από την ζωή του ραθύμου. 

9.Ο αδόκιμος μοναχός είναι άγρυπνος στις συζητήσεις. Όταν όμως ήλθε η ώρα της προσευχής, εβάρυναν τα μάτια του. Ο αποχαυνωμένος μοναχός είναι ικανός για πολυλογίες. Όταν όμως αρχίση η ανάγνωσις, δεν μπορεί ούτε να κοιτάξη από την νύστα. 

Όταν θα ηχήση η εσχάτη σάλπιγγα, θα συμβή η ανάστασις των νεκρών. Κατά παρόμοιο τρόπο μολίς αρχίση η αργολογία, θα συμβή η ανάνηψις των κοιμωμένων. Είναι ύπουλος φίλος ο τύραννος πού λέγεται ύπνος. Πολλές φορές, όταν είμαστε χορτασμένοι από φαγητά υποχωρεί, ενώ όταν πεινούμε και διψούμε μας πολεμεί δυνατά. Στην προσευχή προτρέπει να κρατούμε εργόχειρο, διότι με άλλον τρόπο δεν μπορή να χαλάση την προσευχή αυτών, οι οποίοι ασκούν αγρυπνία. 

Στους αρχαρίους αυτός είναι ο πρώτος πόλεμος πού αντιμετωπίζουν∙ με τον σκοπό να τους κάνη εξ αρχής ραθύμους ή να προετοιμάση τον δρόμο για τον δαίμονα της πορνείας. Έως ότου ελευθερωθούμε από αυτόν, ας μην αφίνουμε την κοινή ψαλμωδία με το πλήθος των αδελφών∙ διότι έτσι πολλές φορές αισθανόμεθα εντροπή και δεν νυστάζομε. 

10.Ο σκύλος είναι εχθρός των λαγών∙ ομοίως και ο δαίμων της κενοδοξίας είναι εχθρός του ύπνου. 

11.Ο έμπορος μετρά το κέρδος, όταν τελειώση η ημέρα, και ο αγωνιστής μοναχός, όταν τελειώση η ψαλμωδία. 

12.Περίμενε και πρόσεχε και θα ιδής μετά από την προσευχή στίφη δαιμόνων, οι οποίοι επειδή πολεμήθηκαν εκ μέρους μας προσπαθούν να μας τραυματίσουν με τις απρεπείς φαντασίες. Κάθησε και παρατήρει, και θα ιδής αυτούς που συνηθίζουν να αφαρπάζουν τους πρώτους καρπούς της ψυχής. 

13.Συμβαίνει μερικές φορές ενώ κοιμόμαστε, να μελετούμε τους στίχους των Ψαλμών. Τούτο συμβαίνει, διότι προηγήθηκε αυτή η μελέτη. Μερικές όμως φορές μας τα προκαλούν αυτά οι δαίμονες, για να μας δημιουργήσουν έπαρσι υπερηφανείας. Υπάρχει και τρίτη περίπτωσις πού δεν ήθελα να αναφέρω, αλλά κάποιος με εξηνάγκασε: Η ψυχή που μελετά ακατάπαυστα κάθε ημέρα τον λόγο του Κυρίου, συνηθίζει και στον ύπνο να προσκολλάται σ΄αυτά τα νοήματα. Το δεύτερο αυτό είναι κυρίως η ανταμοιβή του πρώτου, για να απομακρύνωνται από την ψυχή αμαρτίες και νυκτερινές φαντασίες! 

Δεκάτη ενάτη βαθμίδα! 

Όποιος την ανέβηκε, εδέχθηκε φως στην καρδιά του.