ΚΥΡΙΑΚῌ ΟΓΔΟῌἘκ τοῦ κατὰ Ματθαῖονιδ΄ 14 - 22
Κήρυγμα του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου την Κυριακή 27 Αυγούστου του 2000 - σε mp3 εδώ
Απ' ό,τι φαίνεται, αν μελετήσουμε καλά, επισταμένως και ενδελεχώς, την προαναγνωσθείσα περικοπή, τα οικονομικά προβλήματα του κόσμου με τίποτα δεν μπορεί να τα λύσουν οι οικονομολόγοι. Γιατί η περικοπή που διαβάσαμε, τόσο γνωστή, μα πραγματικά τόσο γνωστή, δίνει μέσα της, με έναν τρόπο κλιμακωτό, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για το λεγόμενο και μονίμως υπάρχον πρόβλημα της οικονομίας - μπορεί σε γενικότερα κρατικά μεγέθη, μπορεί και σε προσωπικά μεγέθη.
Να δούμε αυτά τα μέτρα, ας χρησιμοποιήσω τη λέξη που χρησιμοποιεί η σύγχρονη οικονομική και πολιτική ορολογία, τα οποία προτείνει η ευαγγελική περικοπή για τη λύση του παραμένοντος και, απ' ό,τι φαίνεται πάντοτε άλυτου, οικονομικού προβλήματος. Αλλά η περικοπή πρέπει να ιδωθεί με μια ευρύτητα. Ποια είναι η ευρύτητα της περικοπής;
Πριν να κάνει ο Χριστός αυτό το θαύμα, έτσι το βλέπουμε εμείς, για Εκείνον είναι πολύ φυσικό, πρώτα «εθεράπευσε τους όχλους». Έκανε μια κίνηση κατευναστική, θεραπευτική των όχλων και, απ' ό,τι ξέρετε, ο Χριστός θεράπευε διφυώς. Θεράπευε τις σωματικές αρρώστιες και ταυτόχρονα τις βασικές εσωτερικές ψυχικές αρρώστιες των ανθρώπων.
Που σημαίνει, αν το θαύμα γινόταν χωρίς αυτό, μπορεί οι άνθρωποι απλώς να έτρωγαν, να μην καταλάβαιναν τίποτα και να ήταν αγριεμένοι και να διαμαρτύρονταν και να μάλωναν ποιος θα πάρει τα περισσεύματα και πώς θα γίνει η μοιρασιά και ποιος θα πάρει τα περισσότερα και τα λιγότερα. Και αυτό δεν είναι το πρόβλημα του κόσμου; Άρα πρώτα χρειάζεται μια βαθιά άλλη θεραπεία που δεν ανήκει στον χώρο της οικονομικής ή οικονομετρικής προβληματικής.
Είναι μια άλλη θεραπευτική. Που αν το οικονομικό κοίταγμα και οι οικονομικές λύσεις και αναζητήσεις δεν στραφούν εκεί, το πρόβλημα θα παραμένει πάντα άλυτο. Αλλά σίγουρα δεν είναι μόνο αυτή η πρόταση του Ευαγγελικού Λόγου, αλλά είναι η πιο σπουδαία και πιο ουσιαστική. Η βαθιά θεραπεία του ανθρώπου, ο μέσα άνθρωπος. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το βασικότερο αξίωμα των οικονομικών επιστημών είναι ότι ο «άνθρωπος έχει ατελεύτητες ανάγκες». Γιατί να έχει ατελεύτητες ανάγκες; Έτσι τον έκανε ο Θεός; Φυσικά όχι. Να, χρειάζεται λοιπόν μια πολύ βαθιά θεραπευτική. Η ίδια θεραπευτική περνάει και στους μαθητές Του. Οι μαθητές, ζώντας μέσα στα πράγματα του κόσμου, είχαν αγωνία για το τι θα γίνει. Πώς θα φάει ο όχλος. Και κατευνάζει και αυτούς. Κάνει θεραπευτική πάνω τους. Δηλαδή θεραπεύει τους πάντες και ακόμη τους πολύ κοντινούς Του. Που ουσιαστικά θα έπρεπε να ξέρουν να μην έχουν αγωνία για τα πράγματα, από τη στιγμή που ζουν κοντά στον Χριστό.
Αλλά τα μέτρα έχουν και άλλη προβληματική και άλλη δυναμική. Ο Χριστός για να κάνει το θαύμα παίρνει πολύ λίγα πράγματα. Ελάχιστα πράγματα. Αξιοποιεί τα πολύ λίγα. Αυτό είναι σπουδαίο μήνυμα. Μέσα σε μια εποχή καταναλωτική, η αξιοποίηση των πολύ λίγων πραγμάτων, των πολύ μικρών πραγμάτων, που μικρά φαίνονται μεν, έχουν [δε] δυνατότητες αξιοποιήσεως δοξολογικά πάρα πολύ μεγάλες.
Και μπορεί οι άνθρωποι και οι κοινωνίες και οι οικογένειες, αν περάσουν από την πρώτη θεραπευτική της κατευνάσεως των παθών και της βαθιάς εν Χριστώ ηρεμίας, να μπορούν να κοιτάξουν τα πολύ απλά και μικρά πράγματα που έχει το περιβάλλον τους και ο τόπος τους και να μάθουν να ζουν με αυτά τα λίγα και τα μικρά. Ασκητικώς μεν, αλλά να ζουν. Αυτό δεν είναι λύση του προβλήματος;
Σε αυτό μπορεί να δώσει απάντηση η σύγχρονη καταναλωτική προβληματική; Σίγουρα όχι. Και φυσικά ο Χριστός συνεχίζει αυτή την αξιοποίηση των μικρών πραγμάτων μέσα απ' τα οικονομικά μέτρα και στρέφει, πριν την τροφή, στο δοξολογικό στοιχείο, πριν να μοιράσει την τροφή. Ευλογεί τον άρτο και τους ιχθύες. Και γίνεται μια δοξολογία που πια σφραγίζεται αυτή η βαθιά ηρεμία των ανθρώπων μέσα απ’ αυτή τη στροφή προς τον Θεό. Δεν είναι το θέμα έχουμε-δεν έχουμε, τρώμε-δεν τρώμε. Είναι αυτά τα λίγα που έχουμε -μπορεί και για τα λίγα να μαλώναμε, πολλοί πόλεμοι έγιναν για τα λίγα, τα οικονομικά συστήματα καταρρέουν για τα λίγα, το ποιος τα μοιράζει τα λίγα- τα στρέφεις στο Θεό.
Και συνεχίζεται η προοπτική του Χριστού μας. Στη συνεργία της κατανομής αυτού του πλούτου -ας το πούμε έτσι οικονομικά- βάζει να μετέχουν οι μαθητές Του. Βάζει όλο το κοινωνικό σύστημα να γίνει αλληλοδιακονικό. Θεράπευσε και τους μαθητές και τους όχλους, και ο ένας διακονεί τον άλλον. Αυτό ξεπερνάει τα οικονομικά μέτρα. Δεν είναι ποιος δίνει παροχές και ποιος παίρνει παροχές. Είναι ποιοι πλούσιοι ή πτωχοί, από τη μια μεριά στην άλλη, να μπορούν να διακονούν και ανοίγει έναν χώρο πολύ βαθιά θεραπευτικό της διακονίας. Ότι ακόμη και όταν τρέφεσαι από κάποιον, αν είσαι φτωχός, την ίδια ώρα αν θέλεις να θεραπευτείς, πρέπει να διακονείς αυτόν στον οποίο τρέφεσαι. Όχι ανταλλακτικά. Γιατί αυτό λειτουργεί την κοινωνία.
Και δεν σταματούν εκεί τα μέτρα. Τα πάει ο Χριστός παραπέρα. Μαζεύει και τα περισσεύματα. Υπάρχουν περισσεύματα που κανείς δεν μαλώνει για αυτά. Κανείς δεν λέει εγώ τι θα πάρω από εδώ. Ποιος θα πάρει τα περισσεύματα των οικονομικών μεγεθών; Κανείς. Όλοι έχουν κατευναστεί και μεταφέρουν, δεν ξέρω πού, τα περισσεύματα για έναν άλλο τρόπο λειτουργικό. Και εκεί δεν τελειώνει ακόμη το μέτρο του Χριστού. Απολύει πρώτα τους μαθητές. Τους λέει να πάνε απέναντι να περάσουν και μένει τελευταίος μέχρις ότου απολύσει τους όχλους. Εκείνος αρχίζει τα πράγματα και τα πάει μέχρι τέλος. Αυτή η ιστορία έχει μέχρι τέλους τον Χριστό να θεραπεύει τους ανθρώπους, το σύστημα, τα πράγματα, τα ψίχουλα, τα περισσεύματα, όλα. Και αυτή είναι η απάντηση. Και είναι η απάντηση στο λεγόμενο οικονομικό πρόβλημα.
Αν το δούμε με μια πραγματική ευρύτητα νου και δεν σταθούμε στο έχω δεν έχω, περισσεύουν δεν περισσεύουν, άρα χρειάζεται πριν από αυτήν την ανάλυση του περισσεύουν δεν περισσεύουν∙ χρειάζεται αυτή η πολύ βαθιά ανάπαυση, αυτή η πολύ βαθιά θεραπευτική, αυτή η πολύ βαθιά αλληλοδιακονία, αυτή την πολύ βαθιά μέχρι τέλους διακονία. Και τότε δεν υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, απλώς υπάρχει οικονομία. Όπου τα πράγματα όλα οικονομούνται μέσα στην αγάπη, τη χάρη του Θεού και μέσα από αυτή τη δοξολογική και πραγματικά λειτουργική ενατένιση όλων των πραγμάτων.
Και τότε τα λίγα δεν είναι λίγα και τα πολλά δεν είναι πολλά και όλα αποκτούν μια ισορροπία. Και τότε καταργούνται οι ανισότητες. Αν τα λίγα δεν είναι λίγα και τα πολλά δεν είναι πολλά, κανείς δεν βλέπει τα λίγα λίγα, κανείς δεν βλέπει τα πολλά πολλά. Καταργείται η ανισορροπία των οικονομικών συστημάτων. Και θα πει κάποιος όλα αυτά είναι ιδεολογία. Εάν το Ευαγγέλιο είναι «ιδεολογία», πείτε το «ιδεολογία». Για τα οικονομικά συστήματα τα αποτυχημένα από άκρου εις άκρον, από παλιά μέχρι σήμερα, ή καπιταλισμός λέγεται ή κομμουνισμός λέγεται ή σοσιαλισμός λέγεται, είναι η πιο σκληρή απάντηση η σημερινή του Ευαγγελίου. Και ας το πουν ιδεολογία, ας βρουν άλλο σύστημα. Δεν το βρήκανε. Αφού δεν το βρήκανε και αφού κάθε μέρα οι άνθρωποι πεινούν και διψούν και πονούν και οι πόλεμοι γίνονται για αυτές τις αποτυχίες και τα χάσματα των οικονομιών, ας κοιτάξουν κάπου αλλού. Και αν είναι ιδεολογία να αποτύχουν και εκεί τουλάχιστον. Τόσο πολύ απέτυχαν, ας αποτύχουν και σε αυτό. Αλλά δεν πρόκειται να αποτύχουν αν το λειτουργήσουν μέσα από τα μέτρα τα οποία βλέπει το Ευαγγέλιο.
Και επειδή θα μου πείτε τώρα, τελειώνοντας, εμείς τι να κάνουμε τώρα; εμείς δεν έχουμε στα χέρια μας τα μεγάλα οικονομικά μεγέθη να προτείνουμε άλλες λύσεις, φυσικά ο λόγος θα είναι πολύ απλός και η απάντηση πολύ απλή. Στα πλαίσια της προσωπικής σας οικονομίας, των προσωπικών μεγεθών σας, λειτουργήστε τα ίδια τα πράγματα και θα αποβούν πραγματικά παραγωγικά, πέρα από το ό,τι σας παρέχει ή δεν σας παρέχει ένα γενικότερο οικονομικό σύστημα. Κάντε λοιπόν την ευαγγελική ρήση, την ευαγγελική πρόταση, τα ευαγγελικά μέτρα, ένα ζωντανό δεδομένο∙ μπας και αλλάξει κάτι έστω από τα μικρά, και όχι από την αναμονή και την προσδοκία των απαντήσεων που θα δώσουν τα μεγάλα συστήματα.
.jpg)
