π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος - Μπορείς να ταΐσεις 5.000 ανθρώπους; Ο Χριστός μπορεί! -

ΚΥΡΙΑΚῌ ΟΓΔΟῌ 

Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον

ιδ΄ 14 - 22 

 

Κήρυγμα του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

την Κυριακή 27 Αυγούστου του 2000 - σε mp3 εδώ 

Απ' ό,τι φαίνεται, αν μελετήσουμε καλά, επισταμένως και ενδελεχώς, την προαναγνωσθείσα περικοπή, τα οικονομικά προβλήματα του κόσμου με τίποτα δεν μπορεί να τα λύσουν οι οικονομολόγοι. Γιατί η περικοπή που διαβάσαμε, τόσο γνωστή, μα πραγματικά τόσο γνωστή, δίνει μέσα της, με έναν τρόπο κλιμακωτό, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για το λεγόμενο και μονίμως υπάρχον πρόβλημα της οικονομίας - μπορεί σε γενικότερα κρατικά μεγέθη, μπορεί και σε προσωπικά μεγέθη.

Να δούμε αυτά τα μέτρα, ας χρησιμοποιήσω τη λέξη που χρησιμοποιεί η σύγχρονη οικονομική και πολιτική ορολογία, τα οποία προτείνει η ευαγγελική περικοπή για τη λύση του παραμένοντος και, απ' ό,τι φαίνεται πάντοτε άλυτου, οικονομικού προβλήματος. Αλλά η περικοπή πρέπει να ιδωθεί με μια ευρύτητα. Ποια είναι η ευρύτητα της περικοπής;

Πριν να κάνει ο Χριστός αυτό το θαύμα, έτσι το βλέπουμε εμείς, για Εκείνον είναι πολύ φυσικό, πρώτα «εθεράπευσε τους όχλους». Έκανε μια κίνηση κατευναστική, θεραπευτική των όχλων και, απ' ό,τι ξέρετε, ο Χριστός θεράπευε διφυώς. Θεράπευε τις σωματικές αρρώστιες και ταυτόχρονα τις βασικές εσωτερικές ψυχικές αρρώστιες των ανθρώπων.

Που σημαίνει, αν το θαύμα γινόταν χωρίς αυτό, μπορεί οι άνθρωποι απλώς να έτρωγαν, να μην καταλάβαιναν τίποτα και να ήταν αγριεμένοι και να διαμαρτύρονταν και να μάλωναν ποιος θα πάρει τα περισσεύματα και πώς θα γίνει η μοιρασιά και ποιος θα πάρει τα περισσότερα και τα λιγότερα. Και αυτό δεν είναι το πρόβλημα του κόσμου; Άρα πρώτα χρειάζεται μια βαθιά άλλη θεραπεία που δεν ανήκει στον χώρο της οικονομικής ή οικονομετρικής προβληματικής.

Είναι μια άλλη θεραπευτική. Που αν το οικονομικό κοίταγμα και οι οικονομικές λύσεις και αναζητήσεις δεν στραφούν εκεί, το πρόβλημα θα παραμένει πάντα άλυτο. Αλλά σίγουρα δεν είναι μόνο αυτή η πρόταση του Ευαγγελικού Λόγου, αλλά είναι η πιο σπουδαία και πιο ουσιαστική. Η βαθιά θεραπεία του ανθρώπου, ο μέσα άνθρωπος. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το βασικότερο αξίωμα των οικονομικών επιστημών είναι ότι ο «άνθρωπος έχει ατελεύτητες ανάγκες». Γιατί να έχει ατελεύτητες ανάγκες; Έτσι τον έκανε ο Θεός; Φυσικά όχι. Να, χρειάζεται λοιπόν μια πολύ βαθιά θεραπευτική. Η ίδια θεραπευτική περνάει και στους μαθητές Του. Οι μαθητές, ζώντας μέσα στα πράγματα του κόσμου, είχαν αγωνία για το τι θα γίνει. Πώς θα φάει ο όχλος. Και κατευνάζει και αυτούς. Κάνει θεραπευτική πάνω τους. Δηλαδή θεραπεύει τους πάντες και ακόμη τους πολύ κοντινούς Του. Που ουσιαστικά θα έπρεπε να ξέρουν να μην έχουν αγωνία για τα πράγματα, από τη στιγμή που ζουν κοντά στον Χριστό.

Αλλά τα μέτρα έχουν και άλλη προβληματική και άλλη δυναμική. Ο Χριστός για να κάνει το θαύμα παίρνει πολύ λίγα πράγματα. Ελάχιστα πράγματα. Αξιοποιεί τα πολύ λίγα. Αυτό είναι σπουδαίο μήνυμα. Μέσα σε μια εποχή καταναλωτική, η αξιοποίηση των πολύ λίγων πραγμάτων, των πολύ μικρών πραγμάτων, που μικρά φαίνονται μεν, έχουν [δε] δυνατότητες αξιοποιήσεως δοξολογικά πάρα πολύ μεγάλες.

Και μπορεί οι άνθρωποι και οι κοινωνίες και οι οικογένειες, αν περάσουν από την πρώτη θεραπευτική της κατευνάσεως των παθών και της βαθιάς εν Χριστώ ηρεμίας, να μπορούν να κοιτάξουν τα πολύ απλά και μικρά πράγματα που έχει το περιβάλλον τους και ο τόπος τους και να μάθουν να ζουν με αυτά τα λίγα και τα μικρά. Ασκητικώς μεν, αλλά να ζουν. Αυτό δεν είναι λύση του προβλήματος;

Σε αυτό μπορεί να δώσει απάντηση η σύγχρονη καταναλωτική προβληματική; Σίγουρα όχι. Και φυσικά ο Χριστός συνεχίζει αυτή την αξιοποίηση των μικρών πραγμάτων μέσα απ' τα οικονομικά μέτρα και στρέφει, πριν την τροφή, στο δοξολογικό στοιχείο, πριν να μοιράσει την τροφή. Ευλογεί τον άρτο και τους ιχθύες. Και γίνεται μια δοξολογία που πια σφραγίζεται αυτή η βαθιά ηρεμία των ανθρώπων μέσα απ’ αυτή τη στροφή προς τον Θεό. Δεν είναι το θέμα έχουμε - δεν έχουμε, τρώμε - δεν τρώμε. Είναι αυτά τα λίγα που έχουμε -μπορεί και για τα λίγα να μαλώναμε, πολλοί πόλεμοι έγιναν για τα λίγα, τα οικονομικά συστήματα καταρρέουν για τα λίγα, το ποιος τα μοιράζει τα λίγα - τα στρέφεις στο Θεό.

Και συνεχίζεται η προοπτική του Χριστού μας. Στη συνεργία της κατανομής αυτού του πλούτου - ας το πούμε έτσι οικονομικά - βάζει να μετέχουν οι μαθητές Του. Βάζει όλο το κοινωνικό σύστημα να γίνει αλληλοδιακονικό. Θεράπευσε και τους μαθητές και τους όχλους, και ο ένας διακονεί τον άλλον. Αυτό ξεπερνάει τα οικονομικά μέτρα. Δεν είναι ποιος δίνει παροχές και ποιος παίρνει παροχές. Είναι ποιοι πλούσιοι ή πτωχοί, από τη μια μεριά στην άλλη, να μπορούν να διακονούν και ανοίγει έναν χώρο πολύ βαθιά θεραπευτικό της διακονίας. Ότι ακόμη και όταν τρέφεσαι από κάποιον, αν είσαι φτωχός, την ίδια ώρα αν θέλεις να θεραπευτείς, πρέπει να διακονείς αυτόν στον οποίο τρέφεσαι. Όχι ανταλλακτικά. Γιατί αυτό λειτουργεί την κοινωνία.

Και δεν σταματούν εκεί τα μέτρα. Τα πάει ο Χριστός παραπέρα. Μαζεύει και τα περισσεύματα. Υπάρχουν περισσεύματα που κανείς δεν μαλώνει για αυτά. Κανείς δεν λέει εγώ τι θα πάρω από εδώ. Ποιος θα πάρει τα περισσεύματα των οικονομικών μεγεθών; Κανείς. Όλοι έχουν κατευναστεί και μεταφέρουν, δεν ξέρω πού, τα περισσεύματα για έναν άλλο τρόπο λειτουργικό. Και εκεί δεν τελειώνει ακόμη το μέτρο του Χριστού. Απολύει πρώτα τους μαθητές. Τους λέει να πάνε απέναντι να περάσουν και μένει τελευταίος μέχρις ότου απολύσει τους όχλους. Εκείνος αρχίζει τα πράγματα και τα πάει μέχρι τέλος. Αυτή η ιστορία έχει μέχρι τέλους τον Χριστό να θεραπεύει τους ανθρώπους, το σύστημα, τα πράγματα, τα ψίχουλα, τα περισσεύματα, όλα. Και αυτή είναι η απάντηση. Και είναι η απάντηση στο λεγόμενο οικονομικό πρόβλημα. 

Αν το δούμε με μια πραγματική ευρύτητα νου και δεν σταθούμε στο έχω δεν έχω, περισσεύουν δεν περισσεύουν, άρα χρειάζεται πριν από αυτήν την ανάλυση του περισσεύουν δεν περισσεύουν∙ χρειάζεται αυτή η πολύ βαθιά ανάπαυση, αυτή η πολύ βαθιά θεραπευτική, αυτή η πολύ βαθιά αλληλοδιακονία, αυτή την πολύ βαθιά μέχρι τέλους διακονία. Και τότε δεν υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, απλώς υπάρχει οικονομία. Όπου τα πράγματα όλα οικονομούνται μέσα στην αγάπη, τη χάρη του Θεού και μέσα από αυτή τη δοξολογική και πραγματικά λειτουργική ενατένιση όλων των πραγμάτων. 

Και τότε τα λίγα δεν είναι λίγα και τα πολλά δεν είναι πολλά και όλα αποκτούν μια ισορροπία. Και τότε καταργούνται οι ανισότητες. Αν τα λίγα δεν είναι λίγα και τα πολλά δεν είναι πολλά, κανείς δεν βλέπει τα λίγα λίγα, κανείς δεν βλέπει τα πολλά πολλά. Καταργείται η ανισορροπία των οικονομικών συστημάτων. Και θα πει κάποιος όλα αυτά είναι ιδεολογία. Εάν το Ευαγγέλιο είναι «ιδεολογία», πείτε το «ιδεολογία». Για τα οικονομικά συστήματα τα αποτυχημένα από άκρου εις άκρον, από παλιά μέχρι σήμερα, ή καπιταλισμός λέγεται ή κομμουνισμός λέγεται ή σοσιαλισμός λέγεται, είναι η πιο σκληρή απάντηση η σημερινή του Ευαγγελίου. Και ας το πουν ιδεολογία, ας βρουν άλλο σύστημα. Δεν το βρήκανε. Αφού δεν το βρήκανε και αφού κάθε μέρα οι άνθρωποι πεινούν και διψούν και πονούν και οι πόλεμοι γίνονται για αυτές τις αποτυχίες και τα χάσματα των οικονομιών, ας κοιτάξουν κάπου αλλού. Και αν είναι ιδεολογία να αποτύχουν και εκεί τουλάχιστον. Τόσο πολύ απέτυχαν, ας αποτύχουν και σε αυτό. Αλλά δεν πρόκειται να αποτύχουν αν το λειτουργήσουν μέσα από τα μέτρα τα οποία βλέπει το Ευαγγέλιο.

Και επειδή θα μου πείτε τώρα, τελειώνοντας, εμείς τι να κάνουμε τώρα; εμείς δεν έχουμε στα χέρια μας τα μεγάλα οικονομικά μεγέθη να προτείνουμε άλλες λύσεις, φυσικά ο λόγος θα είναι πολύ απλός και η απάντηση πολύ απλή. Στα πλαίσια της προσωπικής σας οικονομίας, των προσωπικών μεγεθών σας, λειτουργήστε τα ίδια τα πράγματα και θα αποβούν πραγματικά παραγωγικά, πέρα από το ό,τι σας παρέχει ή δεν σας παρέχει ένα γενικότερο οικονομικό σύστημα. Κάντε λοιπόν την ευαγγελική ρήση, την ευαγγελική πρόταση, τα ευαγγελικά μέτρα, ένα ζωντανό δεδομένο∙ μπας και αλλάξει κάτι έστω από τα μικρά, και όχι από την αναμονή και την προσδοκία των απαντήσεων που θα δώσουν τα μεγάλα συστήματα.

 

Τόν δέ νοῦν τρέφει ξένως! Τά λίγα... καί ποιοί καί τό πῶς θά τά πάρουν! - π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

Κυριακή Η΄ Ματθαίου  

Πηγή: floga.gr 

Τόν δέ νοῦν τρέφει ξένως! 

Τά λίγα... καί ποιοί καί τό πῶς θά τά πάρουν! 

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 14ο, στίχοι 14 ἔως 22 , στά πλαίσια τῆς ἐρμηνείας τοῦ κηρύγματος τῆς Κυριακῆς, πού ἔγινε τήν Κυριακή στίς 18-08-2013. 

σε mp3 - εδώ 

Ἡ περικοπή τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν πέντε ἄρτων καί τῶν δύο ἰχθύων. Τόσο λιτή περικοπή, ἀλλά τόσο, τολμῶ νά πῶ, συγκλονιστικά καθοριστική γιά τά δεδομένα τά ὁποῖα κατατρέχουν πάντοτε τόν κόσμο, ἀλλά καί τήν παγκόσμιο σημερινή οἰκονομία. Τά λίγα, καί ποιοί θά τά πάρουν. Αὐτά πού λείπουν καί αὐτοί πού δέν ἔχουν πῶς θά ζήσουν. Τό κείμενο εἶναι καθοριστικό καί πρέπει νά τό ἀκολουθήσουμε στήν πορεία του.

Στό ξεκίνημα τοῦ κειμένου, οἱ Ἀπόστολοι, θαρρεῖς καί φέρονται ὡς σωστοί δημοσιογράφοι ἤ κοινωνιολόγοι ἤ οἰκονομολόγοι κάνουν τρεῖς σωστούς προσδιορισμούς. Βλέπετε αὐτές οἱ εἰδικότητες, εἶπα δημοσιογράφοι, κοινωνιολόγοι, οἰκονομολόγοι κάνουν [οι Ἀπόστολοι] σωστούς προσδιορισμούς.

Τί εἶναι αὐτοί οἱ τρεῖς προσδιορισμοί πού κάνουν οἱ Ἀπόστολοι καί τούς λένε στόν Χριστό; Λένε πρῶτα-πρῶτα, «ὁ τόπος ἔρημός ἐστιν». Ὁ τόπος εἶναι ἔρημος, δέν παράγει τίποτε, δέν μποροῦμε νά ζήσουμε ἀπό ἐδῶ. Αὐτό εἶναι μιά πραγματικότητα. Δέν εἶπαν ψέματα. Εἶναι μιά πραγματική ὁριζόντια διαπίστωση. Ὁ τόπος ὁ ἔρημος.

Ἡ δεύτερη διαπίστωση, λέει, «ἡ ὥρα παρῆλθε». Τρέχει ὁ χρόνος, τί θά γίνει; Ἐδῶ βιαζόμαστε. Ἐδῶ ὑπάρχουν πεινασμένοι. Σωστή δεύτερη διαπίστωση. Ἀλλά καί πάλι σέ ὁριζόντιο ἐπίπεδο.

Καί ἡ τρίτη διαπίστωση πού εἶναι καί πρόταση ταυτόχρονα πρός τόν Χριστό πῶς νά λύσει τό πρόβλημα, «ἀπόλυσον τούς ὄχλους, νά πᾶνε στίς ἀγορές γιά νά ἀγοράσουν». Καί σωστή διαπίστωση, πρέπει νά ὑπάρχει ἀγορά νά ψωνίσουν καί νά κινηθοῦν. Καί τούς βάζουν στή διαδικασία τῶν ἀγορῶν. Καί τά τρία πολύ σωστά. Κι ὅμως εἶναι λάθος καί τά τρία. Γιατί εἶναι λάθος οἱ σωστές κοινωνιολογικές, οἰκονομικές, ἀνθρωπολογικές διαπιστώσεις τῶν Ἀποστόλων;

Νά ἐρωτήσουμε τούς Πατέρες [γιά] κάποια σημεῖα. Τήν ἀγωνία τήν ἔχουν οἱ Ἀπόστολοι. Οἱ παρόντες, ὁ ὄχλος, πού δέν εἶναι πιά ὄχλος, εἶναι μέν πέντε χιλιάδες ἄνθρωποι, ὅπως λένε οἱ Πατέρες δεκαπέντε χιλιάδες μετά γυναικῶν καί παιδίων, ἀλλά δέν εἶναι ὄχλος αὐτός. Γιατί δέν εἶναι ὄχλος; [Γιατί] ἔχει μιά προσωπικότητα. Ποιά εἶναι ἡ προσωπικότητά του; Τό ὅτι τά ἐρωτήματα τῶν Ἀποστόλων δέν τά ἔχουν αὐτοί. Αὐτοί δέν ρωτᾶνε οὔτε πέρασε ἡ ὥρα, οὔτε τί θά γίνει, οὔτε τί θά φᾶμε, οὔτε τί θά πιοῦμε, οὔτε πῶς θά ἀντιμετωπίσουμε αὐτή τή δυσκολία. Αὐτοί πιά δέν εἶναι ὄχλος. Καί γιατί δέν εἶναι ὄχλος; Γιατί πιστεύουν τόν Χριστό. Καί εἶναι δεκαπέντε χιλιάδες ἄνθρωποι.

Ξέρετε οἱ ὄχλοι δέν χαρακτηρίζονται ἀπό τούς ἀριθμούς. Χαρακτηρίζονται ἀπό τήν προσωπικότητα πού ἔχεις μπροστά στόν Θεό. Καί αὐτοί οἱ δεκαπέντε χιλιάδες, ὅπως περιγράφει τό κείμενο δέν ἔχουν κἄν τήν ἀγωνία τῶν Ἀποστόλων. Τά ἐρωτήματα τῶν Ἀποστόλων, τά καθημερινά πού ἀνατρέχουν μπροστά μας, εἶναι περιττά γι᾽ αὐτούς. Γιατί αὐτοί πρῶτα στρέφονται μπροστά στόν Χριστό. Καί αὐτή εἶναι ἡ πρώτη συμβολή τους, προσέξτε, γιά νά γίνει τό θαῦμα.

Τό κάθε θαῦμα θέλει συνεργία τοῦ Θεοῦ πάντοτε, εἶναι τοῦ Θεοῦ τό θαῦμα, ἀλλά καί συνεργία τῶν ἀνθρώπων. Ὅπως ἀκοῦμε τό κείμενο νομίζουμε πού εἶναι μόνο ὁ Θεός πού παρεμβαίνει κάθετα. Ὄχι! Παρεμβαίνει κάθετα, ἀλλά ὑπάρχει συνεργία τοῦ λαοῦ. Καί ἡ πρώτη συνεργία εἶναι αὐτή: Τό ὅτι ὁ λαός δέν ἔχει ἀγωνία, τό ὅτι ἐμπιστεύεται τόν Χριστό. Καί ἀνοίγει πιά τό δρόμο στόν Χριστό νά κάνει τό θαῦμα. Ὅπως θά τό κάνει.

Δέν μπορῶ νά τό περιγράψω τό θαῦμα. Δέν μπορῶ νά μπῶ στή διαδικασία τῆς κλάσεως τῶν ἄρτων, ἀλλά ὁπωσδήποτε ὑπάρχει τό στοιχεῖο τῆς συνεργίας. Ὅτι ὁ λαός ἔχει μιά βαθιά ἐμπιστοσύνη καί δέν ἀκούει τίς ἀληθινές ἀλλά τρελές καί ἀήθεις προτάσεις τῶν δημοσιογράφων, τῶν οἰκονομολόγων, τῶν κοινωνιολόγων καί τήν ἀγωνία αὐτῶν τῶν πραγμάτων. Ὁ λαός ἔχει ἄλλο κοίταγμα. Κι αὐτός ἔγινε λαός [τοῦ Θεοῦ]. Ἀπέκτησε προσωπικότητα· ὅτι πιά ἑτοιμάζει τή δυνατότητα νά γίνει αὐτό πού ἐμεῖς τό λέμε θαῦμα καί δέν εἶναι θαῦμα.

Γιατί τά πάντα εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός τά ξέρει τά προβλήματα τά ἀνθρώπινα, ἀλλά περιμένει τή συνεργία μας. Αὐτό τό ξεχάσαμε. Συγκλονιστικά τό ξεχάσαμε. Καί προσέξτε. Ἡ πρώτη συνεργία εἶναι τό ὅτι δέν φοβοῦνται τίποτα ἀπ᾽ ὅλα αὐτά πού λένε οἱ Ἀπόστολοι. Κι ἡ δεύτερη συνεργία εἶναι πού κάτι βάζουνε. Βάζουνε πέντε ψωμιά καί δύο ψάρια. Αὐτά τά λίγα πού ἔχουν. Καταθέτεις αὐτά τά λίγα πού ἔχεις. Κι ὁ Θεός τά κάνει ὅπως πρέπει νά τά κάνει, ὅσα πρέπει νά τά κάνει κι ὅπου πρέπει νά τά δώσει. Καί δέ χρειάζεται νά μαλώνουμε γιά τό ποιός θά πάρει τά χωράφια, ποιός θά πάρει τό Αἰγαῖο. Εἶναι μιά ἄλλη στάση ζωῆς. Καί αὐτή ἡ στάση ζωῆς ἔχει μιά συνεργία. Καί μπροστά σέ αὐτή τή συνεργία ἀλλοιώνει βαθύτατα τόν ἄνθρωπο, τόν κάνει πνευματικότατο.

Θυμηθεῖτε, τί εἶναι ἐκεῖνο πού ἔκανε τούς τρεῖς παῖδες στή σκλαβιά τῆς Περσίας, νά μήν τρῶνε. Νά νηστεύουν καί νά εἶναι πιό ἀειθαλεῖς ἀπό αὐτούς πού τρώγανε. Λειτουργοῦσαν ἄλλοι νόμοι δηλαδή. Τί εἶναι αὐτό πού λέει ὁ Χριστός ὅταν λέει, Τοῦ δίναν φαγητό οἱ μαθητές Του καί λέει ἐγώ δέν χρειάζομαι, ἔχω φάει φαγητό. Ἀφοῦ ἦταν ἄνθρωπος, εἶχε ἀνθρώπινη φύση, δέν θά ᾽τρωγε; Προοδεύει καί ἀνοίγει μία ἄλλη δυνατότητα τοῦ ἀνθρώπου, πού ζεῖ μέ ἄλλα δεδομένα. Ὅπου οἱ βιωματικές του ἀνάγκες μεταφράζονται σέ ἄλλα πνευματικά μεγέθη. Δέν καταργοῦνται μέν, ἀλλά εἶναι ἔτσι ποσοτικές καί ποιοτικές ἐκφράσεις πού δέν μπορῶ νά μπῶ στό θαῦμα καί νά τίς πῶ. Ἀλλά ἔτσι γίνεται τό πράγμα.

Καί προσέξτε. Μετά ἀπό λίγο θά μεταλάβετε. Τί λέει ἡ ἀκολουθία τῆς Εὐχαριστίας; Πρῶτα - πρῶτα λέει, νά μοῦ καθαρίσεις τό σῶμα καί τήν ψυχή. Λέει, τό σῶμα αὐτό θεοῖ με τό σῶμα, αὐτό πού τρώω, τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ θεοῖ με τό σῶμα. Ὄχι μόνο τήν ψυχή. «Τόν δέ νοῦν τρέφει ξένως», λέει. Κι ὄχι μόνο μέ τρέφει, μέ τρέφει ξένως, μέ ἕνα παράξενο τρόπο. Ἐδῶ εἶναι τό μυστικό!

Ἐγώ δέν μπορῶ νά μπῶ στό μυστήριο τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ὑπάρχει μυστικό. Ἡ ἄλλη στάση τοῦ λαοῦ. Πού δέν ἀκούει φωνές ἀγωνίας. Καί στρέφεται πρός τόν Θεό. Καί ὁ Θεός ἀλλιῶς μᾶς δίνει μιά χαρίτωση. Προσέξτε. Στρεφόμαστε στόν Θεό κι Ἐκεῖνος μᾶς χαριτώνει. Δέν μᾶς βιάζει. Τό μυστήριο αὐτό δέν ἐξηγεῖται, ἀλλά ἐξηγεῖται. Εἶναι μία ἄλλη στάση. Καί τότε ὅλα πολλαπλασιάζονται. Καί τότε ὅλοι μποροῦμε νά ζήσουμε. Κι ἄν ἔχουμε ἀγάπη καί κατανόηση καί ταπείνωση, ἀπό τά λίγα πού ἔχουμε, ὅλοι μποροῦμε νά ζήσουμε. Καί ὅλοι μποροῦμε νά ἀντιμετωπίσουμε τίς κρίσεις. Καί αὐτή εἶναι ἡ λύση ὁποιασδήποτε κρίσεως. Καί ἡ Ἐκκλησία πάντοτε πού βρέθηκε μπροστά σέ καθημερινά σκληρά κοινωνικά προβλήματα, καί δέν ἔκλεισε τά μάτια Της, πάντα ἔτσι τά ἀντιμετώπισε. Πάντα τά ἀντιμετώπισε. Εἶχε τρόπο νά τά ἀντιμετωπίσει ἄν ὑπῆρχε στό λαό ἡ ἑνότητα, ἡ ἀγάπη, ἡ διάθεση προσφορᾶς καί ἡ βαθιά προσήλωση καί στάση πρός τόν Θεό, χωρίς νά ἀκούσουν τίς φωνές τῶν ἐρινύων. Πού δημιουργοῦν κάθε μέρα ταραχή. Ἐδῶ εἶναι ἡ μεγάλη ἔλλειψη. Καί χάνουμε μέσα ἀπό αὐτά τήν πίστη μας στόν Θεό. Καί δέν συνεργοῦμε στό θαῦμα.

Καί μετά θά καταθέσουμε τά πέντε ψωμιά καί τά δύο ψάρια πού ἔχουμε γιά ὁποιονδήποτε πεινασμένο. Καί θά μοῦ πεῖτε, πόσοι θά φᾶνε; Ὅλοι θά φᾶνε. ᾽Αρκεῖ νά μποῦμε σέ ἄλλες πνευματικές προϋποθέσεις. Τό πρόβλημα δέν μποροῦν νά τό λύσουν ὁποιοιδήποτε φιλανθρωπικοί ὀργανισμοί. Δέν μποροῦν νά τό λύσουν τά κράτη. Δέν μποροῦν νά τό λύσουν τά ὑπουργεῖα.

Τό πρόβλημα εἶναι πνευματικό, πού περνάει μέσα ἀπό ὑλικά πράγματα. Κι αὐτό τό πρόβλημα, τό καθημερινό οἰκονομικό πρόβλημα, πού σήμερα τό λέμε κρίση οἰκονομική, ἔτσι μπορεῖ νά ξεπεραστεῖ. Ἀδύνατοι οἱ φορεῖς σήμερα νά δώσουν τέτοιες λύσεις πνευματικές. Ἀπεμπολοῦν τίς προτάσεις τῆς Ἐκκλησίας. Τίς θεωροῦν γελοῖες. Κι ὅμως εἶναι «ΟΙ» ἀπαντήσεις. Ἀλλά αὐτό πῶς θά βιωθεῖ; Ἄν τό ζήσουμε. Καί οἱ μικρές ἤ μεγάλες κοινότητες οἱ Ὀρθόδοξες αὐτό μποροῦν νά τό πετύχουν γιατί εἶναι κοινότητες ἀγαπητικές πρός τόν Θεό καί στρεφόμενες πρός τόν Θεό. Κι ἄν ἔχουν ἑνότητα, ἔχουμε τή λύση τοῦ προβλήματος.

Ὁ πολλαπλασιασμός τῶν πέντε ἄρτων. Ποιός θά μοιράσει τά χωράφια τοῦ παπποῦ μου; Ποιός θά μοιράσει τό Αἰγαῖο; Ποιός θά πάρει τά πετρέλαια τῆς Μεσογείου; Ποιός θά πάρει τό οὐράνιο τοῦ Κονγκό; Κανείς! Αὐτός πού ἔχει αὐτές τίς προϋποθέσεις. Μετά πάντα θά ὑπάρχουν προβλήματα. Δημιουργοῦν πολέμους καί ταραχές, καί θά στεκόμαστε πάντα μπροστά στό πρόβλημα. Καί μετά θά κλαῖμε πάνω στά πτώματα καί στά θύματα τῆς ὁποιασδήποτε διαμάχης.

Πολλαπλασιασμός τῶν πέντε ἄρτων. Χρειάζεται ἑνότητα, ἀγάπη, καί βαθιά προσήλωση πρός τόν Χριστό. Λέει, «θεοῖ με τό σῶμα, τόν δέ νοῦν τρέφει ξένως». Νά μποῦμε σέ αὐτό τό «ξένως». Εἶναι μιά ἄλλη παρατήρηση. Ἄν δέν καταλάβατε τίποτα ἀπό ὅ,τι εἶπα, δέν πειράζει. Εἶναι ἀρκετά δύσκολα. Ἀλλά σᾶς προκαλῶ τουλάχιστον νά μπεῖτε σέ αὐτό, ἄν μετά ἀπό λίγο μάλιστα θά μεταλάβετε. Τόν δέ νοῦν τρέφει ξένως. Γίνεται μιά ἄλλη βαθιά ἀλλοίωση, ἡ ὁποία ἀνοίγει τίς δυνατότητες αὐτές. Παρακαλῶ, μόνον αὐτό νά μείνει, ἄν μετά ἀπό λίγο μεταλάβετε. Ὅσοι δέν μεταλάβουν, καί αὐτοί νά τό καταλάβουν. Τόν δέ νοῦν, τρέφει ξένως. Ἄν δέν μπεῖτε σέ αὐτό τό «ξένο», πάντα θά ἔχουμε, θά εἴμαστε γεμάτοι προβλήματα καί κρίσεις!