Από τις Επιστολές του Γέροντα του Βαλαάμ

Από τις Επιστολές του Γέροντα του Βαλαάμ

Μεγαλόσχημος Ιωάννης (Αλεξέεφ)

Η πνευματική ζωή είναι όπως και η σωματική ανάπτυξη: Ένα άτομο δεν παρατηρεί τις αλλαγές στον ίδιο του τον εαυτό. Ωστόσο, το σημάδι της πνευματικότητας είναι [...] όταν ένα άτομο βλέπει τις αμαρτίες του, όπως βλέπει την άμμο της θάλασσας. Αυτό σημαίνει ψυχική υγεία. 

Εάν θέσεις εαυτόν υπό «αυστηρή παρακολούθηση», τότε θα δεις πραγματικά τον εαυτό σου ως χειρότερον όλων και τότε αυτός που σε επαινεί δεν θα μπορέσει να σε βλάψει, επειδή οι άνθρωποι κοιτάζουν μόνο την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου, αλλά δεν τον γνωρίζουν εσωτερικά. 

Πρέπει ν’ αγωνιζόμαστε για αρετή, όσο οι δυνάμεις μας το επιτρέπουν, το να κρατηθούμε όμως στην αρετή δεν είναι στο χέρι μας, αλλά επαφίεται στον Κύριο και ο Κύριος δεν μας φυλάσσει για τις προσπάθειές μας, αλλά για την ταπεινότητά μας. 

Δεν υπάρχει τέτοια Εντολή, όπως: Ν’ απαιτούμε την αγάπη των άλλων και καλή και αγαθή ζωή από τους άλλους. Ας φροντίσουν τους άλλους εκείνοι που η Πρόνοια του Θεού έχει προορίσει γι΄αυτό. 

Να ικανοποιήσεις τις αμαρτίες σου, δεν θα το καταφέρεις ποτέ. Όσο πιο πολλή τροφή τους δίνεις, άλλη τόση θα θελήσουν. 

Δύο τα οφέλη από τις θλίψεις: Το πρώτο - ο ζήλος για τον Θεό και η ευγνωμοσύνη με όλη την καρδιά μας, το δεύτερο - η εξάλειψη των μάταιων φροντίδων και ανησυχιών. 

Χωρίς προσευχή η ζωή θα είναι γεμάτη προβλήματα και από την προσευχή, όταν θ’ αποκτήσεις τη συνήθεια, η καρδιά σου θα χαρεί και θα ειρηνεύσει - μια κατάσταση ευτυχίας. 

Πρέπει να έχουμε δουλειά να κάνουμε και η επιτυχία εξαρτάται από τη Χάρη. Η Χάρη δίνεται όχι για την εργασία, αλλά για την ταπεινότητα. Τη στιγμή που κάποιος είναι ταπεινός, τότε έρχεται και η Χάρη. 

Εάν βρεις ένα άτομο που να είναι πνευματικά κοντά σου, τότε μίλησε και ζήτα συμβουλή: Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος στην εποχή μας. Και ένας άπειρος ηγέτης μπορεί μόνο να βλάψει στον πνευματικό τομέα. Υπήρξαν πολλές τέτοιες περιπτώσεις και σε παλαιότερους και στους τωρινούς καιρούς. 

Το πιο ωφέλιμο είναι να θεωρείς όλους τους άλλους καλούς και τον εαυτό σου χειρότερο απ’ όλους. 

Εαν τύχει να κλονιστείς στην αρετή, μην τρέμεις, γιατί η φύση μας είναι πολύ ευμετάβλητη. Μόνο οι άγγελοι μπορούν να παραμένουν πάντα στην αρετή. 

Η πνευματική ζωή είναι σαν ένα δέντρο, έλεγαν οι άγιοι πατέρες: Χωρίς φύλλα, δηλ. χωρίς εργασία, δεν υπάρχει καρπός, αλλά ακόμη και χωρίς φρούτα το δέντρο είναι σαν να έχει κοπεί. 

Mε ελεύθερη τη βούλησή μας, πρέπει να εργαστούμε για να ευχαριστήσουμε τον Θεό και τότε και η Χάρη μάς βοηθά. Και αν δεν δουλέψουμε, τότε και η Χάρη του Θεού δεν θα βοηθήσει. Το έργο μας και η Χάρη του Θεού πάνε μαζί. 

Αν και εξαιρετικά δύσκολο να υπομείνεις τη θλίψη, είναι παρ΄όλα αυτά πολύ χρήσιμο. Και πρέπει να προετοιμαστούμε, με τη βοήθεια του Θεού, να υπομείνουμε την επίπληξη, την καταπίεση, την περιφρόνηση και τη γελοιοποίηση. Αν προετοιμαστούμε με αυτόν τον τρόπο, τότε, όταν οποιοδήποτε από αυτά συμβεί, θα είναι ευκολότερο για εμάς να το υπομείνουμε. 

Δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε την ανημπόρια/αδυναμία, γιατί ο Κύριος κατέβηκε από τον ουρανό για τους ανήμπορους. Αν κάποιος συνειδητοποιήσει την ανημποριά του και μετανοήσει, τότε ο Κύριος, με την καλοσύνη του, δεν θα θυμάται την ανημπόρια και τις αμαρτίες του. Πάνω απ' όλα, πρέπει να φοβόμαστε τη διαβολική υπερηφάνεια, τη ματαιοδοξία, την εχθρότητα και την επικριτικότητά μας. Από την άλλη, οι αδυναμίες μας δαμάζουν την πλασματική μας ευσέβεια. 

Όταν λες κάτι σε κάποιον προς όφελος της ψυχής του, πες το απλά. Δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι πώς να τον επηρεάσεις. Αυτό θα το κάνει η Χάρη του Θεού, άσχετα από την επιθυμία μας, αν και μόνο αν είναι προς όφελος του ακροατή. 

Σε στιγμές αμηχανίας, υιοθετήστε για κανόνα τη συμβουλή των εν Θεώ σοφών πατέρων: Αν έχετε να διαλέξετε μεταξύ δύο κακών, επιλέξτε το λιγότερο κακό και αν έχετε να διαλέξετε μεταξύ δύο αρετών, επιλέξτε τη μεγίστη. 

Η προσωρινή απομόνωση είναι χρήσιμη, διότι το πνεύμα χαλαρώνει λίγο από τις οποιεσδήποτε φασαρίες. Και για να ζει κανείς στη μοναξιά δεν θεραπεύει τα πάθη, αλλά τα αποκοιμίζει. Εάν ζεις παρατηρώντας τους ανθρώπους, σύντομα θα φτάσεις στην αυτογνωσία, καθώς υπάρχουν πολλά που αποκαλύπτουν τη σήψη μας. 

Κάθε φορά που μας συμβαίνει κάτι ανθρώπινο, να θυμόμαστε ότι δεν είμαστε σοφότεροι από τον σοφό Σολομώντα, ούτε ισχυρότεροι από τον προφήτη Δαβίδ και ούτε έχουμε πιο πολύ ζήλο από τον Απόστολο Πέτρο. 

Αν φτιάχνεις το σπίτι σου για σένα και δεν φροντίζεις για τους τρίτους, τότε θα μάθεις πώς να χτίζεις σπίτια για τους άλλους. 

Γνώση στερούμενη πνευματικών εμπειριών απλώς εξαπατά. 

Η Αγία Γραφή δεν πρέπει να διαβάζεται με σκοπό την απόκτηση γνώσης, αλλά με σκοπό να σώσουμε την ψυχή μας. 

Μη βιάζεσαι να πηδήξεις ψηλά, γιατί στην πνευματική ζωή απαιτείται να κάνουμε υπομονετικά βαθμιαία βήματα. 

Η προσβολή είναι πολύ χρήσιμη και ο έπαινος είναι πολύ επιβλαβής, διότι με αυτόν υποσκελίζουν την πνευματική ζωή. Η μάταιη δόξα μάς δεσμεύει πάρα πολύ και αποδυναμώνει την ελεύθερη βούλησή μας. 

Το ασήμι φαίνεται στον βαθμό γνησιότητας (ΣτΜ: Σφραγίδα/τίτλο γνησιότητας), η ασκητικότητα στην ταπεινοφροσύνη. 

Πρέπει να πιστέψουμε βαθιά στην Πρόνοια του Θεού και να μην ψαχνουμε να βρούμε τους λόγους για τα όσα συμβαίνουν σ’ εμάς. 

Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για χάρη του Θεού και να μη δίνουμε προσοχή στους ανθρώπους, επειδή οι άνθρωποι σήμερα επαινούν και αύριο θα κατηγορούν. 

Είναι στην ανθρώπινη φύση να πέφτει και στη «φύση» του διαβόλου να μη μετανοεί. 

Μόνο οι άγιοι άγγελοι ζουν χωρίς αλλαγές, δοξάζοντας αδιάκοπα τον Κύριο. Και πρέπει ν’ αντέξουμε. Όταν βιώνουμε μια δύσκολη εμπειρία, να περιμένουμε τη χαρά και όταν βιώνουμε τη χαρά, να περιμένουμε τη θλίψη. 

Για να μπορούμε να ζούμε μαζί σ’ έναν πνευματικό κόσμο, χρειαζόμαστε απαραίτητα υπομονή και ταπεινοφροσύνη και καθώς δεν έχουμε αυτές τις αρετές, σκεφτόμαστε: Όλοι οι άλλοι φταίνε, όχι εμείς. Ωστόσο, πρέπει να προσπαθήσουμε να μη θυμώνουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, διαφορετικά η προσευχή δεν θα έχει το παραμικρό αποτέλεσμα. 

Μόνο αν ένα άτομο αποκτήσει μνήμη του θανάτου, θα έχει και τη σωστή ματιά στην προσωρινή φευγαλέα ζωή του. 

Οι ασθένειες και οι θλίψεις δεν είναι τυχαίες εκδηλώσεις, αλλά αποστέλλονται από τον Θεό προς όφελός μας. 

Είναι πολύ δύσκολο να παραχωρούμε στον άλλον - μόνο οι μεγάλες ψυχές μπορούν να το κάνουν και οι αδύναμες προσδένονται στα δικά τους. 

Ιδιότητα της υπερηφάνειας είναι να βλέπεις σ’ εσένα μόνο καλά και σε όλους τους άλλους μόνο άσχημα. Η ιδιότητα της ταπεινοφροσύνης είναι να βλέπει τις αμαρτίες σου και στους άλλους καλά στοιχεία. 

Φυσικά και χρειάζεται σωματική εργασία, γιατί χωρίς αυτήν δεν θα υπήρχε καρπός. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η σωματική εργασία δεν είναι αρετή καθ’ αυτή, αλλά είναι βοήθημα για την αρετή. Πολλοί εργάστηκαν σκληρά, αλλά δεν παρήγαγαν καρπούς, επειδή το έργο τους ήταν εξωτερικό και είχαν θανατώσει το πνεύμα. 

Δεν πρέπει να πιστεύουμε στον εαυτό μας όσο είμαστε εν ζωή. To να μείνουμε προσδεδεμένοι στην αρετή δεν εξαρτάται από εμάς, αλλά από τη Xάρη του Θεού. Και ο Κύριος φυλάττει τον ταπεινό: Όσο πιο ταπεινός είναι ο άνθρωπος τόσο πιο πολλά επιτυγχάνει στην πνευματική ζωή. 

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε αναταραχή και οι φτωχοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν το μυστικό του εσωτερικού κόσμου, δεν ξέρουν πώς να το βρουν. Ιδού το μυστικό: Μην παρεμβαίνεις στις υποθέσεις των άλλων και μην εστιάζεις την προσοχή σου στις αδυναμίες του πλησίον. Γνώρισε μόνο τον εαυτό σου και σε βάθος. Εάν αυτό γίνει, πίστεψέ με, θα είσαι πάντα σε ειρήνη. 

Η ζωή που ζούμε είναι περαστική και γεμάτη με διάφορες θλίψεις, από τις οποίες κανείς μας δεν μπορεί να ξεφύγει και οι θλίψεις αυτές είναι διαφορετικές για τον καθένα. Και καθώς η ψυχή δημιουργήθηκε κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσην του Θεού, κανένας πουθενά και ποτέ δεν βρίσκει ηρεμία και παρηγοριά, παρά μόνο στον Θεό. Αν ακολουθήσουμε το θέλημα του Θεού, τότε οι θλίψεις θα μας ενοχλήσουν ελαφρά μόνο. 

Οι σκέψεις από τις οποίες πηγάζει ο πνευματικός κόσμος και η τρυφερότητα - ξέρε το - είναι αγγελικές. Και σκέψεις από τις οποίες πηγάζει συναισθηματική αμηχανία και απογοήτευση είναι δαιμονικές. 

Η ανθρωπότητα εφηύρε την ευγένεια αντί της αγάπης και κάτω από αυτήν την ευγένεια κρύβει ματαιοδοξία, υποκρισία, πονηρία, θυμό και άλλα πνευματικά πάθη. 

Εκείνος που κρίνει τους άλλους ενεργεί σαν Αντίχριστος, γιατί θαρρεί τάχα ότι μπορεί ν’ αντικαταστήσει τον Θεό στην (ΣτΜ: Τελική) Κρίση. 

Όσο πιο καθαρή από πάθη η καρδιά, τόσο πιο κοντά είστε στον Θεό και η Βασιλεία του Θεού θα είναι μέσα σας.

Επιμέλεια: Μαρίνα Τσιζόβα

Μετάφραση για το gr.pravoslavie.ru: Γρηγόριος Μάμαλης

Pravoslavie.ru

2/6/2020