μικρό ωρολόγιο: π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

Σάββατο 23 Αυγούστου 2025

π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος - ΙΑ΄ Κυριακή του Ματθαίου

ΚΥΡΙΑΚῌ ΕΝΔΕΚΑΤῌ

Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον

ιη΄ 23 - 35

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία
τοῦ π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στά πλαίσια τῆς ἑρμηνείας πού ἔγινε στό κήρυγμα τῆς Κυριακή 19 Αυγούστου του 2001

Τὸ ἡχητικὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ὁμιλία - σε mp3 εδώ

[Η σημερινή ευαγγελική περικοπή] αγγίζει, με μια λεπτεπίλεπτη και πολύ βαθιά διάθεση, τα θέματα της ανθρώπινης δικαιοσύνης στην σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Και κάνει μάλιστα μια συγκριτική των μεγεθών της δικαιοσύνης που έχουν καθιερωθεί να λειτουργούν με τα πράγματα του κόσμου και των μεγεθών της δικαιοσύνης που έχει καθιερώσει ο Πατέρας μας ο Θεός, από τα ουράνια μεγέθη μέχρι την γη. Και λέω από το ουράνια μεγέθη, γιατί όταν ξεκίνησε το κείμενο που ακούγαμε, μίλησε για τη βασιλεία των ουρανών και άρχισε να ομιλεί και να λέει τι είναι για τον ουρανό η δικαιοσύνη. Και μην ξεχνάτε, ό, τι είναι φτιαγμένο για να βιώνεται στον ουρανό είναι φτιαγμένο αμέσως να βιώνεται πάνω στη γη. Να δούμε το κείμενο και να δούμε αυτή τη συγκριτική των μεγεθών και ταυτόχρονα να δούμε την αποτυχία και το «γιατί» των ανθρωπίνων μεγεθών της δικαιοσύνης, για να μπορούμε όχι απλώς να κάνουμε κριτική, αλλά για να μπορούμε να θεραπεύσουμε. Ο λόγος ο ευαγγελικός είναι μόνο προς θεραπευτική λειτουργία και πρόσβαση.

Το κείμενο στην πρώτη του πλευρά – έχει δύο πλευρές – λέει για τη σχέση αυτού του βασιλέως που θέλει να βρει δικαιοσύνη με τους υπηκόους του· ο βασιλιάς είναι ο Θεός. Προσέξτε τη λέξη που χρησιμοποιεί: Θέλησε, λέει, «συνᾶραι λόγον». Δεν λέει ζήτησε δικαιοσύνη ή ότι ζήτησε αυτά τα οποία του χρειαζότανε. Ήθελε να βρει τον λόγο της σχέσεως τους, τι σχέση έχουνε. Και όταν ψάχνουμε να βρούμε τη σχέση με τους ανθρώπους δεν ψάχνουμε να βρούμε πόσο μας αδίκησαν ή πόσο μας ωφέλησαν. Ψάχνουμε να βρούμε Λόγο ανάμεσα μας, να βρούμε δηλαδή την αιτία γιατί έχουμε πρόσωπο ο ένας μπροστά στον άλλο. Ψάχνοντας να συναντηθούμε, και να πούμε «δώσε», «πάρε», «καλημέρα», «καλησπέρα», αυτό είναι ένα μέσο για να βρούμε το άμεσο, τον Λόγο, που είναι ο Χριστός.

Από ό,τι φαίνεται στο κείμενο, η ευκαιρία που δίνει αυτός ο βασιλιάς, ο Θεός, είναι όχι απλώς να ζητήσει τα αιτούμενα – που φάνηκε που δεν τα έχει ανάγκη – είναι να βρει λόγο, να βρει ανθρώπινη παρουσία και ανθρώπινη στάση ζωής. Και ξεκινάει με αυτά τα οποία τους δένουνε: κάποια οφειλόμενα. Αλλά ζητάει λόγο. Αυτό μην το ξεχάσετε ποτέ, στα θέματα ανθρώπινης δικαιοσύνης εκείνο που ζητάμε να βρούμε είναι λόγο και όχι να δικαιωθούμε. Και μετά θέλει να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.

Δηλαδή υπάρχει μια σχέση και κάτι οφείλεις. Αυτό δεν το ξεχνάμε. Και να το θυμηθούμε αυτό γιατί στα ανθρώπινα πράγματα λέμε «δεν πειράζει, ο καθένας να κάνει ό,τι θέλει…» Τίποτα δεν είναι ανερμάτιστο! Πρέπει να έχεις κάτι για να αποδώσεις. Εξάλλου έτσι είμαστε φτιαγμένοι: για να αποδίδουμε στο Θεό ό,τι έχουμε μέσα μας. Και αυτό δεν μπορούμε το ξεχνάμε, «δεν πειράζει ο Θεός είναι καλός και θα τα συγχωρέσει όλα...» Πρέπει να ξέρουμε που έχουμε κάτι να αποδώσουμε, άσχετα πως Εκείνος θα το ζητήσει. Και ζητάει να αποδοθεί. Και αυτό το ότι «ζητάει να αποδοθεί» σημαίνει ότι πρέπει να βάλεις κόπο και μόχθο. Πρέπει να ιδρώσεις. Πρέπει να ασκηθείς. Πρέπει να καλλιεργηθείς. Κατά τα μέτρα που μπορείς. Και από εκεί που δεν μπορείς, λειτουργεί η ευσπλαχνία του Θεού. Βλέπετε το σχήμα; Θέλει να βρει λόγο, να βρει παρουσία προς τον άλλον. Να κοπιάσεις, να καλλιεργηθείς. Ο κόπος και ο μόχθος είναι μεγάλη ευλογία. Είναι άσκηση και ουσιαστική καλλιέργεια της καρδιάς μας. Μέχρι εκεί που μπορείς. Και από εκεί που δεν μπορείς, και αν δεν μπορείς πολλά αλλά τα ελάχιστα, έρχεται η ευσπλαχνία του Θεού και λέει «δεν πειράζει, τα άλλα είναι δικά μου».

Να λοιπόν η θεία δικαιοσύνη! Απαιτεί, θα λέγαμε, για εμάς φυσικά, να καλλιεργήσουμε βαθιά τις καρδιές μας, και να αποδώσουμε τα οφειλόμενα. Εξάλλου η ύπαρξή μας, από την πιο μικρή μας τρίχα μέχρι τα βάθη της καρδιάς μας, είναι μια οφειλή στον Θεό. Άσχετα από το ότι η αγάπη του Θεού δεν θέλει να μας κουράζει και να μας το θυμίζει συνέχεια. Και για όλη μας η ζωή είναι μια προετοιμασία για να μπορούμε πιο βαθιά να αποδώσουμε το οφειλόμενα. Όχι γιατί Εκείνος θα γίνει πιο πλούσιος – ξέρετε, Εκείνος που έχει τα πάντα δεν μπορεί να γίνει πιο πλούσιος, δεν υπάρχει στο άπειρο το «συν κάτι παραπάνω». Όσο πιο πολύ αποδίδουμε καλλιεργώντας τον εαυτό μας, τόσο πιο πολύ διευρυνόμεθα, γινόμαστε πλατύτεροι, γινόμαστε πιο ανοικτοί, αποκτούμε βαθείς ορίζοντες. Ο κόπος και ο μόχθος μάς αγιάζει. Και στο τέλος, αυτό μπορέσαμε. Και μετά έρχεται η ευσπλαχνία του Θεού. Αυτό είναι το σχήμα της θείας δικαιοσύνης. Και έχει μέσα της μεγάλη ανάπαυση. Και μοχθείς και κουράζεσαι και καλλιεργείσαι και ξέρεις που θα δώσεις αυτό που μπορείς, και όλα τα άλλα δεν πειράζει...

Το άλλο το σχήμα. Το σχήμα πια, το καθαρά κοσμικό σχήμα, της ανθρώπινης δικαιοσύνης. Βλέπετε, αυτός ο ίδιος που ευεργετήθηκε πάει και τι κάνει; Το κείμενο είναι πραγματικά γλαφυρό στις περιγραφές του. Λέει, τον κράτησε και τον έπνιγε. Ούτε καν προσπάθησε να βρει λόγο. Κίνησε βία επάνω του. Είναι η οποιαδήποτε βία ασκείται, έστω και με νόμιμους τρόπους, για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Όλη η δικαιοσύνη του κόσμου είναι μια βία πνιγμού. Όλα εκείνα που κάνει η ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι μια βία πνιγμού, καμιά σχέση με την θεία δικαιοσύνη. Πνίγεσαι για να αποδώσεις. Και όχι μέχρι εκεί που μπορείς, πρέπει να τα αποδώσεις όλα τα οφειλόμενα, χωρίς να υπάρχει καν η ευσπλαχνία, η οποιαδήποτε ευσπλαχνία. Υπάρχει απλώς μια σκληρότητα: ότι «πρέπει να βρεθεί ανθρώπινη δικαιοσύνη, εδώ δεν θα κρατηθούν τα πράγματα σε ανισορροπία». Και τότε ακριβώς τα πράγματα γίνονται ανισόρροπα. Επειδή εφαρμόζεται η βία και δεν υπάρχει ευσπλαχνία και αυτό που ζητάμε δεν είναι για να καλλιεργηθεί ο άνθρωπος – βλέπουμε πόσο καλλιεργείται ένας ο οποίος τιμωρείται από τον νόμο μπαίνοντας μέσα σε ένα κελί της φυλακής. Καθόλου! Ποιο μόχθο και κόπο καταβάλλει; Τίποτα! Και έτσι λοιπόν έρχεται η βία και η εξαφάνιση του προσώπου. Και η προσπάθεια να πνίξεις τον άλλον. Και αυτό το λένε οι δικαιοσύνη. Και δεν υπάρχει καθόλου ευσπλαχνία και συγχωρητικότητα. Υπάρχει μια σκληροκαρδία.

Και στο τέλος του κείμενου, το κείμενο λέει κάτι και πάλι ακατάληπτο. Λέει ότι όσοι κάνουν αυτό το πράγμα, όσοι δεν καταλάβουν τα μέτρα της ανθρώπινης δικαιοσύνης, και δεν εφαρμόζουν την ίδια ευσπλαχνία, την ίδια αγάπη του Θεού, τότε θα παραδοθούν, λέει, στους «βασανιστές αυτών». Τι είναι αυτό δηλαδή; Ο Θεός μας παραδίδει σε κάποιους βασανιστές για να βασανιστούμε; -Είναι οι πειρασμοί και οι λογισμοί στους οποίους παραδιδόμαστε. Μη έχοντες ευσπλαχνία και μη έχοντες καρδιά φιλεύσπλαχνη, τότε ομοιάζουμε όχι με το Θεό αλλά ομοιάζουμε με τον διάβολο. Και τότε παραδιδόμαστε στον οικείο δεσπότη. Και μας βασανίζει και βασανιζόμαστε. Και γινόμαστε τύποι διαβολικοί.

«Έως ότου αποδώσουμε το οφειλόμενο», έως ότου καταλάβουμε πως τα πράγματα είναι αλλιώτικα. Και στο τέλος το κείμενο λέει για την καρδία. Και τότε την ώρα που αρχίζουμε να χτυπιόμαστε από τους πειρασμούς και θα είμαστε κενοί και άδειοι, γιατί ζητήσαμε να εφαρμόσουμε την ανθρώπινη μόνο δικαιοσύνη και όχι την ευσπλαχνία του Θεού, και θα χτυπιόμαστε κάτω και τότε θα πούμε: «δεν αλλάζουμε; δεν γινόμαστε εύσπλαχνοι;» Και τότε βαθιά η καρδιά μας θα αναπαυθεί και θα καλλιεργηθεί και θα δούμε τα μέτρα της ανθρώπινης δικαιοσύνης. Θα φύγουμε από τα μέτρα της ανθρώπινης δικαιοσύνης και θα μπούμε στα μέτρα της θείας δικαιοσύνης.

Αυτό λοιπόν το κείμενο το βαθύ, το λεπτεπίλεπτο, το ουσιαστικό, το αγλαοφανές, το φωτεινό, το ουράνιο, το οποίο έρχεται να καθορίσει – αλίμονο – τα ανύπαρκτα μέτρα της ζωής μας μέσα από αυτόν τον τρόπο ζωής. Κι εκεί πρέπει να κινηθούμε κι εκεί να σταθούμε! Ο κόπος, ο μόχθος, η απόδοση όσων έχουμε, όσων μπορούμε! Έχει κάλλος μέσα! Έχει φως μέσα! Και την ίδια ώρα να είμαστε τόσο βαθιά εύσπλαχνοι με τους άλλους, όσο βαθιά είναι Εκείνος, και πιο πολύ από Αυτόν, γιατί – τολμώ να το πω – και πιο βαθιά από Αυτόν, γιατί μας δίνει αυτό το δικαίωμα να κάνουμε ακόμη και πιο πολλά από Αυτόν.

Έτσι λοιπόν οι ανθρώπινες σχέσεις θα βρούνε άλλη ισορροπία ανάμεσά τους και θα εκλείπει η σκληράδα. Αλλά την ίδια ώρα, αυτή η «έκλειψη» της σκληράδας δεν σημαίνει που ο καθένας δεν κάνει τίποτε. Τότε εσύ θέλεις και καλλιεργείσαι, εσύ θέλεις και κοπιάζεις. Και τότε αποδίδεις τα πάντα στον Θεό και στους ανθρώπους. Και αυτή είναι η ζωή. Είναι η ολόκληρη ζωή. Αυτό το κείμενο το ευαγγελικό, πραγματικά, ορίζει ολόκληρη τη ζωή μα; Όποιος ζήσει ούτως θα βρει ανάπαυση στην καρδιά αυτού. Και όποιος δεν ζήσει ούτως κάθε μέρα θα βασανίζεται από τις ευθύνες που έβαλε στη ζωή του. Και θα ομοιάζει, όχι πια με τον Θεό, αλλά θα ομοιάζει με το βασιλέα του σκότους.