Ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλοῦς, ἐξωτερικός καί ἐσωτερικός. O ἐξωτερικός ἄνθρωπος εἶναι ὁρατός, σαρκικός. O ἐσωτερικός εἶναι ἀόρατος, πνευματικός ἤ, συμφώνως πρός τόν Ἀπόστολον Πέτρον, «αλλ΄ο κρυπτός τῆς καρδιᾷς ἄνθρωπος ἐν τῷ ἆφθαρτῷ τοῦ πραέος καί ησυχίου πνεύματος….» (Α΄ Πέτρ. Γ΄, 4). Καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐξηγεῖ αὐτό ὡς ἑξῆς: «ἀλλ' ἔι καί ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος διαφθείρεται, άλλ΄ο ἔσωθεν ἀνάκαινούται…»( Β΄ Κορινθ. Δ΄ 16). Ὁμιλεῖ δηλαδή ὁ Ἀπόστολος σαφῶς περί ἐξωτερικοῦ καί ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου. Οὕτω ὁ μέν ἐξωτερικός ἄνθρωπος συγκροτεῖται ἐκ πολλῶν καί διαφόρων ὀργάνων (μελῶν) ,ὁ δέ ἐσωτερικός ἐκ πολλῶν πνευματικῶν δυνάμεων, ὁδεύων πρός τό τέλειον διά τοῦ νοός, διά τοῦ ἐν Κυρίῳ φόβου, βοηθείᾳ τῆς θείας Χάριτος. Τά ἔργα τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁρατά, τά δέ ἔργα τοῦ ἐσωτερικοῦ εἶναι ἀόρατα, ὅπως λέει ὁ ψαλμῳδός: «…..προσέλευσεται ἄνθρωπος, καί καρδιᾷ βαθεία…» ( ψαλμός ΞΓ΄, 7). Ἐπίσης καί ὁ Ἀπόστολος λέγει: « Τίς γάρ οἶδεν ἀνθρώπων τά τοῦ ἀνθρώπου εἰ μή τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τό ἐν αυτω;….» (Α΄ Κορινθ. Β΄, 11). Μόνον ὁ ἐτάζων νεφρούς καί καρδιᾷς Κύριος γνωρίζει τά κρύφεια τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου. Ἡ διδασκαλία ἐπίσης εἶναι δύο εἰδῶν: ἐξωτερική καί ἐσωτερική (κυρίως πνευματική). Ἡ ἐξωτερική διδασκαλία ἔγκειται εἰς τῆ μελέτην τῶν βιβλίων. Ἡ ἐσωτερική ἐμβαθύνει καί εντρυφᾶ εἰς τήν θεοσέβειαν. Ἡ ἐξωτερική ἀποβλέπει εἰς τήν ἀγάπη πρός τήν ἀνθρώπινη σοφίαν. Ἡ ἐσωτερική ὅμως, εἰς τήν ἀγάπην πρός τόν Θεόν. Ἡ ἐξωτερική εἷς τάς πολυλόγους συζητήσεις. Ἡ ἐσωτερική εἰς τήν προσευχή. Ἡ ἐξωτερική εἰς τάς πονηρίας.Ἡ ἐσωτερική εἷς τήν θέρμη τοῦ πνεύματος. Ἡ ἐξωτερική εἰς τάς καλλιτεχνίας. Ἡ ἐσωτερική εἰς τούς στοχαστικούς συλλογισμούς. Ἡ ἐξωτερική γνώσεις φυσιοῖ» (Α΄ Κορινθ.Η΄,2). Ἡ ἐσωτερική ταπεινοφρονεῖ. Ἡ ἐξωτερική γνῶσις τοῦ ἀνθρώπου ἔχει περιέργεια γία νᾷ τά μάθει όλα.Η ἐσωτερική γνῶσις τοῦ ἀνθρώπου προσέχει ἑαυτόν καί οὐδέν ἄλλο ἐπιθυμεῖ, εἰ μή μόνον νᾷ γνωρίσῃ τόν Θεόν, ὅπως εἶπεν ὁ Δαυΐδ: «…..Σοι εἶπεν ἡ καρδιᾷ μοῦ, Κύριον ζητήσω, ἐξεζήτησε Σέ τό πρόσωπον μοῦ, τό πρόσωπον Σοῦ, Κύριε ζητήσω…» ψαλμ. ΚΣΤ΄( 26. 1΄ 8). Καί πάλιν: « Ὄν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἡ ψυχή μοῦ πρός σέ ὁ Θεός» (ψαλμ. ΜΑ΄, 40.1,2).Ἡ προσευχή ἐπίσης ὑπάρχει εἰς δύο μορφάς: ἐξωτερική καί ἐσωτερική. Προσευχή διά ἰδίας ἡμῶν προσπαθείας ἐνεργουμένῃ διά τοῦ στόματος καί προσευχή ἐκ καρδιᾷς, ἡ μυστική. Ἡ ὁμαδική καί ἡ κατά μόνας. Ἡ τακτή καί ἡ αυτοπροαίρετος. Ἡ τακτή προσευχή εἶναι ἡ ἐκτελούμενη διά τοῦ στόματος κατά κανόνα ἐκκλησιαστικόν. Ἡ ὁμαδική προσευχή ἔχει καθωρισμένον χρόνον: μεσονυκτικόν, ὄρθρον, ὥρας, λειτουργίαν, ἑσπερινόν, ὅπου οἱ ἄνθρωποι καλούμενοι διά καμπανοκρουσίας, ὀφειλοῦν νᾷ ἀποδίδουν καθ΄έκαστην εὐχάς καί δεήσεις ,ὅπως ἁρμόζει εἰς Οὐράνιον Βασιλέα, ὡς ὀφειλόμενον χρέος. Ὅμως ἡ προσευχή ἡ ἐξ ἡμῶν ἐνεργουμένῃ, μυστικῶς, αὐτοπροαιρέτως ἐνεργουμένη, δέν εἶναι ὑπό χρόνον, ἀλλά ἐνεργεῖται πάντοτε, ὁπόταν ὁ ἄνθρωπος θελήσῃ, μόνον μέ τήν κινήσῃ τοῦ ἰδίου πνεύματος. Η πρώτη, δηλαδή ἡ ἐκκλησιαστική προσευχή ἔχει καθωρισμένον ἀριθμῷ ψαλμῶν, τροπαρίων, κανόνων καί λοιπῶν ψαλμῳδιῶν καί πράξεων μετά ἱερέων. Ἡ ἄλλη ὅμως( ἡ μυστική ἡ νοερά καί αὐτοπροαίρετος προσευχή) ὡς προσευχή ἀκαθορίστου χρόνου δέν ἔχει καθωρισμένῳ ἀριθμῷ προσευχῶν, καθότι ὁ καθείς προσεύχεται ὅσον θέλει, ἐνίοτε συντόμως, ἐνίοτε δέ διά μακροῦ χρόνου.Ἡ πρώτη τελεῖται εἰς ἐπήκοον ὅλων διά στόματος καί φωνῆς. Ἡ δευτέρα μόνον νοερῶς. Ἡ πρώτη ἐκφωνεῖται ὀρθίως. Ἡ ἄλλη ὀχί μόνον ὀρθίως, ἡ ἐν κινήσει, ἀλλά καί ἐπί κλίνης, ἐνῶ καθεύδομεν ἀκόμη, καί πάντοτε ὅταν καί ὁπότε θελήσει νᾷ ἀναγάγῃ τό νοῦν αὐτοῦ ὁ ἄνθρωπος πρός τόν Θεόν. Ἡ πρώτη ἡ ὁμαδική προσευχή τελεῖται ἐν τῷ ναώ τοῦ Κυρίου ἤ καί περιστατικῶς εἰς κάποιαν οἰκίαν, ὅπου θα συγκεντρωθοῦν μερικά ἄτομα. Ἡ ἄλλη, ἡ κατά μόνας προσευχή, ἐκτελεῖται εἰς κεκλεισμένον ταμεῖον, κατά τό ῥῆμα τοῦ Κυρίου: «…. σύ δέ ὅταν προσεύχῃ, εἴσελθε εἰς τό ταμεῖον σοῦ καί κλείσας τήν θύραν σοῦ πρόσευξαι τῷ Πατρί σοῦ τῷ ἐν τῷ κρυπτώ»(Ματ.ΣΤ΄,6)Ἀλλά καί ταμεῖα ὑπάρχουν δύο εἰδῶν: ἐξωτερικόν καί ἐσωτερικόν, ὑλικόν καί πνευματικόν. Τό ὑλικόν ταμεῖον ἀποτελεῖται ἀπό ξύλα ἡ πέτρας. Τό πνευματικόν «ταμεῖον» εἶναι ἡ καρδιᾷ ἤ ὁ νοῦς, ἤ κατά τόν Θεοφύλακτον Βουλγαρίας, ἡ μυστική σκέψις, ὅμως ὅλα ἐννοοῦν τό αὐτό (ερμ. εἰς τό κατά Ματθ. Κεφ. ΣΤ΄). Οὕτω τό ὑλικόν ταμεῖον παραμένει εἰς τόν ἴδιον μέρος πάντοτε. Τό δέ πνευματικόν ταμεῖον ἀκολουθεῖ παντοῦ, διότι ὅπου κί' ἄν εὑρεθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἡ καρδιᾷ τοῦ εἶναι μαζί τοῦ εἰς τήν ὁποία δύναται νᾷ συγκεντρώση τόν νοῦ τοῦ καί νᾷ προσεύχεται μυστικῶς, εἴτε εὑρισκόμενος μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, εἴτε συνομιλῶν μέ πολλούς ταυτοχρόνως. Ἡ ἐσωτερική προσευχή (ἄν σταθῇ δυνατόν νᾷ τήν κατορθώσῃ κανείς ἐν μέσῳ πλήθους ἀνθρώπων) δέν θέλει οὔτε βιβλία οὔτε στόμα οὔτε φωνήν, οὔτε κινήσεις τῆς γλώσσης, παρά μόνον τήν ἀναγωγή τοῦ νοός πρός τόν Θεόν καί τήν αὐτοσυγκέντρωσιν, ὅπερ εἶναι δυνατόν νᾷ τελεῖται ἐν παντί τόπῳ. Τό ὑλικόν ταμεῖον κλείει ἐντός τοῦ τόν ἄφωνον ἄνθρωπον μόνον τοῦ. Τό δέ ἐσωτερικόν- πνευματικόν ταμεῖον περικλείει ἐντός τοῦ καί τόν Θεόν καί ὅλην τήν οὐράνιον Βασιλείαν, συμφώνως πρός τά εὐαγγελικά ῥήματα τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ: « η Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστίν»( Λουκ. Ιζ΄ 21). Κατά τόν Ἅγιον Μακάριον τόν Αἰγύπτιον, ὁ στίχος οὗτος ἑρμηνεύεται ὡς ἑξῆς: ἡ καρδιᾷ ἀποτελεῖ μικρόν δοχεῖον, ὅμως περιέχει τά πάντα :τόν Θεόν, τούς ἀγγέλους, τήν ζωήν, τήν Βασιλείαν, τούς θησαυρούς τῆς Χάριτος.Ἐν τῷ ἐσωτερικῷ τῆς καρδιᾷς «ταμεῖο» ἁρμόζει εἰς τόν ἄνθρωπον νᾷ κλείεται συχνότερον ἀπό ὅσον συνηθίζει ὁ ἄνθρωπος νᾷ κλείεται μεταξύ τῶν ὑλικῶν τοίχων. Συγκεντρώσας δέ ἐκεῖ μέσα ὅλους τούς διαλογισμούς αὐτοῦ, νᾷ παρουσιάζῃ εἰς τόν Θεόν τόν νοῦν αὐτοῦ, προσευχόμενον Αὐτῷ μυστικῶς, μέ ὅλη τήν θέρμη τοῦ πνεύματος τοῦ, μέ ζωντανήν πίστιν. Ταυτοχρόνως δέ νᾷ διδαχθῇ τήν κατά Θεόν φρόνησιν (Θεοσέβειαν) ἶνα δυνηθῇ καί αὐξηθῇ εἰς «ἄντρα τέλειον εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ», κατά τόν ἀπόστολον Παῦλον.
απόσπασμα απο το βιβλίο
Η ΝΟΕΡΑ ΑΘΛΗΣΙΣ Η ΤΟΙ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ
Υπό Γέροντος Κλήμεντος μοναχού και συνοδείας αυτού
ΓΈΝΝΗΣΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥ
Κατουνάκια Αγίου Όρους 1978
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου