μικρό ωρολόγιο: Το καθαρό, το πυρίμορφο και το φωτοφόρο

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2025

Το καθαρό, το πυρίμορφο και το φωτοφόρο - π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

Ομιλία
του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στα πλαίσια της ερμηνείας που έγινε την ημέρα της Σύναξις των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών Ασωμάτων και Ουράνιων Αγγελικών Ταγμάτων Κυριακή 8 Νοεμβρίου του 1998
Το ηχητικό απόσπασμα από την ομιλία - σε mp3 εδώ

Με χίλιους δύο τρόπους, ποικιλοτρόπως και πολυμόρφως δείχνει [ο Θεός] την αγάπη Του. Και με όλα Του τα κτίσματα· ακόμη και απ' ένα πολύ μικρό κρίνο, όπως μας είπε ο Χριστός, δείχνει την αγάπη Του. Έτσι, λοιπόν, αξιοποιεί ό,τι Εκείνος έφτιαξε για να εκφράσει αυτό που θέλει προς εμάς. Αυτό το κάνει και δια των ουρανίων δυνάμεων και των Αγγέλων. Γι' αυτό η Εκκλησία μας, όταν προβάλλει τις μορφές τους και τους γιορτάζει όπως σήμερα, τους προβάλλει και θεραπευτικώς και διδακτικώς και αναγωγικώς. Είναι μια γιορτή, όπως όλες οι γιορτές, που κάτι μηνύουν από την αγάπη του Θεού στην ζωή μας και στην καρδιά μας.

Να δούμε λοιπόν τι μηνύουν οι ουράνιες δυνάμεις και οι Άγγελοι στη ζωή μας και τι θεραπευτικό έχει να φέρει αυτή η γιορτή, που σήμερα φέραμε μπροστά μας μέσα στη Λειτουργία. Να ξεκινήσω από το κείμενο του Αποστόλου Παύλου, που ακούσαμε πριν από λίγο, που μίλησε για μια βεβαιότητα, «βεβαία», μια κατάσταση βεβαιότητας, την οποία έχει ο Θεός, ο οποίος δεν αλλάζει, δεν μεταβάλλεται. Και αυτό το ζουν οι Άγγελοι. Και ό,τι λένε το λένε και έτσι είναι και έτσι θα γίνει. Και την ώρα που αυτοί μεταφέρουν αυτό το μήνυμα έχουν πάνω τους αυτή τη βεβαιότητα, τη σταθερότητα ότι έτσι είναι τα πράγματα. Αν αυτό το έχουμε εμείς και αν το πετύχουμε, τότε γινόμαστε όντως βασιλιάδες της κτίσεως και θα φύγει από πάνω μας η κάθε ταραχή και η κάθε αντικρουόμενη κίνηση.

Πώς οι Άγγελοι πέτυχαν να έχουν αυτή τη βεβαιότητα; Να προσεγγίσουμε λίγο την πατερική σκέψη αλλά και την υμνολογία της Εκκλησίας μας που αναφέρεται στα πρόσωπα των Αγγέλων. Ακούστε μερικά χαρακτηριστικά που τα ακούσαμε ακόμη και στον Κανόνα του Όρθρου. Αναφέρεται πως οι Άγγελοι είναι «καθαροί νόες». Τη λέξη «καθαρό» την καταλαβαίνω αλλά πώς αποκτιέται αυτή η καθαρότητα που μέσα της κρύβει μια απλότητα;

Ό,τι είναι απλό είναι καθαρό, δεν είναι διχασμένο, δεν είναι αντικρουόμενο από κάτι. Έχουν λοιπόν οι Άγγελοι καθαρότητα – και προσέξτε, αυτό αναφέρεται σε εμάς – γιατί μέσα τους δεν έχουν κανένα διχασμό, που σημαίνει ό,τι και να συμβεί, ό,τι και να γίνει (και πολλά συμβαίνουν και πολλά γίνονται) δεν δημιουργούν μέσα τους οποιαδήποτε κατάσταση ταραχής και αμφισβητήσεως της αγάπης του Θεού. Αυτό είναι η θεία απλότητα και η θεία καθαρότητα, που την έχουν μεν οι ουράνιες δυνάμεις αλλά εμείς υπολειπόμεθα και, μη έχοντας αυτή την καθαρότητα, τότε βρισκόμαστε σε μια ταραγμένη κατάσταση του κόσμου η οποία μεταφέρει πάνω μας την ταραχή της και γινόμαστε διχασμένοι. Και χάνουμε την οποιαδήποτε καθαρότητα, που σημαίνει δεν μπορούμε πια να σκεφτούμε και να αναλογιστούμε τα πράγματα της ζωής μας και φυσικά κάνουμε καίρια λάθη στα καίρια της ζωής μας. Να λοιπόν η καθαρότητα που δίνει αυτή τη βεβαιότητα ότι, ό,τι και να γίνει, πάνω από όλα Χριστός ό,τι είπε θα γίνει και έτσι θα γίνει.

Χαρακτήρισαν τα τροπάρια της Εκκλησίας μας τους Αγγέλους ως «φωτοφόρους». Το καταλαβαίνουμε μεν ότι είναι φωτοφόροι. Φέρουν πάνω τους το φως. Τι σημαίνει όμως αυτό το πράγμα; Κοιτάξτε το βάθος αυτής της εννοίας: εκείνο για το οποίο νοιάζονται, να το πω απλά, είναι να ντυθούν από φως, δηλαδή η περιουσία τους, να το πω έτσι, είναι το φως· και γι’ αυτό νοιάζονται και αυτό έχουν πάνω τους. Και αυτό το φως δίνεται μόνο από τον Θεό· που σημαίνει: δεν νοιάζονται να έχουν τίποτε παρά μόνο το φως και όλη τη ζωή τους την κατευθύνουν στο πώς θα έχουν αυτό το φως. Και εφόσον ο Θεός είναι το φως, σε Αυτόν κατευθύνονται και γίνονται μέσα από αυτόν τον τρόπο αυτόματα φωτοφόροι. Γιατί σε Αυτόν στρέφονται. Δεν νοιάζονται δηλαδή για να έχουν τίποτε, δεν νοιάζονται για να αποκτήσουν κάτι, παρά μόνο το φως. Και στρέφονται στον Θεό. Και γίνονται φωτοφόροι. Και έτσι η έγνοια τους είναι το φως. Και είναι ολόκληροι φως!

Γι' αυτό πάνω τους δεν υπάρχει σκοτάδι. Δεν υπάρχει ούτε ένα μύχιο της υπάρξεώς τους, της σκέψεώς τους, που να έχει μέσα σκοτάδι. Δεν υπάρχει κάτι που να δημιουργεί ταραχή λογισμού, κάτι το οποίο να φέρει ένα ανάστροφο λογισμό που να τους διαλύει. Αν λοιπόν δεν έχεις αυτή την προοπτική να αποκτήσεις το φως, στρεφόμενος στον Θεό, τότε αποκτάς άλλα πράγματα. Ή προβάλλεσαι μέσα από άλλα ιδιώματα. Και τότε φυσικά το οποιοδήποτε άλλο ιδίωμα – προσέξτε, όχι αμαρτωλό ιδίωμα – το οποιοδήποτε άλλο ιδίωμα που γίνεται στόχος σου, χωρίς να είναι το φωτοφόρο ο στόχος σου βάζει μέσα στο νου, στην ύπαρξη, στην καρδιά τις σκιές· και τότε ο νους, η καρδιά αρχίζει να σκοτίζεται, προσέξτε, όχι από αμαρτωλά κατ’ ανάγκη πράγματα· αυτά θα ακολουθήσουν, γιατί, εφόσον έχεις σκότος στο νου σου θα ακολουθήσει και το αμαρτωλό. Ξεκινάς από το μη αμαρτωλό και γίνεσαι σκότος και καταλήγεις σε μια ολοκληρωμένη έκφραση αμαρτίας. Γιατί ακριβώς η έγνοια σου, ο στόχος σου και η προοπτική σου δεν ήταν το πώς θα γίνει αυτό που θέλει ο Θεός στη ζωή σου. Πολλές φορές μιλούμε για υπακοή και λέμε πόσο δύσκολη είναι. Δεν είναι θέμα δύσκολου ή εύκολου. Είναι το θέμα το ζεις ή πεθαίνεις. Γίνεσαι σκοτάδι ή γίνεσαι φως.

Και είπαν τα τροπάρια και πάλι το πρωί πως οι Άγγελοι είναι «πυρίμορφοι». Τι σημαίνει το πυρίμορφο; Η φωτιά κρατάει κάτι πάντα ζωντανό. Κρατάει πάντα το φαγητό ζεστό. Όπου υπάρχει φωτιά δημιουργείται ενέργεια, υπάρχει μια κίνηση. Και ό,τι είναι κοντά στη φωτιά κινείται πάντα. Ό,τι δεν κινείται πεθαίνει. Οι Άγγελοι είναι πυρίμορφοι γιατί, εφόσον δέχονται από τον Θεό τη ζωή, έχουν πάνω τους μια ατέλειωτη ζωντάνια. Ποτέ δεν σταματάει η κίνησή τους. Γι’ αυτό ποτέ δεν πεθαίνουν. Γι' αυτό ποτέ δεν χάνουν αυτή τη συνέχεια αυτού που κάνουν. Η ατέλειωτη συνέχεια του να κινούνται, πραγματοποιώντας το θέλημα του Θεού και διακονώντας τους ανθρώπους. Μια ατέλειωτη συνέχεια, μια δυναμική κίνηση. Ο κόσμος σήμερα μιλάει για δυναμικές κινήσεις. Η δυναμική κίνηση έχει μέσα της ένα συστατικό που λέγεται το ατέλειωτο, το μη διακοπτόμενο. Και αυτό το μη διακοπτόμενο σε κάνει ολόκληρο φωτιά. Γιατί κινείσαι μέσα από αυτό το πυρφόρο ήθος. Δεν σταματάει ποτέ αυτή η κίνηση. Εμείς σταματούμε, αναλογιζόμαστε, θέλουμε περιόδους σκέψεως ή μικρο-αναπαύσεως για να κάνουμε τα μεγάλα ή κάνουμε στάση γιατί κουραστήκαμε. Αυτό μας διαλύει. Αυτό μας καταστρέφει. Αυτό το πυρίμορφο είναι αυτό που συνεχώς είναι ζωντανό, αυτό το οποίο πάντοτε έχει πάνω του τη ζωντάνια, που φέρνει μια ζωντάνια στον κόσμο που οπωσδήποτε συντρίβει όλα τα νεκρά του κόσμου. Ό,τι είναι ζωντανό παρασέρνει. Βλέπετε ένας άνθρωπος δυνατός παρασέρνει τα πάντα γύρω του, τίποτα δεν αντέχει [τη δύναμή του]. Ο πυρφόρος άνθρωπος όλα τα παρασέρνει. Και έτσι η νίκη του πάνω στα πράγματα στα του κόσμου, η νίκη του πάνω στα αμαρτία, δεν είναι γιατί στάθηκε να λύσει την αμαρτία και να πει «πώς είναι ,γιατί είναι και θα την νικήσω». Είναι όλος μια δυναμική κίνηση, είναι όλος μια ζωντάνια, είναι όλος φωτιά. Και τίποτε μπορεί να αντέξει μπροστά στη φωτιά. Και αποκτώντας αυτή τη ζωντάνια έχει ζωή. Και αυτή η ζωή πια δεν μπορεί ποτέ να έρθει και να σου δώσει ένα θάνατο εσωτερικό ή μια καταστροφή. Είσαι ζωή!

Τα πιο πολλά ψυχικά νοσήματα δεν εκφράζονται από αυτό το σταμάτημα της ζωντάνιας; Από αυτό το σταμάτημα της ζωής; Από μια απογοήτευση για τα πράγματα; Από μια ακηδία προς τα πράγματα;

Να λοιπόν τον φωτοφόρο, το πυρίμορφο το καθαρό των αγγελικών δυνάμεων – και πόσα άλλα που δεν φτάνει ο χρόνος για να τα πούμε – ανοίγουν το δρόμο του «γιατί» της σημερινής γιορτής και τι προοπτικές έχουμε να πάρουμε μπαίνοντας σε αυτή τη γιορτή. Όχι απλώς να πούμε «έχει ο Θεός και ουράνιες δυνάμεις». Είναι μια πρόκληση για να μπούμε στο επίπεδο αυτής της ποιότητας ζωής. Και προσέξτε, μην πείτε μα εκείνοι είναι Άγγελοι και είμαστε άνθρωποι. Ο Θεός μας τους έδειξε, μας τους αποκάλυψε ακριβώς για να πάρουμε αυτό το ήθος της ζωής. Αξιοποιήστε το και πραγματικά θα γίνετε οι βασιλιάδες της κτίσεως και οι όντως ελεύθεροι άνθρωποι που μπροστά τους, αγαπητικά, δεν θα στέκει τίποτε και δεν θα σκιάζεστε από τίποτε. Και τότε θα βρείτε πραγματικά τη ζωή. Γιατί αυτό είναι η ζωή: το καθαρό, το πυρίμορφο και το φωτοφόρο.