Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΙΖ΄, μνήμη τῶν Ἁγίων τριῶν Παίδων Ἀνανίου, Ἀζαρίου, Μισαήλ, καὶ Δανιὴλ τοῦ Προφήτου

 

Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΙΖ΄, μνήμη τῶν Ἁγίων τριῶν Παίδων Ἀνανίου, Ἀζαρίου, Μισαήλ, καὶ Δανιὴλ τοῦ Προφήτου (1).

Εἰς τὸν Δανιήλ.

Ὕπαρ Θεὲ βλέπει σε νῦν ἐπὶ θρόνου,

Τμηθεὶς Δανιὴλ οὐκ ὄναρ καθὼς πάλαι.

Εἰς τοὺς τρεῖς Παῖδας.

Εἰ μὴ θανεῖν τρεῖς Παῖδες ἤρων ἐκτόπως,

Ὡς τοῦ πυρὸς πρίν, ἦρχον ἂν καὶ τοῦ ξίφους.

Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ Δανιὴλ τάμον, ὃν βλέπει μέλλον. 

Το πρώτο όνειρο του Ναβουχοδονόσορ ΕΔΩ

Οὗτος ὁ μακάριος Δανιὴλ ὁ Προφήτης ἦτον ἀπὸ τὴν βασιλικὴν φυλὴν τοῦ Ἰούδα, καταγόμενος ἀπὸ γένος τὸ ὁποῖον εὑρίσκετο εἰς τὴν βασιλικὴν δούλευσιν. Ἐγεννήθη δὲ εἰς τὴν Βηθαρᾶν τὴν ἀνωτέραν. Εἰς καιρὸν δὲ ὁποῦ ἦτον ἀκόμη νήπιον, ἐφέρθη σκλάβος ἀπὸ τὴν Ἰουδαίαν εἰς τὴν Βαβυλῶνα. Καὶ ἐκεῖ ἐπροφήτευσε χρόνους ἑβδομήκοντα. Προέλαβε δὲ τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ χρόνους τετρακοσίους ἑξήκοντα. Ἦτον δὲ ἄνδρας τόσον σώφρων, ὥστε ὁποῦ οἱ Ἰουδαῖοι ἐνόμιζον, ὅτι εἶναι εὐνοῦχος. Πολλὰ δὲ ἐπένθησε διὰ τὴν σκλαβίαν τῶν ὁμοφύλων του Ἑβραίων. Καὶ ἐνήστευσεν ἀπὸ κάθε φαγητὸν ἐπιθυμητόν. Καὶ ἦτον ξηρὸς μὲν κατὰ τὸ εἶδος τοῦ σώματος, ἐφαίνετο ὅμως πολλὰ ὡραῖος μὲ τὴν χάριν τοῦ ὑψίστου Θεοῦ. Οἱ δὲ Ἅγιοι τρεῖς Παῖδες, ἦτον ἀπὸ τὴν ἁγίαν πόλιν Ἱερουσαλήμ, υἱοὶ πατρὸς μὲν Ἐζεκίου τοῦ βασιλέως, μητρὸς δὲ Καλλινίκης (2). Ὁ δὲ πατὴρ αὐτῶν Ἐζεκίας ἀσθενήσας καὶ εἰπὼν πρὸς Θεὸν μετὰ δακρύων, ὅτι ἐφύλαξε τὰ ἀρεστὰ ἐνώπιον αὐτοῦ, διὰ τοῦτο ἔλαβε προσθήκην τῆς ζωῆς δεκαπέντε χρόνους. Ὅταν δὲ ἡ πόλις τῶν Ἱεροσολύμων ἐσκλαβώθη ἀπὸ τὸν Ναβουχοδονόσορ, βασιλέα τῶν Βαβυλωνίων καὶ Ἀσσυρίων, ἐπῆγαν καὶ οἱ τρεῖς οὗτοι Παῖδες σκλάβοι εἰς τὴν Βαβυλῶνα, ὁμοῦ μὲ τὸν Προφήτην Δανιήλ. Ἐκεῖ δὲ κατεστάθησαν ἐπιστάται τῶν πραγμάτων τοῦ βασιλέως διὰ τὴν ἀρετήν τους καὶ φρονιμάδα. Καὶ μάλιστα διὰ τὴν μεσιτείαν τοῦ Δανιήλ (3). Ἐπειδὴ δὲ αὐτοὶ ἐκαταφρόνησαν τὴν χρυσῆν εἰκόνα τοῦ βασιλέως, τὴν ὁποίαν εἰς τὸν κάμπον Δεηρᾶ, ἐπρόσταξε νὰ προσκυνοῦν ὅλοι οἱ λαοί, διὰ τοῦτο ἐβάλθησαν εἰς τὴν κάμινον, τὴν ἑπταπλασίως καιομένην. Μέσα εἰς τὴν ὁποίαν δροσιζόμενοι ἀπὸ τὴν κατάβασιν τοῦ θείου Ἀγγέλου, ἔψαλλον τὸν παγκόσμιον ὕμνον, συγκαλοῦντες ὅλα τὰ κτίσματα εἰς δοξολογίαν Θεοῦ. Τότε βλέπων ὁ βασιλεὺς τὸ παράδοξον αὐτὸ θαῦμα, ὡμολόγησεν ὅτι εἶναι μέγας Θεὸς ὁ ὑπ’ αὐτῶν προσκυνούμενος. 

Ὁ δὲ θεῖος Δανιήλ, καὶ μὅλον ὁποῦ συνέζησε καὶ συνετράφη μὲ τοὺς ἀνωτέρω τρεῖς Παῖδας, καὶ ἔγινεν αἴτιος εἰς τὸ νὰ τιμηθοῦν διὰ τῆς μεσιτείας του, ὡς εἴπομεν, καὶ μὅλον, λέγω, ὁποῦ ὁ Δανιὴλ ἦτον τόσον οἰκεῖος μὲ τοὺς τρεῖς Παῖδας, δὲν ἐβάλθη ὅμως μαζὶ μὲ αὐτοὺς εἰς τὴν κάμινον. Τοῦτο γὰρ δὲν ἀναφέρει ἡ θεία Γραφή. Ἡ ἀφορμὴ δὲ διὰ τὴν ὁποίαν δὲν ἐβάλθη εἰς τὴν κάμινον εἶναι αὐτή, καθὼς φαίνεται εἰς ἐμένα καὶ εἰς τὴν ἀλήθειαν. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ ἔβαλεν ὄνομα εἰς τὸν Δανιὴλ τὸ, Βαλτάσαρ, ὡς γέγραπται: «Καὶ ὁ βασιλεὺς ἐπέθηκεν ὄνομα αὐτῷ Βαλτάσαρ» (Δαν. ε΄, 12), τὸ δὲ ὄνομα αὐτὸ ἦτον γνώρισμα τιμῆς ὑπερεχούσης καὶ ὄνομα Θεοῦ, καθὼς γέγραπται, «Ἕως οὗ ἦλθε Δανιήλ, οὗ τὸ ὄνομα Βαλτάσαρ, κατὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ μου» (Δαν. δ΄, 3). Ἐπειδὴ λέγω τὸ ὄνομα τοῦ Δανιὴλ ἦτον Θεοῦ ὄνομα, τούτου χάριν, διὰ νὰ μὴν φανῇ εἰς τοὺς Πέρσας τοὺς θεὸν νομίζοντας τὸ πῦρ, ὅτι ἔσβυσε τὴν φλόγα τῆς καμίνου ὁ τῶν Βαβυλωνίων θεός, ὁ καλούμενος Βαλτάσαρ, διὰ τοῦτο οἰκονομήθη παρὰ τῆς θείας Προνοίας νὰ μὴ βαλθῇ εἰς τὴν κάμινον μαζὶ μὲ τοὺς τρεῖς Παῖδας ὁ Προφήτης Δανιήλ, ὁ ἔχων τὸ ὄνομα τοῦτο. Ἀλλ’ οὐδὲ εἰς τὴν ἱστορίαν τὴν περὶ τῆς καμίνου διηγουμένην, ἀναφέρεται ὅλως ὁ Δανιήλ. Οἱ δὲ ἄλλοι τρεῖς Παῖδες, ἀφ’ οὗ ἐλυτρώθησαν παραδόξως καὶ ὑπερφυσικῶς ἀπὸ τὴν κάμινον τοῦ πυρός, πάλιν ἀπεκατεστάθησαν εἰς τὴν προτέραν τους δόξαν. Καὶ περάσαντες τὴν ζωήν τους ἔντιμον, ἐτελεύτησαν ἐν εἰρήνῃ μαζὶ μὲ τὸν Προφήτην Δανιήλ.

Λέγουσι δέ τινες, ὅτι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ναβουχοδονόσορ, καὶ τῶν λοιπῶν βασιλέων, οἱ ὁποῖοι ἐτίμων τοὺς τρεῖς Παῖδας, ἔγινεν ἄλλος βασιλεύς, Ἀττικὸς ὀνομαζόμενος. Ὁ ὁποῖος ἐξετάσας τοὺς τρεῖς Ἁγίους τούτους, καὶ ἐλεγχθεὶς ἀπὸ αὐτοὺς διὰ τὴν ἀσέβειάν του, ἐπρόσταξε νὰ κοπῇ ἡ κεφαλὴ τοῦ Ἁγίου Μισαήλ. Τὴν ὁποίαν ἐδέχθη ὁ Ἅγιος Ἀζαρίας ἁπλώσας τὸ φιβλατόριόν του, ἤγουν τὸ ἐπανωφόρι του (φίβλα γὰρ λατινικὰ λέγεται ἡ πόρπη καὶ τὸ ἐπανωφόρι (4)). Ὁμοίως ἐπρόσταξε νὰ κοπῇ καὶ ἡ κεφαλὴ τοῦ Ἁγίου Ἀζαρίου, τὴν ὁποίαν ἐδέχθη ὁ θεῖος Ἀνανίας. Ὕστερον δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Ἀνανίας ἀπεκεφαλίσθη. Λέγουσι δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι ἀφ’ οὗ ἐκόπησαν αἱ τίμιαι κεφαλαὶ τῶν τριῶν, πάλιν ἐκόλλησαν μὲ τὰ σώματά των. Ἄγγελος δὲ Κυρίου ἐπῆρε τὰ λείψανά των, καὶ τὰ ἐπῆγεν εἰς τὸ ὄρος Γεβάλ, καὶ ἐκεῖ τοὺς ἔβαλεν ὑποκάτω εἰς μίαν πέτραν. Ἀφ’ οὗ δὲ ἐπέρασαν τετρακόσιοι χρόνοι, ἀνέστησαν καὶ αὐτοί, ὅταν ὁ Κύριος ἀνέστη ἐκ τοῦ τάφου μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους προπάτορας. Ὕστερον δὲ πάλιν ἀπέθανον.

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῶν Σύναξις ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ. Τούτων τῶν τεσσάρων τὴν μνήμην παρελάβομεν ἀπὸ τοὺς θεοφόρους Πατέρας νὰ ἑορτάζωμεν, προτίτερα ἀπὸ ἑπτὰ ἡμέρας τῆς κατὰ σάρκα γεννήσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐπειδὴ καὶ αὐτοί, ὡς νομίζω, ἦτον ἀπὸ τὴν βασιλικὴν φυλὴν τοῦ Ἰούδα, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐκατάγετο καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν κατὰ τὸ ἀνθρώπινον (5). (Τὸν κατὰ πλάτος Βίον αὐτῶν ὅρα εἰς τὸν Νέον Θησαυρόν, Κυριακῇ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως, καὶ εἰς τοὺς Μαργαρίτας. Τὸ δὲ πρὸς αὐτοὺς ὑπόμνημα τοῦ Μεταφραστοῦ, οὕτως ἄρχεται: «Ἄρτι Ναβουχοδονόσορ». Σῴζεται ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῇ Μονῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις.)  

(1) Σημείωσαι, ὅτι εἰς τοὺς τρεῖς Παῖδας τούτους καὶ εἰς τὴν βαβυλωνίαν κάμινον, λόγον συνέγραψεν ὁ Χρυσοστομικὸς τοῦ Ἰωάννου κάλαμος, οὗ ἡ ἀρχή· «Καινόν, ὡς ἀληθῶς, καὶ μέγιστον εὐσεβείας θέατρον, ἡ τῶν τριῶν Παίδων συνεστήσατο χορεία». (Σῴζεται ἐν τῷ πέμπτῳ τόμῳ τῆς ἐν Ἐτόνῃ ἐκδόσεως.) Ὁμοίως καὶ ἄλλον λόγον οὗτος συνέγραψεν εἰς τὸν Δανιὴλ καὶ εἰς τοὺς τρεῖς Παῖδας, οὗ ἡ ἀρχή· «Φαιδρὰ σήμερον ἡμῖν ἡ πανήγυρις καὶ λαμπροτέρα τοῦ συνήθους». (Σῴζεται ἐν τῷ Πρωτάτῳ.) Ἀλλὰ καὶ Ἐφραὶμ ὁ Σύρος λόγον ἔχει εἰς τὸν Δανιὴλ καὶ εἰς τοὺς τρεῖς Παῖδας τούτους, οὗ ἡ ἀρχή· «Φέρε δὴ διασκεψώμεθα τὰ κατὰ τὸν Προφήτην Δανιήλ» (τόμ. β΄, τῆς ἐν Ῥώμῃ ἐκδόσεως).

(2) Καὶ ὁ Ἀλέξανδρος δὲ εἰς τὰ Ἰουδαϊκὰ μαρτυρεῖ, ὅτι οἱ τρεῖς Παῖδες οὗτοι ἐκατάγοντο ἀπὸ γένος βασιλικόν (σελ. 290).

(3) Οὕτω γὰρ γέγραπται· «Καὶ Δανιὴλ ᾐτήσατο παρὰ τοῦ βασιλέως καὶ κατέστησεν ἐπὶ τὰ ἔργα τῆς χώρας Βαβυλῶνος τὸν Σεδράχ, Μισάχ, καὶ Αὐδεναγώ· καὶ Δανιὴλ ἦν ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ βασιλέως» (Δαν. β΄, 49).

(4) Παρὰ δὲ τῷ Βαρίνῳ φαίνεται ὅτι ἡ φίβλα λατινικῶς, καὶ ἡ πόρπη ἑλληνικῶς, εἶναι εἶδος ὅπλου. Τὸ ὁποῖον ὁμοιάζει μὲ τὴν ἀσπίδα: ἤτοι μὲ τὸ σκουτάρι.

(5) Περὶ τοῦ Δανιὴλ ταῦτα γράφει ὁ Ἀλέξανδρος εἰς τὰ Ἰουδαϊκά, ὅτι αὐτὸς ἐτελεύτησε κατὰ τὸν πρῶτον χρόνον τοῦ βασιλέως Κύρου. Πλὴν ἔφθασε καὶ ἕως εἰς τὸν τρίτον χρόνον αὐτοῦ ὡς γέγραπται· «Ἐν ἔτει τρίτῳ Κύρου βασιλέως Περσῶν λόγος ἀπεκαλύφθη τῷ Δανιήλ» (Δαν. ι΄, 1), καὶ ὅτι ἐτάφη εἰς τὴν Βαβυλῶνα. Οὕτω γὰρ εἶπεν ὁ Ἄγγελος πρὸς αὐτόν· «Καὶ σὺ δεῦρο καὶ ἀναπαύου. Ἔτι γὰρ ἡμέραι καὶ ὧραι εἰς ἀναπλήρωσιν συντελείας, καὶ ἀναστήσῃ εἰς τὸν κλῆρόν σου εἰς συντέλειαν ἡμερῶν» (Δαν. ιβ΄, 13). Σημείωσαι, ὅτι τὸ λείψανον τοῦ Προφήτου Δανιὴλ ἡ Ἁγία Ἑλένη ἔφερε μαζί της εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὅταν ἐγύρισεν ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα (καὶ ὅρα σελ. 102 τῆς Δωδεκαβίβλου). Καὶ τοῦτο δὲ σημείωσαι, ὅτι μόνος ὁ Προφήτης οὗτος Δανιὴλ προεῖπεν εἰς πόσους χρόνους ὡρισμένως ἔχει νὰ ἔλθῃ καὶ νὰ σταυρωθῇ ὁ Χριστός, ἤγουν μετὰ τετρακοσίους ἐννενήκοντα. Καὶ σαφέστερον ἀπὸ ὅλους τοὺς Προφήτας αὐτὸς προεκήρυξε τὸν θάνατον τοῦ Χριστοῦ. Οὕτω γὰρ γράφεται εἰς τὸ νῦν σῳζόμενον Ἑβραϊκόν· «Καὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξηκονταδύω, ἐκκοπήσεται ὁ Μεσσίας (ἤγουν ὁ Χριστός), ἀλλ’ οὐχ’ ἑαυτῷ». Τοὐτέστιν οὐχ’ ὑπὲρ ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων (Δαν. θ΄, 26). Ὁ δὲ Ἱερώνυμος λέγει ὅτι τὸν Δανιὴλ ἀναγινώσκει ἡ Ἐκκλησία ἐκ τῆς μεταφράσεως τοῦ Θεοδοτίωνος, διατὶ εὑρῆκε συγκεχυμένην τὴν τῶν Ἑβδομήκοντα, ἡ ὁποία μήτε σῴζεται, καὶ ταῦτα μὲν καὶ ἄλλοι πολλοὶ λέγουσιν. Ὁ δὲ σοφὸς κύριος Νικηφόρος Θεοτόκης, ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι τῆς ἀνασκευῆς τῆς τελευταῖον διερμηνευθείσης Διαθήκης, διὰ πολλῶν ἀποδεικνύει, ὅτι ἡ ταῖς κοιναῖς ἑλληνικαῖς ἐκδόσεσι τῆς θείας Γραφῆς συνεκδεδομένη τοῦ Δανιὴλ βίβλος, αὐτή ἐστιν ἡ τῶν Ἑβδομήκοντα μετάφρασις. Καὶ οὐχὶ δηλονότι ἡ τοῦ Μαρκιωνιστοῦ Θεοδοτίωνος. Οὐδὲ ἡ νεωστὶ ἀναφανεῖσα ἐκ τοῦ Κισιανοῦ Κώδικος. Πρόσθες καὶ τοῦτο, ὅτι τὰς προφητείας τοῦ Δανιὴλ τὰς περὶ τοῦ Μακεδόνος Ἀλεξάνδρου, ἐπρόσφερεν ὁ Ἀρχιερεὺς Ἴαδδος, καὶ οἱ Ἱερεῖς, τῷ βασιλεῖ Ἀλεξάνδρῳ, ὅταν ἐπῆγεν εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Ἰώσηπος.

Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου,

Συναξαριστὴς

τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ.

Τόμος Α’.

Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.