H διάκρισις εν λόγοις σοις ερρύη,
Ω Δωρόθεε των μοναστών το κλέος.
Ὃ ὅσιος πατὴρ ἠμῶν Δωρόθεος γεννήθηκε στην Ἀντιοχεία ἀπὸ χριστιανικὴ καὶ εὐπορῇ οἰκογένεια. Ἔλαβε καλὴ μόρφωση, τόσο ἐκκλησιαστικὴ ὀσο καὶ στις θύραθεν ἐπιστῆμες. Φανέρωσε ἄλλωστε τέτοια φιλομάθεια ποῦ για χαρῇ τῆς λησμονοῦσε να φάει, να πίει καὶ να κοιμηθεῖ, πρᾶγμα ποῦ ἔβλαψε τὴν ὑγεία τοῦ ποῦ παρέμενε πάντα εὔθραυστη. Ἄλλο δεν ἐπιθυμοῦσε παρὰ να διαβάζει, ἰδιαίτερα βιβλία ἰατρικῆς, ἀποφεύγοντάς τις κακὲς συναναστροφὲς καὶ ἀταξίες τῆς νεότητος, ἔτσι ποῦ μποροῦσε να πει ἀργότερα: «Ἂν για τὴν θύραθεν ἐπιστήμη εἴχα τέτοιον πόθο καὶ τέτοιο ζῆλο ὥστε ν' ἀσχολοῦμαι με τὸ διαβασμα καὶ να μοῦ γίνει ἀναφαίρετη συνήθεια, πόσῳ μᾶλλον για τὴν ἀρετή!» [1] Ἀπαρνούμενος ἀπὸ νωρὶς τὸν κόσμο, εἰσῆλθε στην Μονὴ τοῦ ἀββᾶ Σερίδου, κοντὰ στην Γάζα, καὶ παραδόθηκέ με ἐμπιστοσύνη στους δύο ἁγίους Γέροντες, Βαρσανούφιο καὶ Ἰωάννη. Παρόλο ποῦ ἐπιθυμοῦσε τὴν πλήρη ὑποταγή, ὁ Γέροντες λαμβάνοντας ὑπ' ὄψιν τοὺς τὴν σωματικὴ ἀδυναμία τοῦ καὶ τὴν καταστάσῃ τῆς ὑγείας τοῦ, ἐπέτρεψαν να κρατήσει μιᾷ μικρῇ οἰκογενειακὴ ἰδιοκτησία καὶ να ἔχει στην κατοχὴ τοῦ βιβλία ποῦ εἶχε φέρει στο μοναστῆρι. Καθὼς δεν ἤταν σὲ θέση να ἀναλάβει μεγάλες κακοπάθειες καὶ δεχόταν ἐπιθέσεις ἀπὸ ἀκαθάρτους λογισμούς, ὁ ἅγιος Βαρσανούφιος τοῦ ἐπιδαψίλευε παραμυθία καὶ συμβουλές. Τὸν συμβούλευσε να μὴν ἀφήνει να τὸν κυριεύει ἢ ἀπογνώση, πρᾶγμα ποῦ χαροποιοῦσε τὸν διαβολο, καὶ ἐπιτρέποντας τοῦ να πίνει λίγο κρᾶσι τὸν προέτρεπε να βάζει τὰ δυνατὰ τοῦ να ἀποκόπτει τὸ σαρκικὸ θέλημα συγκεντρώνοντας ὄλες τις προσπάθειές του στην ἐσωτερικὴ ἀσκήσῃ τῆς καρδίας, προκειμένου να ἀποκτήσει τις πολυτιμότερες ἀρετές· τὴν ταπεινοφροσύνη, τὴν ὑπακοή, τὴν κατανυξη, τὴν συμπόνια ἀπέναντι σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν διαρκῆ μνήμη τοῦ Θεοῦ. Ἐνθαρρυμένος ἀπὸ τοὺς Γέροντες καί με τὴν βοήθεια τῆς χάριτος τοῦ Χριστοῦ, ὁ Δωρόθεος μπόρεσε ἔτσι να συντρίψει ὅλους τοὺς ἐχθροὺς τοῦ. Ἀργότερα διδάσκε ὅτι ἢ ἀποκοπῇ τοῦ ἰδίου θελήματος εἶναι τὸ μονοπάτι ποῦ ἐπιτρέπει να φθάσει κανεὶς στην ἄκρα τελειότητα. Πράγματι, συνηθίζοντας κανεὶς να παραιτεῖται ἀπὸ τὸ ἴδιον θέλημα, στην ἀρχὴ στα μικρὰ πράγματα, κατόπιν σὲ κάθε δραστηριότητα, ἐπιτυγχάνει τὴν ἀπροσπάθεια καὶ ἀπὸ τὴν ἀπροσπάθεια ἔρχεται σὺν Θεῶ σὲ τελείᾳ ἀπάθεια. Ἐπαναλαμβάνε δὲ συχνὰ τοῦτο τὸν λόγο τῶν Πατέρων: «Ὁποῖος ἔφθασε στο σημεῖο να ἀποκόψει τὸ ἴδιον θέλημα, ἔφθασε στον τόπο τῆς ἀναπαύσεως».Μία ἡμέρα ποῦ πολεμούνταν ἀπὸ μία συντριπτικὴ καὶ ἀνυπόφορη θλίψη προερχομένη ἀπὸ τὸν δαίμονα καὶ βρισκόταν στην αὐλὴ τοῦ μοναστηρίου ἀποθαρρυμένος καὶ παρακαλώντας τὸν Θεὸ να τὸν βοηθήσει, ὁ Δωρόθεος εἶδε αἴφνης ἕνα μυστηριῶδες προσωπο μὲ ὄψη ἐπισκόπου να μπαίνει στην ἐκκλησία. Τὸν ἀκολούθησε καὶ τὸν εἶδε να προσεύχεταί με τὰ χέρια ὑψωμένα στον οὐρανό. Ὅταν τελείωσε τὴν προσευχὴ τοῦ, ὃ ἄνδρας στράφηκε πρὸς τὸν νέο μοναχὸ ποῦ τὸν εἶχε κυριεύσει μέγας φόβος καὶ κτυπώντας τόν με τὰ δάχτυλα στο στῆθος, ἐπανέλαβε τρεῖς φορὲς τὸν στίχο τοῦ ψαλμοῦ: Ὑπομένων ὑπέμεινα τὸν Κύριον, καὶ προσέσχε μοι καὶ εἱσήκουσε τῆς δεήσεώς μου... (Ψαλμ. 39). Ἐνῶ τὸ προσωπο ἐκεῖνο ἔγινε ἄφαντο, εὐθὺς ἢ καρδία τοῦ ὁσίου Δωροθέου γέμισε φῶς, χαρά, παραμυθία καὶ γλυκύτητα καὶ ἀπὸ τὴν ὥρα ἐκείνη ποτὲ πιὰ δεν πολεμήθηκε ἀπὸ τὴν ἀκηδία, τὴν λύπη ἢ τὸν φόβο [2]. Ἀνησυχώντας για τὴν εἰρήνη αὐτὴ ποῦ φαινόταν να ἀντιφέρεται στην Ἅγια Γραφή, ποῦ διδάσκει ὅτι πρέπει κανεὶς να περάσει μέσα ἀπὸ πολλὲς θλίψεις για να φθάσει στην Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀνοιξε τὴν καρδία τοῦ στον Ἰωάννη τὸν Προφήτῃ, ὃ ὁποῖος τὸν καθησύχασε λέγοντας: «Καθενὰς ποῦ βάζει τὸν ἑαυτὸ τοῦ κάτω ἀπὸ τὴν ὑπακοὴ τῶν Πατέρων, ἔχει αὐτὴν τὴν ἀμεριμνησία καὶ ἀναπαύσῃ» [3]. Πράγματι, ὃ ὅσιος Δωρόθεος δεν παρέλειπε να ἀναφέρει κάθε λογισμὸ τοῦ στους Γέροντες. Μόλις κατέγραφε ἔναν λογισμὸ για να τὸν ὑποβαλεῖ στην κρίσῃ τοὺς ἐνιωθε ἀνακουφίσῃ καὶ ὠφέλεια [4].Τοῦ ἀνατέθηκε ἡ διακονία τοῦ θυρωροῦ τῆς μονῆς καὶ τοῦ ξενοδόχου, ἐπιπλέον δὲ ἐτέθη στην ὑπηρεσία τοῦ Ἰωάννη τοῦ Προφήτῃ. Ἔχοντας στο ἐξῇς τὴν δυνατότητα να ῥωτὰ κατευθεῖαν τὸν Γέροντα, ἀπεκόμισε μεγάλη ὠφέλεια ἀπό τις διδαχὲς τοῦ για να προκόψει στην γνώση τῶν κινημάτων τῆς ψυχῆς. Μετὰ ἀπὸ λίγο καιρὸ τοῦ ἀνατέθηκε τὸ δυσκολο καθῆκον να ἐγκαταστήσει καὶ να διαχειρίζεται τὸ νοσοκομεῖο τῆς μονῆς, ποῦ εἶχε κτισθεῖ χάρις στην δωρεὰ τοῦ κατὰ σάρκα ἀδελφοῦ τοῦ. Θαυμάσια προετοιμασμένος για τὸ διακόνημα αὐτὸ ἀπό τις ἰατρικὲς μελέτες τοῦ, δόθηκε ὁλοψυχα μὲ ζῆλο καὶ αὐταπάρνηση. Ἀπὸ τὸ πρωὶ ὡς τὸ βραδὺ εἶχε τὴν ἔγνοια ὄχι μόνο τῆς φροντίδας τῶν ἀρρώστων, ἀλλὰ καὶ πλήθους ἄλλων ὑποθέσεων ποῦ τὸν περισπούσαν ἀπὸ τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἡσυχία. Πολλὲς φορὲς εἶχε τὸν πειρασμὸ να ἐγκαταλείψει τὴν μονὴ για να ἀκολουθήσει τὸν ἐρημητικὸ βίο, ἀλλὰ ὁ ἅγιος Ἰωάννης τὸν ἀπέτρεπε, λέγοντάς του ὅτι ἢ μονώσῃ γινόταν σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀφορμὴ ἀλαζονείας καὶ πτώσης κι αὐτὸ ποῦ ἁρμόζε σὲ ἐκεῖνον ἤταν ἢ «μέση ὁδὸς» τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς ἀγάπης: «διατηρώντας τὴν ταπεινοφροσύνη στην ἡσυχία καὶ στην νήψῃ ἐν μέσῳ τῶν περισπασμῶν» [5]. Προσέθεσε δέ: «Τὸ να ἔχει κανεὶς μία ἐντολὴ καὶ να φροντίζει να τὴν τηρεῖ, ἀποτελεῖ ταυτόχρονα ὑποταγὴ καὶ μνήμη Θεοῦ» [6].Ὁ ἅγιος Βαρσανούφιος εἶχε ὑποσχεθεῖ στον Δωρόθεο ὅτι ἂν τηροῦσέ τις ἐντολὲς τοῦ να ἀποφεύγει τις ἠδονές, τὴν παρρησία, τὴν ἀργολογία καὶ διατηροῦσε ἀπέναντι σὲ ὅλους τὴν ἀγάπη καθὼς καὶ τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνος θὰ ἀναδεχόταν καὶ θὰ βαστοῦσε τὰ σφάλματα καί τις ἐλλείψεις τοῦ για να ἀναριθμηθεῖ μεταξὺ τῶν «πραγματικῶν τέκνων τοῦ ποῦ βρίσκονται ὑπὸ θεία προστασία» [7] . Τοῦ ἀνατέθηκε ὃ πνευματικὸς καταρτισμὸς ἑνὸς νέου, τοῦ Δοσιθέου, ὃ ὁποῖος χάρις στις συμβουλὲς τοῦ Δωρόθεου ἔφθασε γρήγορα στην τελειότητα τῆς ὑπακοῆς πρὶν παραδώσει τὴν ψυχὴ τοῦ στον Θεό.
Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἰωάννη τοῦ Προφήτῃ καὶ τοῦ ἄββα Σερίδου καὶ τὴν τελεία σιωπὴ τοῦ ἁγίου Βαρσανούφιου, ὁ ὅσιος Δωρόθεος ἀναχώρησε για να ἱδρύσει σὺν Θεῶ τὸ δικὸ τοῦ μοναστῆρι μεταξὺ Γάζας καὶ Μαϊουμά. Διοίκησε ἐκεῖ τοὺς μαθητὲς τοῦ ὑπὸ τὸ πνεῦμα ποῦ εἶχε λάβει ἀπὸ τοὺς Πατέρες Βαρσανούφιο καὶ Ἰωάννη, μὲ λεπτότητα, διακρίσῃ καὶ ἀγάπη, ἐπιμένοντας περισσότερο στην ἀποκοπῇ τοῦ ἰδίου θελήματος καὶ τὴν ταπεινοφροσύνη παρὰ στις μεγάλες σωματικὲς ἀσκήσεις. Ἐκεῖ οἱ μαθητὲς τοῦ συνέλεξαν γραπτώς τις Διδασκαλίες τοῦ, στις ὅποιες συνδύασε τὴν νηφαλιότητα τῆς ἔκφρασής με μία τόσο μεγάλη σοφία, ποῦ ἢ πραγματεία αὕτη θεωρεῖται ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ θεμελιώδη ἔργα τῆς ὀρθοδόξῃς μοναχικῆς παραδοσης. Ἀποτελεῖ ἐπίσης τὸ μόνο «λείψανο» τοῦ ὁσίου, τοῦ ὁποίου ἁγνοοῦμε τὴν ἀκριβῆ χρονολογία τελευτὴς καὶ τὸν τόπο ταφῇς.
Ὁ ὅσιος Δωρόθεος προέτρεπε ἀσταμάτητα τοὺς μοναχοὺς τοῦ να παραμενοῦν ἐνωμένοι μεταξὺ τούς με τὴν ἀγάπη καὶ τοὺς ἔδινε τὴν ἑξῆς εἰκόνα: « Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι εἶναι ἔνας κύκλος πάνω στην γῆ, σὰν ἔνα στρογγυλὸ χάραγμά με διαβήτῃ ποῦ ἔχει ἔνα κέντρο. Κέντρο ὀνομάζεται τὸ μέσον τοῦ κύκλου. Προσέξτε τι ἐννοῶ. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ὃ κύκλος αὐτὸς εἶναι ὅλος ὃ κόσμος. Τὸ κεντρικὸ σημεῖο τοῦ κύκλου εἶναι ὃ Θεός, οἱ δὲ εὐθεῖες γραμμὲς ποῦ ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν περιφέρεια τοῦ κύκλου πρὸς τὸ κέντρο εἶναι οἱ ὁδοί, δηλαδὴ οἱ τρόποι ποῦ πολιτεύονται οἱ ἄνθρωποι. Ἐφ’ ὅσον λοιπὸν οἱ ἅγιοι προχωροῦν πρὸς τὸ κέντρο θέλοντας να προσεγγίσουν τὸν Θεό, ἀναλόγως τῆς προχωρήσῃς τοὺς πλησιάζουν καὶ τὸν Θεὸ καὶ μεταξὺ τοὺς καὶ ὄσο πλησιάζουν τὸν Θεὸ πλησιάζονται μεταξὺ τούς· καὶ ὄσο πλησιάζονται, πλησιάζουν τὸν Θεό. Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο ἐννοῆστε καὶ τὸν χωρισμό. Γιατὶ ὅταν ξεκόβουν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ στρέφονται πρὸς τὰ ἔξω, εἶναι φανερὸ ὅτι ὄσο ἐξέρχονται καὶ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὸν Θεὸ τόσο ἀπομακρύνονται καὶ μεταξὺ τοὺς καὶ ὄσο ἀπομακρύνονται μεταξὺ τοὺς τόσο ἀπομακρύνονται καὶ ἀπὸ τὸν Θεὸ» [8].
[1] Διδασκαλία Ι΄105, εκδ. Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου.
[2] Διδασκαλία Ἐ', 67.
[3] Ό.π., Ά', 25.
[4] Ἑκατὸ περίπου ἀπό τις ἐπιστολὲς αὖτες σῴζονται μετάξι τῶν ἐπιστολῶν τῶν Ἀῦ. Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου καὶ ἀποτελοῦν ἐναν θαυμάσιο ὁδηγὸ γιὰ τὸν πνευματικὸ καταρτισμὸ τοῦ μοναχοῦ.
[5] Βαρσανούφιος καὶ Ἰωάννης, Ἐπιστολὴ 315, ΕΠΕ, 10Α.
[6] Ἐπιστολὴ 328, ΕΠΕ, 10 Α.
[7] Ἐπιστολὴ 274, ΕΠΕ, 10 Α
[8] Διδασκαλία ΣΤ', 78.
Νέος Συναξαριστής
της Ορθοδόξου Εκκλησίας
τόμος Δωδέκατος, Αύγουστος σελ. 123
εκδ. Ίνδικτος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου