Η τραγωδία της αλλοτρίωσης των δωρεών του Θεού

ΚΥΡΙΑΚῌ ΕΝΑΤῌ

Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν
ιβ΄ 16 - 21

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία

του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στα πλαίσια της ερμηνείας που έγινε στο κήρυγμα της Κυριακής   Νοεμβρίου του 1998

Τὸ ηχητικό απόσπασμα από την ομιλία - σε mp3 εδώ

Περιγραφή του πολύ γνωστού κειμένου της παραβολής του άφρονος πλουσίου. Μέσα στις πολύ μικρές και αδρές γραμμές που διαγράφει ο Ευαγγελιστής στο κείμενό του και λέει τα λόγια του Χριστού μας, περιγράφεται τόσο συμπυκνωμένα αλλά και τόσο απλά η δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος, αν αλλοτριώσει τα δώρα του Θεού που του ’δωσε ο Θεός, να ζήσει με έναν τρόπο τερατώδη και λανθασμένο, δηλαδή αρρωστημένο. 

Να δούμε πολύ απλά το κείμενο, υπενθυμίζοντας το αυτονόητο: που ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο το σώμα για να ζει βιολογικά, να αξιοποιεί όλα τα γύρω του, του έδωσε την ψυχή για να παίρνει το σώμα αναγωγικά να το πηγαίνει προς τα πάνω και να τρέφεται η ψυχή του από τα πνευματικά, τον έβαλε μέσα σε έναν χώρο για να ζήσει στο χώρο αυτό, και του έδωσε και τον χρόνο. Βλέπετε τα ζώα δεν σκέπτονται τον χρόνο, το μόνο πλάσμα που σκέπτεται τον χρόνο είναι ο άνθρωπος. Και του έδωσε τον χρόνο σαν μια δωρεά, σαν μια δωρεά για να μπορεί να επεκτείνεται από τώρα προς τα μέλλοντα, και να μην είναι πεπερασμένος και να μην ζει μίζερα και φτωχά, πολλές φορές στενεμένος σε κάποιες μικρές χρονικές στιγμές. Και του έδωσε την έννοια της αιωνιότητας - που έδεσε τον εαυτό Του Εκείνος με την έννοια της αιωνιότητας.

Κοιτάξτε εδώ το κείμενο τι τραγικές αλλοτριώσεις κάνει, όσον αφορά τη στάση αυτού του πλουσίου προς τα πράγματα. Πρώτα πρώτα αλλάζει την έννοια του χρόνου. Ενώ ο χρόνος είναι δοσμένος για να έχει μέσα του μόνο την έννοια του Θεού - ο   χρόνος για αυτό είναι δοσμένος: να ζούμε το τώρα για να πηγαίνει προς το αύριο, να σκεφτόμαστε το αύριο και μέσα από εκεί να αποκαλύπτουμε την αγάπη του Θεού, και να σκεφτόμαστε το χθες και μέσα από εκεί πάλι να αποκαλύπτουμε την αγάπη του Θεού· έστω ως μετάνοια, έστω ως δοξολογία. Ο χρόνος είναι λοιπόν απόλυτα δεμένος με τον Θεό.

Οποιαδήποτε άλλη σκέψη για τον χρόνο είναι διαστρέβλωση και είναι μία αρρώστια του ανθρώπου. Πολλές αρρώστιες ψυχικές μπορεί να προέρχονται από αυτή την αλλοτριωμένη στάση προς το χθες, το σήμερα και το αύριο. Εδώ ο άφρων πλούσιος κάνει αυτό το τρομερό λάθος: Σκέπτεται τον χρόνο ως δυνατότητα για να ευφραίνεται από τα πράγματα του κόσμου, που σημαίνει έχει αρρωστημένη σχέση, φυσικά και με τα πράγματα, αλλά και ακόμα περισσότερο με αυτή την έκφραση της ζωής του ανθρώπου που είναι ο χρόνος. Αυτή είναι η πρώτη του αρρώστια.

Η δεύτερή του αρρώστια είναι πως η δωρεά που του έδωσε ο Θεός, να έχει μια ψυχή που κάνει όλα τα πράγματα να πηγαίνουν αναγωγικά στο Θεό, που σημαίνει να ανοίγεται πάντοτε προς τα έξω, το ζει λάθος· κλείνεται στον εαυτό του: μίλησε με τον εαυτό του, μιλούσε με τον εαυτό του, «διελογίζετο εν εαυτώ λέγων». Αντί να ομιλεί προς τα έξω, με τον Θεό και με τους ανθρώπους, ομιλεί με τον εαυτό του και καταστρέφει το κοινωνικό δώρο που του δίνει ο Θεός· που είναι για να εκφράζεται διττώς προς στον άνθρωπο και προς τον Θεό. Και έστω, αν δεν κατάλαβες τη στροφή προς τον Θεό, αν ξεκινήσεις στο κοινωνικό από τον άνθρωπο και έχεις λίγο εντιμότητα πάνω σου, θα στραφείς στον Θεό. Εδώ τα κατέστρεψε και τα δύο και στρέφεται στον εαυτό του.

Άρα κατέστρεψε τον χρόνο, κατέστρεψε το κοινωνικό, την ψυχική έκφραση των ανοίγματος, και καταστρέφει ακόμη και το βιολογικό: την τροφή. Κοιτάξτε τι είπε, «ψυχή», λέει, «έχεις πολλά αγαθά, τρώγε, πίνε, εφραίνου». Τρέφει την ψυχή με τι; με τα αγαθά που είναι για να θρέψουνε βιολογικά το σώμα και να αναχθούν μετά προς τα πάνω. Την ψυχή την τρέφει μόνο με τα υλικά. Καταστρέφει δηλαδή και την δυνατότητα της τροφής που, αντί να την κάνει βιολογική δοξολογία, την στρέφει προς την ψυχή, και δεν έχει με κάτι άλλο να θρέψει την ψυχή του.

Και έρχεται λοιπόν αυτή η βαθιά αλλοτρίωση. Και το κείμενο περιέγραψε, με αυτό λοιπόν τον αδρό και απλό τρόπο, την αλλοτρίωση του ανθρώπου, την αρρώστια του. Αν δηλαδή κάποιος ζει παλίνδρομα, ζει λανθασμένα και δεν αναπαύεται, κάπου σε αυτά τα τρία τέσσερα επίπεδα που ανέλυσα, να κάνει προσδιορισμούς θεραπευτικούς. Και ο καθένας που θέλει να θεραπευτεί εκεί πάνω πρέπει να βρει τη θεραπευτική του. Και η Εκκλησία την ποιμαντική της, εκεί ουσιαστικά την ανάγει. Και οι άξονες της θεραπευτικής είναι αυτοί εδώ. Και μπορούμε, όσο είναι δυνατό, να κοιτάξουμε τον εαυτό μας και να δούμε πού αλλοτριώσαμε τις δωρεές του Θεού, και να κάνουμε τομές θεραπευτικές, φυσικά μέσα στην Εκκλησία.

Το κείμενο λοιπόν είναι καταπληκτικό, υπό την έννοια του ότι χτυπάει την πλήξη, είναι κατά της πλήξεως, αλλάζει τη δυνατότητα της ζωής μας! Και όπου βρούμε λοιπόν κλεισμένο άνθρωπο - χαμένη η έννοια του χρόνου, χαμένη η σχέση βιολογικών προς την ψυχή - θα δούμε την αρρώστια μας, θα σκεφτούμε την παραβολή του άφρονα πλουσίου και θα μπορούμε πραγματικά να κινηθούμε θεραπευτικά με την χάρη του Θεού μέσα στη ζωή μας, για να βρούμε τον χρόνο ως αιωνιότητα, να βρούμε την ψυχή μας ως κοινωνία, και να βρούμε τα βιολογικά τα πράγματα σαν δοξολογία, που τρέφουν το σώμα μας. Και μετά, από εκεί που στηρίζεται το σώμα, μπορεί να βρει τον χρόνο και τη δοξολογία.

Φιλολογική επιμέλεια κειμένου

Ελένη Κονδύλη

※ 

Περισσότερες ομιλίες του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr