Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος.
Ομιλίες Πνευματικές 50
Ομιλία Η΄.
-Πως αρπάζεται ο εσωτερικός άνθρωπος στην προσευχή.
-Μπορεί κανείς να εισέρχεται πάντοτε σ’ εκείνο τον πνευματικό χώρο;
-Πες μας, σε ποιο βαθμό τελειότητας έφθασες;
Έρχεται κάποιος αδελφός να προσευχηθεί προς το Θεό, και γεμίζει η καρδιά του από τη θεία χάρη και ευφραίνεται η ψυχή του από την παρουσία του Κυρίου, όπως η νύμφη από την παρουσία του νυμφίου, σύμφωνα με το λόγο του προφήτη Ησαΐα που λέγει· «όπως ευφραίνεται ο νυμφίος για τη νύφη, έτσι θα ευφρανθεί και ο Κύριος για σένα» (Ησ. 62, 5).
Και συμβαίνει τότε με τον αδελφό, που ασχολείται καθημερινά με τα πνευματικά, σε κάποια στιγμή ν’ αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην προσευχή, και αρπάζεται ο εσωτερικός άνθρωπος στην προσευχή, φθάνοντας με πολλή γλυκύτητα στο άπειρο βάθος του αιώνα εκείνου, ώστε να εκπλήσσεται ο νους που βρίσκεται ολόκληρος μετέωρος εκεί, και σε όλο το χρονικό αυτό διάστημα να ξεχνάει τους λογισμούς του σαρκικού φρονήματος, επειδή γέμισε από θείους λογισμούς και αιχμαλωτίσθηκε στα θεία και στα επουράνια, σε απέραντα και ακατάληπτα πράγματα, σε θαυμαστά πράγματα, που είναι αδύνατο να περιγραφούν με ανθρώπινο στόμα, ώστε την ώρα εκείνη να εύχεται και να παρακαλεί, μακάρι μαζί με την προσευχή να είχε ανεβεί και η ψυχή μου στον ουρανό.
Ερώτηση: Μπορεί κανείς να εισέρχεται πάντοτε σ’ εκείνο τον πνευματικό χώρο;
Απάντηση: Η χάρη του Θεού πάντοτε συνυπάρχει με τον άνθρωπο, και έχει ριζωθεί και ζυμωθεί μαζί του από τη μικρή του ηλικία, και έγινε σαν κάτι φυσικό και σταθερά συναρμοσμένο με την ύπαρξη του, σαν μια ουσία, και φροντίζει με πολλούς τρόπους, όπως αυτή θέλει, για το συμφέρον του ανθρώπου (πρβλ. Α΄ Κορ. 12, 7).
Και άλλοτε μεν καίει εσωτερικά και ανάβει σαν φωτιά, και άλλοτε κάνει την παρουσία της με μαλακότερο και ηπιότερο τρόπο. Και μερικές φορές αυτό το φως λάμπει ζωηρά, κάποτε πάλι μειώνει τη λάμψη του και σκοτεινιάζει. Και αυτή λοιπόν η εσωτερική φλόγα, που καίει και λάμπει πάντοτε, όταν γίνει πολύ λαμπερή, προσδένεται στην αγάπη του Θεού σαν σε κατάσταση μέθης. Όταν πάλι, κατά παραχώρηση του Θεού, υποχωρήσει η λαμπρότητα της, αν και συνυπάρχει το φως της χάρης του Θεού με τον άνθρωπο, εξασθενεί.
Όμως φανερώθηκε σε μερικούς το σημείο του σταυρού με φωτεινό τρόπο, και ενώθηκε με τον εσωτερικό άνθρωπο. Άλλοτε πάλι κατά την ώρα της προσευχής έγινε σα να έπεσε σε έκσταση ο άνθρωπος και βρέθηκε μπροστά στο θυσιαστήριο μιας εκκλησίας, και του προσφέρθηκαν τρεις άρτοι, σα να ήταν ζυμωμένοι με λάδι, και όσο έτρωγε, τόσο περισσότερο εκείνοι πλήθαιναν και μεγάλωναν.
Άλλοτε πάλι είδε σαν να ντύθηκε ένα φωτεινό ένδυμα, που όμοιο με αυτό δεν υπάρχει πάνω στη γη στον αιώνα αυτό, και ούτε είναι δυνατό να κατασκευασθεί από ανθρώπινα χέρια (όπως δηλαδή όταν ανέβηκε στο όρος ο Κύριος μαζί με τον Ιωάννη και τον Πέτρο και έκανε ν’ αλλάξουν και ν’ αστράφτουν τα ρούχα του) (πρβλ. Μαρκ. 9, 3), τέτοιο ήταν το ένδυμα εκείνο, και θαύμαζε και απορούσε ο άνθρωπος που ήταν ντυμένος μ’ αυτό.
Και κάποια άλλη φορά αυτό το φως, που φωτίζει μέσα στην καρδιά, άνοιγε δρόμο για να φανεί το εσωτερικό και βαθύτερο και απόκρυφο φως, ώστε ολόκληρος ο άνθρωπος να είναι βυθισμένος μέσα σ’ εκείνη τη γλυκύτητα και θεωρία, με αποτέλεσμα να μη αισθάνεται πλέον τον εαυτό του, αλλά να νομίζει ότι είναι σαν μωρός και βάρβαρος στον κόσμο αυτό, εξ αιτίας της υπερβολικής αγάπης, της γλυκύτητας και των απόκρυφων μυστηρίων, ώστε ο άνθρωπος σ’ αυτό το χρονικό διάστημα, ελευθερωμένος από τους πειρασμούς, να φθάσει στην τελειότητα, και να είναι καθαρός και απαλλαγμένος από την αμαρτία.
Μετά όμως απ’ όλα αυτά υποχώρησε η χάρη του Θεού, και ήρθε το ένδυμα της δυνάμεως του εχθρού που τον κάλυψε. Πάλι όμως φαίνεται έστω και λίγο και βρίσκεται σε ένα σκαλοπάτι τελειότητας (πρβλ. Εβρ. 6, 1).
Διότι ας πούμε ότι πρέπει να περάσει ο άνθρωπος δώδεκα σκαλοπάτια και να μετά να φτάσει στην τελειότητα. Σε κάποιο χρονικό διάστημα μπόρεσε κάποιος να φθάσει σ’ εκείνο το βαθμό της τελειότητας, πάλι όμως υποχωρεί η χάρη του Θεού, και κατεβαίνει κατά ένα σκαλοπάτι και στέκεται στο ενδέκατο.
Κάποιος άλλος όμως αδελφός, πλούσιος πάντοτε από τη χάρη του Θεού, νύχτα και ημέρα μένει στην τελειότητα, καθαρός και ελεύθερος, και πάντα αιχμαλωτισμένος και κυριευμένος από την παρουσία της χάρης του Θεού. Και τώρα, σε εκείνον που φανερώθηκαν αυτά τα θαυμάσια πράγματα και έχει αποκτήσει εκείνη την εμπειρία, αν υπήρχε η χάρη του Θεού πάντοτε μαζί του, δε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το λόγο ή να σηκώσει αυτό το βάρος, ούτε θ’ ανεχόταν να ακούει, ή να φροντίζει για κάθε τι που τον αφορούσε, ούτε και για την επόμενη ημέρα (πρβλ. Ματθ. 6, 34), παρά μόνο να κάθεται σε μια άκρη σα να βρίσκεται σε κατάσταση έκστασης και μέθης.
Επομένως δεν έφθασε σε τέλειο μέτρο, ώστε να ασχολείται με τη διακονία των αδελφών και τη διακονία του λόγου, πλην όμως «η αμαρτία, που σαν μεσότοιχο εμπόδιζε τη χάρη του Θεού» (πρβλ. Εφ. 2, 14), γκρεμίσθηκε και νικήθηκε και ο θάνατος.
Τα πράγματα έχουν ως εξής. Σαν κάποια ομιχλώδης δύναμη επικάθεται η χάρη του Θεού επάνω του και τον σκεπάζει ελαφρά, σαν παχύς αέρας, αν και πάντα είναι αναμμένη η λαμπάδα και φωτίζει, σα να υπάρχει κάποιο κάλυμμα πάνω σ’ εκείνο το φως· γι’ αυτό ομολογεί αυτός ο αδελφός ότι δεν είναι τέλειος, ούτε ελευθερωμένος τελείως από την αμαρτία, ώστε να πει ότι έχει διαλυθεί και έχει γκρεμισθεί «το φράγμα του μεσότοιχου της αμαρτίας», ή πάλι ότι σε κάποιον άλλο δεν έχει γκρεμισθεί εξ ολοκλήρου, ούτε για πάντα.
Διότι έρχεται καιρός που η χάρη τον καίει εσωτερικά, τον παρηγορεί και τον αναπαύει. Έρχεται όμως καιρός που υποχωρεί και χάνει τη λαμπρότητά της, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο η ίδια η χάρη του Θεού ρυθμίζει τα πράγματα για το πνευματικό συμφέρον του ανθρώπου.
Ποιος όμως είναι αυτός που έφτασε στην τελειότητα σε κάποια χρονικά διαστήματα και γεύθηκε και απέκτησε εμπειρία εκείνης της μελλοντικής καταστάσεως; Διότι εγώ δεν έχω δει κανένα τέλειο ή ελευθερωμένο από τις αμαρτίες Χριστιανό.
Αλλ’ αν και κάποιος αναπαύεται στη χάρη του Θεού και εισέρχεται σε μυστήρια και αποκαλύψεις και απολαμβάνει τη μεγάλη γλυκύτητα της χάρης του Θεού, όμως συνυπάρχει ακόμα μέσα του η αμαρτία.
Αυτοί βέβαια νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι και τέλειοι, επειδή δέχθηκαν πλουσιοπάροχα τη χάρη του Θεού και τον εσωτερικό φωτισμό, και πέφτουν σε σφάλματα γιατί είναι άπειροι, επειδή μέσα τους έχουν τη χάρη που ενεργεί.
Ακόμα δεν είδα κανένα ελεύθερο πραγματικά άνθρωπο, επειδή και εγώ για λίγο, και κατά διαστήματα, έφτασα σ’ αυτή την τελειότητα, και γνώρισα πολύ καλά ότι δεν είναι τέλειος ο άνθρωπος.
Ερώτηση:Πες μας, σε ποιο βαθμό τελειότητας έφθασες;
Απάντηση: Μετά το σημείο του σταυρού ενεργεί κατά τέτοιο τρόπο η χάρη, ώστε ειρηνεύει όλα τα μέλη και την καρδιά, και η ψυχή από την πολλή χαρά αισθάνεται σαν άκακο παιδί, και δεν κατακρίνει πλέον ο αδελφός ούτε ειδωλολάτρη, ούτε Ιουδαίο, ούτε αμαρτωλό, ούτε κοσμικό. Αλλά ο εσωτερικός άνθρωπος τους βλέπει όλους με καθαρό μάτι, χαίρεται για όλο τον κόσμο, και θέλει να προσκυνά και να αγαπά όλους, και τους ειδωλολάτρες και τους Ιουδαίους.
Σε άλλη στιγμή, σαν υιός βασιλιά, έχει τόσο θάρρος στον Υιό του Θεού, σαν να είναι πατέρας του, και ανοίγονται σ’ αυτόν πόρτες και μπαίνει μέσα σε πολλούς θείους τόπους, και όσο προχωρεί, πάλι ανοίγονται σ’ αυτόν άλλες πόρτες, μ’ ένα λόγο δηλαδή, από εκατό τόπους προχωρεί σε άλλους εκατό τόπους, και πλουτίζει, και όσο πλουτίζει του φανερώνονται πάλι άλλα καινούρια και θαυμαστά πράγματα, και του εμπιστεύονται, σα να ήταν υιός και κληρονόμος, πράγματα που δεν είναι δυνατό να λεχθούν από την ανθρώπινη φύση, ή να εκφρασθούν με το στόμα και τη γλώσσα.
Ας είναι δοξασμένος ο Θεός. Αμήν.
ΕΠΕ.
Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητικών. Μακάριος ο Αιγύπτιος.
Ομιλίες Πνευματικές 50.
«Πατερικές εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς» Θεσσαλονίκη 1985.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου