ΑΓΙΑ ΕΜΜΕΛΕΙΑ

 

Αγία Εμμέλεια

30 Μαΐου  

Η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου, η αγία Εμμέλεια, καταγόταν από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, από γενιά αρχοντική και ένδοξη. Οι γονείς της κατείχαν πλούτη πολλά και θέσεις υψηλές στον κρατικό μηχανισμό. Είχαν όμως και πολλή πίστη στον Θεό. Ήταν άνθρωποι αρετής. Αυτό είναι σπάνιο για άρχοντες και πλουσίους. Η ίδια η ενάρετη Εμμέλεια είχε σπουδαία κοσμική μόρφωση, αλλά είχε αγαπήσει τους πνευματικούς θησαυρούς, τις αρετές. Ήταν αυτό που σήμαινε το όνομά της Εμμέλεια. Ήταν μέλος, αρμονία, το κάλλος του Θεού. Κατ᾿ εντολή ενός ανάξιου βασιλιά, ο ευσεβής πατέρας της μαρτύρησε, επειδή ακολουθούσε την ορθόδοξη πίστη και η μεγάλη τους περιουσία διαμοιράστηκε σε άλλους πονηρούς άρχοντες. Όταν η Εμμέλεια ήρθε σε ηλικία γάμου, δεν προτίμησε σύζυγο με υψηλή θέση και από τις τάξεις των πλουσίων, αλλά άνθρωπο ευσεβή και σώφρονα. Τέτοιον βρήκε τον Βασίλειο, υιό της ευσεβέστατης Μακρίνας, της οποίας η οικογένεια καταδιώχθηκε στον καιρό του Δεκίου (250 μ.Χ.) και κατέφυγε μαζί με τον άγιο Γρηγόριο, τον θαυματουργό, επίσκοπο Νεοκαισαρείας και με πολλούς άλλους χριστιανούς στα δάση του Πόντου. Η νέα οικογένεια επέλεξε ισόβια να έχει ως οικόσημο την ευσέβεια. 

Από τον ευλογημένο αυτό γάμο, γεννήθηκαν δέκα παιδιά (από το 328 έως 348). Πέθανε το ένα, έζησαν τα εννέα, τέσσερα αγόρια και πέντε κορίτσια, μία ευλογημένη πολυτεκνία. Ο πατέρας Βασίλειος είχε αναλάβει την εγκύκλια μόρφωση των παιδιών. Η Εμμέλεια είχε αναλάβει την ανατροφή και την ηθική αγωγή των παιδιών και μετέβαλε το σπίτι της σε Εκκλησία. Δίδασκε στα παιδιά της την Αγία Γραφή, Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Τα έμαθε να προσεύχονται, να εκκλησιάζονται και τα στήριζε στην αφιέρωσή τους στο Θεό. Και οι δύο γονείς με το ενάρετο παράδειγμά τους, συνέβαλαν στη μόρφωση της ψυχής τους και τα οδήγησαν στο Χριστό. Ωστόσο, μετά τη γέννηση και του τελευταίου παιδιού Πέτρου, ο πατέρας, ο ενάρετος Βασίλειος, πέθανε (το 348 μ.Χ.). Το πρώτο αγόρι, ο Μέγας Βασίλειος ήταν τότε μόλις 15 ετών και την ανατροφή των παιδιών, στη δύσκολη εφηβική ηλικία, ανέλαβε πλέον μόνη της η Εμμέλεια, με πιστό και μόνιμο σύντροφο στη ζωή της τον πόνο. Η ίδια ως νέα ορφάνεψε και από τους δύο γονείς. Ο πατέρας της είχε μαρτυρήσει στους διωγμούς. Ο σύζυγος και προστάτης της οικογενείας πέθανε νέος. Ο μικρός Βασίλειος ήταν μόνιμα φιλάσθενος και καταβεβλημένος. Κι όμως η ίδια πίστευε ότι βρισκόταν κάτω από την προστασία του Κυρίου, γι’ αυτό στάθηκε βράχος ακλόνητος στην πίστη· έγινε άγρυπνος φύλακας, φρουρός και προστάτης των παιδιών της. Πόθος της βαθύς ήταν να τους μεταδώσει τα νάματα της Ορθοδόξου πίστεως και ευσεβείας, να τα σπουδάσει, να τα αποκαταστήσει. Η γενναία μητέρα στήριζε τα παιδιά της και παράλληλα ασκούσε σε μεγάλο βαθμό την ελεημοσύνη. Ήταν φιλάνθρωπος και ελεήμων μητέρα, η οποία δεν φρόντιζε μόνο για τα 9 παιδιά της, αλλά και για τους φτωχούς και θλιβομένους, όχι μόνο υλικά αλλά και πνευματικά. 

Στην ανατροφή των παιδιών και εγγονών, έπαιξε σπουδαίο ρόλο και η πεθερά της Μακρίνα. Νύφη και πεθερά είχαν μία τέλεια συνεργασία στη χριστιανική διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Εξάλλου, η γιαγιά Μακρίνα ήταν πνευματική μητέρα του Μ. Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου Νύσσης. Η γιαγιά Μακρίνα είχε πνευματικό τον άγιο Γρηγόριο Νεοκαισαρείας και ό,τι άκουγε από εκείνον, τα έγραφε βαθιά στο νου και στην καρδιά της και αυτά έλεγε στα εγγόνια της, για να διαφυλαχθούν από τους πολλούς εχθρούς και κινδύνους. Γι’ αυτό, ο Μέγας Βασίλειος έλεγε γι᾿ αυτήν, ότι ήταν δασκάλα των δογμάτων της ευσεβείας και φρουρός της ορθόδοξης πίστης. Μην ξεχνάμε ότι ήταν η εποχή μετά τους φοβερούς διωγμούς, που η αίρεση των Αρειανών συντάραξε την Εκκλησία του Χριστού. Έπρεπε λοιπόν να διαφυλαχθεί η Πίστη και οι χριστιανοί βοηθούσαν στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας. Οι δύο γυναίκες ποθούσαν να προσφέρουν τα αγόρια ως διακόνους στην Εκκλησία και υπηρέτες των Μυστηρίων του Θεού! 

Η σεμνή και λογική μητέρα Εμμέλεια, όταν ήλθε ο καιρός, μοίρασε εξ ίσου την περιουσία σε όλα τα παιδιά, χωρίς να αδικήσει κανένα παιδί της, άσχετα αν ήταν αγόρι ή κορίτσι, έγγαμο ή άγαμο. Κι είναι φανερό ότι με αυτή την κίνηση η ισοτιμία του Ευαγγελίου ήταν σε εφαρμογή. Ο Μέγας Βασίλειος με την προσωπική του περιουσία έχτισε την πολιτεία της αγάπης και της φιλανθρωπίας, την Βασιλειάδα, έξω από την Καισάρεια. Στην όμορφη αυτή πολιτεία της ελπίδας, μάζευε αρρώστους, αναπήρους, αστέγους, φτωχούς, ξένους, γέροντες και ορφανά. Πολλές φορές τους φρόντιζε και τους περιποιόταν με τα ίδια του τα χέρια. Ο Βασίλειος δεν άργησε να γίνει ιερέας και αργότερα επίσκοπος Καισαρείας, προς μεγάλη χαρά της μητέρας του Εμμέλειας. Αυτός στη συνέχεια, χειροτόνησε επισκόπους και τους δύο αδελφούς του: Γρηγόριο επίσκοπο Νύσσης και Πέτρο επίσκοπο Σεβαστείας. Ο μοναχός Ναυκράτιος ζούσε ασκητικά δίπλα στον Ίρι ποταμό. Παράλληλα, υπηρετούσε προσωπικά κάποιους γέροντες, που ταλαιπωρούσε η φτώχεια και η αρρώστια. Κυνηγούσε στα δάση και στις ερημιές, έπιανε ψάρια και έτσι εξασφάλιζε την τροφή των γερόντων. Όμως το ποτάμι ήταν ορμητικό και ο Ναυκράτιος ενώ ψάρευε, πνίγηκε σε ηλικία 27 ετών. Όταν πήρε το πικρό μήνυμα η αγία Εμμέλεια, αντιμετώπισε με υπομονή τη βαρειά θλίψη της· δεν θρήνησε με γοερά μοιρολόγια. Συνετρίβη από τον πόνο. Έμεινε όμως ήσυχη, καρτερική, οπλίσθηκε με υπομονή και κατέφυγε στη Θεία βοήθεια και παρηγοριά. Και ο Πέτρος στην αρχή έγινε μοναχός και ηγούμενος του Κοινοβίου που ίδρυσε ο Μέγας Βασίλειος. Κάποτε παρουσιάσθηκε έλλειψη σιτηρών και έπεσε πείνα. Κόσμος πολύς έτρεχε κοντά του και μοίρασε σε αυτούς τα υπάρχοντά του. Έτσι έκανε την ερημιά να μοιάζει με πόλη. Αργότερα, έγινε επίσκοπος για τις ανάγκες της Εκκλησίας. 

Η μεγαλύτερη κόρη της Εμμέλειας Μακρίνα ήταν πολύτιμη συμπαραστάτης και βοηθός στο σπίτι. Εργατική, ταπεινή και συνετή δεν ήταν μόνο τροφός αλλά και διδάσκαλος για τα μικρότερα αδέλφια της. O άγιος Γρηγόριος Νύσσης αναφέρει ότι η αδελφή του Μακρίνα υπήρξε «διδάσκαλος, παιδαγωγός, μήτηρ, παντός ἀγαθοῦ σύμβουλος» (Migne, P.G.46, 972C-D). Ύστερα από το θάνατο του μνηστήρα της, προτίμησε να μονάσει ισόβια. Και η Μακρίνα μοίρασε την περιουσία της σε κάθε είδος αγαθοεργία. Ποτέ δεν περιφρόνησε κανέναν, που ζητούσε την βοήθειά της. Ο πλούτος της αρχοντοπούλας ήταν ένα απλούστατο φόρεμα, το κάλυμμα της κεφαλής και παλιά, λιωμένα υποδήματα. Επιμελούνταν την ψυχή της και αποταμίευε τον ουράνιο θησαυρό, όπως παραγγέλλει ο Χριστός στο Ευαγγέλιο. Η Μακρίνα έπεισε τη μητέρα της Εμμέλεια, να δώσει ίσα δικαιώματα στις υπηρέτριες και τις δούλες της και τελικά να τις απελευθερώσει. Οπότε Μητέρα και κόρη, όταν «αποκαταστάθηκαν» όλα τα άλλα παιδιά, μόνασαν μαζί σε ερημητήριο του Πόντου, στο πατρικό κτήμα των Αννήσων. Εκεί έβρισκαν καταφύγιο όλοι, εκεί ασκήτευσε και ο Ναυκράτιος και ο Μέγας Βασίλειος μετά το πέρας των σπουδών του, για κάποιο διάστημα. 

Όταν ήλθε η ώρα, η αγία Εμμέλεια αναχώρησε από αυτόν τον μάταιο κόσμο. Τελείωσε τη ζωή της (το 370 μ.Χ.) ως μοναχή, με ηγουμένη τη θυγατέρα της οσία Μακρίνα, λίγες μόνο μέρες μετά την χειροτονία του υιού της Μεγάλου Βασιλείου εις επίσκοπον στην Καισάρεια. Λίγο πριν κοιμηθεί, ζήτησε από τα παιδιά της να την θάψουν στον τάφο του συζύγου της, ο οποίος βρίσκονταν στο ναό των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, όπου και τα λείψανα των αγίων, που μαρτύρησαν επί των ημερών της (το 320 μ.Χ.) στη λίμνη της Σεβαστείας. Τεμάχια των Ιερών Λειψάνων διατηρούσε η οικογένειά της ως πολύτιμο θησαυρό και πίστευε ότι κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, θα τους είχε βοηθούς και συμπαραστάτες, εφόσον με το μαρτύριό τους οι Άγιοι αυτοί απέκτησαν παρρησία στον Θεό. Η Εκκλησία τιμά την μνήμη της αγίας Εμμέλειας στις 30 Μαΐου. Τον επικήδειο λόγο της, δηλαδή εγκώμιο εκφώνησε ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, μέσα στον οποίο εκθειάζει τις αρετές και τα χαρίσματά της και κυρίως την πολυτεκνία και καλλιτεκνία της. Η οικογένεια της αγίας Εμμέλειας ανέδειξε επτά αγίους: οι δύο γονείς και τα πέντε παιδιά, εκ των οποίων τρεις επίσκοποι, ο Μέγας Βασίλειος Καισαρείας, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Πέτρος επίσκοπος Σεβαστείας. Δύο μοναχοί, ο Ναυκράτιος και η Μακρίνα. Τα τέσσερα άλλα κορίτσια παντρεύτηκαν. Πήραν ανθρώπους με φόβο Θεού και δημιούργησαν χριστιανικές και άγιες οικογένειες.