μικρό ωρολόγιο: Ο Χριστός είναι το κατάλυμα των ανθρώπινων ερώτων (άγ. Νικόλαος Καβάσιλας)

Πέμπτη 20 Ιουνίου 2024

Ο Χριστός είναι το κατάλυμα των ανθρώπινων ερώτων (άγ. Νικόλαος Καβάσιλας)

“ψυχῆς δὲ ἐπιθυμία πρὸς τὸν Χριστὸν ἵεται μόνον·

καὶ τὸ κατάλυμα τοῦτό ἐστιν αὐτῇ,

ὅτι καὶ ἀγαθὸν καὶ ἀλήθεια

καὶ ὁτιοῦν ὧν ἐστιν ἔρως, μόνος ἐστί.”

***

Η αγάπη και η χαρά: οι καρποί πού προέρχονται από την αίσθηση του Θεού

Ο Θεός έβαλε στις ψυχές μας την επιθυμία να αναζητούμε το αγαθό, όταν χρειαζόμαστε κάτι, και την αλήθεια, όταν πρέπει να σκεφθούμε κάτι. Και βέβαια, ποθούμε να τα έχουμε καθαρά, το μεν αγαθό από το κακό, την δε αλήθεια από την πλάνη. Γιατί κανείς δεν χαίρεται, όταν εξαπατάται, και κανείς δεν είναι ευχαριστημένος, όταν πλανάται και συναντά κακό αντί κάλου. Ενώ όμως τα επιθυμούσαμε, ποτέ δεν μπορέσαμε να τα βρούμε, διότι το αγαθό και η αλήθεια στον κόσμο τούτο δεν είναι αυτά πού ονομάζονται έτσι, άλλα τα αντίθετα. Αφού λοιπόν δεν υπήρχαν αυτά πού έπρεπε να αγαπάμε και να χαιρόμαστε, ήταν αδύνατον να νιώσουμε πόση ήταν η δύναμη της αγάπης και της χαράς πού υπήρχε μέσα μας. Δεν γνωρίζαμε ούτε τα δεσμά του πόθου ούτε πόση ήταν η φλόγα του, διότι πουθενά δεν υπήρχε το ποθούμενο.

Όσοι όμως γεύθηκαν τον Σωτήρα, έχουν μπροστά τους αυτό το ίδιο το ποθούμενο, πού αποτέλεσε τον κανόνα και το μέτρο, για να δημιουργηθεί εξ αρχής ο ανθρώπινος έρωτας, σαν ένα θησαυροφυλάκιο τόσο μεγάλο και τόσο ευρύχωρο, ώστε να μπορέσει να υποδεχθεί τον Θεό. Γι' αυτό, κι αν ακόμη απολαμβάνουμε όλα τα τερπνά της ζωής αυτής, ποτέ δεν χορταίνουμε και τίποτε δεν καταπαύει την επιθυμία μας, αλλά συνέχεια διψούμε, σαν να μη βρήκαμε τίποτε από όσα ποθούσαμε. Γιατί, για την δίψα της ανθρώπινης ψυχής χρειάζεται κάποιο αστείρευτο νερό - πώς λοιπόν θα μπορούσε να την σβήσει ο πεπερασμένος αυτός κόσμος; Αυτό ακριβώς εννοούσε ο Κύριος, όταν είπε στην Σαμαρείτιδα: «πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν· ὃς δ' ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα,» (Ιω. 4,13-14) . Αυτό είναι το ύδωρ, με το όποιο ξεδιψά ή επιθυμία της ανθρώπινης ψυχής. «χορτασθήσομαι ἐν τῷ ὀφθῆναι τὴν δόξαν σου » (Ψαλμ. 16, 15), λέει ό Ψαλμωδός. Το μάτι πλάσθηκε για να βλέπει το φως, τα αυτιά για να ακούν τους ήχους και κάθε αισθητήριο όργανο για να δέχεται το αντίστοιχο ερέθισμα. Η επιθυμία όμως της ψυχής κατευθύνεται μόνον προς τον Χριστό. Αυτός είναι η κατάπαυση της, αφού Αυτός μόνος είναι το Αγαθό, η Αλήθεια και καθετί αγαπητό.

Γι' αυτό και τίποτε δεν εμποδίζει όσους βρήκαν τον Χριστό να Τον αγαπούν με όλον τον έρωτα πού εξ αρχής έχει φυτευτεί στην ανθρώπινη ψυχή και να χαίρονται με όση δύναμη έχει στην φύση του ό άνθρωπος και επιπλέον, με την χαρά πού δίνει ή αρετή και η Χάρη του Βαπτίσματος. Τα καλά της ζωής αυτής δεν είναι δυνατόν να ενεργοποιήσουν μέσα μας τον πραγματικό έρωτα και την πραγματική χαρά, και γι' αυτό διαψεύδουν το όνομα τους. Κι αν κάτι φαίνεται καλό, δεν είναι παρά ευτελές είδωλο του όντως καλού. Τον θείο όμως έρωτα και την χαρά πού πηγάζει από αυτόν τίποτε δεν μπορεί να τα εμποδίσει, και γι' αυτό ή αγάπη αναδεικνύεται θαυμαστή και άρρητη και ή χαρά ανέκφραστη. Και αυτό συμβαίνει κυρίως για τον έξης λόγο: Αυτά τα δύο - την αγάπη δηλαδή και την χαρά - ό Θεός τα έχει προσανατολίσει προς τον Εαυτό Του, για να αγαπάμε μόνον Αυτόν και να χαιρόμαστε μόνο με Αυτόν. Είναι λοιπόν επόμενο, νομίζω, να είναι και αυτά ανάλογα με το άπειρο εκείνο Αγαθό.

Ας δούμε τώρα το μέγεθος αυτής της αγάπης. Απόδειξη ότι είναι υπέρμετρη αποτελεί και το έξης: Για όλα τα αγαθά πού μας προσέφερε ό Θεός, μοναδική ανταπόδοση θεωρεί την αγάπη μας και αν την λάβει, διαγράφει το χρέος μας. Πώς λοιπόν να μην είναι υπέρμετρο το αγαθό αυτό, πού ενώπιον τού δικαιοκρίτου Θεού αξίζει όσο άπειρα αγαθά; Είναι δε φανερό ότι η χαρά είναι ανάλογη με την αγάπη, και ότι μια λαμπρή χαρά συνοδεύει την αγάπη και μια απέραντη χαρά ακολουθεί την απέραντη αγάπη.

Στις ψυχές λοιπόν των ανθρώπων υπάρχει αποθησαυρισμένος μεγάλος και θαυμαστός πλούτος αγάπης και χαράς και, μόλις εμφανιστεί ο όντως Χαριτωμένος και Αγαπητός, ευθύς αμέσως ενεργοποιείται. Αυτό είναι πού ο Σωτήρας ονομάζει «χαράν πεπληρωμένην» (Ιω.17,13 Α΄Ιω.1,4 Β΄Ιω.1,12) Γι' αυτό και όταν το Άγιο Πνεύμα επιδημήσει σε κάποιον και του μεταδώσει τα χαρίσματα Του, η αγάπη και ή χαρά είναι οι πρώτοι καρποί πού θα εμφανισθούν. «Ό γάρ καρπός του Πνεύματος αγάπη, χαρά» (Γαλ.5,22). Κι αυτό, διότι το πρώτο πού μας χαρίζει ο Θεός επιδημώντας στις ψυχές μας είναι ή αίσθηση της παρουσίας Του όταν όμως αισθανθούμε τον Αγαθό Θεό, επόμενο είναι και να Τον αγαπάμε και να ευφραινόμαστε με Αυτόν.

Και όταν φανερώθηκε σωματικώς, αυτό πρώτα από όλα ζητούσε από εμάς: Να Τον γνωρίσουμε. Αυτό και δίδασκε, αυτό και εισήγαγε πρώτο, ή μάλλον, γι' αυτόν τον λόγο φανερώθηκε και εργάσθηκε τα πάντα. «Γι' αυτό, λέει, γεννήθηκα, και γι' αυτό ήλθα στον κόσμο, για να φανερώσω την αλήθεια». Αφού όμως ο Ίδιος είναι η Αλήθεια (Ιω.14,6), ήταν σαν να έλεγε «για να φανερώσω τον Εαυτό μου» (Ιω.14,21). Αυτό κάνει και τώρα έπιδημώντας στους βαπτιζομένους: «Φανερώνει την αλήθεια» (Ίω. 18, 37), καθώς διώχνει αυτό πού δήθεν φαίνεται αγαθό, και εισάγει στην ψυχή το όντως αγαθό και το αποκαλύπτει από την παρούσα ζωή «φανερώνοντας στους ανθρώπους τον Εαυτό Του» (Ίω. 14,21), όπως λέει και ό Ίδιος.