Την ουσίαν της «ιεράς ησυχίας» έβλεπεν ο Γέρων ουχί εις τον εγκλεισμόν, ουδέ εις την προς την έρημον αναχώρησιν αλλ’ εις την διηνεκή εν τω Θεώ διαμονήν. Λόγω της μεγάλης σπουδαιότητος του ζητήματος δέον όπως παρατείνωμεν ολίγον την έκθεσιν.
Έλεγεν ο Γέρων ότι και η έγκλειστος ζωή και η απομάκρυνσις εις την έρημον καθ’ εαυτήν ουδέν έτερον είναι, ει μη βοηθητικά μέσα και ουδόλως σκοπός. Δύνανται να συντελέσουν εις την μείωσιν των εξωτερικών εντυπώσεων και επιδράσεων και εις την απομάκρυνσιν από της βιοτικής ταραχής, ούτω δε να ευνοήσουν την καθαράν προσευχήν, αλλά μόνον εις την περίπτωσιν κατά την οποίαν αύτη η απομάκρυνσις εγένετο κατ’ ευδοκίαν Θεού, και ουχί κατά το ίδιον θέλημα προς αναζήτησιν ανωτέρας δήθεν ζωής. Αλλέως, και ο εγκλεισμός και η έρημος και πάσα άλλη άσκησις μένουν άκαρποι, διότι η ουσία της ζωής ημών δεν έγκειται εις την αυτόβουλον άσκησιν, αλλ’ εις την υπακοήν του θελήματος του Θεού.
Πολλοί νομίζουν ότι ο υψηλότερος τρόπος ζωής είναι η ησυχία εν τη ερήμω, άλλοι θεωρούν ως τοιούτον τον εγκλεισμόν, τινές προτιμούν την δια Χριστόν «μωρίαν», άλλοι πάλιν την ποιμαντικήν διακονίαν ή το επιστημονικο-θεολογικόν έργον κ.τ.λ. Ο Γέρων εθεώρει ότι ουδέν των ειδών τούτων της ασκήσεως συνιστά καθ’ εαυτό τον υψηλότερον τρόπον πνευματικής ζωής, αλλ’ έκαστον είδος εξ αυτών δύναται να αποβή τοιούτος τρόπος δι’ εκείνο ή το άλλο πρόσωπον, εάν συμφωνή προς το θέλημα του Θεού περί του δοθέντος προσώπου. Το θέλημα δε του Θεού δι’ έκαστον άνθρωπον δύναται να είναι διάφορον.
Αλλ’ οιονδήποτε ήθελεν είναι το θέλημα του Θεού δι’ έκαστον άνθρωπον, όσον αφορά εις εκείνον ή τον άλλον τρόπον ασκήσεως ή τον τόπον ή την μορφήν λειτουργήματος, εις πάσας τας περιπτώσεις μένει υποχρεωτική η εκζήτησις της καθαράς προσευχής.
Καθαράν προσευχήν ο Γέρων εθεώρει εκείνην, ήτις προσφέρεται μετά κατανύξεως, ίδιον της οποίας είναι ότι και η καρδία και ο νους ζουν εν συμφωνία τας λέξεις της προφερομένης προσευχής, απηλλαγμένης παντός ξένου προς αυτήν στοιχείου. Τούτο το είδος προσευχής είναι κατά το μάλλον και ήττον γνωστόν εις πλείστους πιστούς, εις σπανίας όμως περιπτώσεις οδηγεί εις την τελείαν προσευχήν.
Άλλο είδος καθαράς προσευχής είναι εκείνο, κατά το οποίον ο νους μένει έγκλειστος εν τη καρδία και εκεί, εκτός σκέψεων και εικόνων, μελετά εν τη μνήμη το Όνομα του Θεού. Η προσευχή αύτη συνδέεται μετά συνεχούς αγώνος· είναι ενέργεια εξαρτωμένη εν μέρει εκ της προαιρέσεως του ανθρώπου· είναι έργον, εργασία ασκητική. Πάντα όσα ελέχθησαν ανωτέρω περί του θαυμαστού τούτου τρόπου της νοεράς προσευχής -ότι δίδει την δυνατότητα να ίδη τις τον λογισμόν, πριν ή ούτος εισέλθη εις την καρδίαν, ή συμβατικώς εκφραζόμενοι, να ελέγχη τα βάθη του υποσυνειδήτου, να ελευθερούται εκ της ταραχής, εις την οποίαν κρατείται ο άνθρωπος εξ αιτίας της συνεχούς εμφανίσεως παντοειδών επιδράσεων εκ της σκοτεινής περιοχής του υποσυνειδήτου, ορθότερον της βαθείας αβύσσου της αμαρτωλού κοσμικής ζωής- συνιστούν την αρνητικήν μάλλον άποψιν της εργασίας αυτής. Η θετική άποψις υπερβαίνει πάσαν ανθρωπίνην ιδέαν.
Ο Θεός Φως εστιν απρόσιτον. Η ύπαρξις Αυτού είναι υπεράνω πάσης εικόνος, ουχί μόνον υλικής αλλά και νοητής. Δια τούτο, εν όσω ο νους του ανθρώπου ασχολείται περί την διανόησιν, τας λέξεις, τας εννοίας, τας εικόνας, δεν επιτυγχάνει την τελειότητα της προσευχής.
Η κτιστή ανθρωπίνη υπόστασις παρισταμένη ενώπιον του Υποστατικού Θεού, ο κτιστός ανθρώπινος νους παριστάμενος «Νοΐ τω Πρώτω», τότε μόνον φθάνει την αληθώς καθαράν και τελείαν προσευχήν, όταν εξ αγάπης προς τον Θεόν εγκαταλείπη οπίσω αυτού παν κτίσμα, ή, ως ηγάπα να λέγη ο Γέρων, όταν επιλανθάνηται τελείως του κόσμου και του ιδίου σώματος, ούτως ώστε να μη γνωρίζη πλέον ο άνθρωπος εάν είναι εν σώματι ή εκτός του σώματος κατά την ώραν της προσευχής.
Τοιαύτη κυρίως ειπείν καθαρά προσευχή είναι σπάνιον δώρον του Θεού. Ουδόλως εξαρτάται εκ της ανθρωπίνης μόνον προσπαθείας, αλλ’ έρχεται δύναμις Θεού και μετά τινος ακαταλήπτου πραότητος και ανεκλαλήτου τρυφερότητος μεταφέρει τον άνθρωπον εις τον κόσμον του Θείου φωτός, ή, ίνα είπωμεν καλύτερον, εμφανίζεται το Θείον φως και εν αγάπη περιπτύσσεται τον όλον άνθρωπον, ούτως ώστε αυτός ουδέν πλέον δύναται να ενθυμηθή, ουδέν να σκεφθή.
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ
Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ
Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου