Θὰ δεῖ στὸ τέλος ὅτι, ἀπὸ αὐτὸν τὸν κόπο τῆς καλλιεργείας τῆς ψυχῆς τοῦ βλαστάνει ἕνας καρπός, ποὺ τὸν τρέφει. Καὶ στὸ τέλος γίνεται ἀκόπως ἡ εὐχή

Γέροντας Βασίλειος Γοντικάκης, 

Προηγούμενος Ι.Μ. Ιβήρων

Ερώτηση: - Μπορεῖτε νὰ μᾶς πεῖτε περισσότερα γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα καὶ γιὰ τὸν ἄλλον ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἑαυτός μας; Κι ἂν εἶναι δυνατόν, νὰ κάνετε μία διάκριση μεταξὺ τῆς καρδιακῆς προσευχῆς καὶ τοῦ διαλογισμοῦ... 

Απάντηση: Λέει κάπου ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός: «Γιὰ νὰ σᾶς πῶ τί εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα θὰ σᾶς φέρω μία εἰκόνα: ὁ ἥλιος εἶναι ὁ Θεὸς Πατέρας· καὶ οἱ ἀκτῖνες, ποὺ ἔρχονται σὰν κλωστές, εἶναι ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τὸ φῶς, τὸ ὁποῖο ἁπλώνεται γύρω. Ἀλλ᾿ ἂν θέλετε νὰ καταλάβετε καλύτερα τί εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα, νὰ πᾶτε νὰ ἐξομολογηθεῖτε παστρικὰ σ᾿ ἕνα πνευματικό, νὰ ζήσετε ὅπως θέλει ὁ Θεὸς καὶ τότε θὰ καταλάβετε τί εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα».   

Δηλαδή, ὅταν κανεὶς εἶναι διαβασμένος κι ἐγωιστής, τότε ζεῖ ἐκτὸς ἑαυτοῦ καὶ δὲν ξέρει τίποτε· οὔτε τί εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα, οὔτε τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν, ὅμως, ἔχει τὴ χάρη τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἢ τῆς κυρὰ-Ζαχαρένιας, ὅταν δὲν θέλει νὰ πληγώνει κανέναν καὶ ταυτόχρονα ὅτι ἔχει τὰ δίδει στοὺς ἄλλους, τότε δὲν γνωρίζει μὲν τί εἶναι ὁ Θεός, ἀλλὰ ζεῖ «ἐν τῷ Θεῷ». Γιατί ζωντας μέσα στὴν Ἐκκλησία, μὲ τὴν λογική του ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, κάποια στιγμή σου ἀποκαλύπτονται ὅλα, καὶ κάποια στιγμὴ νοιώθεις κάτι τὸ ὁποῖο, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Συμεών, δὲν μπορεῖς οὔτε νὰ τὸ διδάξεις, οὔτε νὰ διδαχθεῖς, ἀλλὰ σοῦ δίδεται, σοῦ ἀποκαλύπτεται.   

Γιὰ τὸ θέμα τῆς εὐχῆς καὶ τοῦ διαλογισμοῦ θὰ ἔλεγα τὸ ἑξῆς: Ὅταν λέει κανεὶς τὴν εὐχή, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλό», αὐτὸ ποὺ λέει εἶναι ἡ ἀλήθεια. Εἴτε πιστεύει, εἴτε δὲν πιστεύει· εἴτε πιστεύει πολύ, εἴτε πιστεύει λίγο. Γι᾿ αὐτὸ σᾶς λέω: Πεῖτε τὴν εὐχή, γιατί εἶναι πλήρης οὐσίας. Ὄχι βέβαια σὰν νὰ κάνετε διαλογισμό, γιὰ νὰ ἠρεμήσετε, ὅταν ἔχετε ἀϋπνία, καὶ νὰ σᾶς πάρει ὁ ὕπνος, κτλ, σὰν μία κουβέντα μαγική, ὅπως θὰ μετρούσατε ἀπὸ τὸ ἕνα μέχρι τὸ χίλια...   

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει τὴν λογικὴ - καὶ Λογικὴ - λατρεία, καὶ μὲ τὴν εὐχὴ λέμε: Εἶσαι ὁ Κύριος, ὁ Ἰησοῦς, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεὸς ὁ δυνατός, ὁ ὁποῖος εἶσαι γνωστός σε ἐμᾶς καὶ ταυτόχρονα ἄγνωστος. Ἐλέησέ μας τοὺς ἁμαρτωλούς. Νιώθομε ὅτι ἔχομε ἀνάγκη ἀπὸ κάποιο ἔλεος, ἀπὸ κάποια βοήθεια, ὅπως νοιώθομε ὅτι ἔχομε ἀνάγκη ἀπὸ ὀξυγόνο γιὰ νὰ ἀναπνεύσομε, ἔχομε ἀνάγκη ἀπὸ τὸν ἥλιο γιὰ νὰ ζεσταθοῦμε καὶ νὰ ζήσομε.   

Ὁπότε, λέγοντας τὴν εὐχή, κατ᾿ ἀρχὴν ψιθυριστὰ γιὰ νὰ ἀκούει καὶ τὸ αὐτί μας, κάνοντας καὶ τὸ σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἢ μερικὲς μικρὲς καὶ μεγάλες μετάνοιες, τότε συμμετέχει ὅλος ὁ ἑαυτός μας. Κι ἂν τυχὸν ὁ νοῦς μας πάει δεξιὰ καὶ ἀριστερά, μποροῦμε νὰ λέμε τὸ ἑξῆς: «Θεέ μου, κοίταξε· δὲν μπορῶ νὰ συγκεντρώσω τὸ νοῦ μου αὐτὴ τὴν στιγμή, γιὰ νὰ πῶ τὴν εὐχή. Δέξου αὐτό· τὸ ὅτι κάνω τὸ σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ γονατίζω μπροστὰ στὴν εἰκόνα Σου, σὰν μία αἴτηση τοῦ ἐλέους Σου». Ὅπως ὅταν κάποιος πνίγεται καὶ θέλει νὰ ζητήσει βοήθεια καὶ δὲν μπορεῖ νὰ μιλήσει, ἀλλὰ κουνάει τὸ χέρι, καὶ ἡ κίνηση τοῦ χεριοῦ εἶναι ἕνα κάλεσμα βοηθείας, ἔτσι εἶναι καὶ ἡ εὐχὴ αὐτή.   

Καὶ νομίζω ὅτι, ἐὰν τυχὸν κανεὶς μπορεῖ νὰ τὴν λέει συχνά, θὰ δεῖ στὸ τέλος ὅτι, ἀπὸ αὐτὸν τὸν κόπο τῆς καλλιεργείας τῆς ψυχῆς τοῦ βλαστάνει ἕνας καρπός, ποὺ τὸν τρέφει. Καὶ στὸ τέλος γίνεται ἀκόπως ἡ εὐχή, ἢ ὅπως λέει ἡ Φιλοκαλία: «ἀναπνέει» κανεὶς τὴν εὐχὴ «ἄνευ τῆς οἰασοῦν ἐννοίας» (:χωρὶς καμιὰ ἔγνοια). Κι ἔτσι χωρὶς νὰ κάνει τίποτε, γίνονται ὅλα με τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Οἱ ἐρωτήσεις ἔγιναν εἰς τὴν Πάτρα τὴν 14η Μαΐου τοῦ 1998, 

ἀπὸ πιστοὺς πρὸς τὸν τότε καθηγούμενο 

τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους π. Βασίλειο, 

ἀμέσως μετὰ ἀπὸ τὴν ὁμιλία του μὲ τὸν τίτλο: 

«Ἡ ὀρθόδοξη θεώρησι τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό».