μικρό ωρολόγιο: Μνήμη του οσίου Παΐσιου του Μεγάλου

Τετάρτη 19 Ιουνίου 2024

Μνήμη του οσίου Παΐσιου του Μεγάλου

Eγώ σε Παΐσιε Άγγελον λέγω,

Φύσει μεν ουχί, αλλά τω ξένω βίω.

Υστερότοκος μιας οικογένειας μe επτά παιδιά, ο όσιος Παΐσιος αφιερώθηκε στον Θεό απόo την μητέρα του μετά από το όραμα ενός αγγέλου. Όταν ενηλικιώθηκε, μετέβη στην έρημο της Νιτρίας, κοντά στον αββά Παμβώ ο οποίος τον έκειρε μοναχό. Υπάκουος στον πνευματικό πατέρα του, όπως θα ήταν απέναντι στον ίδιο τον Θεό, προόδευσε γρήγορα στην οδό της ασκήσεως. Ακολουθώντας την εντολή που του έδωσε ο αββάς Παμβώ για να τον δοκιμάσει, να κρατά πάντα σκυμμένο το κεφάλι δίχως να κοιτά κανέναν κατά πρόσωπο, ο Παΐσιος πέρασε τρία χρόνια με το βλέμμα καρφωμένο στην γη και με το πνεύμα βυθισμένο στην προσευχή, ύποτονθορύζοντας τα λόγια της Αγίας Γραφής που γίνονταν στο στόμα του γλυκύτερα από μέλι.

Μετά την κοίμηση του αββά Παμβώ έζησε με τον άγιο Ιωάννη τον Κολοβό [9 Νοεμ.] στο ίδιο κελί, συμμεριζόμενος την πνευματική κατάσταση του και την ασκητική πολιτεία του. Ωστόσο, μετά από λίγο καιρό, ο Παΐσιος, ανατείνοντας προς μια υψηλότερη τελειότητα, άρχισε να νηστεύει όλη την εβδομάδα, τρώγοντας μόνο το Σάββατο, ψωμί και αλάτι· κατόπιν επέκτεινε την νηστεία του σέ δύο εβδομάδες συνεχώς και κυριεύθηκε από την σφοδρή επιθυμία να αποσυρθεί μόνος μόνο το Θεώ. Ανταποκρινόμενος στην προσευχή του να μάθει αν η επιθυμία αυτή ήταν πραγματικά εκ Θεού, εμφανίστηκε άγγελος και έδωσε εντολή στον Ιωάννη να παραμείνει στον τόπο αυτό, για να οδηγεί στην οδό της αρετής όσους θα προσέρχονταν, και υπέδειξε στον Παΐσιο να αποσυρθεί στο δυτικό μέρος της ερήμου της Σκήτης. Φθάνοντας στον τόπο που του υπέδειξε ο άγγελος, ο Παΐσιος έσκαψε σπήλαιο σε έναν βράχο και εκεί αφιερώθηκε στην προσευχή με τέτοιο ζήλο, ώστε ο Χριστός του εμφανιζόταν συχνά δείχνοντας την εύνοιά Του και προλέγοντας ότι η έρημος εκείνη θα γέμιζε σύντομα με ασκητές που θα έρχονταν να μιμηθούν την βιωτή του. Του υποσχέθηκε εξάλλου ότι θα φρόντιζε για τις υλικές ανάγκες τους και θα τους προστάτευε από τις παγίδες των δαιμόνων. Ο Παΐσιος αντιστεκόταν με γενναιότητα στους πειρασμούς και όταν παρουσιάσθηκε ένας πλούσιος Αιγύπτιος για να του προσφέρει ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, εκείνος τον απέπεμψε χωρίς δισταγμό διαβλέποντας ότι επρόκειτο για μια παγίδα πού έστησε ο διάβολος με σκοπό να απωλέσει την χάρη της ευαγγελικής πενίας.

Κατά την διάρκεια έκστασης μεταφέρθηκε στον Παράδεισο, εν μέσω της Εκκλησίας των Πρωτοτόκων, και έλαβε την χάρη να απαλλαγεί οριστικά από την ανάγκη της τροφής και να τρέφεται μόνο με την θεία Κοινωνία που λάμβανε κάθε Κυριακή. Πέρασε έτσι εβδομήντα χρόνια, μέχρι το τέλος τής ζωής του, δίχως να αισθάνεται την πείνα, διότι η θεία χάρη ερχόταν να τον ενδυναμώσει.

Ή ακτινοβολία της αγιότητας του απλώθηκε μακριά και μοναχοί και λαϊκοί συνέρρεαν να του ζητήσουν να εγκαταβιώσουν κοντά του, όπως οι μέλισσες μαζεύονται στην κυψέλη, προκειμένου να γευτούν το πνευματικό μέλι της διδαχής του. Με υπέρτατη σοφία, ο όσιος άφηνε άλλους να ασπασθούν ευθύς τον ερημητικό βίο, ενώ συνιστούσε σε άλλους να ζήσουν μέσα στην κοινότητα, εν υποταγή καί προσευχή, ο καθένας ανάλογα μέ τις δυνατότητές του. Σέ όλους έδινε ωστόσο την απαράβατη εντολή να μην πράττουν τίποτε εξ ίδιου θελήματος, άλλα να ενεργούν σέ όλα σύμφωνα με την γνώμη του πνευματικού πατέρα τους.

Αφού παρέδωσε τις διδαχές του σε αυτούς τους πρώτους μαθητές του, αποσύρθηκε για τρία χρόνια σε σπήλαιο βαθιά στην έρημο και έδεσε εκεί τα μαλλιά του που είχαν μακρύνει σε έναν μικρό πάσσαλο μπηγμένο ψηλά, έτσι ώστε να είναι αναγκασμένος να μένει όρθιος. Εις απάντηση της νέας αυτής βίας κατά της φύσεως, ο Χριστός εμφανίσθηκε σε αυτόν εν πλήρη δόξη και του υποσχέθηκε να συγχωρεί κάθε αμαρτωλό για τον οποίο θα μεσίτευε ο δούλος Του. Έτσι λίγο αργότερα ο Παΐσιος μπόρεσε να τραβήξει από την κόλαση την ψυχή ενός αμελούς μοναχού, χάριν του οποίου ο πνευματικός πατέρας του ήλθε να ζητήσει την προσευχή του ανθρώπου του Θεού.

Παρά το γεγονός ότι προσπαθούσε να αποσύρεται όλο και πιο μακριά από τους ανθρώπους, ο Θεός του έδωσε την εντολή να επιστρέψει στην «έξω έρημο» (Νιτρία) για να διδάσκει τους μοναχούς, και υποσχόμενος σε αυτόν διπλή ανταμοιβή, του είπε: «Αυτός που ασκητεύει είναι δούλος Μου, ενώ εκείνος που μπαίνει στην υπηρεσία των άλλων για να τους διδάξει είναι υιός και κληρονόμος Μου». Μαθαίνοντας την άφιξη του Παϊσίου, οι μοναχοί της Νιτρίας έσπευσαν να τον υποδεχθούν. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Ιωάννης ο Κολοβός, ο παλαιός συνασκητής του, ο οποίος κτυπώντας την πόρτα του κελιού του άκουσε τον Παΐσιο να συνδιαλέγεται με κάποιο μυστηριώδες πρόσωπο μεγάλη ήταν η έκπληξή του όταν ανακάλυψε μπαίνοντας ότι ο Γέροντας ήταν μόνος. Ο Παΐσιος του αποκάλυψε ότι επρόκειτο για τον άγιο Κωνσταντίνο τον Μέγα, ο οποίος είχε σταλεί από τον Θεό κοντά του για να του φανερώσει τον θαυμασμό του για τους μονάχους και να ομολογήσει ότι δεν είχε αποκτήσει στον ουρανό παρόμοια δόξα και παρόμοια οικειότητα με τον Θεό. Και ο αυτοκράτορας πρόσθεσε ότι είχε μετανιώσει που δεν εγκατέλειψε την πορφύρα για το τραχύ ένδυμα των μοναχών.

Ο αββάς Ποιμήν [27 Αύγ.], ενώ ήταν ακόμη νέος, ήλθε να επισκεφθεί τον άνθρωπο του Θεού μαζί με τον άγιο Παύλο τον Θηβαίο [15 Ίαν.] , ο οποίος ήταν φίλος τού Παϊσίου αλλά κυριευμένος από φόβο δεν τόλμησε να διαβεί το κατώφλι. Καταλαβαίνοντας ότι έμενε απ’ έξω, ο όσιος Παΐσιος του είπε να εισέλθει, τον ασπάσθηκε με αγάπη και προέβλεψε ότι θα γινόταν ένας φωστήρας της έρημου και αιτία σωτηρίας για πολλούς.

Ενώ ο όσιος Παΐσιος ζούσε απομονωμένος, οι μαθητές του είχαν συγκροτήσει στα πλησιόχωρα ένα είδος κοινότητας ερημιτών. Μέ την μεγάλη πείρα που είχε στους πνευματικούς αγώνες, διόρθωνε τις πλάνες τους, τους παρότρυνε σε μετάνοια και τους βοηθούσε να διακρίνουν ανάμεσα στους πειρασμούς των δαιμόνων και στους λογισμούς που υπέβαλλαν τα ίδια τους τα πάθη. Με την προσευχή του μία ημέρα έδεσε μάλιστα τον δαίμονα και τον εμπόδισε να πειράζει τους αδελφούς που ήταν υπερβολικά αδύναμοι για να αγωνισθούν εναντίον του. Μίαν άλλη φορά, υπό την απειλή του οσίου, ο Πονηρός ομολόγησε ότι δεν πολεμούσε τους αρχάριους, γιατί η θεία χάρη και ο ζήλος τους τους προστάτευαν, αλλά περίμενε καρτερικά την ώρα πού θα άρχιζαν να πέφτουν στην αμέλεια, για να τους πιάσει άκοπα στα δίχτυα του. Ερωτούμενος ποια ήταν η μεγαλύτερη των αρετών, ο όσιος απάντησε: «Αυτή που πραγματοποιείται εν το κρύπτω». Σε έναν άλλο αδελφό που του έθεσε την ίδια ερώτηση, αποκρίθηκε: «Η μεγαλύτερη αρετή είναι να ακολουθεί κανείς την συμβουλή του άλλου και όχι το ίδιον θέλημα». Όσο για τον ίδιο, όταν βρισκόταν μεταξύ των αδελφών, δεν άφηνε να αποκαλυφθεί τίποτε από την πολιτεία του καί αν γινόταν γνωστή κάποια ασκητική πρακτική του, ευθύς την εγκατέλειπε για να αποφύγει την εκτίμηση των ανθρώπων.

Μια ήμερα, καθώς προσευχόταν στο κελί του, του φανερώθηκε ο Χριστός μαζί με δύο Άγγελους και ο όσιος Παΐσιος, μιμούμενος τον πατριάρχη Αβραάμ, Του ένιψε τα πόδια. Ο Κύριος τότε τον ευλόγησε και του είπε: «Ειρήνη σοι, εκλεκτέ δούλε μου». Ένας από τους μαθητές του αρνήθηκε να πιεί το νερό που χρησίμευσε για την νίψη των ποδιών του Κυρίου. Ο άγιος τον έστειλε στον τάφο τριών άγιων ανθρώπων που ήταν προικισμένοι με το χάρισμα της προφητείας και ένας από αυτούς αναστήθηκε για να τον παροτρύνει στην αγόγγυστη υπακοή. Ο μαθητής μετανόησε τότε πικρά για την ανυπακοή του που του είχε στερήσει ένα μεγάλο χάρισμα.

Φθάνοντας σέ προχωρημένη ηλικία, ο όσιος Παΐσιος μετέβη στον αββά Παύλο και πέρασαν ένα διάστημα μαζί. Σαν νεαρός αρχάριος, παρακινούσε τον άλλο Γέροντα σε άμιλλα ως προς τον ζήλο, προκειμένου να προσθέσουν νέες αναβάσεις στην προσευχή, για όσο καιρό ακόμη θα τούς έδινε ο Κύριος την δύναμη. Κατόπιν επιστρέφοντας στην έρημο του, εκοιμήθει εν ειρήνη, προλαβαίνοντας τον άγιο Παύλο στις αυλές των δικαίων. Λέγεται ότι ο αββάς Ισίδωρος, μαθαίνοντας την εκδημία του, ήλθε να πάρει το λείψανο του ανθρώπου του Θεού, για να το μεταφέρει στην Πισιδία. Όταν το πλοίο στο όποιο το είχε βάλει έφθασε κοντά στον τάφο του αγίου Παύλου, ακινητοποιήθηκε. Ένας διορατικός ερημίτης εξήγησε ότι ήταν σημείο εκ Θεού πού υποδείκνυε ότι έπρεπε να πάρουν επίσης μαζί τους και το σώμα του Παύλου. Έτσι ανταμωμένοι κατά σάρκα και μετά θάνατον, οι δύο άγιοι κατατέθηκαν σε ένα μοναστήρι στην Πισιδία, όπου επιτέλεσαν πλήθος θαυμάτων .

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὁ ἔνσαρκος ἄγγελος, τῶν Μοναστῶν κορωνίς, ὁ ἄσαρκος ἄνθρωπος, τῶν οὐρανῶν οἰκιστής, ὁ θεῖος Παΐσιος, χαίρει τὴ αὐτοῦ μνήμη, σὺν ἠμὶν ἑορτάζων, νέμει τοὶς κοπιώσι, δι' αὐτὸν θεῖον χάριν διὸ ἐν προθυμίᾳ πολλὴ τοῦτον τιμήσωμεν.