Τετάρτη 9 Απριλίου 2025

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’ ΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ
ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.

ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ. 
ΠΟΙΗΜΑ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ. 
Ου η ακροστιχίς.
«Τη υπεράγνω προστρέχω και Παρθένω».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ἁρματηλάτην Φαραώ.
Τἤν σηπεδόνα τῆς ψυχῆς μου ξήρανον, καί τῶν τραυμάτων οὐλάς, δραστικῷ φαρμάκῳ τοῦ Υἱοῦ σου Πάναγνε˙ εἰς σε γάρ τήν ἐλπίδα μου, ἀνατίθημι πᾶσαν, καί σε μεσῖτιν προβάλλομαι, πρός τόν σόν Υἱόν καί Θεόν ἡμῶν.

Ἡμελημένως καί ῥᾳθύμως Δέσποινα, ὅλον τόν βίον, ἐγώ καταδαπανήσας, τόν ἐμόν ὁ ἄσωτος, εἰς ἐμαυτόν γενόμενος, τῆ σκέπη προστρέχω, καί μετά πίστεως κράζω σοι, σῶσον με πρεσβείαις σου Πάναγνε.

Ὗπέρ τήν ψάμμον ἀληθῶς ἠρίθμηνται, αἱ ἀνομίαι μου, καιλ αἱ ἁμαρτίαι, ἆς ἀναίδην ἔπραξα, καί ἐμαυτόν ἐμόλυνα, καθυβρίσας ὁ τάλας, τό κατ’ εἰκόνα Πανάμωμε, ἀλλ’ ὡς πολυεύσπλαγχνος σῶσον με.

Προσπεφευγότα νῦν εἰς σε σύν δάκρυσι, καί πολλῷ στανγμώ καί καρδίας θλίψει, μή παρίδῃς δέομαι˙ ἀλλά τῆ μεσιτείᾳ σου, ἐν ἡμέρᾳ τῆς δίκης, τόν σόν Υἱόν ἐκδυσώπησον, ὅπως λυτρωθῶ τῆς κολάσεως.

ᾨδὴ γ’. Ὁ στερεώσας κατ’ ἀρχάς.
Ἕμῶν δακρύων σταλαγμούς, καί στεναγμούς τῆς καρδίας, καί χειρῶν ἐκτεταμένων ἐπάρσεις, καθορῶσα συμπαθώς, οικτείρησον τόν δοῦλον σου˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Ῥοώδη φύσιν τήν ἐμήν, γινώσκουσα Θεοτόκε, καθ’ ἑκάστην ὀλισθαίνουσαν οἷμοι! πρός τά χείρω ἀκράτως, ἀντιλαβοῦ καί σῶσον με˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Ἀνερευνήσας ἐμαυτόν, εὑρίσκω πάντας ἀνθρώπους, ὑπερβάντα ταῖς κακίαις Παρθένε, καί πού φεύγω ὁ δεινός εἰ μή πρός σε τήν εὔσπλαγχνον; Ὅτι οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

Γὕμνος καί ἔρημος εἰμί, καί πάντων ἐστερημένος, τῶν καλῶν ὤν ἐσυλήθην ὁ τάλας, τῆ κακίστῃ συμβουλῇ, ὅθεν πρός σε κατέφυγον˙ καί γάρ οὑκ ἔχω πλήν σου, Δέσποινα ἄλλην βοήθειαν.

ᾨδὴ δ’’. Σύ μου ἰσχύς Κύριε.
Νινευϊτών, τούς στεναγμούς καί τά δάκρυα, ὁ Υἱός σου πάλαι προσδεξάμενος, τήν ὀφειλήν τῶν ἁμαρτιῶν, πᾶσαν τήν ἐκείνων ἀφῆκεν ὁ πολυέλεος˙ διό σε ἱκετεύω, ἐξιλέωσαι τοῦτον, παραβλέψαι καμού τά ἐγκλήματα.

Ὦ τῆς ἐμῆς, φρενοβλαβείας Πανύμνητε˙ ὅτι θέλων τοῖς κακοῖς συμπέφυρμαι, ἀναισθητῶν ὅλως ἀμελῶν, καί ἐμματαιάζων, ταῖς ἀνυπάρκτοις ορέξεσι˙ διό ὁδήγησον με, πρός ὀδόν μετανοίας ἐπιστρέφουσα καί συνετίζουσα.

Πἀνευλαβῶς πρό τῆς εἰκόνος παρίσταμαι, τῆς Ἀχράντου τῆς σής Παναμώμητε, ἐκλιπαρῶν καί παρακαλῶν, μή με ἀπορρίψῃς, τοῦ σου προσώπου τόν άθλιον˙ ἀλλ’ οἴκτειρον καί σῶσον, ἐκ παντοίας με βλάβης, καί κινδύνων καί πάσης κακώσεως.

Ρὦσιν ψυχῆς, ῥῶσιν μοι σώματος δώρησαι˙ ἶνα πράττω καί ποιῶ τό θέλημα, τοῦ σου Υἱοῦ φόβῳ καί χαρά καί γάρ ἐξισχύεις, ὡς Μήτηρ οὖσα τοῦ Κτίστου σου˙ καί πράττεις ὅσα θέλεις, τοῖς ἐν πίστει καί πόθῳ τῷ ναῶ σου Παρθένε προστρέχουσιν.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Ὅλος γέγονα φεῦ μοι! Ταῖς ἀθέσμοις πράξεσι καί ἀνομήμασι, βορβορώδης Κόρη, καί αἰσχρῶν ἀληθῶς καταγώγιον˙ καί μεμισημένος, ὑπό Ἀγγέλων καί ἀνθρώπων, ἀλλ’ οἰκείοις ἀπόπλυνον δάκρυσι.

Συνεχόμενον πλείστοις, πειρασμοῖς Πανάχραντε καί περιστάσεσι, πανταχόθεν οἷμοι! καί κλονούμενον ζάλαις καί θλίψεσι, περιφρούρησον με, ὑπό τήν σκέπην σου τήν θείαν, λυτρουμένῃ καί σῴζουσα πάντοτε.

Τἡ θερμή σου πρεσβεία, τῆ πρός τόν Υἱόν σου, κεχρημένη Πάναγνε, ὑπέρ τοῦ ἀχρείου, καί πολλά ἐπταικότος ἱκέτου σου˙ ὅπως εὕρω λύσιν, ἁμαρτιῶν μου τόν Σωτῆρα, ἐκδυσώπησον πρό τῆς ἐτάσεως.

Ῥὑομένη μή παύσῃ ἐξομολογούμενον τάς ἁμαρτίας μου, καί τάς ἀνομίας, ἆς ὁ τάλας ἐν γνώσει ηνόμησα˙ δία τοῦτο κράζω, ἐν στεναγμοῖς καθικετεύων, μή ἀπώσῃ τόν δοῦλον σου Δέσποινα.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Ἕγένοντο ψαλμικώς αἱ ἀνομίαι μου Δέσποινα, ὡσεί φορτίον βαρύ, ἐπ’ ἐμέ βαρούμεναι˙ καί ψυχῆς οἱ μώλωπες, δι’ ἀφροσύνην, προσώζεσαν καί ἐσάπησαν.

Χρεωστικώς τῷ ναῶ, τῷ ἱερῶ σου προσέδραμον˙ καί ὡς ἱκέτης οἰκτρός, παρίσταμαι Δέσποινα˙ τά δάκρυα δέξαι μου, ὡς τῆς χήρας τότε, τά λεπτά Χριστός ὁ Κύριος.

Ὦ πώς βαστάζει ἡ γῆ, ἐμέ τόν αὐτοκατάκριτον, τόν παρά πάντας βροτούς, ἀσώτως βιώσαντα, καί οὐ καταπίνει με! ἀπορῶ καί φρίττω˙ ἀλλά σύ ἡ διασῴζουσα.

Κατάσβεσον ἀγαθῇ, τῷ δροσισμῷ τοῦ ἐλέους σου, τά βέλη τά κατ’ ἐμοῦ, δολίως κινούμενα, νυκτός καί ἡμέρας τε, τά πεπυρωμένα, τοῦ ἐχθροῦ τοῦ πολεμοῦντος με.

Κάθισμα. 

Τήν σοφίαν καί Λόγον.
Τὁ πολύφωτον ὄχημα τοῦ Θεοῦ, θείου φέγγους λυχνία χρυσοφαής, ἄσπιλε ἀμόλυντε, ὐπεράμωμε Δέσποινα˙ τήν σκοτεινήν ψυχήν μου, τυφλώττουσαν πάθεσι, τῆς ἀπαθείας αἴγλης, καταύγασον δέομαι˙ καί μεμολυσμένην, τήν καρδίαν μου πλύνον, ῥοαῖς κατανύξεως, μετανοίας καί δάκρυσιν˙ ἶνα πόθῳ κραυγάζω σοι, πρέσβευε τῷ σῶ Υἱῶ καί Θεῶ, τῶν πταισμάτων δοῦναι μοι τήν άφεσιν˙ σε γάρ ἔχω ἐλπίδα ὁ δοῦλος σου.

ᾨδὴ ζ’. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Ἀνατείνω τό ὄμμα τῆς ἐμῆς παναθλίας καί ταλαιπώρου ψυχῆς, πρός σε καί ἀνακράζω, ἐν πίστει τῷ Υἱῶ σου, τῷ Σωτῆρι καί πλάστῃ μου, ταῖς τῆς Μητρός σου Χριστέ, πρεσβείαις οίκτειρόν με.

Ίἀμάτων πελάγη, κεκτημένῃ Παρθένε ὡς τετοκυίᾳ Χριστόν, ἐπίχεε ἀφθόνως κάμοι τῷ σῶ ἱκέτῃ ἀσθενοῦντι ῥανίδα σου, τῷ πανταχόθεν δεινῶς ἐκτετραυματισμένω.

Παναγίᾳ Παρθένε, κατανύμφως πλῆσον τήν ταπεινήν μου ψυχήν, τόν θεῖον ὅπως βρέχω, ναόν σου Θεοτόκε, ταῖς ῥοαῖς τῶν δακρύων μου, καί ἀποπλύνω ἁγνή τόν ῥύπον τῶν παθών μου.

Ἀπειρόγαμε νύμφη, περιφρούρησον πάντας, τούς πεφευγότας εἰς σε˙ καί γάρ εἰ μή φρουρήσῃς, τούς δούλους σου Παρθένε, ἀπολώλαμεν ἅπαντες, καί ἐγεννήθημεν ἀν κατάβρωμα δαιμόνων.

ᾨδὴ ἡ’. Τόν ἐν ὄρει ἁγίῳ.
Ῥῦσαι τότε, Μαρία Θεοτόκε τούς σούς δούλους, ἡνίκα ὁ Υἱός σου, τοῦ κρίναι ἔλθῃ γένος τό ἀνθρώπινον, καί διαχωρίσαι, ἀπ’ ἀλλήλων οἷμοι! δικαίους καί ἀδίκους.

Θαὗμα μέγα, πώς γαλουχεῖς Παρθένε! Καί Παρθένος ἐδείχθης, μετά τόκον! Ὄντως τά σά μυστήρια παράδοξα˙ διό προσκυνοῦμεν, καί ὑπερυψοῦμεν τόν ἄφραστον σου τόκον.

Ἕμακρύνθην, ἐκ σου καί ἐβδελύχθην, τοῖς κακοῖς μου˙ διό καί ἐγεννήθην, μυκτηρισμός καί χλευασμός τοῖς κύκλῳ μου˙ ἀλλά μή παρίδῃς, δέομαι Παρθένε εἰς τέλον τόν σόν δοῦλον.

Νεκρωθέντα, τοῖς διήγμασι τοῦ πλάνου, ζώωσον με ἡ τήν ζωήν πάντων τεκοῦσα, καί μή ἐάσῃς ἔτι τοῦτον κατ’ ἐμοῦ, καταδυναστεύσαι ἐξηπορημένου, καί τεταπεινωμένου.

Αἰνοῦμεν. 

Ὁ Εἱρμός.
Τόν ἐν ὄρει ἁγίῳ δοξασθέντα, καί ἐν βάτῳ, πυρί τό τῆς ἀειπαρθένου, τῷ Μωυσεῖ μυστήριον γνωρίσαντα˙ Κύριον ὑμνεῖτε, καί ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Ἔφριξε πᾶσα ἀκοή.
Ἡγέρθη κέρας εὐσεβῶν, ὑψωθέντος ἐπί ξύλου Πανάμωμε, τοῦ σου Υἱοῦ καί Θεοῦ, ἐν ὦ διέρρηξε τό χειρόγραφον, καί κατηργήθη ὁ ἐχθρός, εἰς τέλος καί πέπτωκε διό σε ἄχραντε, ὡς αἰτίαν τούτων πάντων δοξάζομεν.

Ῥὄην δακρύων τῶν ἐμῶν, καθορῶσα συμπαθώς εὐσπλαγχνίσθητι, ἐπ’ ἐμοί Δέσποινα, τῷ σῶ ἐλέει τήν ταπεινήν μου ψυχήν, καθιλαρύνουσα ἀεί, φυλάττουσα σκέπουσα καθαγιάζουσα, καί δαιμόνων ἐκ χειρός ἀφαρπάζουσα.

Κράτος ἀνάκτων εὐσεβῶν, Προφητῶν καί Ἀποστόλων τό καύχημα˙ Ἱεραρχῶν καλλονῇ, Μαρτύρων Κόρη τῷ ἐγκαλλώπισμα, καί τῶν Ὁσίων χαρμονῇ, Δικαίων ἐντρύφημα, καί θλιβομένων χαρά˙ μή παρίδῃς τάς δεήσεις τῶν δούλων σου.

Λαὀί καί γλῶσσαι καί φυλαί, νεανίσκοι σύν παρθένοις προσέλθωμεν, ἐν καθαρῶ τῷ νοῖ ὀρθοδοξίας πάντες οἱ τρόφιμοι, καί τῆ Παρθένῳ καί ἁγνή Μητρί τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, θερμῶς βοήσωμεν, Παναγίᾳ σῶσον πάντας πρεσβείαις σου.

Προσόμοια. 

Ὦ τοῦ παραδόξου θαύματος.
Χαἶρε Παρθένε Θεόνυμφε, χαῖρε πιστῶν ἡ ἐλπίς, χαῖρε κόσμου καθάρσιον, χαῖρε πάσης θλίψεως, ἡ τούς δούλους σου σῴζουσα, ἡ τοῦ θανάτου χαῖρε κατάλυσις, ὁ ζωηφόρος χαῖρε Παράδεισος, χαῖρε ἀντίληψις, τῶν προσκαλουμένων σε, χαῖρε Θεοῦ, θεῖον ἐνδιαίτημα καί ὄρος ἅγιον.

Χαἶρε Θεοτόκε Πάναγνε, χαῖρε πηγή τῆς ζωῆς, χαῖρε κλῖμαξ οὐράνιε, χαῖρε πάσης Δέσποινα, καί Κυρία τῆς κτίσεως, εὐλογημένῃ χαῖρε Πανάμωμε, δεδοξασμένῃ χαῖρε ἀμόλυντε, χαῖρε Πανύμνητε, χαῖρε θεῖον σκήνωμα, χαῖρε σεμνῇ, χαῖρε Μητροπάρθενε, νύφμη ἀνύμφευτε.

Χαἶρε Μητρόθεε Δέσποινα, χαῖρε ἡ μόνη ἐλπίς, τῶν βροτῶν καί ἀντίληψις, χαῖρε καταφύγιον, χαῖρε λυχνίᾳ φωτός, ἡγλαϊσμένον χαῖρε παλάτιον, τό φωτοφόρον χαῖρε λαμπάδιον, χαῖρε ἀμόλυντον παρθενίας καύχημα, χαῖρε πηγῇ, βρύουσα ἰάματα τοῖς προσιοῦσι σε.

Δέξαι μου ταύτην τήν δέησιν, καί μή παρίδῃς ἁγνῇ τόν κλαυθμόν καί τά δάκρυα, μηδέ ἀπορρίψῃς με, τοῖς δεινοῖς κινδυνεύοντα, εἰς σε γάρ πᾶσαν τήν προσδοκίαν μου, ἐθέμην μόνην Θεοχαρίτωτε, δεῖξον ἐλεύθερον, πάντων τῶν λυπούντων με δεῖξον ἁγνῇ, καί χαράν μοι δώρησαι ὡς χαροπάροχος.

Τρίτη 8 Απριλίου 2025

Μὲ θυσία καὶ κόπο Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς


 

Μὲ θυσία καὶ κόπο 
Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς

Πηγήεδώ 

ταν τὸ ἔτος 1929. Ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ὁ μεγάλος Σέρβος θεολόγος, σὲ ἡλικία 35 χρόνων ἦταν ἤδη καθηγητὴς στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ στὸ Βελιγράδι.

Ἦταν καλοκαίρι, καὶ ξεκίνησε ἀπὸ τὸ Βράνιε μὲ προορισμὸ τὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Προχόρου. Ὁ δρόμος μέχρι τὸ Μοναστήρι ἦταν δύσβατος. Ὁ Ἅγιος χρησιμοποιοῦσε αὐτοκίνητο, γιὰ νὰ διασχίσει τὸν βουνίσιο δρόμο ποὺ ὁδηγοῦσε στὸ Μοναστήρι.

Σὲ μιὰ λοιπὸν τέτοια ἐπίσκεψή του συνάντησε στὸν δρόμο του μιὰ γερόντισσα ποὺ κατευθυνόταν μὲ τὸ πόδια πρὸς τὸ Μοναστήρι. Τότε ὁ Ἅγιος ἔκανε νόημα στὸν ὁδηγὸ νὰ σταματήσει καὶ προσκάλεσε τὴ γριούλα νὰ ἀνέβει στὸ αὐτοκίνητο, ἀφοῦ κι ἐκεῖνος πήγαινε ὅπου κι αὐτή.

Σ’ εὐχαριστώ, παιδί μου, τοῦ ἀπάντησε ἡ γριούλα, ἀλλὰ ἐγὼ εἶμαι φτωχή.

Ὁ Ἅγιος τῆς χαμογέλασε καὶ τὴ διαβεβαίωσε ὅτι δὲν θὰ πλήρωνε τίποτε. Τότε ἡ γερόντισσα τοῦ εἶπε:

-Δὲν τὸ ‘πα γι’ αὐτό, παιδί μου. Ἀλλὰ ἐπειδὴ ἐγὼ εἶμαι φτωχή, δὲν ἔχω τίποτα ἄλλο νὰ προσφέρω στὸν Ἅγιο πέρα ἀπὸ τὸν κόπο μου αὐτὸν. Τότε ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος χτύπησε μὲ μιᾶς τὸ μέτωπό του ὡς ἔνδειξη κατάπληκτου θαυμασμοῦ καὶ μονολόγησε:

-Ἄχ, Ἰουστῖνε, ἔγινες καθηγητὴς Θεολογίας, κι ὅμως ἀπὸ τὴν εὐσέβεια αὐτῆς τῆς Γερόντισσας ἀπέχεις πολύ.

Στράφηκε τότε καὶ πάλι στὸν ὁδηγό. Τὸν πλήρωσε, κατέβηκε ἀπὸ τὸ αὐτοκίνητο καὶ συνέχισε πεζὸς μαζὶ μὲ τὴν γριούλα τὸν ὑπόλοιπο δρόμο ὡς τὸ Μοναστήρι.

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’ ΤΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ. ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ   
ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ.
ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.
ΠΟΙΗΜΑ ΜΗΤΡΟΦΑΝΟΥΣ ΣΜΥΡΝΗΣ. 
Ου η ακροστιχίς.
«Νυν οκτάκις μέλπω σε σος Μητροφάνης».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ὑγράν διοδεύσας.
Νἀμάτων πηγήν σε πρεσβευτικῶν, γινώσκοντες πάντες, ἀναβλύζουσαν τοῖς πιστοῖς, τῶν ψυχῶν τήν ῥῶσιν καί σωμάτων, Θεοκυήτορ ἀπαύστως δοξάζομεν.

Ὗπέρ φύσιν Λόγον Θεαρχικόν, τέτοκας Παρθένε, καί τήν φύσιν ἐκ τῆς φθορᾶς, ἐῤῥύσω διό με τῶν ἀλόγων, καί παρά φύσιν παθών ἐλευθέρωσον.

Νὁμάδες παθών με τῶν σαρκικῶν, νῦν περικυκλοῦσι, καί συσφίγγουσι χαλεπώς˙ ἐπίσκεψαι τάχει τόν σόν δοῦλον, καί τῶν κακούντων Παρθένε διάσωσον.

Ὁ πᾶσαν τήν κτίσιν ἡνιοχῶν, καί φέρων καί σῴζων, ἐν ἀγκάλαις ἁγνή ταῖς σαῖς περιγεγραμμένος ἀπεφάνθη, καί τῶν ἀνθρώπων τό γένος ἀνέπλασε.

ᾨδὴ γ’. Σύ εἰ τό στερέωμα.
Κοίμισον τόν τάραχον, τῆς συνεχούσης με Δέσποινα, νῦν χαλεπῆς, νόσου καί πταισμάτων, καί παθών ἐλευθέρωσον.

Τάχυνον ἐπίσκεψαι, νοσηλευόμενον ἄχραντε, καί τῆς δεινῆς, ἀλγηδόνος ῥῦσαι, καί παντοίας με θλίψεως.

Ἆφατόν τό πέλαγος, τῶν οἰκτιρμῶν τῶν σῶν ἄχραντε, δι’ ὤν κάμε τῶν ἁμαρτημάτων, καί τῶν νόσων ἐξάγαγε.

Κράτυνον τό ἔλεος, καί τήν ἀντίληψιν ἄχραντε, σῶν πρεσβειῶν ἐπ’ ἐμοί καί ῥῦσαι, πειρασμῶν τε καί θλίψεων.

ᾨδὴ δ’’. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ἰλᾳστήριον πάντοτε, τήν ἐμήν καρδίαν δεῖξον Πανάχραντε, τῶν ἁγίων ἐνθυμήσεων, καί πλημμελημάτων καθαρτήριον.

Σωτηρίαν παράσχου μοι, τήν κατά ψυχήν καί σῶμα Πανάμωμε˙ καί νοσοῦντι δός τήν ἴασιν, καί τῶν ὀδυνῶν τήν ἀπολύτρωσιν.

Μεθοδείας κατάργησον, τῶν πονηροτάτων δαιμόνων ἄχραντε, καί παθών τήν ἐπανάστασιν, καί τοῖς ἀσθενοῦσι ῥῶσιν δώρησαι.

Ἕκ τῆς μήτρας σου Πάναγνε, τῆς δικαιοσύνης ἥλιος ἔλαμψε, καί τόν κόσμον κατελάμπρυνεν˙ οὐ ταῖς θείαις, αἴγλαις κάμε φώτισον.

ᾨδὴ ἕ’. Ἶνα τι με ἀπώσω.
Λέλυνται τῷ σῶ τόκῳ, τά δεσμά τοῦ θανάτου καί ἀπελήλαται, τῆς φθορᾶς τό κράτος, Παναγίᾳ Παρθένε Πανύμνητε˙ διό λῦσον τάχει, καί τῶν ἐμῶν ἁμαρτημάτων, τάς σειρᾷς καί τά βάρη τῶν θλίψεων.

Πονηρίᾳς δαιμόνων, καί κακίας ἀνθρώπων ῥῦσαι με Δέσποινα˙ καί ψυχῆς τήν νόσον, καί τοῦ σώματος θᾶττον θεράπευσον, ἡ τεκοῦσα μόνη, πάσης σαρκός καί τῶν πνευμάτων, ἰατρόν καί Σωτῆρα καί Κύριον.

Ὦς λαβίδα τοῦ θείου, ἄνθρακος Πανάχραντε καθικετεύω σε, καταφλέξαι πᾶσαν, ἐμπαθῆ τοῦ σου δούλου διάθεσιν, καί τάς ἀσθενείας, τάς χαλεπᾶς καί δυσφορήτους, καί ξηράναι χειμάρρους τῶν θλίψεων.

Σωτηρίαν σε πᾶσιν, Ὁ Υἱός σου παρέσχε Πάναγνε Δέσποινα, τοῖς πεπιστευκόσιν, εἰς αὑτόν καί Θεόν καταγγέλλουσι, σεσωματωμένον, ἐκ σου σαφῶς διό με σῶσον, ἐκ ποικίλων κινδύνων καί θλίψεων.

ᾨδὴ στ’. Ἱλάσθητι μοι Σωτήρ.
Ἕπίβλεψον ἐπ’ ἐμέ, ιλέω ὄμματι Δέσποινα, καί νοσημάτων δεινῶν, ἐκλύτρωσαι τάχιον καί πάσης κακώσεως, νῦν προσδοκωμένης, καί παγίδος καί συμπτώσεως.

Σκαιότητος γνωμικῆς, καί φυσικῆς ἐμπαθείας με, καί φρονοῦ τῶν δυσμενῶν, καί πάσης φαυλότητος, Παναγία Δέσποινα, καί κακίας ῥῦσαι, τῆς τοῦ βίου σαῖς δεήσεσιν.

Ὁ διαπλάσας ἡμᾶς ἐν σοι Παρθένε διέπλασται, τήν φύσιν ἐκ τῆς φθοράς, τῶν βροτῶν ρυόμενος˙ κάμε τοίνυν λύτρωσαι, τῶν περιτυχόντων, πειρασμῶν ταῖς σαῖς δεήσεσιν.

Ὁ φλογερός οὐρανός, καί θρόνος ὄντως πυρίμορφος, ὁ ἔμψυχος τοῦ Χριστοῦ, Παράδεισος άχραντε˙ ἡ στάμνος ἡ πάγχρυσος, τῆς ζωῆς τό μάννα, ζωῆς θείας με ἀξίωσον.

Κάθισμα. 

Ἦχος πλ. δ’’. Τό προσταχθέν.
Τὁ ἀλατόμητον πιστοί καί θεῖον ὄρος, τό καθαρώτατον παλάτιον τοῦ Λόγου, τόν πυρίμορφον θρόνον τοῦ παμβασιλέως˙ τήν τράπεζαν, καί λυχίαν τήν χρυσαυγῆ, τήν γέφυραν τήν μετάγουσαν πρός ζωήν τήν οὐράνιον κλίμακα, τήν Θεοτόκον Μαριάμ, ὑμνήσωμεν κραυγάζοντες, χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

ᾨδὴ ζ’. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Στάμνος ἄψυχος πάλαι, σε τήν ἔμψυχον στάμνον ἐδήλου Δέσποινα˙ ζωῆς γάρ μάννα φέρεις, Χριστόν τόν τοῦ θανάτου, τήν πικρίαν ἀμβλύνοντα, τόν ἀληθῇ γλυκασμόν καί φωτισμόν τοῦ κόσμου.

Μἡ ἁρπάσῃ ὡς λέων, ὁ ἐχθρός τήν ψυχήν μου ὁ θηριότροπος, μή ὄντος λυτρουμένου, κα σῴζοντος Παρθένε˙ λυτρωτήν γάρ σε κέκτημαι, τήν τόν Σωτῆρα Χριστόν καί λυτρωτήν τεκοῦσαν.

Μακαρία Παρθένε, καταφύγιον πάντων τῶν θλιβομένων πιστῶν, παντοίας ἐπηρείας, καί λύπης καί κακίας, τῶν φθονούντων με λύτρωσαι, καί τῶν πταισμάτων πολλῶν, καί τῶν ποικίλων νόσων.

Ἡ τόν βότρυν τεκοῦσα, τῆς ζωῆς Θεοτόκε τόν ἀγεώργητον, ἀξίωσον καρπούς με, προσφέρειν μετανοίας, τῷ Υἱῶ σου κραυγάζοντα˙ ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν Θεός εὐλογητός εἰ.

ᾨδὴ ἡ’. Ἑπταπλασίως κάμινον.
Τἀ μεγαλεία Πάναγνε, τῶν ποικίλων θαυμάτων σου, πάντες ἐκβοῷμεν, οἱ πιστῶς προστρέχοντες, ταῖς σαῖς αντιλήψεσιν˙ ἀλλά καί νῦν με νόσου δεινῆς, καί τῶν ψυχικῶν, καί σαρκικῶν ἀλγημάτων, ἀπάλλαξον καί δεῖξον ἐρρωμένον κατ’ ἄμφω, δοξάζειν τόν Υἱόν σου Χριστόν εἰς τούς αἰῶνας.

Ῥαγδαιότατως ἔπνευσαν, τῶν φθονούντων οἱ ἄνεμοι καί τῶν δυσχερῶν οἱ ποταμοί προσέκρουσαν, σφοδρῶς τῆ οἰκία μου, τῆ νοητή Παρθένε αγνή˙ ἀλλ’ ὤσπερ ἀφρόν, κυμαινομένης θαλάσσης, διάλυσον τήν ῥύμην τῶν λυπούντων απάντων˙ καί δός μοι σαῖς πρεσβείαις, γαλήνην εἰς αἰῶνας.

Ὁ διαπλάσας πήλινον, ἀνδριάντα τόν ἄνθρωπον, εἶτα καί ψυχήν, αὑτῷ ἐνθείς ἀθάνατον, ἐν σοι διαπλάττεται, καί ἀναπλάττει πάλιν αὑτόν ὀν μοι εὐμενῇ, καί εὐδιάλλακτον δεῖξον, Παρθένε σαῖς πρεσβείαις καί τήν ῥῶσιν παράσχου, καί πάντων τῶν θλιβόντων τήν λύτρωσιν συντόμως.

Φωτοβολείς ἑκάστοτε, τοῖς τό φώς τό ἀνέσπερον, ἀνατεταλκέναι ἐκ τῆς σής Πανάχραντε, νηδύος δοξάζουσι, καί ἀπό φόβου νυκτερινοῦ, καί δαιμονικῆς, καί σκοτεινῆς ἀπαλλάττεις, ἐνέδρας τούς σούς δούλους˙ ἐξ ὤν ῥῦσαι καί σῶσον, κάμε τῶν συνεχόντων δεινῶν ταῖς σαῖς πρεσβείαις.

Ὁ Εἱρμός.
Ἑπταπλασίως κάμινον, τῶν Χαλδαίων ὁ τύραννος, τοῖς θεοσεβέσιν, εμμανώς εξέκαυσε˙ δυνάμει δε κρείττονι, περισωθέντας τούτους ἰδών, τόν Δημιουργόν καί Λυτρωτήν ἀνεβόα, οἱ παῖδες εὐλογεῖτε, Ἱερεῖς ἀνυμνεῖτε, λαός ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Ἀνύψωσον τό κέρας, τό τῆς Ἐκκλησίας, καί τοῖς πιστοῖς κατ’ ἐθνῶν δε παράσχου ισχύν˙ καί βασιλέων τά σκῆπτρα ἁγνή κραταίωσον.

Νὠθεῖς καί παρειμένας, καί νενικημένας, παρεμβολάς ἀλλοφύλων Παρθένε ἁγνή, τάς τούς πολέμους θελούσας θᾶττον ἀπόφηνον.

Ἡ μόνη συμμαχίᾳ, τῶν σε γεραιρόντων, χριστιανῶν ὀρθοδόξων πρεσβείαις ταῖς σαῖς, Ἀγαρηνούς ὁπλοφόρους τάχει καταίσχυνον.

Συνέτισον Παρθένε, τῶν πιστῶν χορείας, καί κατ’ ἐχθρῶν ἀοράτων καί τῶν ὁρατῶν, κατευοδώσασα σῶσον ἐκ πάσης θλίψεως.

Προσόμοια. 

Ὦ τοῦ παραδόξου.
Χαἶρε πυρίμορφον όχημα˙ χαῖρε αὐγή μυστικῇ, ἐν τῷ κόσμῳ ἡ τέξασα, τόν λαμπρόν καί ἄδυτον, καί ἀνέσπερον ἥλιον, χαῖρε κογχύλῃ πορφύραν βάψασα, ἐκ σῶν αἱμάτων τῷ βασιλεῖ τοῦ παντός, χαῖρε Πανάχραντε, χαῖρε φυλακτήριον πάντων πιστῶν, τῶν προσκαλουμένων σε, ἐν πεποιθήσει ψυχῆς.

Χαἶρε πεσόντων ἀνόρθωσις, χαῖρε πεινώντων τροφῇ, χαῖρε πλοῦτε ἀσύλητε, καί πενήτων ἄχραντε, θησαυρός ὁ ἀκένωτος, τῶν ἀσθενούντων χαῖρε ἐπίσκεψις, τῶν θλιβομένων, χαῖρε παράκλησις, χαῖρε βοήθεια, τοῖς προσκαλουμένοις σε καί ἀρραγές, ὅπλον καί ὀχύρωμα, καί τεῖχος ἄρρηκτον.

Χαἶρε μυστικέ παράδεισε, ξύλον ζωῆς τόν Χριστόν, ἐν κοιλία σου φέρουσα, καί τεκοῦσα ἄφθορε, εἰς ἡμῶν ἀναβίωσιν, τῶν νεκρωθέντων, γεύσει τοῦ ξύλου ποτέ, καί τῷ θανάτῳ ὑποκυψάντων κακώς˙ χαῖρε παμπόθητε, καί παντομνημόνευτε χαῖρε βροτοῖς, θείαν ἀγαλλίασιν παρεχομένῃ ἀεί.

Σώσόν με πάναγνε Δέσποινα, ἡ τόν Σωτῆρα Χριστόν, ἀπορρήτως γεννήσασα˙ σε γάρ μόνην κέκτημαι, προστασίαν ὁ δοῦλος σου, τεῖχος καί σκέπην καί ἀγαλλίαμα, καί τῆς ψυχῆς μου θείαν παράκλησιν˙ σύ οὑν με λύτρωσαι, ἀκοιμήτου σκώληκος καί τοῦ πυρός, τοῦ διαιωνίζοντος Μήτηρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ.


Ο άγιος Νήφων, επίσκοπος Νόβγκοροντ

Ο άγιος Νήφων, επίσκοπος Νόβγκοροντ 
8 Απριλίου  
Ο άγιος Νήφων διήγε θεάρεστη βιοτή στην Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, προσπαθώντας να μιμηθεί καθ’ όλα τους βίους των αγίων. Χειροτονήθηκε επίσκοπος Νόβγκοροντ και δεν εφείσθη κόπων για να διαφυλάξει την ειρήνη στην Εκκλησία του. Με την βοήθεια του Θεού, κατόρθωσε να πείσει τα στρατεύματα των ηγεμόνων του Κιέβου και του Τσερνιγκώφ, που ετοιμάζονταν να πολιορκήσουν το Νόβγκοροντ, να καταθέσουν τα όπλα. Θεματοφύλακας πιστός και απαρέγκλιτος των θείων εντολών, αρνήθηκε να τελέσει τον γάμο του πρίγκιπα Σβιατοσλάβου Όλγοβιτς που εναντιωνόταν στους ιερούς Κανόνες, υπενθυμίζοντας τα λόγια της Παλαιάς Διαθήκης: «Και ελάλουν εν τοις μαρτυρίοις σου εναντίον βασιλέων και ουκ ησχυνόμην» (Ψαλμ. 118:46). Καθώς ο πρίγκιπας βρήκε έναν καιροσκόπο ιερέα που δέχθηκε να ευλογήσει τους γάμους, ο άγιος ποιμενάρχης απαγόρευσε στο ποίμνιό του να παρακολουθήσει την τελετή. 
Μέγας υπήρξε επίσης ο ζήλος του αγίου, όταν ο ηγεμόνας του Κιέβου τοποθέτησε τον μοναχό Κλήμεντα τον Φιλόσοφο μητροπολίτη χωρίς την ευλογία του οικουμενικού πατριάρχη, ενώ η ρωσική Εκκλησία δεν ήταν ακόμη τότε αυτοκέφαλος. Καθώς ο άγιος Νήφων αρνήθηκε να συλλειτουργήσει με τον νέο μητροπολίτη, ο ηγεμόνας τον εκθρόνισε και τον διέταξε να επιστρέψει στην Λαύρα των Σπηλαίων, ποινή που δέχθηκε με μεγάλη χαρά, δοξάζοντας τον Κύριο που μπορούσε εκ νέου να ζει στην ησυχία και την προσευχή. Όταν όμως ο τσάρος Γεώργιος Μονομάχος νίκησε τον ηγεμόνα του Κιέβου, τοποθέτησε ξανά τον άγιο Νήφωνα στον επισκοπικό θρόνο του Νόβγκοροντ, προς μεγάλη αγαλλίαση όλου του πληρώματος. 
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο όρισε τότε νέο μητροπολίτη Κιέβου, τον Κωνσταντίνο, και ο άγιος Νήφων ξεκίνησε από το Νόβγκοροντ για να χαιρετήσει και να υποβάλει τα σέβη του στον νέο προκαθήμενο της ρωσικής Εκκλησίας. Φθάνοντας στην Λαύρα των Σπηλαίων, ασθένησε σοβαρά. Εισακούοντας την προσευχή του η Υπεραγία Θεοτόκος έστειλε τον άγιο Θεοδόσιο του Κιέβου, ο οποίος παρουσιάστηκε στον Νήφωνα και του είπε: «Καλώς έπραξες, Νήφων, που ήλθες εδώ, διότι θα είσαι πλέον μαζί μας εσαεί!» 
Δεκατρείς ημέρες μετά, ο άγιος ποιμενάρχης εκοιμήθη εν Χριστώ (1156) και η σορός του ενταφιάσθηκε πλάι σ’ εκείνη του οσίου Θεοδοσίου. 

«Νέος Συναξαριστής
της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Τόμος 8ος, ΑΠΡΙΛΙΟΣ
Εκδόσεις «Ίνδικτος»·

Δευτέρα 7 Απριλίου 2025

ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΣΠΕΡΑΣ ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ.

 ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ 
ΗΧΟΣ ΠΛ. Δ’

ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΣΠΕΡΑΣ
ΚΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ. 
ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΡΗΤΗΣ.
Ου η ακροστιχίς.
«Θρήνος βροτοίς πέφυκεν εκ Θεού χάρις».

ᾨδὴ ἀ’. 

Ἦχος πλ. δ’’. Ὑγράν διοδεύσας.
Θρηνῴδη τόν βίον Μῆτερ Θεοῦ, στενόν καί πικρόν τε, καί δακρύων πλήρη μοι δος˙ ὅπως ἀποπλύνω μου τόν ῥύπον, καί καθαρός τῷ Κριτή παραστήσωμαι.

Ῥευστής καί γεώδους καί ῥυπαρᾶς, τυχών συζυγίας, οὑκ ἠδέσθην τό τῆς ψυχῆς, λαμπρότατον κάλλος Θεομῆτορ, ἀλλ’ ἡδοναῖς ἠχρειώθην τοῦ σώματος.

Ἡ πύλη τῆς θείας ἀνατολῆς, ἂνοιξον μοι πύλας, μετανοίας καί ἐκ πυλών, τῆς θανατηφόρου ἁμαρτίας, τῆ μεσιτείᾳ σου ῥῦσαι με Δέσποινα.

Νηστεί καί δάκρυσι καί κλαυθμῷ, Θεός ιλεούται, Θεομῆτορ τοῖς κατ’ ἐμέ, ἀφρόνως αὑτόν λελυπηκόσιν, ὀν μοι πρό τέλους ἰλέωσαι Δέσποινα.

ᾨδὴ γ’. Οὐρανίας ἁψῖδος.
Ὁυρανίων Ἀγγέλων, λειτουργικά πνεύματα, ἐπί τῆ ἐμή καταπτώσει πικρῶς εθρήνησαν˙ καί ἐπεγέλασαν, τῶν ἀερίων δαιμόνων, τά ζοφώδη πνεύματα Θεογεννήτρια.

Συμμετρία τῶν πόνων τοῖς ταπεινοῖς ἄχραντε, τό τῆς ἀρετῆς γεωργεῖται μέλι πανθαύμαστον˙ διό ἐνίσχυσον, τήν παναθλίαν ψυχήν μου, ταπεινῷ φρονήματι ἐμπολιτεύεσθαι.

Βασιλέως θυγάτηρ καί ἀληθῶς Δέσποινα, καί παμβασιλέως Δεσπότου Μήτηρ ὑπάρχουσα, τήν βασιλεύουσαν, νῦν ἐπ’ ἐμοί ἁμαρτίαν, οἵα δούλην ἄτιμον μακράν ἐξόρισον.

Ραντισμῷ τῶν δακρύων τό δυσειδές Δέσποινα, τῶν ἁμαρτιῶν μου καθάρισον καί ἀπόπλυνον, τά σεσηπότα μου, καί ἀποζέσαντα ἕλκη, καί ὑγείαν δέομαι δός μοι τῷ δούλῳ σου.

ᾨδὴ δ’’. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ὁί πεσόντες ἀνάστησε, ὁ Χριστός κελεύει μή ἀντιτείνωμεν, ἀλλά μᾶλλον προσληψώμεθα, τήν αὑτοῦ Μητέρα πρός συμπάθειαν.

Τἴς τόν Πέτρον διέσωσε; Πάντως ἡ μετάνοια Θεονύμφευτε, καί λῃστήν πόρνην καί άσωτον˙ οὕς με μιμηθῆναι καταξίωσον.

Ὁ τοῖς πᾶσιν ἀχώρητος, Πάναγνε χωρεῖται ἐν τῆ νυδύϊ σου, διασῴζων με χρηστότητι, τόν βεβυθισμένον ἁμαρτήμασιν.

Ίκετεύω σε Δέσποινα, μή ἐγκαταλίπῃς με ὤρα θλίψεως, ἀλλά ἵλεῳς μοι φάνηθι, καί τῆς τῶν δαιμόνων ῥύου τρώσεως.

ᾨδὴ ἕ’. Ὀρθρίζοντες βοώμέν σοι Κύριε.
Στολήν τήν τοῦ βαπτίσματος ἀχρειώσαντι, πολλῶν τῶν δακρύων μοι, χρείᾳ τοῦ ταύτην καθάρασθαι.

Πλανώμενον τόν νοῦν μου τοῦ κόσμου τῆ φαντασίᾳ, σύ τοῦτον ἐπίστρεψον, φόβῳ κολάσεως Δέσποινα.

Ἕπίβλεψον εἰσάκουσον δέομαι, τῆς φωνῇς μου καί πάσας ἐξάλειψον, τάς ἁμαρτίας μου Πάναγνε.

Φὠτί τοῦ σου προσώπου με λάμπρυνον, τόν σόν δοῦλον νύμφη ἡλιόμορφε, ἐσκοτισμένον τοῖς πάθεσιν.

ᾨδὴ στ’. Χιτῶνα μοι παράσχου.
Ὗμνείν ἀδιαλείπτως τόν Θεόν, Παρθένε ὀφείλομεν, καρδίᾳ καί στόματι˙ ἀλλ’ ἡμεῖς τῆ ῥᾳθυμίᾳ κρατούμεθα.

Κινδύνων πολυπλόκων καί δεινῶν, ἁγνῇ περιστάσεων, νῦν τῶν λυπούντων με, ἐξελοῦ τόν ἀθλιώτατον δοῦλον σου.

Ἕν ὤρα τοῦ θανάτου μου σεμνῇ, βοήθεια φάνηθι˙ καί ῥῦσαι δαιμόνων με πονηρῶν τῶν ἐκζητούντων ἁρπάσαι με.

Νηστεύσωμεν ὡς ἔχομεν καιρόν, κλαύσωμεν πενθήσωμεν, ἶνα τρυφήσωμεν, καί χορεύσωμεν ἐκεῖσε αἰώνια.

Κάθισμα. 

Ἀνέστης ἐκ νεκρών.
Ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, ἐν τῷ κόσμῳ κατῆλθε, καί Ἄγγελος φωτός, τῆ Παρθένῳ ἐβόα, χαῖρε εὐλογημένῃ, ἡ παρθενίαν, μόνη φυλάξασα, χαῖρε ἡ συλλαβοῦσα, τόν πρό αἰώνων Θεόν καί Κύριον˙ ἶνα τῆς πλάνης σώσῃ ὡς Θεός, τό γένος τῶν ἀνθρώπων.

ᾨδὴ ζ’. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Ἕκ χειμῶνος τό ἔαρ, καί ἐκ ζάλης γαλήνη Ἀγνή προέρχεται, ἐκ ζόφου δε πταισμάτων, τό φώς τῆς ἀπαθείας, μετανοίᾳ εισέρχεται˙ οἱ ἐμπαθεῖς τοιγαροῦν θαρρῶμεν μεταγνόντες.

Κυριώνυμε Κόρη, ἡ Θεόν σαρκωθέντα ἡμῖν κυήσασα, πολλαῖς κυριευθεῖσαν, ἀτόποις ἁμαρτίαις, τήν ψυχήν μου διάσωσον, εὐλογημένῃ ἁγνῇ, ἶνα σε μακαρίζω.

Θρόνος πύρινος ὤφθης, καί παλάτιον θεῖον τοῦ παντοκράτορος, τοῦ κόσμου σωτηρίᾳ, καί σκέπη τοῖς βοῶσι, τῷ Υἱῶ σου Πανάμωμε˙ ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν, Θεός εὐλογητός εἰ.

Ἕξ ἱδρώτων καί κόπων, στεναγμῶν τε καρδίας Θεογεννήτρια, συναίσθησις γεννάται˙ ἀπάθειαν δ’ ἐκ ταύτης, ἦς καί φθᾶσαι τούς πρόποδας, ἀξιωθείην ἐγώ, ὁ πταίσας ὑπέρ πάντας.

ᾨδὴ ἡ’. Τόν βασιλέα.
Ὁ βασιλεύς μέν, τῶν οὐρανῶν θέλει πάντας, τήν αὑτοῦ πληρώσαι βασιλείαν˙ ἡμεῖς δε Παρθένε τήν γέενναν ποθοῦμεν.

Ὗπέρ τήν κτίσιν, κόσμου παντός Θεομῆτορ, τοῦ παντός ὁ Κτίστης τῶν ἀνθρώπων, τῶν ἁμαρτανόντων ποθεῖ τήν σωτηρίαν.

Χριστού παθόντος, ὑπέρ ἡμῶν χρεωστοῦμεν, καί ἡμεῖς παθεῖν ὑπέρ ἐκείνου, καί πάθη νεκρώσαι, πιστοί τά ψυχοφθόρα.

Ἀγνή Παρθένε, χριστιανῶν ἡ προστάτις, ἐξελοῦ ἡμᾶς πάσης ανάγκης˙ ἶνα σε ὑμνῶμεν εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Ὁ Εἱρμός.
Τόν βασιλέα, τῶν οὐρανῶν ὀν ὑμνοῦσι, στρατιαί τῶν Ἀγγέλων ὑμνεῖτε, καί ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Ῥανίδα μοι ἐλέους, στάξον Θεομῆτορ, καί τῆς ἀγνοίας, τόν ζόφον απέλασον˙ σύ γάρ ἐκύησας μόνη βροτῶν τήν λύτρωσιν.

Ἰλύϊ τῶν παθών με συγκεκαλυμμένον, καί ἡδονῶν τῷ βορβόρῳ σπιλούμενον, ὡς ἀγαθή μου προστάτις κάθαρον Δέσποινα.

Σταυροῦ τῆ πανοπλίᾳ, κράτυνον τήν πίστιν, τῶν φιλοχρίστων Ἀνάκτων φιλάνθρωπε, τῆς σε τεκούσης πρεσβείαις ὡς πολυέλεος.

Σεισμοῦ λιμοῦ πυρός τε, καί αἰχμαλωσίας, καί ἐμφυλίου πολέμου ἐκλύτρωσαι, τήν σε γεραίρουσαν ποίμνην Θεοχαρίτωτε.

Προσόμοια. 

Τι ἡμᾶς καλέσωμεν.
Χαἶρε ἀειπάρθενε Δέσποινα, ἡ τόν φύσει ἀγαθόν ἐκμιμουμένῃ ἀγαθῇ, καί προσόντων τῶν αὑτοῦ πρῶτον καί ἔξοχον ἁγνή, πλουτοῦσα Μητρικῶς τήν ἀγαθότητα, διό καί ἀγαθύνεις τούς ὑμνοῦντας σε, ὡς συμπαθῇς καί φιλάγαθος, καί ὁδηγεῖς πρός ἀπόλαυσιν, Πανάχραντε, ἀγαθῶν τῶν αἰωνίων αὑτούς.

Χαἶρε Θεοῦ σκήνωμα ὄλβιον, βασιλέως ὑψηλόν, λαμπρόν ἀνάκτορον ἁγνῇ, ἀχειρόπλοκος νυμφών, χρυσοπορφύρωτος παστάς˙ ὁ θάλαμος ὁ εὔοσμος καί πάντιμος, τό ἔμπνουν, λιθομάργαρον παλάτιον, χαῖρε ὁ θρόνςο ὁ πάγχρυσος, ἀνθρακοφόρος πυράγρᾳ τε, καί ἔμψυχος τοῦ ἀΰλου πυρός ἄχραντε.

Χαἶρε Μαριάμ Κυριώνυμε, ἡ Κυρία παντός Κόσμου, χρηματίσασα σεμνή, ὡς τόν Κύριον Κυρίων ἀποτέξασα Χριστόν˙ κυρίως, οὖσα ἀειπάρθενος, ἁγνείας, παγκτησίαν ὑπερτέλειον, κεκυρωμένως πλουτίσασα, νόος ψυχῆς τε καί σώματος, ἡ σύμπαντα, ὡς Κυρία δοῦλα γέγονεν.

Δὅς μοι διανύειν τό βίον μου, δία πάντων τῶν σεπτῶν, τοῦ σου Υἱοῦ μακαρισμῶν, τοῦ πτωχεύειν τῷ νοῖ, πενθεῖν πραΰνεσθαι πεινῆν, διψῆν τε μετ’ ἐφέσεως τό δίκαιον˙ ὑπάρχειν, καθαρόν καί ελεήμονα˙ ποιεῖν εἰρήνην διώκεσθαι, ὑπέρ Θεοῦ Παναμώμητε˙ καί χαίρειν με, ἐπί τούτοις ἀγαλλόμενον.

 

Ο όσιος Ζωσιμάς του Σολοφκί

Ο όσιος Ζωσιμάς του Σολοφκί 
7 Απριλίου  
Γέννημα και θρέμμα της επαρχίας του Νόβγκοροντ, ο όσιος Ζωσιμάς έδειξε ήδη από την παιδική του ηλικία χαρακτήρα ταπεινό και πράο και μεγάλη αγάπη για την ανάγνωση των ιερών βιβλίων. Αποποιήθηκε το συνοικέσιο που του ετοίμασαν οι γονείς του και άρχισε να ζει ως ερημίτης. 
Όταν πέθαναν οι γονείς του, διεμοίρασε την περιουσία του στους πτωχούς και αναχώρησε για τον Άπω Βορρά, για να βρει την κατάλληλη ησυχία για την προσευχή. Συνάντησε τον όσιο Γερμανό [30 Ιουλ.], ο οποίος του μίλησε για τις νήσους Σολοφκί και τους άθλους του αγίου Σαββατίου, οπότε πήγαν μαζί και εγκαταστάθηκαν εκεί· έφτιαξαν κελλιά και αντιμετώπιζαν με θάρρος την τραχύτητα της φύσης και την δριμύτητα του πολικού κλίματος. Την ημέρα εργάζονταν σκληρά για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία για την επιβίωσή τους και την νύχτα την αφιέρωναν ολόκληρη στην προσευχή, αναπέμποντας αμέριμνοι δεήσεις στον Κύριο. 
Τα ασκητικά κατορθώματα του οσίου Ζωσιμά έγιναν γνωστά μέχρι πολύ μακριά και ζηλωτές της ευσεβείας σύντομα συγκεντρώθηκαν γύρω του για να βρουν την σωτηρία. Οι αδελφοί εξέλεξαν ηγούμενο τον Ζωσιμά και η μονή έγινε κοινοβιακή και επέπρωτο να έχει λαμπρή εξέλιξη. Πολλοί άγιοι έλαμψαν εκεί στην αρετή. Μετά την Επανάσταση του 1917, οι Μπολσεβίκοι μετέτρεψαν την μονή σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως και βασανιστηρίων για κληρικούς. 
Όταν ο όσιος Ζωσιμάς τέλεσε την πρώτη του Λειτουργία, το πρόσωπό του φωτίστηκε σαν πρόσωπο Αγγέλου και ο ναός γέμισε άρρητη ευωδία. Ο άγιος υπήρξε αληθινός πατέρας για τους μοναχούς του, γεμάτος συμπόνια, αλλά ταυτόχρονα επαγρυπνώντας και καθοδηγώντας τους με αυστηρότητα, δίνοντας ο ίδιος το παράδειγμα με τις νηστείες του, τις αγρυπνίες, την διάπυρο προσευχή, στην ευθεία οδό προς την Βασιλεία των ουρανών. 
Αξιώθηκε να λάβει παρά Θεού το προορατικό χάρισμα, του οποίου έκανε χρήση με διάκριση για να ωφελεί τις ψυχές. 
Εκοιμήθη ειρηνικά το 1478. Την ενάτη ημέρα μετά την μακαρία του κοίμηση, παρουσιάστηκε στον μοναχό Δανιήλ και του αποκάλυψε ότι είχε συγκαταλεχθεί μεταξύ των αγίων. 

 

Συχνά παρουσιάζεται ο όσιος Ζωσιμάς μαζί με τον άγιο Σαββάτιο και βοηθούν όσους κινδυνεύουν στην θάλασσα.

«Νέος Συναξαριστής
της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Τόμος 8ος, ΑΠΡΙΛΙΟΣ
Εκδόσεις «Ίνδικτος»·

Ἡ ἐλευθερία μας καὶ ὁ σκανδαλισμὸς τοῦ ἄλλου.

Ἡ ἐλευθερία μας καὶ ὁ σκανδαλισμὸς τοῦ ἄλλου. 
Ἐρωταποκρίσεις
Ὁσίων Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου

Κάποιος ἀδελφὸς ρώτησε τὸν ἀββᾶ Ἰωάννη:
-Ἂν κάνω μία δουλειὰ μὲ τρόπο ποὺ θεωρῶ σωστό, καὶ κάποιος, χωρὶς νὰ ἔχει δίκιο, μοῦ λέει νὰ τὴν κάνω ἀλλιῶς, πρέπει νὰ τοῦ δώσω ἐξηγήσεις, ἢ νὰ σωπάσω, ἀποφεύγοντας ἔτσι τὴν κενοδοξία; 
-Ἂν δὲν εἶναι ἀπαραίτητες οἱ ἐξηγήσεις, σώπασε, ἀποκρίθηκε ὁ γέροντας. Ἂν ὅμως ἡ ὑπόθεση σκανδαλίζει τὸν ἀδελφό σου, πολέμησε τὴν κενοδοξία, (ἐξήγησέ του πὼς ἔχει τὸ πράγμα) καὶ ἀνάπαυσε τὸν. 
-Ἂν κάνω κάτι ἠθικὰ ἀδιάφορο, ρώτησε ὁ ἀδελφός, ποὺ δὲν περιέχει δηλαδὴ στοιχεῖο ἁμαρτίας, καὶ ξέρω πῶς, ἂν μὲ δεῖ ἕνας ἀδελφός, θὰ σκανδαλιστεῖ ἐναντίον μου, γι’ αὐτὸ τὸ κρύβω ἀπὸ κενοδοξία - ἐπειδὴ ντρέπομαι ἂν μὲ δεῖ - ὀφείλω ἄραγε νὰ μὴν τὸ κρύψω γιὰ νὰ μὴ νικηθῶ ἀπὸ τὴν κενοδοξία, ἢ νὰ τὸ κρύψω γιὰ νὰ μὴν προκαλέσω τὸ σκάνδαλο; Ἂν πάλι δὲν ξέρω μὲ βεβαιότητα ὅτι ὁ ἀδελφὸς σκανδαλίζεται ἀλλ’ ἁπλῶς τὸ ὑποθέτω, τί νὰ κάνω;
-Ἂν ἡ καρδιά σου, ἀπάντησε ὁ γέροντας, σὲ πληροφορεῖ ὅτι σκανδαλίζεται ὁ ἀδελφός σου, σκέπασε τὸ πράγμα καὶ μὴν τὸν βάλεις σὲ λογισμούς. Ἂν πάλι δὲν εἶσαι βέβαιος γι’ αὐτό, ἀλλὰ μόνο τὸ ὑποθέτεις, μὴ νοιάζεσαι. 
-Ἂν πῶ σὲ κάποιον ἕναν πειραχτικὸ λόγο καὶ δὲν τὸν καταλάβει, τί εἶναι καλύτερα, νὰ τοῦ ζητήσω συγγνώμη, ἢ νὰ σωπάσω καὶ νὰ μὴν τοῦ δημιουργήσω λογισμούς; 
-Ἂν ὁ ἀδελφὸς δὲν καταλάβει ὅτι τὸν πείραξες, σώπα καὶ μὴν τοῦ προξενήσεις ταραχή. Φρόντισε ὅμως νὰ μετανοήσεις ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ γι’ αὐτό. 
ές μου, πάτερ, ρώτησε πάλι ὁ ἀδελφός, τί λογὴς εἶναι ἡ ἐλευθερία στὴν καθημερινὴ ζωὴ καὶ πῶς πρέπει νὰ τὴ χρησιμοποιοῦμε; 
-Ἐλευθερία εἶναι ἡ ἀλήθεια ποὺ λέγεται φανερά. Ἂν λ.χ. ἔχει κανεὶς ἀνάγκη ἀπὸ τροφὴ ἢ ἔνδυμα ἢ ὁποιοδήποτε ἄλλο πράγμα, ὀφείλει νὰ τὸ λέει καθαρὰ σ’ ἐκεῖνον ποὺ μπορεῖ νὰ τοῦ δώσει. Γιατί δὲν πρέπει νὰ κάνουμε χρήση αὐτῆς τῆς ἐλευθερίας μὲ τὸν κάθε ἄνθρωπο, ἀλλὰ μόνο μὲ πρόσωπα ποὺ εἶναι ἱκανὰ νὰ τὴ δεχθοῦν χωρὶς νὰ σκανδαλιστοῦν. 
Ὅποιος ἔχει διάκριση, οἰκοδομεῖται καὶ χαίρεται μ’ αὐτὴ τὴν ἐλευθερία, ἐνῶ ὅποιος δὲν ἔχει, σκανδαλίζεται. Καὶ πρέπει αὐτὸς ποὺ τὴ χρησιμοποιεῖ, νὰ μὴν τὸ κάνει ἐμπαθώς, γιὰ τὴν ἱκανοποίηση δηλαδὴ τοῦ πάθους ποὺ τὸν ἐνοχλεῖ, ἀλλὰ γιὰ τὴ θεραπεία τῆς ἀνάγκης. Ἂν λοιπὸν οὔτε πρόσωπο σκανδαλίζεται οὔτε πάθος ὑποβόσκει, τότε μπορεῖ νὰ γίνει χρήση τῆς ἐλευθερίας. 
Ἂν ὅμως κάποιος σκανδαλίζεται ἀπὸ τὴ χρήση τῆς ἐλευθερίας μας, πρέπει νὰ ἀσκοῦμε οἰκονομία καὶ νὰ μὴν τὴ χρησιμοποιοῦμε ἀπρόσεκτα. Ἔρχεσαι, γιὰ παράδειγμα, ἀπὸ κοπιαστικὴ ἐργασία πεινασμένος, καὶ θέλεις νὰ φᾶς νωρίτερα ἀπὸ τὴν καθορισμένη ὤρα. Ἕνας ἄλλος ὅμως σὲ ἀκούει νὰ τὸ λὲς ἢ σὲ βλέπει νὰ τὸ κάνεις, καὶ σκανδαλίζεται. Ἢ ζητᾶς κάποιο πράγμα, καὶ δὲν οἰκοδομεῖται ὁ ἀδελφὸς ποὺ σὲ ἀκούει. Σὲ τέτοιες περιπτώσεις θὰ πρέπει νὰ ἀπευθυνθεῖς ἰδιαιτέρως γιὰ τὸ πράγμα ποὺ ζητᾶς σ’ ἐκεῖνον ποὺ εἶναι σὲ θέση νὰ σοῦ τὸ δώσει, ὥστε νὰ φυλαχθεῖ ἔτσι ἀβλαβὴς ὁ λογισμὸς τοῦ ἀδελφοῦ. Καθὼς λοιπὸν εἴπαμε, εἶναι καλὴ ἡ ἐλευθερία, ὅταν ὅμως χρησιμοποιεῖται μὲ φόβο Θεοῦ. 
Αὐτὴ τὴν ἐλευθερία τὴν καταστρέφεις μὲ τὸν ἑξῆς τρόπο: Ἂν χρειάζεσαι ἕνα πράγμα καὶ δὲν ἀπευθυνθεῖς σ’ ἐκεῖνον ποὺ μπορεῖ νὰ σοῦ τὸ δώσει, περιμένοντας νὰ τὸ κάνει μόνος του. Καὶ συμβαίνει νὰ μὴ γνωρίζει τί χρειάζεσαι, ἢ νὰ γνωρίζει ἀλλὰ νὰ τὸ ξεχάσει, ἢ καὶ ν’ ἀδιαφορεῖ σκόπιμα, γιὰ νὰ δοκιμάσει ἂν ἔχεις ὑπομονή. Τότε ἐσὺ ἀρχίζεις νὰ βαρυγκωμᾶς ἐναντίον του, νὰ σκανδαλίζεσαι καὶ ν’ ἁμαρτάνεις. Ἂν ὅμως κάνεις χρήση τῆς ἐλευθερίας σου καὶ τοῦ ζητήσεις ξεκάθαρα ὅ,τι θέλεις, τίποτε ἀπ’ αὐτὰ δὲ γίνεται. Προετοιμάσου πάντως ψυχικά, ὥστε, ἂν μετὰ τὴν αἴτησή σου δὲν πάρεις αὐτὸ ποὺ ζητᾶς, νὰ μὴ λυπηθεῖς ἢ σκανδαλιστεῖς ἢ γογγύσεις. Ἀπεναντίας, νὰ πεῖς μὲ τὸ λογισμό σου: «Ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε νὰ μή μου τὸ δώσει, ἐπειδὴ δὲν μπορεῖ ἢ δὲν εἶμαι ἄξιος ἢ δὲ μὲ συμφέρει». Καὶ πρόσεχε μὴν τυχόν, ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὴν προηγούμενη ἀποτυχία, σταματήσεις τὴν καλὴ χρήση τῆς ἐλευθερίας σου ἀπέναντι στὸν ἀδελφὸ ἐκεῖνο, καὶ δὲν τοῦ ξαναζητήσεις τίποτε. Ἀντίθετα, ὅταν χρειαστεῖς ὁτιδήποτε, ξαναζήτησέ του, παραμένοντας ὅμως πάντοτε, ὅπως εἶπα, ἀτάραχος σὲ περίπτωση ἀποτυχίας. 
Ὅμοια, ἂν κανεὶς σὲ ρωτήσει ἀπὸ μόνος του γιὰ πράγμα ποὺ χρειάζεσαι, πὲς τοῦ τὴν ἀλήθεια. Καὶ ἂν ξαφνιαστεῖς καὶ πεῖς «δὲν τὸ χρειάζομαι», μὴν ντραπεῖς νὰ ἐπανέλθεις στὸ θέμα καὶ νὰ τοῦ πεῖς: «συγχώρεσε μέ, ἀλλά μου ξέφυγε καὶ σοῦ εἶπα κατὰ λάθος ὅτι δὲν τὸ χρειάζομαι. Στὴν πραγματικότητα ἔχω ἀνάγκη νὰ τὸ πάρω». 
Τότε ὁ ἀδελφὸς ρώτησε: 
αὶ ὅταν δὲν ἔχω ἐσωτερικὴ πληροφορία, ἀλλὰ ἀμφιβάλλω γιὰ τὸ ἂν σκανδαλίζεται ἢ ὄχι κάποιο πρόσωπο μὲ μία τέτοια ἐλευθερία, τί νὰ κάνω; 
Μπορεῖς νὰ τὸν δοκιμάσεις, ἀποκρίθηκε ὁ γέροντας, ἂν σκανδαλίζεται ἢ ὄχι. Ἂν λ.χ. χρειάζεσαι φαγητό, μὴν τοῦ πεῖς «δῶσε μου νὰ φάω», ἀλλὰ πές του: «Εἶμαι πεινασμένος γι’ αὐτὴν ἐδῶ τὴν αἰτία». Ὅταν θὰ σ’ ἀκούσει ἐκεῖνος, θὰ ἐκδηλωθεῖ μὲ κάποιον τρόπο, κι ἔτσι θὰ ἀντιληφθεῖς τὴ διάθεσή του, κατὰ πόσο σκανδαλίζεται ἢ ὄχι.


Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΗΘΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ




H έκτη και τελευταία εβδομάδα της Mεγ. Σαρακοστής ονομάζεται «Εβδομάδα των Βαϊων». Για έξι μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων η λατρεία της Εκκλησίας μας ωθεί ν’ ακολουθήσουμε το Χριστό καθώς πρώτος αναγγείλει το θάνατο του φίλου Του και κατόπιν αρχίζει το ταξίδι Του στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ. Το θέμα και ο τόνος αυτής της εβδομάδας δίνονται την Κυριακή το απόγευμα στον Εσπερινό: 
Την έκτην των σεπτών Νηστειών Εβδομάδα, προθύμως απαρχόμενοι, Κυρίω προεόρτιον ύμνον των Βαίων άσωμεν πιστοί, ερχομένω εν δόξη δυνάμει Θεότητος, επί την Iερουσαλήμ, νεκρώσαι τον θάνατον...
Στο κέντρο της προσοχής είναι ο Λάζαρος - η αρρώστεια του, ο θάνατός του, ο θρήνος των συγγενών του και η αντίδραση του Χριστού σ' όλα αυτά.
Έτσι τη Δευτέρα ακούμε:
Σήμερον Χριστῷ δηλοῦται, πέραν Ἰορδάνου διατρίβοντι, ἡ νόσος τοῦ Λαζάρου, καὶ ὡς προγνώστης λέγει· Ἡ ἀσθένεια αὕτη, οὐκ ἔστι πρὸς θάνατον.
Την Τρίτη:
Χθὲς καὶ σήμερον, ἡ νόσος ἡ τοῦ Λαζάρου· ταύτην γὰρ Χριστῷ δηλοῦσιν αἱ σύγγονοι, ἐν χαρᾷ ἡ Βηθανία προευτρεπίζου, τὸν Δεσπότην ξεναγωγῆσαι καὶ Βασιλέα, σὺν ἡμῖν βοῆσαι, Κύριε δόξα σοι.
Την Τετάρτη:
Σήμερον Λάζαρος, θανὼν ἐνθάπτεται, καὶ θρῆνον ᾄδουσιν, αἱ τούτου σύγγονοι, ὡς δὲ προγνώστης καὶ Θεός, τὸ πάθος προηγόρευσας, Λάζαρος κεκοίμηται, τοῖς Μαθηταῖς προφθεγγόμενος· ἀλλὰ νῦν ἀπέρχομαι, ἀναστῆσαι ὃν ἔπλασα. Διό σοι πάντες βοῶμεν· Δόξα τῷ κράτει τῆς ἰσχύος σου.
Την Πέμπτη:
Δισημερεύει Λάζαρος ἐν τῷ τάφῳ, τοὺς ἀπ' αἰῶνος βλέπει θανέντας· ἐκεῖ τεθέαται δείματα ξένα, πληθὺν ἀναρίθμητον, ᾍδου κρατουμένην τοῖς δεσμοῖς· διὸ αἱ σύγγονοι θρηνοῦσι πικρῶς προσβλέπουσαι τὸν τάφον αὐτοῦ, Χριστὸς δὲ ἥκει ζωῶσαι τὸν φίλον τὸν ἑαυτοῦ, τοῦ μίαν παρὰ πάντων ἐπιτελεῖσθαι συμφωνίαν. Εὐλογημένος εἶ Σωτήρ, ἐλέησον ἡμᾶς
Τέλος την Παρασκευή:
Ἔρχεται ὁ Κύριος, ἄνοιξόν σου τὰς πύλας, Βηθανία πρόσδεξαι, ἐν πίστει τὸν Δεσπότην· καὶ γὰρ ἥκει ἐξαναστῆσαι ἐκ τάφου, Λάζαρον ὡς μόνος παντοδύναμος.
H τελευταία εβδομάδα δηλαδή περνάει με πνευματική περισυλλογή πάνω στην ερχόμενη συνάντηση του Χριστού με το θάνατο - πρώτα στο πρόσωπο του φίλου Του Λαζάρου, έπειτα στο θάνατο του ίδιου του Χριστού. Πλησιάζει η «ώρα του Χριστού» για την οποία τόσο συχνά μιλούσε και προς αυτήν προσανατολιζόταν όλη η επίγεια διακονία Του. Θα πρέπει να ρωτήσουμε: ποιά είναι η θέση και ποιο το νόημα αυτών των πνευματικών σκέψεων πάνω στη Μεγάλη Σαρακοστή; Πώς συνδέονται με την όλη μας προσπάθεια της περιόδου αυτής; Αυτές οι ερωτήσεις προϋποθέτουν μια άλλη ερώτηση με την οποία θα πρέπει τώρα ν’ ασχοληθούμε με κάποια συντομία. Σε κάθε ανάμνηση γεγονότων από τη ζωή του Χριστού η Εκκλησία πολύ συχνά - αν όχι πάντοτε - μεταφέρει το παρελθόν στο παρόν. Έτσι τη μέρα των Χριστουγέννων ψέλνουμε: «Σήμερον γεννάται εκ Παρθένου...», την Κυριακή των Βαϊων λέμε: «Σήμερον εισέρχεται εις τα Ιεροσόλυμα...», τη Μεγάλη Παρασκευή: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου...». H ερώτηση λοιπόν είναι: ποιο είναι το νόημα αυτής της χρονικής μεταφοράς; ποια είναι η σημασία αυτού του λειτουργικού «σήμερον»;
Οι περισσότεροι από τους εκκλησιαζόμενους πιθανόν το θεωρούν αυτό σαν μια ρητορική μεταφορά, σαν ποιητικό «σχήμα λόγου». H δική μας, η σύγχρονη προσέγγιση της λατρείας γίνεται με δυο τρόπους: ή με τη λογική ή με το συναίσθημα. Η λογική προσέγγιση περιορίζει τη λειτουργική τελετουργία σε ιδέες. Βρίσκεται δε στις ρίζες της «Δυτικίζουσας» θεολογίας η οποία αναπτύχτηκε στην Ορθόδοξη Ανατολή αφού απομακρύνθηκε από την πατερική εποχή και για την οποία η θεία Λειτουργία είναι, στην καλύτερη περίπτωση ένα ακατέργαστο υλικό για καθαρούς διανοητικούς ορισμούς και θεωρήματα. Ότι δε στη λατρεία δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια διανοητική αλήθεια επιγράφεται «ποίηση» - δηλαδή κάτι που δεν μπορεί κανείς να το πάρει στα σοβαρά. Και εφ' όσον είναι ολοφάνερο ότι τα γεγονότα που μνημονεύονται από την Εκκλησία ανήκουν στο παρελθόν, το λειτουργικό «σήμερον» δεν μπορεί να έχει κάποιο σοβαρό νόημα. Όσο δε αφορά τη «συναισθηματική» προσέγγιση, αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας ατομικιστικής και εγωκεντρικής ευσέβειας που είναι, κατά πολλούς τρόπους, το συμπλήρωμα της διανοητικής θεολογίας. Γι' αυτού του είδους την ευσέβεια, η λατρεία, πάνω από καθετί άλλο, είναι ένα χρήσιμο πλαίσιο για προσωπική προσευχή, είναι φόντο για έμπνευση που σκοπός του είναι να «θερμάνει» την καρδιά μας και να τη στρέψει προς το Θεό. Το περιεχόμενο και το νόημα στις ακολουθίες, στα λειτουργικά κείμενα, στις ιεροτελεστίες έχουν, στην περίπτωση αυτή, δευτερεύουσα σημασία· όλα τούτα είναι χρήσιμα και ικανοποιητικά μόνον εφ' όσον με βοηθούν να προσεύχομαι! Και έτσι το λειτουργικό «σήμερον» σβήνει, όπως εξάλλου και όλα τα άλλα λειτουργικά κείμενα, μέσα σ’ ένα είδος ξεχωριστής κατανυκτικής και εμπνευσμένης «προσευχής». 
Εξαιτίας της πόλωσης στην εκκλησιαστική νοοτροπία όσον αφορά τους δυο τρόπους προσέγγισης της λατρείας, είναι πολύ δύσκολο σήμερα να δείξουμε ότι η αληθινή λειτουργία της Εκκλησίας δεν μπορεί να περιοριστεί ούτε στις «ιδέες» ούτε στην «προσευχή». Δεν εορτάζει κανείς τις ιδέες! Όσο για την ατομική προσευχή δεν λέει το Ευαγγέλιο ότι όταν θέλουμε να προσευχηθούμε να μπαίνουμε στο «ταμείον» μας και να έχουμε προσωπική επικοινωνία με το Θεό; (Ματθ. 6,6). Η σωστή αντίληψη της γιορτής προϋποθέτει και τα δυο, και το γεγονός και την κοινωνική ή ομαδική συμμετοχή σ’ αυτό. Μια γιορτή, ένα πανηγύρι, μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο όταν οι άνθρωποι συναντιώνται όλοι μαζί, ξεπερνώντας το φυσικό χωρισμό και την απομόνωση, δρουν όλοι μαζί σαν ένα σώμα, πραγματικά σαν ένα πρόσωπο μπροστά σ’ ένα γεγονός (γάμος, κηδεία, νίκη κλπ.). Και το πιο φυσικό θαύμα σε όλες τις γιορτές είναι ακριβώς το ότι ξεπερνιέται, έστω και προσωρινά, το επίπεδο των ιδεών και αυτής ακόμα της ατομικότητας. Χάνει πραγματικά κανείς τον εαυτό του μέσα σε μια γιορτή, και συναντάει τους άλλους κατά ένα μοναδικό τρόπο. Aλλά τότε ποιο ακριβώς είναι το νόημα αυτού του λειτουργικού «σήμερον» με το οποίο η Εκκλησία εγκαινιάζει όλες τις γιορτές της; Με ποια έννοια γεγονότα από το παρελθόν γιορτάζονται «σήμερον»; 
Θα μπορούσε κανείς να πει χωρίς να υπερβάλει, ότι όλη η ζωή της Εκκλησίας είναι μια συνεχής ανάμνηση και αναφορά. Στο τέλος κάθε ακολουθίας αναφερόμαστε στους αγίους:«... ων την μνήμην επιτελούμεν...»· αλλά πέρα απ' όλες τις άλλες μνήμες η Εκκλησία είναι μια ατέλειωτη ανάμνηση του Χριστού. 
Από καθαρά φυσιολογική πλευρά η μνήμη είναι μια διφορούμενη λειτουργία. Έτσι το να θυμόμαστε κάποιον που αγαπάμε και πού τον χάσαμε σημαίνει δυο πράγματα. Από τη μια πλευρά η μνήμη είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλή γνώση του παρελθόντος. Όταν θυμάμαι τον μακαριστό πατέρα μου, τον βλέπω· είναι παρών στη μνήμη μου όχι σαν ένα συνολικό άθροισμα όλων όσων γνωρίζω γι' αυτόν αλλά με όλη τη ζωντανή του πραγματικότητα. Aλλά από την άλλη πλευρά, αυτή η παρουσία με κάνει να συνειδητοποιώ ότι δεν είναι πια εδώ, ότι ποτέ δεν θα ξαναείναι σ’ αυτόν τον κόσμο και σ’ αυτή τη ζωή, ούτε θα αγγίξω το χέρι που τόσο ζωντανά βλέπω με τη φαντασία μου. Η μνήμη λοιπόν είναι η πιο θαυμάσια και ταυτόχρονα η πιο τραγική απ’ όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες, γιατί τίποτε άλλο δεν αποκαλύπτει καλύτερα την σπασμένη φύση της ζωής μας. την ανικανότητα του ανθρώπου να διατηρήσει κάτι πραγματικά, να το κατέχει αληθινά σ’ αυτόν τον κόσμο. H μνήμη μας φανερώνει ότι ο «χρόνος και ο θάνατος βασιλεύουν στη γη». Aλλά ακριβώς γι’ αυτό η μοναδικά ανθρώπινη αυτή λειτουργία της μνήμης γίνεται το κέντρο του Χριστιανισμού, γιατί μ’ αυτή τελεί την ανάμνηση ενός Aνθρώπου, ενός Γεγονότος. μιας Νύχτας, μέσα στο βαθύ σκοτάδι της οποίας ακούμε τα λόγια: «τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν...» Και να, το θαύμα γίνεται! Τον θυμόμαστε και Εκείνος είναι εδώ - όχι σαν μια νοσταλγική εικόνα από το παρελθόν, όχι σαν ένα θλιβερό «ποτέ πια...» αλλά με μια τέτοια έντονη παρουσία που η Εκκλησία μπορεί αιώνια να επαναλαμβάνει τα λόγια που είπαν οι μαθητές μετά τη συνάντηση στην Εμμαούς «...ουχί η καρδία ημών καιομένη ην εν ημίν...;»(Λουκ. 24,32). 
H φυσιολογική μνήμη είναι πρώτα απ’ όλα μια «παρουσία του απόντος» έτσι ώστε όσο περισσότερο παρών είναι αυτός πού θυμόμαστε τόσο πιο οξύς είναι ο πόνος από την απουσία του. Aλλά «εν Χριστώ» η μνήμη ξανάγινε η δύναμη που γεμίζει το διασπασμένο χρόνο, διασπασμένο από την αμαρτία και το θάνατο, από το μίσος και τη λησμοσύνη. Αυτή λοιπόν η νέα μνήμη, η μνήμη σαν δύναμη πάνω από το χρόνο και την καταστροφή του, αποτελεί την καρδιά της λειτουργικής γιορτής και του λειτουργικού «σήμερον». Σίγουρα η Παρθένος δεν γεννάει σήμερα, ούτε κάποιος «ουσιαστικά» στέκεται μπροστά στο Σταυρό· και σαν γεγονότα τούτες oι πράξεις ανήκουν στο παρελθόν. Aλλά «σήμερον» μπορούμε να θυμόμαστε αυτές τις πράξεις και η Εκκλησία είναι βασικά το δώρο και η δύναμη αυτής της ανάμνησης που μεταβάλλει πράξεις από το παρελθόν σε αιώνια σημαντικά γεγονότα. 
H λειτουργική γιορτή λοιπόν είναι μια νέα είσοδος της Εκκλησίας στο γεγονός και αυτό σημαίνει είσοδο όχι μόνο στις «ιδέες» του γεγονότος αλλά στη χαρά του, στη λύπη, στη ζωή του και στη συγκεκριμένη πραγματικότητά του. Ένα πράγμα πρέπει να ξέρουμε, ότι με την κραυγή «...Θεέ μου, Θεέ μου ίνα τι με εγκατέλιπες» ο Σταυρωμένος Χριστός φανέρωσε την «κένωση» Του και την ταπείνωση Του. Είναι όμως πολύ διαφορετικό πράγμα να γιορτάζουμε κάθε χρόνο αυτό που έγινε εκείνη τη μοναδική Παρασκευή· οπότε χωρίς καμιά λογικοποίηση ξέρουμε με πλήρη βεβαιότητα ότι αυτά τα λόγια, που ακούστηκαν μια μόνο φορά παραμένουν αιώνια αληθινά και τίποτε, ούτε η νίκη, ούτε η δόξα μπορούν ποτέ να τα εξαλείψουν. Αυτό που πρέπει να εξηγήσουμε είναι ότι η ανάσταση του Λαζάρου έγινε για να βεβαιωθούμε για «την κοινήν ανάστασιν» (τροπάριο της ημέρας). Είναι κάτι το συναρπαστικό να γιορτάζουμε κάθε μέρα για μια ολόκληρη εβδομάδα αυτή τη συνάντηση ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, που αργά αργά πλησιάζει, να γινόμαστε μέρος της, να βλέπουμε με τα μάτια μας και να νιώθουμε με όλο το είναι μας αυτό πού υπονοεί ο Ιωάννης με τα λόγια του: «Ιησούς ουν ως είδεν αυτήν κλαίουσαν και τους συνελθόντας...ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν εαυτόν... και εδάκρυσεν» (Iωάν. 11,33-35). Για μας και σε μας όλα αυτά συμβαίνουν «σήμερον». Δεν ήμασταν τότε εκεί, στη Βηθανία κοντά στον τάφο με τις αδερφές που θρηνούσαν. Μόνο από το Ευαγγέλιο ξέρουμε όλα όσα έγιναν εκεί. Aλλά μέσα στην Εκκλησία με τη γιορτή της σήμερα, ένα ιστορικό γεγονός γίνεται ένα γεγονός και για μας, για μένα, γίνεται μια δύναμη στη ζωή μου, μια ανάμνηση, μια χαρά. Η θεολογία δεν μπορεί να πάει πέρα από την «ιδέα». Καί όσον αφορά την Ιδεολογική πλευρά, άραγε έχουμε ανάγκη αυτές, τις πέντε συνεχείς μέρες εφ' όσον είναι κάτι τόσο απλό να λέμε: «την κοινήν ανάστασιν... πιστούμενοι»; Aλλά το όλο θέμα είναι ότι η πρόταση αυτή καθ' αυτή δεν βεβαιώνει τίποτε. H αληθινή επιβεβαίωση πηγάζει από τη γιορτή και συγκεκριμένα απ' αυτές τις πέντε μέρες οπότε διακηρύττουμε την αρχή της φοβερής μάχης ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, και αρχίζουμε όχι τόσο πολύ να καταλαβαίνουμε όσο να μαρτυρούμε ότι ο Χριστός πρόκειται να θανατώσει το θάνατο. 
H ανάσταση του Λαζάρου, η υπέροχη γιορτή αυτού του μοναδικού Σαββάτου, είναι πέρα από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Την Παρασκευή, παραμονή του Σαββάτου, σ’ ένα ιδιόμελο λέμε: «την ψυχωφελή πληρώσαντες Τεσσαρακόστην, την αγίαν εβδομάδα του Πάθους Σου, αιτούμεν κατιδείν». Μέσα στη λειτουργική ορολογία, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαϊων είναι η «έναρξη του Σταυρού». Aλλά η τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής, η προεόρτια αυτών των ημερών, είναι η τελική αποκάλυψη του νοήματος της Μεγάλης Σαρακοστής. 
Από την αρχή είπαμε ότι η Σαρακοστή είναι προετοιμασία για το Πάσχα· στην πραγματικότητα όμως η καθημερινή εμπειρία, που έχει μέχρι τώρα γίνει παράδοση, βεβαιώνει ότι αυτή η προετοιμασία παραμένει αφηρημένη και κατ' όνομα μόνο. H Σαρακοστή και το Πάσχα είναι βαλμένα πλάι πλάι αλλά χωρίς καμιά ουσιαστική κατανόηση της σχέσης τους και της αλληλοεξάρτησης. Ακόμα και όταν δεν παίρνουμε τη Σαρακοστή μόνο σαν μια περίοδο για να πραγματοποιήσουμε την ετήσια εξομολόγηση και τη θεία Κοινωνία, συνήθως τη σκεπτόμαστε σαν μια περίοδο για ατομική προσπάθεια και έτσι παραμένει εγωκεντρική. Με άλλα λόγια, εκείνο που ουσιαστικά λείπει από το βίωμα της Σαρακοστής είναι: η σωματική και πνευματική προσπάθειά μας να σκοπεύουν στη συμμετοχή μας στο «σήμερον» της Ανάστασης του Χριστού, όχι σαν μια αφηρημένη ηθικότητα, ούτε σαν μια ηθική πρόοδο μας η σαν έναν αυστηρότερο έλεγχο στα πάθη, ούτε ακόμα σαν μια προσωπική τελείωση, αλλά σαν πλήρη συμμετοχή (συμμετοχή που περικλείει τα πάντα) στο τελικό «σήμερον». H χριστιανική πνευματικότητα που δεν έχει αυτόν το σκοπό κινδυνεύει να γίνει ψευτο-χριστιανική γιατί σε τελευταία ανάλυση μια τέτοια πνευματικότητα παρακινείται από το «εγώ» και όχι από το Χριστό. O κίνδυνος εδώ είναι ότι, όταν η καρδιά εξαγνιστεί, καθαριστεί και ελευθερωθεί από το δαίμονα που την κατοικούσε, παραμένει άδεια και ο δαίμονας ξαναγυρίζει σ’ αυτή «και παραλαμβάνει επτά έτερα πνεύματα πονηρότερα εαυτού, και εισελθόντα κατοικεί εκεί και γίνεται τα έσχατα του ανθρώπου εκείνου χείρονα των πρώτων» (Λουκ. 11.26). 
Στον κόσμο τούτο το καθετί - ακόμα και η «πνευματικότητα» - μπορεί να γίνει δαιμονική. Έτσι είναι πάρα πολύ σημαντικό να ξαναβρούμε το νόημα και το ρυθμό της Μεγάλης Σαρακοστής σαν γνήσιας προετοιμασίας για το μεγάλο «σήμερον» του Πάσχα. 
Είδαμε μέχρι τώρα ότι η Σαρακοστή έχει δυο μέρη. Πριν από την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης η Εκκλησία μας προτρέπει να αυτοσυγκεντρωθούμε, να πολεμήσουμε τη σάρκα και τα πάθη, το πονηρό και κάθε άλλη αμαρτία. Aλλά και όταν τα κάνουμε όλα αυτά μας παρακινεί συνέχεια να κοιτάζουμε μπροστά, να εξετάζουμε την προσπάθειά μας και να την υποκινούμε για «κάτι καλύτερο» που είναι προετοιμασμένο για μας. Μετά από την Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης το μυστήριο του Πάθους του Κυρίου, του Σταυρού Του και του θανάτου γίνεται το κέντρο σε όλες τις ιεροτελεστίες της Σαρακοστής, γίνεται κέντρο το «απέλθομεν εις Ιεροσόλυμα...». 
Τελικά, στη διάρκεια αυτής της προπαρασκευαστικής εβδομάδας, αρχίζει η ανάμνηση του μυστηρίου. H όλη προσπάθεια της Σαρακοστής μας έκανε ικανούς να παραβλέψουμε όλα εκείνα που, συνήθως καθημερινά, επισκιάζουν το κεντρικό αντικείμενο της πίστης, της ελπίδας και της χαράς μας. O χρόνος, όπως τον ξέραμε, τέλειωσε πια. Τώρα μετριέται όχι όπως συνήθως με τις απασχολήσεις και τις φροντίδες μας, αλλά με ό,τι συμβαίνει στο δρόμο για τη Βηθανία, και πέρα απ’ αυτή, για τα Ιεροσόλυμα. Και, ακόμα μια φορά λέμε, πως όλα αυτά δεν είναι ρητορικά σχήματα. Για όποιον έχει γευτεί την αληθινή λειτουργική ζωή - έστω και μια μόνο φορά, ακόμα και με ατέλειες, - είναι σχεδόν ολοφάνερο ότι από τη στιγμή που ακούμε: «Χαίροις πόλις Βηθανία, πατρίς η του Λαζάρου..., αύριον Χριστός παραγίνεται...», ο εξωτερικός κόσμος γίνεται κάπως εξωπραγματικός και σχεδόν νιώθει κανείς πόνο όταν από ανάγκη έρχεται καθημερινά σε επαφή μ’ αυτόν. H πραγματικότητα βρίσκεται σ’ αυτά που συμβαίνουν στην Εκκλησία, σ’ αυτή την ανάμνηση που μέρα με τη μέρα μας κάνει ν’ αναγνωρίσουμε τι σημαίνει να περιμένεις, και γιατί ο Χριστιανισμός είναι πάνω από κάθε άλλη προσδοκία και προετοιμασία. Έτσι όταν φτάνει ο Εσπερινός της Παρασκευής και ψέλνουμε: «την ψυχωφελή, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν...» δεν έχουμε μόνο εκπληρώσει μια ετήσια χριστιανική «υποχρέωση», αλλά είμαστε έτοιμοι να κάνουμε δικά μας τα λόγια του ύμνου που ψέλνουμε την επόμενη μέρα: 
Διὰ Λαζάρου σε Χριστός, ἤδη σκυλεύει θάνατε, καὶ ποῦ σου ᾍδου τὸ νῖκος; τῆς Βηθανίας ὁ κλαυθμός, νῦν ἐπὶ σὲ μεθίσταται, πάντες κλάδους τῆς νίκης, αὐτῷ ἐπισείωμεν.

Απόσπασμα 
από το βιβλίο του 
π. Αλέξανδρου Σμέμαν
Μεγάλη Σαρακοστή. 
Πορεία προς το Πάσχα
Ακρίτας

Δημοφιλείς αναρτήσεις