Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΑΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

 

Γ΄.

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΑΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

ΠΗΓΗ: Εδώ

Αφοῦ ἡ Μαρία ἀπογαλακτίσθηκε σέ ἡλικία τριῶν ἐτῶν, οἱ γονεῖς της Ἰωακείμ καί Ἄννα, σύμφωνα μέ τήν ὑπόσχεσή τους, τήν ἀφιέρωσαν στόν Θεό. Τήν ὁδήγησαν στόν ναό τοῦ Θεοῦ μέ λαμπρή πομπή. Οἱ συγγενεῖς, οἱ φίλοι καί οἱ γείτονες τήν συνόδευαν χαρούμενοι. Λαμπαδηφόρες παρθένες συνοδεύουν τήν Ἀειπάρθενη. Ἔμοιαζαν σάν ἀστέρια, πού περικυκλώνουν τήν σελήνη. Καί ἔβλεπαν οἱ κάτοικοι τῆς Ἱερουσαλήμ αὐτήν τήν παράξενη πομπή, τήν τριετίζουσα Κόρη νά περιβάλλεται μέ τόση δόξα καί νά τιμᾶται μέ τόση λαμπρότητα[1]. Προσάγεται στόν ναό ἡ πανάμωμη Παρθένος, γιά νά ἐκπληρωθῆ ἡ ὑπόσχεση τῶν γονέων καί νά γίνη ἡ ἴδια ναός ἔμψυχος καί κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ. 

Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἐγκωμιάζουν τήν προθυμία τῆς Παρθένου σέ αὐτήν τήν ἡλικία νά προσέλθη στόν ναό καί νά ἐγκαταλείψη τούς γονεῖς της. «Αὐτή, ἡ ἀληθινά ἱερή καί Θεόπαις καί ὕστερα Θεομήτωρ Παρθένος, γεμάτη θεία χάρη καί τέλειο νοῦ, ἀκόμη καί σέ αὐτήν τήν ἡλικία, ἀντιλαμβανόταν ἀπό τότε, καί μάλιστα καλύτερα ἀπό τούς ἄλλους, τά τελούμενα σέ αὐτήν. Ἔδειξε μέ ὅποιον τρόπο μποροῦσε ὅτι δέν ὁδηγεῖται, ἀλλά αὐτή μόνη της, μέ ἐλεύθερη γνώμη προσέρχεται στόν Θεό, σάν νά εἶναι ἀπό ἑαυτοῦ της πτερουμένη πρός τόν ἱερό καί θεῖο ἔρωτα, καί νά θεωρῆ ἀγαπητή καί ἀξία της τήν εἴσοδο καί κατοικία στά Ἅγια τῶν ἁγίων»[2].

Οἱ θεοφιλεῖς καί φιλόθεοι γονεῖς της θαύμασαν βλέποντας «τό ἀνεπίστροφον» τῆς Παρθένου καί δόξασαν τόν Θεό. Τήν παραδίδουν στόν ἀρχιερέα Ζαχαρία, τόν πατέρα τοῦ Προδρόμου. Ἡ τριετής Κόρη ἀποχωρίσθηκε ἀπό γονεῖς καί ἀπό ὅλους ὅσους τήν συνόδευαν καί «μόνη ἐντελῶς, χαρούμενη προχώρησε πρός τόν ἱεράρχη μ᾿ εὐχαρίστηση, κοιτάζοντάς τον μέ χάρη καί γλυκύτητα, καί ἐπιβεβαιώνοντας, μέ τούς τρόπους πού μποροῦσε καί μέ ψελλίσματα, τήν ὁλοκληρωτική παράδοση στόν Θεό»[3].

Ὁ Ἀρχιερέας τότε παραξενεύθηκε, ἐξέστη καί χρηματισθείς μέσῳ τοῦ Λογείου, πού ἔφερε στό στῆθος του, κατανόησε ὅτι «αὐτή ἡ Κόρη εἶναι ἀληθινά πλήρης ἀπό θεῖες χάριτες, καί ὅτι αὐτή εἶναι πιό ἄξια ἀπό αὐτόν νά ἐμφανίζεται συνεχῶς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Κατάλαβε πολύ καλά ὅτι αὐτή ἡ Κόρη πρέπει νά εἰσέλθη καί νά ἀφιερωθῆ στά Ἅγια τῶν ἁγίων. Γι᾿ αὐτό, χωρίς καθόλου νά διστάση, οὔτε νά φοβηθῆ, τολμᾶ κάτι πρωτοφανές, πού εἶναι μέν δίκαιο, ἀλλά παραβαίνει τόν νόμο τοῦ Μωϋσέως, μᾶλλον δέ ὑπερβαίνει τόν νόμο καί ξεπερνᾶ τό γράμμα τοῦ νόμου, καί, ἐνεργώντας σύμφωνα μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, φέρνει στά Ἅγια τῶν ἁγίων τό ἀφιέρωμα (τήν Μαρία). Καί ἔτσι, ὑποδέχεται τήν Κόρη ὁ τόπος, πού δέν εἶναι κἄν θεατός σέ κανέναν ἄλλον ἄνθρωπο, καί δέν εἶναι βατός σέ κανέναν, οὔτε στούς ἱερεῖς, παρά μόνο μία φορά τόν χρόνο εἰσέρχεται σέ αὐτόν ὁ Ἀρχιερέας»[4].

Ὁ ἀρχιερέας τοῦ Θεοῦ προσπάθησε νά πείση τούς ἀνθρώπους ὅτι ἡ εἴσοδος καί παραμονή τῆς Παρθένου στά Ἅγια τῶν ἁγίων, στόν τόπο ὅπου ἐμφανιζόταν καί μιλοῦσε ὁ Θεός στούς Ἀρχιερεῖς, ὅταν εἰσέρχονταν μόνο μιά φορά τό ἔτος, ἦταν ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ. «Ἔτσι, λοιπόν, καί γι᾿ αὐτούς τούς λόγους τοποθετήθηκε δικαίως στά ἅγια ἄδυτα σάν θησαυρός τοῦ Θεοῦ ἡ Κόρη, πού ἐξελέγη ἀνάμεσα στούς ἐκλεκτούς ἀπό αἰῶνες, πού ἀναδείχθηκε Ἁγία τῶν ἁγίων, πού ἔχει τό σῶμα καθαρώτερο καί θεϊκώτερο ἀκόμη καί ἀπό τά πνεύματα πού ἔχουν καθαρθῆ μέ τήν ἀρετή… Γι᾿ αὐτόν τόν λόγο δοξάζει τήν Μητέρα Του (ὁ Χριστός) καί πρίν ἀπό τήν Γέννησή Του καί μετά τήν Γέννηση»[5]. Σύμφωνα μέ τόν ἱερό Καβάσιλα, «τό ὅτι κατοίκησε στόν ἄβατο ἐκεῖνο χῶρο δέν εἶναι κάτι πού τιμᾶ τήν Παρθένο, ἀλλά μᾶλλον ἐκεῖνον τόν χῶρο. Ὅπως ἀκριβῶς, καί τό παλαιό πάσχα τιμᾶται ἀπό τήν προσθήκη τῆς σφαγῆς ἐκείνης πού συμβόλιζε, καί τό βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου ἀπό τό πνευματικό Βάπτισμα, καί τά ὑπόλοιπα σύμβολα ἀπό τίς ἀληθινές πραγματικότητες. Γιατί, ἄν ἄλλα σύμβολα συμβόλιζαν καί ὁδηγοῦσαν σέ ἄλλες πραγματικότητες, τά Ἅγια τῶν ἁγίων ὁδηγοῦσαν ἀσφαλῶς στήν Παναγία Παρθένο»[6]. 

Τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου 

Ἡ θεόπαις Μαρία, λόγῳ τῆς ὑπερβάλλουσας καθαρότητος ὡς Ἁγία τῶν ἁγίων, κρίθηκε ἄξια ἀπό τόν Θεό νά κατοικήση στό ἁγιώτερο μέρος τοῦ ναοῦ, στά Ἅγια τῶν ἁγίων, χωρίς νά χρειάζεται καθαρισμό πρίν εἰσέλθη, ὅπως ὁ Ἀρχιερεύς. «Ἐπειδή δέν εἶχε ἀνάγκη ἀπό ἐξιλαστήριες θυσίες καί ἄλλους καθαρισμούς, ἀπέδειξε ὅτι δέν εἶχε τίποτε γιά νά καθαρίση (ἦταν ἀναμάρτητη). Καί δέν εἰσῆλθε ἁπλῶς στά Ἅγια τῶν ἁγίων μέ αὐτόν τόν τόσο παράδοξο τρόπο, ἀλλά καί κατοί- κησε ἐκεῖ ἀπό βρέφος μέχρι τήν νεανική της ἡλικία… Ὁ Ἀρχιερέας ἔφριττε καί ἔτρεμε νά διασχίση τήν εἴσοδο, καί αὐτό μιά φορά τόν χρόνο καί χωρίς νά ἔχη παραλείψει τίς ἐξιλαστήριες θυσίες, ἐνῶ ἡ Παρθένος χρησιμοποιοῦσε τά Ἅγια τῶν ἁγίων σάν κατοικία της καί ἔτρωγε καί κοιμόταν καί περνοῦσε ἐκεῖ ὁλόκληρη τήν ζωή της!»[7]. 

Ἔτσι μέ τήν εἴσοδό της στά Ἅγια τῶν ἁγίων εἰσέρχεται ὁ ἀληθινός καί πρωτότυπος ναός, ἡ παρθένος Μαρία, στό ἀντίτυπό του, στόν ναό τοῦ Θεοῦ. «Ἡ Μητροπάρθενος εὐθύς ἀμέσως ἀπό τήν βρεφική ἡλικία ποθεῖ νά κατοικήση τά Ἅγια τῶν ἁγίων, στό σκήνωμα τοῦ θείου ὀνόμα- τος, ὅπως λέγει ὁ Δαυΐδ. Διότι ποῦ θά ἦταν καταλληλότερο νά κατοικήσῃ ἡ ἀληθινά Ἁγία τῶν ἁγίων; Ποῦ ἀλλοῦ θά ἦταν καλύτερο νά στηθῆ ἡ ἀληθινή σκηνή τοῦ Θεοῦ; Πῶς δέν ἔχει τοποθετηθῆ σωστά ἡ ἀληθινή σκηνή ἐπάνω σέ αὐτήν τήν τυπική;»[8]. Αὐτήν προτύπωνε ἡ σκηνή τοῦ Μαρτυρίου καί ὁ ναός τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παρθένος ἦταν τό ἀρχέτυπο, καί τώρα, ἡ σκιά καί ἡ ἀλήθεια, τό ἀντίτυπο καί τό πρωτότυπο, ἑνώθηκαν καί κατανοήθηκαν. «Ὁ ἴδιος χῶρος ἔπρεπε νά εἶναι καί ναός τοῦ Θεοῦ καί κατοικία τῆς Παρθένου, γιατί ἔπρεπε μέ τά ἴδια πράγματα νά λατρεύεται ὁ Θεός καί νά τιμᾶται ἡ Παρθένος, ἤ μᾶλλον ἔπρεπε ὁ ἴδιος οἶκος, πού εἶχε μέσα του τήν Παρθένο, νά εἶναι καί ναός τοῦ Θεοῦ»[9]. Συνεχίζοντας ὁ ἱερός Πατήρ σημειώνει: «Τιμοῦσαν τόσο πολύ ἐκεῖνον τόν χῶρο οἱ προεικονίσεις τῆς Πανάγνου, διότι ὅλα τά πράγματα, πού βρίσκονταν ἐκεῖ, εἶχαν τήν ἀναφορά τους καί ὁδηγοῦσαν σ᾿ Ἐκείνη. Γι᾿ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο, ἐνῶ ἦταν ἀπροσπέ- λαστος (ὁ ναός, τά Ἅγια τῶν ἁγίων) σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἦταν βατός γι᾿ αὐτήν. Καί μόλις φάνηκε ἡ Παρθένος, ἀμέσως κατάργησε τόν νόμο, πού ἴσχυε ἀπό τήν ἀρχή, πρᾶγμα πού δείχνει ὅτι ὁ ναός δέν ἐπέτρεπε τήν εἴσοδο σέ κανέναν ἀπό τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἐπειδή τιμοῦσε ἐκείνη καί κρατοῦσε τόν ἑαυτό του μόνο γι᾿ αὐτήν»[10]. 

Εἰσῆλθε ἡ Παναγία στά Ἅγια τῶν ἁγίων καί ἔγινε ἡ ἴδια Ἅγια ἁγίων, μᾶλλον Ὑπεράγια ἁγίων, στά ὁποῖα θά εἰσέλθη ὁ Χριστός. Ὁ ὑπεράγιος βλαστός, ἡ Παρθένος, πού βλάστησε ἀπό ἁγία ρίζα, τούς ἁγίους Θεοπάτορες, ἀργότερα θά ἀποδώση τό ἀμάραντο ἄνθος τόν Χριστό. 

Ἡ παρθένος Μαρία παρέμεινε στά Ἅγια τῶν ἁγίων δώδεκα ὁλόκληρα ἔτη. «Προσκαρτεροῦσε φυλάττοντας τό θυσιαστήριο καί τό ναό· ἀκόμη ὑπηρετοῦσε καί διακονοῦσε τούς ἱερεῖς»[11]. 

Ὑπηρετοῦσε στό ναό, ἄκουγε τίς προσευχές καί τά ἱερά ἀναγνώσματα, καί ἐπιδόθηκε ἡ ἴδια στήν προσευχή καί στήν θεωρία τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παρθένος «διάλεξε τήν ἀόρατη σέ ὅλους καί ἀκοινώνητη ζωή, διαμένοντας στά ἄδυτα. Μέσα σέ αὐτά, ἀφοῦ λύθηκε ἀπό κάθε ὑλικό δεσμό καί ξετίναξε κάθε σχέση καί ἀνυψώθηκε ἐπάνω καί ἀπό αὐτήν τήν συμπάθεια πρός τό σῶμα της, συνῆψε τόν νοῦ της μέ τήν πρός τόν ἑαυτό στροφή καί προσοχή καί μέ τήν ἀδιάλειπτη θεία προσευχή. Καί δι᾿ αὐτῆς ἐρχόμενη τελείως στόν ἑαυτό της καί ὑπερβαίνοντας τόν πολύμορφο συρφετό τῶν λογισμῶν, διέκρινε νέα καί ἀπόρρητη ὁδό πρός οὐρανούς, τήν νοητή σιγή. Καί προσέχοντας σέ αὐτήν τόν νοῦ, πετᾶ ἐπάνω ἀπό ὅλα τά κτιστά καί βλέπει καλύτερα ἀπό τόν Μωϋσῆ τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί ἐποπτεύει τήν θεία χάρη»[12]. 

Εἶναι ἄγνωστη καί ἀπερίγραπτη ἡ πνευματική ἐργασία τῆς Θεόπαιδος στά Ἅγια τῶν ἁγίων. Μόνο λίγα ἀναφέρουν ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ἡ Παρθένος Κόρη στά Ἅγια τῶν ἁγίων ἔβλεπε μόνο τόν Θεό καί τόν Θεό εἶχε τρυφή της. Ὁ Θεός τήν ἔβλεπε, τήν ἔτρεφε, τήν φύλαγε καί τήν προετοίμαζε γιά νά τήν κάνη Μητέρα Του[13]. «Ὅσο καιρό παρέμεινε στά ἄβατα τοῦ ναοῦ ἡ Πάνσεμνη, μόνο τόν Θεό σκεφτόταν πάντοτε, μόνο στόν Θεό ὁμιλοῦσε, καί ἡ μελέτη τῆς καρδίας της ἦταν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ διαπαντός…, καί ἔφθασε στήν ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ, ξεπερνώντας ὅλους τούς ἀνθρώπους καί τούς Ἀγγέλους»[14]. 

Ἐκεῖ διαμένουσα ἡ Πανυπέραγνος εἶχε Ἀγγέλους νά τήν ὑπηρετοῦν, καί ἐτρέφετο μέ τροφή ἀπό τό πύρινο χέρι τοῦ Ἀγγέλου[15]. «Τά ἀναγ- καῖα γιά τήν τροφή της δέν εἶχε ἀνάγκη νά τῆς τά προσφέρουν ἄνθρωποι, ἀλλά Ἄγγελος ἑτοίμαζε τό τραπέζι της»[16]. «Μέ αὐτήν τήν τροφή δυνάμωνε καλύτερα τήν φύση της, καί συντηροῦσε καί τελειοποιοῦσε τόν ἑαυτό της, κατά τό σῶμα, καθαρώτερα καί ἀνώτερα ἀπό τίς ἀσώματες δυνάμεις, ἔχοντας ὡς ὑπηρέτες τούς οὐρανίους νό- ες, διότι δέν εἰσήχθη ἁπλῶς μιά φορά στά Ἅγια τῶν ἁγίων, ἀλλά παραλήφθηκε γιά νά συγκατοικήση κατά κάποιον τρόπο μέ τόν Θεό γιά πολλά χρόνια»[17]. 

Τί τό παράδοξο, ἄν ἔτρεφε ὁ Θεός τήν Παρθένο μέ τροφή, πού τήν προσκόμιζε Ἄγγελος; Παρόμοια παραδείγματα ἔχομε στούς Βίους τῶν Ἁγίων καί στά Γεροντικά. Ἄγγελοι νά φέρνουν τροφή καθημερινά σέ Ἁγίους. Ἄξιζε ἡ ὑπεράξια Παρθενομήτωρ νά ἔχη διάκονο Ἄγγελο γιά τήν διατροφή της, νά τρέφη ὁ Υἱός καί Λόγος μέ αὐτόν τόν παράδοξο τρόπο αὐτήν, πού θά γινόταν Μητέρα Του, «γιά νά μήν εἶναι σχεδόν τίποτε ἀνθρώπινο σέ αὐτήν, ἀλλά ὅλα νά φαίνωνται θεϊκά»[18]. «Παράδοξη ὑπῆρξε ἡ γέννησή της, παράδοξος ἦταν καί ὁ τρόπος τῆς σωματικῆς αὐξήσεως. Ὅλα στήν Θεοτόκο ἦταν θαυμαστά καί πα- ράδοξα καί ἀνερμήνευτα γιά τούς ἀνθρώπους»[19]. Κατά τόν ὑμνητή καί ἐγκωμιαστή τῆς Θεοτόκου ἅγιο Γεώργιο Νικομηδείας, «ἔπρεπε ὄχι στά Ἅγια τῶν ἁγίων, ἀλλά σέ αὐτόν τόν οὐρανό τοῦ οὐρανοῦ νά ἀνατραφῆ ἀπό τήν πρώτη ἡλικία της, αὐτή, πού φάνηκε πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν… καί ὄχι νά ὑπηρετῆται ἀπό ἕνα μόνο Ἄγγελο, ἀλλά ἀπό μύριες μυριάδες, διότι Αὐτόν, πού ἐκεῖνοι ἀδυνατοῦν νά δοῦν, αὐτή μέ ὑπερφυσικό τρόπο τόν χώρησε στήν κοιλία της. Αὐτόν, πού περιβάλλε- ται τό φῶς ὡς ἱμάτιο, ἐκείνη τόν ἔκρυβε στούς κόλπους της. Αὐτόν, πού κρατᾶ στήν παλάμη Του τά σύμπαντα, αὐτή τόν κράτησε στήν ἀγκαλιά της, ὅταν ἔγινε ἄνθρωπος»[20]. 

Ἡ Παρθένος, ἐπειδή εἶχε ἔνοικη τήν θεοειδῆ χάρη ὅσο κανείς ἄνθρωπος, ἐπόθησε ἀπό τήν βρεφική ἡλικία νά ἀφιερωθῆ στόν Θεό. Ὁ νόμος ὑποχωρεῖ σάν σκιά, καί οἱ ἀκτῖνες τῆς θείας χάριτος λάμπουν στόν ναό τοῦ Θεοῦ μέ τήν εἴσοδο τῆς Πανάγνου. Κατά τήν ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων ἡ θεόπαις Μαρία, ὅταν εἰσῆλθε στά Ἅγια τῶν ἁγίων, «συνεισήγαγε τήν θείαν χάριν τήν ἐν Πνεύματι θείῳ»[21]. Ἡ εἴσοδος τῆς Κόρης στόν ναό εἶναι καί εἴσοδος τῆς χάριτος καί τῆς ἀληθείας φανέρωσις[22]. Ἡ τριετίζουσα Κόρη «εἰσῆλθε κατατρυφῆσαι τῆς θείας χάριτος»[23]. Ἦταν ἁγία καί πλήρης χάριτος, ἀλλά μέ τήν παραμο- νή της στόν ναό καί τήν πνευματική της ἐργασία ἔγινε ἁγιώτερη καί ἔλαβε μεγαλύτερη χάρη. Καθάρισε καί προετοίμασε τόν ἑαυτό της «εἰς Θεοῦ ὑποδοχήν». Ἡ Παρθένος «προεμνηστεύθη τῷ Πνεύματι μυστικῶς»[24] καί αὐτό τήν προετοιμάζει νά γίνη ἔμψυχος ναός, γιά νά δεχθῆ τήν ἐπέλευσή Του καί νά γίνη ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου. Προε- τοιμάζει ἡ δωδεκαετής παραμονή τῆς Παρθένου στόν ναό τόν Εὐαγγελισμό της. Τότε τό Ἅγιο Πνεῦμα θά τήν καθαρίση ἀπό τό προπατορικό ἁμάρτημα, καί θά τήν ἀναδείξη κατοικητήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος καί μητέρα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. 

Ἡ Παρθένος Μαρία θά γίνη ὁ θεοχώρητος ναός, διότι θά χωρέση τόν ἀχώρητο Θεό στήν μήτρα της. Εἶναι τό δοχεῖον τοῦ Πνεύματος, τό ὁ- ποῖον ἀφιερώθηκε στόν ναό γιά νά ὑποδεχθῆ τόν Θεό Λόγο. Προσφέρθηκε στόν Θεό ὡς ἀνάθημα τίμιο καί εὐῶδες θυμίαμα, ὄχι γιά νά προσφερθῆ ὡς θυσία αἱματηρή, ἀλλά γιά νά προετοιμασθῆ νά γίνη «τερπνό καί ὡραῖο οἰκητήριο» τοῦ Χριστοῦ, λόγῳ τῆς καθαρότητός της. Ἡ πανάσπιλη ἀμνάς προσφέρεται στόν Κτίστη γιά ὁλοκαύτωμα καλύτερο ἀπό κάθε θυσία, ὄχι μέ τήν χύση τοῦ αἵματος, ἀλλά μέ τήν ὑπερβολική καθαρότητά της[25]. Εἰσῆλθε τριετής στόν ναό τοῦ Θεοῦ, παρέμεινε δώδεκα ἔτη στά Ἅγια τῶν ἁγίων, καί ἔκανε τόν ἑαυτό της θεοχώρητο ναό γιά τόν Δημιουργό της[26].

Ἀπόσπασμα ἀπό τό ἐκδοθέν βιβλίο 

Η ΘΕΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑ, 

σ. 116, Ἅγιον Ὄρος 2025. 

1. Βλ. Ἁγ. Θεοφυλάκτου, Λόγ. Εἰς τήν ἑορτήν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὅτε προσηνέχθη τῷ ναῷ παρά τῶν γεννητόρων αὐτῆς, PG 126, 136B.

2. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Λόγ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί εἰς τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 253.

3. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Λόγ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί εἰς τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 293.

4. Ἁγ. Θεοφυλάκτου, ἔνθ᾿ ἀνωτ., PG 126, 136CD.

5. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Λόγ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί εἰς τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 255.

6. Ἁγ. Νικολάου Καβάσιλα, …, σ. 95.

7. Αὐτόθι, σ. 91.

8. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Λόγ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί εἰς τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 285.

9. Ἁγ. Νικολάου Καβάσιλα, …, σ. 93.

10. Αὐτόθι, σ. 97.

11. Ἐπιφανίου μοναχοῦ καί πρεσβυτέρου, Λόγ. Περί τοῦ βίου τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, PG 120, 192C.

12. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ὁμ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 339.

13. Βλ. Αὐτόθι, σ. 323.

14. Ἰσιδώρου Θεσσαλονίκης, Λόγ. Β΄, Εἰς τήν εἰς τά Ἅγια τῶν ἁγίων Εἴσοδον τῆς παναχράντου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, PG 139, 64B.

15. Βλ. Ἁγ. Γερμανοῦ Α΄, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Λόγ. Εἰς τήν Εἴσοδον τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, PG 98, 304B.

16. Ἁγ. Νικολάου Καβάσιλα, …, σ. 91.

17. Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Λόγ. ΝΓ΄, Εἰς τήν Εἴσοδον καί τόν θεοειδῆ βίον τῆς Θεοτόκου, ΕΠΕ 11, σ. 254–255.

18. Ἁγ. Θεοφυλάκτου, ἔνθ᾿ ἀνωτ., PG 126, 137A.

19. Βλ. Τροπάριον ε΄ ᾠδῆς τοῦ πρώτου κανόνος τῶν Εἰσοδίων.

20. Ἁγ. Γεωργίου Νικομηδείας, Λόγ. Γ΄, Εἰς τήν Γενέθλιον ἡμέραν τῆς Θεοτόκου, PG 100, 1436BC.

21. Πρβλ. Κοντάκιον ἑορτῆς.

22. Βλ. Ἁγ. Ἀνδρέου Κρήτης, Λόγ. Α΄, Εἰς τό Γενέθλιον τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, PG 97, 805A.

23. Τροπάριον ς΄ ᾠδῆς, δευτέρου κανόνος τῆς ἑορτῆς.

24. Γ΄ τροπάριον τῶν Αἴνων τῶν Εἰσοδίων.

25. Βλ. Ἁγ. Γεωργίου Νικομηδείας, Λόγ. Ε΄, Ἐγκώμιον εἰς τήν ἀπόδοσιν τῆς ἁγίας Θεοτόκου ἐν τῷ ναῷ, PG 100, 1420A.

26. Βλ. Ἰσιδώρου Θεσσαλονίκης, Λόγ. Β΄, Εἰς τήν εἰς τά Ἅγια τῶν ἁγίων Εἴσοδον τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας, PG 139, 48C.