π.Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος - Ε΄ Κυριακή του Ματθαίου

 ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

 Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία

τοῦ π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στά πλαίσια τῆς ἑρμηνείας πού ἔγινε στό κήρυγμα τῆς Κυριακής 20  Ιουλίου του 2003 σε μορφή mp3 - εδώ

Τὸ κείμενο τὸ ὁποῖο ἀκούσαμε πρὶν ἀπὸ λίγο ὡς εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα, δὲν ξέρω ἂν τὸ παρατηρήσατε, διακατέχεται πέρα ὡς πέρα, ἀπ’ ἀρχῆς μέρι τέλους, ἀπὸ μιὰ καίρια καὶ καθοριστικὰ ταραγμένη ἀτμόσφαιρα. Καὶ μάλιστα, τόσο πολυποίκιλα εἶναι τὰ ταραγμένα δεδομένα ποὺ περιγράφει, ποὺ ἀκόμη καὶ στὸ τέλος δὲν φαίνεται νὰ ὑπάρχει μιὰ ὁριστικὴ καὶ γενικὴ κάθαρση. Γιατί ἂν ἡ ταραχὴ ἔχει ἀντιμετώπιση θεραπευτικὴ καὶ ἔρθει μιὰ γενικὴ κάθαρση, τότε πραγματικὰ στὸ τέλος μποροῦμε νὰ ἀναπαυθοῦμε, ὅπως γινόταν στὴν ἀρχαία τραγωδία.

Ἐδῶ, ἡ κάθαρση μόλις ποὺ διαφαίνεται, καὶ μυστικῶς πῶς, διαφυλάσσεται μέσα στὰ καίρια κρυμμένα κύτταρα τῆς Εὐαγγελικῆς Περικοπῆς. Κοιτᾶξτε, ἁπλῶς νὰ σᾶς ὑπενθυμίσω τὰ σημεῖα, τὰ τεταραγμένα, τὰ ὁποῖα προβάλλονται μέσα ἀπὸ τὴν Περικοπὴ ὁλόκληρη. Λέει πὼς οἱ δαιμονιζoμένοι, «ἐξήρχοντο ἐκ τῶν μνημείων», δηλώνει μιὰ ταραχὴ αὐτό. Δεύτερο, ἦταν «χαλεποὶ λίαν», δηλαδὴ ἦταν τρομεροί. Τρίτον, ὅποιος περνοῦσε ἀπὸ ἐκεῖ δὲν ἄντεχε νὰ περάσει, «φοβόντουσαν» πολὺ οἱ ἄνθρωποι νὰ περάσουν ἀπὸ ἐκεῖ. Ἔρχεται ὁ Χριστὸς καὶ τοῦ λέει ὁ κάθε δαιμονιζόμενος, τὰ δαιμόνια δηλαδή: «Ἦρθες νὰ μᾶς βασανίσεις;». Ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ Χριστοῦ γίνεται ταραγμένα.

Βγαίνουν τὰ δαιμόνια, μπαίνουν μέσα στὴν ἀγέλη τῶν χοίρων, γίνεται ταραχή, σκοτώνονται τὰ ζῶα. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἡ κάθαρση δὲν ἔρχεται ἐκεῖ ποὺ θὰ περιμέναμε. Ὅλη ἡ πόλη ἐξέρχεται πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ ἀντὶ νὰ εὐχαριστήσει ἢ νὰ θαυμάσει, παρακαλεῖ πολὺ ταραγμένα,  σιωπηλὰ καὶ νεκρὰ τὸν Χριστὸ νὰ ἐξέλθει ἀπὸ ἐκεῖ γιατί δὲν τὸν ἀντέχει.

Καὶ τελειώνει ἡ περικοπή. Θύμισα τὰ στοιχεῖα αὐτὰ ἀκριβῶς γιὰ νὰ προσδιορίσω τὰ ψηφιδωτὰ τὰ ὁποῖα, ὅπως εἶπα στὴν ἀρχή, διακατέχουν καὶ χαρακτηρίζουν πέρα ὡς πέρα τὴν περικοπὴ αὐτὴ ὡς ταραγμένη. Νὰ δοῦμε πρῶτα «τὸ γιατί;» τῆς ταραχῆς, καθῶς καὶ τὸ ποῦ βρίσκεται ἡ κάθαρση πού, ὅπως εἶπα, ἴσα ποὺ διαφαίνεται μέσα σὲ ὅλο αὐτὸ τὸ κείμενο.

Τὰ αἴτια τῆς ταραχῆς περιγράφονται μέσα σὲ αὐτὲς τὶς λέξεις. Βλέπετε, εἶναι πολὺ βαθὺ τὸ κείμενο ἐδῶ, ἐφόσον ἐξέρχονται ἐκ τῶν μνημάτων! Τὸ μνῆμα δηλώνει μιὰ νέκρωση, ἕνα κλείσιμο. Ὅταν δεῖ κάποιος ἕνα μνῆμα, ξέρει ὅτι ἐκεῖ πέρα μέσα εἶναι κάτι κλειστό.

Ἀπὸ ἐκεῖ μέσα δὲν μπορεῖ νὰ βγεῖ μιὰ ζωή. Προσδιορίζοντας ὁ Ματθαῖος τὸ κείμενο καὶ λέγοντας «μνημεῖο» ἀκριβῶς, δηλώνει πὼς ἡ ὁποιαδήποτε αἰτία του δαιμονισμοῦ τους, ὁπωσδήποτε ἐξασφαλίζεται καὶ ἑρμηνεύεται μέσα ἀπὸ ἕνα δικό τους κλείσιμο. Καὶ ἀκριβῶς αὐτὸ τὸ κλείσιμο εἶναι ποὺ χαρακτηρίζει τὸν δαιμονισμένο τῆς κάθε ἐποχῆς καὶ τῆς κάθε κοινωνίας, καθὼς ἔχει μιὰ ἔκφραση τοῦ «χαλεποὶ λίαν».

Ὁ κλειστός ἄνθρωπος, μὴ ὄντας ὁμοίωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, καίτοι ἀνοιχτὸς ἢ κοινωνικός, εἶναι χαλεπὸς λίαν, καὶ ἀβάσταχτος γιὰ τὸ γύρω περιβάλλον. Τὸ βαρύνει καὶ τὸ διαστρέφει, μὲ ἕναν δαιμονικὸ τρόπο.

Τὸ κάθε κλείσιμο εἶναι ἕνας δαιμονισμός. Ἡ κάθε ἄρνηση τῆς κοινωνίας, τῆς ἐν Ἁγίᾳ Τριάδι κοινωνίας, εἶναι ἕνας δαιμονισμός. Γι' αὐτὸ εἶναι «χαλεποὶ λίαν».

Καὶ ἔτσι, χωρὶς νὰ ξέρουμε τὰ ἀκριβὴ αἴτια ψυχοσωματικὰ τῆς ἀσθενείας τους, ξέρουμε πὼς βρίσκονται σὲ ἕναν κλειστὸ χῶρο. Γι' αὐτὸ ἀκριβῶς κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς ἀντέξει. Γιατί ὁ καθένας θέλει κάπου νὰ χαρεῖ, κάπου νὰ ἀναπαυτεῖ καὶ δὲν ἀντέχει αὐτὸ τὸ κλείσιμο ποὺ βγάζει γύρω μιὰ πολὺ μουχλιασμένη ἀτμόσφαιρα.

Καὶ ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ ἐλπίδα τοῦ κόσμου, εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἔκφραση τοῦ κοινωνικῶς ζῆν. Εἶναι ὁ Θεὸς ποὺ συγκαταβαίνει καὶ κατέρχεται ἐκφράζοντας ὅλο τὸ ἀγαπητικὸ, συγκαταβατικὸ καὶ σωτηριῶδες μέγεθος τῆς ἐκκλησίας μας. Ἡ σωτηρία ἔρχεται λόγῳ ἀνοίγματος, λόγῳ συγκαταβάσεως, μὰ ἀντιμετωπίζεται καὶ αὐτὴ δαιμονικῶς. Βλέπετε, συναντοῦν τὸν Χριστὸ καὶ λένε: «Μὴν μᾶς βασανίζεις». Καὶ ὅποιος βλέπει τὸ κείμενο θὰ καταλάβει ἀμέσως πὼς ἐδῶ βρίσκεται κάτι παράλογο.

Γιατί ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Θεὸς, καὶ ὁ Θεὸς ποτὲ δὲν βασανίζει. Ἄρα ὁ ἄνθρωπος ποὺ εῑναι κλεισμένος στον ἑαυτό του -ὁ ἄνθρωπος πού  εἶναι μνῆμα, τάφος καὶ τρόμος-  ἀκόμη καὶ τὰ ὄμορφα πράγματα ποὺ εἶναι ἁγιασμένα, ἀκόμη καὶ τὸν Θεό, καὶ τὴν ἀγάπη ὁλόκληρη ποὺ εἶναι ὁ Θεός, τὴ βλέπει ὡς βάσανο. Καὶ γίνεται ἐδῶ πιὸ ἐκρηκτικὴ ἡ περικοπή, γιατί ἀκριβῶς ἡ λύση τοῦ δράματος εἶναι μιὰ ταραχή.

Τὰ δαιμόνια μεταφέρονται μέσα στὰ ζῶα, καὶ τὰ ζῶα πέφτουν στὸ νερὸ καὶ σκοτώνονται προκαλώντας ταραχή. Καὶ ἡ ταραχὴ συνεχίζεται μετά. Δὲν γίνεται κανένας λόγος γιὰ τοὺς δαιμονιζόμενους, ποὺ παραμένουν μυστικὲς προσωπικότητες. Καὶ θεραπευμένοι οἱ δαιμονισμένοι, δὲν ἀναφέρεται καθόλου τὸ κείμενο σὲ αὐτούς, δὲν λέει τί ἔγινε μετά, παραμένουν ἔτσι μικρὲς ἀνώνυμες μονάδες γιὰ τὸ πολὺ κοινό, τὸ ὁποῖο ἀκριβῶς ἐξασφαλίζει τὴ δική του ἰσορροπία μὲς στὴν ταραχή του καὶ λέει στὸν Χριστό: «Φύγε!». Εἶναι ἡ προσπάθεια νὰ διατηρήσουμε μιὰ «τάξη» στὰ πράγματα τοῦ κόσμου, δηλαδὴ ἕνα κρυφὸ κατεστημένο, τὸ ὁποῖο ἔχει μία ταραχή.

Καὶ λένε στὸν Χριστό: «Φύγε!», «γιατί μᾶς ταράσσεις;», καὶ τοὺς ταράζει ἡ ἀγάπη Του. Καὶ ἔρχεται ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ νὰ σπάσει τὴν κατεστημένη ταραχὴ καὶ τὸν κατεστημένο δαιμονισμὸ μὲ ἕναν ἄλλο τρόπο, γιατί ἀκριβῶς σπάζει τὴν ἀπομόνωση καὶ γίνεται ἀγάπη. Καὶ λένε: «Φύγε», καὶ ἀκριβῶς αὐτὸ ποὺ ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία, εἶναι ἡ κατάλυση τῆς φθορᾶς αὐτοῦ τοῦ καθεστῶτος. Αὐτοῦ τοῦ κλειστοῦ κατεστημένου, τοῦ θανάτου καὶ τοῦ δαιμονισμοῦ.

Ἡ περικοπὴ δὲν ἔχει λύση οὔτε κάθαρση, γιατί διώχνουν τὸν Χριστό, ποὺ ἀκριβῶς σημαίνει ὅτι γιὰ αὐτὴ τὴν πόλη κάθαρση δὲν ὑπάρχει. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀγάπη. Καὶ ὁ ἀποδεχόμενος Αὐτόν, μυστικῶς πῶς, γίνεται ἡ κάθαρση τοῦ κόσμου, γιατί ἀκριβῶς ὁ δεχόμενος τὸν Χριστὸ ἀνοίγεται. Καὶ ἀφοῦ ἀνοίγεται, ἀναπαύει τοὺς ἄλλους καὶ δὲν εἶναι «χαλεπὸς λίαν»,  ἐκ τῶν μνημάτων ἐξερχόμενος καὶ  τρόμος γιὰ τοὺς ἄλλους.

Ἀλλὰ αὐτὸ παραμένει τὸ μυστικὸ τῆς ζωῆς καὶ ἡ κάθαρση βρίσκεται στὰ πρόσωπα ἢ στὰ κέντρα. Στὶς ὁμάδες, ποὺ ἀκριβῶς δέχονται αὐτὴ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πόλη αὐτὴ λοιπὸν παραμένει ἕνα δρᾶμα. Παραμένει, ὅπως εἶπα, μιὰ τραγωδία χωρὶς κάθαρση γιατὶ διώχνει τὸν Χριστό. Καὶ κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο οἱ πόλεις μας, οἱ κοινωνίες μας παραμένουν μέσα σὲ αὐτὸ τὸ δρᾶμα, μέσα σὲ αὐτὴ τὴν ἄλυτη, χωρὶς κάθαρση, τραγωδία, γιατί δὲν ἀποδέχονται αὐτὸ τὸ γεγονός. Τὸν Χριστὸ ποὺ ἔρχεται νὰ σπάσει αὐτὸ τὸ κατεστημένο τῆς δῆθεν ἡσυχίας. Τοῦ δῆθεν «καλῶς περνᾶμε», τοῦ δῆθεν «μὴν ταράσσετε τὰ πράγματα γιατί καλὰ πᾶμε». Καὶ ἔρχεται ὁ Χριστὸς καὶ τὰ κάνει ὅλα ἄνω κάτω.

Καὶ ἐδῶ χρειάζεται μιὰ καίρια ἐγρήγορση. Καὶ ὁ χριστιανὸς εἶναι ἀκριβῶς ἕνας ἄνθρωπος ποὺ σπάει αὐτὸ τὸ κατεστημένο γιατί σπάει αὐτὴ τὴ νέκρα, τὴν ψεύτικη ἡσυχία καὶ τὴν ψεύτικη σιωπή. Καὶ ἀκριβῶς βάζει τὴν ἀγάπη του καὶ γίνεται κοινωνικός. Καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος. Τὸ πρόβλημα τῶν σημερινῶν κοινωνιῶν εἶναι τὸ ὅτι φοβοῦνται τὴν κοινωνία. Τὴν ἐν Χριστῷ κοινωνία, γιατί ἔχουν ἄλλο μοντέλο κοινωνίας τὸ ὁποῖο κλείνει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κάνει νὰ γίνεται ἀποσπασματικὰ κλεισμένος, βιῶν ἐν μνήματι. Ἔτσι λοιπὸν ἡ περικοπὴ αὐτὴ ἐκφράζει ὅλη τὴν ταραχὴ τοῦ κόσμου, καὶ κάθε μέρα ζοῦμε αὐτὴ τὴν ἀτμόσφαιρα τῆς ταραχῆς. Ὅπου καὶ νὰ πᾶμε, ὅ,τι καὶ νὰ κάνουμε, ἡ ταραχὴ αὐτὴ κινεῖται γύρω μας σὲ ὅλα τὰ μεγέθη καὶ ψάχνουμε κάθαρση. Καὶ τὸ κείμενο φωνάζει καὶ λέει μέσα ἀπὸ τὴν πατερικὴ ἑρμηνευτικὴ προσέγγιση: «Ἂν θέλετε κάθαρση, ἡ κάθαρση εἶναι στὰ χέρια σας. Μὴν περιμένετε κάθαρση ἀπὸ ἀλλοῦ. Ἂν τὰ χέρια σας τὰ ἀφήσετε στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ».

Καὶ τότε, ὄχι μέσα απὸ τὸ δαιμονικὸ κλείσιμο, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὸ ἄνοιγμα πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ἡ κάθαρση περνάει στὰ χέρια τοῦ καθενός μας. Καὶ ἔτσι δὲν περιμένουμε κάποιοι φορεῖς, κάποιοι ἁρμόδιοι, κάποια ὁποιαδήποτε κέντρα νὰ δώσουν κάθαρση. Δὲν γίνεται! Ἡ κάθαρση πιὰ εἶναι στὰ χέρια τῶν χριστιανῶν. Καὶ παραμένουν ἀνώνυμοι ἐκφραστὲς αὐτῆς τῆς καθάρσεως, ὅπως παραμένουν ἀνώνυμοι, χωρὶς καθόλου νὰ ἀναλύεται τὸ ἑπόμενο στοιχεῖο, ἡ ἑπόμενη μέρα τῶν δαιμονιζομένων. Καὶ αὐτὸ πάει μέχρι τέλους.

Καὶ οἱ χριστιανοὶ πιὰ εἶναι διηνεκῶς «ἐν καθάρσει» ευρισκόμενοι καὶ διαλύοντες τὴν ταραχὴ τοῦ κόσμου, γιατί «ἐν καθάρσει» βρίσκονται ἐν κοινωνίᾳ μὲ τὸν Χριστό. Καὶ ἔτσι ἡ πρόταση περνάει στὰ χέρια σας, στὰ χέρια μας, στὰ χέρια ὅλων μας καὶ φωνάζει καὶ λέει: «Μὴν περιμένετε μιὰ καθοριστική, ὁριζόντια καὶ κάθετη ἀλλαγὴ τοῦ κόσμου ἔτσι μὲ ἕναν μαγικὸ τρόπο ἀπὸ ὁποιουσδήποτε φορεῖς, παρὰ μόνο ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ φέρεται ὡς φορέας ὁ Χριστός». Καὶ ὅλοι πιὰ ἀποκτοῦν μιὰ εὐθύνη καὶ πραγματικὰ μιὰ συγκλονιστικὴ εὐθύνη καὶ ὁπωσδήποτε ἀποκτοῦν τὴν ἔλλειψη τοῦ δικαιώματος νὰ διαμαρτύρονται γιὰ τὴν ταραχή, καὶ ταυτοχρόνως ἐπιβαρύνονται μὲ αὐτὸ τὸ μεγάλο δεδομένο, τὸ διακονικὸ δεδομένο, νὰ σπάσουν τὴν ταραχὴ τοῦ κόσμου.

Αὐτὸ εἶναι αὐτὸ τὸ συγκλονιστικὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο ποὺ χρειάζεται ἀρχικὰ νὰ τὸ μελετήσουμε, νὰ τὸ κάνουμε καρδιακὸ γεγονὸς καὶ γεγονὸς ζωῆς μας, γιὰ νὰ μποροῦμε πιὰ στὶς ἐπί μέρους πτυχὲς αὐτῆς τῆς ὁριζόντιας καὶ κάθετης ταραγμένης κοινωνίας νὰ δώσουμε καίριες ἀπαντήσεις. Καὶ νὰ ξέρετε σίγουρα: ὅταν δίνετε τὶς ἀπαντήσεις θὰ σᾶς διώχνουν, γιατὶ δὲν θὰ σᾶς ἀντέχουν. Ἂν κάνετε κάτι μεγάλο, νὰ ξέρετε πὼς θὰ διωχθεῖτε. Καὶ ἐκεῖ ἀκριβῶς εἶναι ἡ κάθαρση.

Οἱ δαιμονιζόμενοι, οἱ Γεργεσηνοὶ καὶ ἡ τραγωδία ποὺ δὲν εἶχε κάθαρση εὐτυχῶς, γιατί μόνο ἕνα ὄνομα ἔχει κάθαρση ποὺ λέγεται ὁ Χριστός.