Ερμηνεία εις τον Κανόνα ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ - Ωδή η’

 

Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου

Ερμηνεία εις τον Κανόνα 

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ

ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ  

Ήτοι της λαμπροφόρου Αναστάσεως του Κυρίου

Ποίημα όντα Ιωάννου του Δαμασκηνού 

 

Ωδή η’. Ο Ειρμός

Αύτη η κλητή, και αγία ημέρα, η μία των σαββάτων, η βασιλίς και κυρία εορτών εορτή, και πανήγυρίς εστι πανηγύρεων, εν η ευλογούμεν, Χριστόν εις τους αιώνας.

Ερμηνεία.

Με πολλά και υψηλά και ένδομα ονόματα και επίθετα ονομάζεται εν τω Τροπαρίω τούτω υπό του Μελωδού η λαμπροφόρος ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου, η και αγία καλουμένη Κυριακή. λέγεται γαρ αύτη κλητή και αγία από τον Μωϋσήν κατά δύο προνόμια. ένα μεν, καθό και ογδόη και τύπος του μέλλοντος αιώνος, και άλλο, καθό είναι ημέρα του Πάσχα. δια το πρώτον μεν λέγει ο Μωϋσής ούτω. «Και η ημέρα η ογδόη κλητή αγία έσται υμίν»(Λευτ. κγ’ 36) . δια το δεύτερον δε λέγει ο αυτός Μωϋσής ταύτα. «Αύται αι εορταί τω Κυρίω κληταί άγιαι, ας καλέσετε αυτάς εν τοις καιροίς αυτών, εν τω πρώτω μηνί εν τη τεσσαρεσκαιδεκάτη ημέρα του μηνός, αναμέσον των εσπερινών Πάσχα τω Κυρίω» (Λευτ. κγ’), ομοίως και η εορτή της Πεντηκοστής, και η εορτη΄της Σκηνοπηγίας (αυτόθι). Τώρα, αν η εορτή του τυπικού Πάσχα ονομάζεται κλητή και αγία, πόσω μάλλον κλητή και αγία πρέπει να ονομάζεται η λαμπροφόρος Κυριακή, ή το αληθινόν και πραγματικόν Πάσχα τον Δεσπότην Χριστόν αναστάντα φέρουσα; Κατά τούτους λοιπόν τους λόγους ωνόμασεν ο Μελωδός κλητήν και αγίαν την λαμπροφόρον ταύτην Κυριακήν του Πάσχα[1].

Ονομάζει δε την Κυριακήν ταύτην ημέραν του Πάσχα και μίαν των Σαββάτων. διότι το Μίαν εδώ Πρώτην δηλοί, καθώς και εν τη Γενέσει ούτως ονομάζεται. «Και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωΐ ημέρα μία» (Γεν. α’ 5). Διατί δε μία αύτη ωνομάσθη και ουχί πρώτη; Διότι αυτή η ημέρα, η Κυριακή δηλαδή, τώρα μεν είναι τύπος του μέλλοντος αιώνος. τότε δε έχει να είναι αυτός εκείνος ο όγδοος αιών, ο ανέσπερον και αδιάδοχον έχων το φως, και μία ημέρα ατελεύτητος ων. όθεν ο μέγας Βασίλειος απορήσας διατί ωνόμασεν αυτήν ο Μωϋσής μίαν και ουχί πρώτην, λέγει. «Ιν’ ουν προς την μέλλουσαν ζωήν την έννοιαν ημών απαγάγη, μίαν ωνόμασε του αιώνος την εικόνα, την απαρχήν των ημερών, την ομήλικα του φωτός, την αγίαν Κυριακήν, την τη αναστάσει του Κυρίου τετιμημένην» . λέγει δε συμφώνως και ο Θεσσαλονίκης θείος Γρηγόριος. «Η Κυριακή των ημερών ουκ ογδόη μόνον εστίν από των προ αυτής αριθμουμένη, αλλά και των μετ’ αυτήν εστί πρώτη, ως είναι ταύτην αυτήν εκείνην εκ περιτροπής την καινήν και πρώτην απασών ημέραν, ην ημείς μεν Κυριακήν καλούμεν, ο δε Μωϋσής ου πρώτην, αλλά μίαν προσηγόρευσεν, ως των άλλων υπεξηρημένην και προοίμιον ούσαν της του μέλλοντος αιώνος μιας και ανεσπέρου ημέρας» (Λόγος εις την Καινήν Κυριακήν). Πρώτη ουν είναι η Κυριακή αύτη των άλλων ημερών της εβδομάδος, αι οποία όλαι παρονομάζονται Σάββατα από της κυρίας ημέρα του Σαββάτου. πρώτη λέγεται και των άλλων εορτών των παρά τη Γραφή Σάββατα ονομαζομένην η Κυριακή του Πάσχα, ως εορτάζουσα την εκ νεκρών Ανάστασιν του Κυρίου επί δι’ αυτής όλου του ανθρωπίνου γένους.

Ονομάζει δε την λαμπροφόρον ταύτην Κυριακήν και Βασιλίδα ο Μελωδός, ερανιζόμενος το όνομα τούτο από τον Θεολόγον Γρηγόριον λέγοντα. «Η βασίλισσα των ωρών (ήτοι η άνοιξις) τη βασιλίδι των ημερών πομπεύει και δωροφορεί παρ’ εαυτής παν ό,τι κάλλιστον και τερπνότατον (Λόγος εις την Καινήν Κυριακήν)» . καθώς γαρ ο Ήλιος λεγεται ότι είναι Βασιλεύς των άλλων αστέρων, και ο νους των άλλων δυνάμεων της ψυχής, και η άνοιξις, των άλλων τριών καιρών του ενιαυτού, και το ρόδον των άλλων ανθέων, και ο άνθραξ των λοιπών πολυτίμων λίθων, και ο αετός των άλλων πετεινών, και ο λέων των άλλων τετραπόδων. ούτω και η αναστάσιμος και λαμπροφόρος αύτη του Κυρίου ημέρα είναι και λέγεται Βασιλίς όλων των άλλων ημερών του ενιαυτού. Καλεί δε την λαμπροφόρον ταύτην, και εορτήν εορτών, και πανήγυριν πανηγύρεων, εκ του εις το Πάσχα λόγου Γρηγορίου του Θεολόγου ταύτα ερανισάμενος. εκεί γαρ ούτος λέγει. «Αύτη εορτών ημίν εορτή και πανήγυρις απνηγύρεων, τοσούτον υπεραίρουσα πάσας, ου τας ανθρωπικάς μόνον και χαμαί ερχομένας (γενέθλια δηλαδή και κουρόσυνα και γαμήλια και όσα όμοια), αλλ’ ήδη και τας του Χριστού και επ’ αυτώ τελουμκένας, όσον αστέρας Ήλιος», Εορτών δε εορτή και πανήγυρις απνηγύρεων λέγεται η αναστάσιμος, ίνα δια της αναδιπλώσεως παραταθή η υπεροχή όπου έχει αύτη εις τας λοιπάς εορτάς, καθώς δηλαδή και το Άσμα των Ασμάτων, και τα Άγια των Αγίων ονομάζονται με σχήμα αναδιπλώσεως δια την υπεροχήν. Συνάγει λοιπόν ότι ουδεμία άλλη ημέρα είναι εορτών εορτή και πανήγυρις πανηγύρεων, ει μη μόνη αύτη η λαμπροφόρος ημέρα, εις την οοίαν υμνούμεν το αναστάντα Χριστόν εις τους αιώνας.

Διατί δε ο Μελωδός είπεν αυτήν Κυρίαν; Δια δύο αίτια. πρώτον και καθαυτό, διότι ούτως ωνομάσθη από του Κυρίου, καθότι εν αυτή, και ουχί εν άλλη ημέρα ανέστη ο Κύριος. όθεν από του Κυρίου ωνομάσθη Κυριακή παρωνύμως. διό αύτη υπέρ τας άλλας ημέρας της εβδομάδος τω Κυρίω είναι καθιερωμένη. Και αν ο Ευσέβιος είπε περί των Κυριακών ναών ότι ούτως ωνομάσθησαν από του Κυρίου, εις το οποίον αφιερώνοντο «Ιερά τεμένη τω πάντων Βασιλεί Θεώ τω δη και των όλων Δεσπότη καθιερώσθαι ένθεν και της του Δεσπότου προσηγορίας ηξίωται τα καθιερωμένα ουκ εξ ανθρώπων τυχόντα της επικλήσεως, εξ αυτου δε του τωνν όλων Κυρίου, παρ’ ό και Κυριακών ηξίωντια των επωνυμιών» (εν τοις επαίνοις του Κωνσταντίνου) αν, λέγω, ο Ευσέβιος είπε ταύτα περί των Κυριακών ναών, με περισσότερον δίκαιον πρέπει να λέγωνται τα αυτά περί της Κυριακής ημέρας, ήτις ουκ εξ ανθρώπων, αλλ’ εκ του Κυρίου των όλων έλαβε την επωνυμίαν. Δεύτερον λέγεται αύτη Κυρία ως άρχουσα και υπερέχουσα των άλλων απασών της εβδομάδος ημερών. Ίδετε προνόμια υψηλά και μεγάλα της αγίας Κυριακής;

Τροπάριον.

Δεύτε του καινού της αμπέλου γεννήματος, της θείας ευφροσύνης, εν τη ευσήμω ημέρα της εγέρσεως, Βασιλείας τε[2] Χριστού κοινωνήσωμεν, υμνούντες αυτόν, ως Θεόν εις τους αιώνας.

Ερμηνεία.

Τρία πράγματα συνειθίζουν να γίνωται κοντά εις τους Χριστιανούς εν τη λαμπροφόρω ημέρα της Αναστάσεως. πρώτον το να σηκώνονται ταχύτερον να υμνολογούν τον αναστάντα Χριστόν, και να γεραίνουν την τούτου Ανάστασιν με θεοπρεπείς δοξολογίας και άσματα. δεύτερον το να ανάπτουν κηρία και λαμπάδας και φώτα δια να προϋπαντούν νοητώς με αυτά τον αναστάντα Δεσπότην, τον δείξαντα εις όλους το φως της εαυτού Αναστάσεως. και τρίτον το να μεταλαμβάνουν τα θεία και άχραντα Μυστήρια του εγερθέντος Σωτήρος όσοι δεν έχουν κανένα εμπόδιον από τους ιερούς Κανόνας, και όσοι είναι προετοιμασμένοι.

Εις ταύτην λοιπόν την τρίτην κανονική και αγιωτάτην συνήθειαν των Χριστιανών: ήτοι εις την Μετάληψιν των αχράντων Μυστηρίων, παρακινεί ημάς ο χαριτώνυμος Ιωάννης δια του παρόντος Τροπαρίου. όθεν ερανιζόμενος το λόγιον εκείνο του Κυρίου, όπερ είπε προς τους Μαθητάς του, «Ου μη πιώ απάρτι εκ τούτουυ τουυ γεννήματος της αμπέλου, έως της ημέρας εκείνης, όταν αυτό πίω μεθ’ υμών καινόν εν τη Βασιλεία του Πατρός μου» (Ματθ. κστ’ 29) (βασιλεία δε του Πατρός ονομάζεται η ανάστασις, κατά τον Χρυσορρήμονα και Θεοφύλακτον), τούτο, λέγω, ερανιζόμενος ο Μελωδός, ούτ λέγει. Ιδού ω Χριστιανοί, ήλθεν η εύσημος και λαμπρά ημέρα της Αναστάσεως και της Βασιλείας του Χριστού, κατά την οποίαν υπεσχέθη να μας δώση την καινήν πόσιν και το γέννημα της αμπέλου. Ελάτε λοιπόν σήμερον, αδελφοί, εν τη επισήμω ταύτη ημέρα, ας πιώμεν από την θεία ευφροσύνην του καινούργιου πόματος της αμπέλου. Θείαν μεν ευφροσύνην είπε, διότι ο πνευματικός αυτός οίνος: ήτοι το μυστικό αίμα του Κυρίου μας, ευφραίνει νοητώς τας καρδίας ημών των κοινωνούντων, κατ’ εκείνο το ψαλμικόν «Και οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου» (Ψαλ. ργ’ 15), καινούργιον δε πόσμα είπε αυτό, διότι αναγκαινίζει και αφθαρτίζει την ημών παλαιότητα και φθοράν. Ελάτε να μεταλάβωμεν των αχράντων Μυστηρίων, ίαν πιόντες από αυτό το καινόν πόμα, εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν, υμνούντες εις τους αιώνας τον χαρισάμενον τούτο εις ημάς Χριστόν τον Θεάνθρωπον[3].

Τροπάριον.

Άρον κύκλω, τους οφθαλμούς σου Σιών, και ίδε. ιδού γαρ ήκασί σοι θεοφεγγείς ως φωστήρες, εκ δυσμών και βορρά, και θαλάσσης, και εώας τα τέκνα σου, εν σοι ευλογούντα, Χριστόν εις τους αιώνας.

Ερμηνεία.

Ο Προφήτης Ησαΐας δίδει την ύλην και την υπόθεσιν του Τροπαρίου τούτου. λέγει γαρ ούτω. «Άρον κύκλω τους οφθαλμούς σου, Σιών, και ίδε συνηγμένα τα τέκνα σου. ήσκασι πάντες οι Υιοί σου μακρόθεν, και αι Θυγατέρες σου επ’ ώμων αρθήσονται» (Ησ. ξ’ 4) και πάλιν. «Ιδού ούτοι πόρρωθεν ήξουσιν. ούτοι από Βορρά και Θαλάσσης, άλλοι δε εκ γης Περσών» (Ησ. μθ’ 12). Ταύτα λοιπόν τα ρητά μελουργών ο θεσπέσιος Ιώαννης, αποτείνεται προς την νέαν Σιών την καθολικήν Εκκλησίαν, κατ’ εξοχήν δε προς την εν Ιερουσαλήμ Εκκλησίαν την Μητέρα των Εκκλησιών, και λέγει ούτως. Ω Νέα Σιών και θεία των ορθοδόξων Εκκλησία, μη βλέπε κάτω πλέον, κατά το σχήμα των πενθούντνω και λυπουμένων, (οι γαρ λυπούμενοι κάτω έχουσι τους οφθαλμούς των. όθεν και κατηφείς λέγονται παρά το, Κάτω φάη: ήτοι τους οφθαλμούς) αλλά σήκωσε επάνω τα ομμάτιά σου και θεώρησον τριγύρω. διότι να ήλθον εις εσέ τα πνευματικά τέκνα σου, των οποίων εγένου Μήτηρ πνευματική δια του αγίου Βαπτίσματος. θεώρησον, λέγω, αυτά πως εσυνάχθησαν από τα τέσσερα μέρη της Οικουμένης, από την Δύσιν, από τον Βορράν, από την Ανατολήν και από την Θάλασσαν, ήγουν από τον Νότον. καθότι από το Νότιον μέρος της Ιερουσαλήμ θάλασσα ευρίσκεται. εσυνάχθησαν δε όλοι οι πνευματικοί Υιοί σου λαμπροί και φωτοφανείς, λάμποντες αληθώς ως φωστήρες θεοφεγγείς, επειδή εδικαιώθησαν δια της Πίστεως του Χριστού, και δια του αγίου Βαπτίσματος.

Ει δε εδικαιώθησαν, άρα είναι γεμάτοι και από φως άρρητον, καθώς είπεν ο Κυριος. «Τότε οι δίκαιοι εκλάμψουσιν ως ο Ήλιος εν τη δόξη του Πατρός αυτών» (Ματθ. ιγ’ 13) και καθώς λέγει ο Απόστος. «Εν οις φαίνεσθε ως φωστήρες εν Κόσμω, λόγον ζωής επέχοντες», (Φιλιπ. β’ 15). Τουτέστι Ζωτική τοις άλλοις χρηματίζοντες δύναμις, καθώς αυτό ερμηνεύει ο Θεολόγος Γρηγόριος (Λόγος εις το Βάπτισμα) . ο γαρ της δικαιοσύνης Ήλιος Χριστός, ανατείλας από τον τάφον, όχι μόνον εδίωξε το σκότος από τους εις αυτόν πιστέυοντας, αλλά μεταδούς εις αυτούς και από τον θεϊκόν αυτού φως, φωστήερας θεοφεγγείς και άλλους ηλίους αυτούς απειργάσατο. όθεν είπε και ο Νύσσης Γρηγόριος. «Άθλον αρετής Θεόν γενέσθαι και τω ακραιφνεστάτω φωτί καταστράπτεσθαι, της ημέρας εκείνης Υιόν γενόμενον ήτις ου διακόπτεται ζόφω. άλλος γαρ ταύτην ποιεί Ήλιος, ο το αληθινόν φως απατράπτων» (Εν τη επιγραφή του στ’ ψαλμού υπέρ της ογδόης). Όρα και εις το ανωτέρω ρητόν του Ησαΐου ερμηνεύων του Αλεξανδρείας Κυρίλλου εν τω Τροπαίω της πέμπτης Ωδής του Κανόνος των Βαΐων τω λέγοντι. «Σιών Θεού Όρος το άγιον, και Ιερουσαλήμ κύκλω τους οφθαλμούς σου άρον».

Τροπάριον.

Πάτερ παντοκράτορ, και Λόγε και Πνεύμα, τρισίν ενιζομένη εν υποστάσεσι φύσις, υπερούσιε και υπέρθεε, εις σε βεβαπτίσμεθα, και σε ευλογούξμεν, εις πάντας τους αιώνας.

Ερμηνεία.

Άξιον απορίας και ζητήσεως είναι, διατί εις την ημέραν της Αναστάσεως του Κυρίου αναφέρει ο Μελωδός το όνομα του Βαπτίσματος και λέγει «Πάτερ Παντοκράτορ και Λόγε και Πνεύμα, εις Σε βεβαπτίσμεθα»; Εις λύσιν της απορίας λοιπόν λέγομεν ότι ο Κύριος μετά την Ανάστασιν, φανείς εις τους Μαθητάς του εν τω Όρει της Γαλιλαίας, απέστειλεν αυτούς εις το κήρυγμα, παραγγελίας να μαθητεύσουν πρώτον τα Έθνη τα άπιστα και πεπλανημένα, και έπειτα να βαπτίζουν αυτά εις το όνομα της Αγίας Τριάδος, ούτως ειπών. «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα Έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη’ 19). Δια τούτο και η του Χριστού Εκλκησία συνειθίζει κατά την νύκτα τάυτην της λαμπροφόρου ημέρας να βαπτίζη τους κατηχουμένους. όθεν οι θείοι Απόστολοι εις τας διαταγάς των (Βιβλίο ε’ κεφ. ιθ’) διορίζουν ταύτα. «Εν τη διανυκτερεύσει υμών αναγινώσκοντες τον Νόμον μέχρις αλεκτρυόνων κραυγής, και βαπτίσαντες υμών τους κατηχουμένους, και αναγνώσαντες το Ευαγγέλιον, και προσλαλήσαντες τω λαώ, παύσασθε του πένθους υμών. διό και εν τη ιερά λειτουργία αντί Τρισαγίου ψάλλεται το «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε».

Ταύτα λοιπόν ηξεύρων ο θείος Ιωάννης, και επιστρέφων προς την Αγίαν Τριάδα, ως εκ μέρους όλων κοινώς των βεβαπτισμένων Χριστιανών, και μάλιστα των τότε νεοφωτίστων, ούτω λέγει. Ω Αγία Τριάς, Πάτερ Παντοκράτορ και Λόγε και Πνεύμα, ω φύσις υπερούσιε και υπέρθεε[4], η εν τρισίν υποστάσεσι και προσώποις ενιζομένη κατά το ταυτόν της ουσίας, κατά την μοναρχίαν της εξουσίας, και κατά την ισοτιμίαν της Θεότητος, ημείς όλοι οι Χριστιανοί εβαπτίσθημεν εις το ιδικόν σου όνομα. ημείς όλοι είμεθα ιδικοί σου. ημείς όλοι εσέ λατρεύομεν. και ημείς όλοι εσέ ευλογούμεν εις τους αιώνας. Ταύτα δε λέγει ο Ασματογράφος, όχι ότι η Αγίας Τριάς δεν ηξεύρει ότι εβαπτίσθημεν εις το όνομά της, αλλά τα λέγει δια να τραβίξωμεν εις τον εαυτόν μας πλουσιωτέραν την χάριν και βοήθειαν της Αγίας Τριάδος. ούτω γαρ και ο Προφήτης Δαβίδ, μέλλων να ζητήση σωτηρίαν από τον Θεόν, προλαμβάνει και λέγει εις αυτόν. «Σός ειμί εγώ, σώσόν με» (Ψαλ. ριη’ 94), έχουσι γαρ φυσικόν ιδίωμα οι δεσπόται να γίνωνται ημερώτεροι και ευσπλαγχνικώτεροι προς τους δούλους των, όταν ακούσωσι να λέγουν αυτοί τοιαύτα ταπεινά και συντετριμμένα λόγια.

[1]Όθεν και ο Θεσσαλονίκης θείος Γρηγόριος Λόγω εις την Καινήν Κυριακήν λέγει^. «Οπέρ εστιν η Παρασκευή προς τον Σάββατον, τούτο το Σάββατον προς την Κυριακήν, υπερέχουσαν τούτου σαφώς, καθ’ όσον αρχής και τύπου και σκιάς η τελειότης και η αλήθεια^. τοσούτο τη Κυριακή το περιόν και βάσμιον, δια το κατ’ αυτήν υπερευλογημένον τέλος, και την ελπιζομένην κατ’ αυυτήν κοινήν των απάντων ανάστασιν, και τελείαν των αξίων εισέλευσιν εις την θείαν κατάπαυσιν και την παντός του Κόσμου αναστοιχείωσιν… Φανερώς δε είπεν ο Μωϋσής ότι και η ημέρα η ογδόη κλητή αγία έσται υμίν, προκαταγγέλλων το της Κυριακής θείον οίον και πανευκλεές και σεβάσμιον, μετά την πάροδον των νομικών απάντων εσόμενον».  Λέγεται δε η Κυριακή ογδόη κατά τον αυτόν θείον Γρηγόριον, όχι μόνον διότι μετά την εβδόμην αριθμείται, αλλά και διότι η εν τη Κυριακή γενομένη ανάστασις του Κυρίου ογδόη είναι, αριθμουμένη μετά τας επτά αναστάσεις των εκ του αιώνος γενομένων νεκρών^. τρεις γαρ αναστάσεις έγιναν εν τη Παλαία: μία παρά του Ηλιού, και δύο παρά του Ελισσαίου^. τέσσερες δε αναστάσεις έγιναν εν τη Νέω υπό του Κυρίου: η της θυγατρός του Ιαείρου, η του Υιού της χήρας, η του Λαζάρου και η ενν τη μεγάλη Παρασκευή γενομένη ανάστασις πολλών αγίων, ογδόη δε ανάστασις είναι η του Κυρίου.  «Ώστε (κατά τον αυτόν ειπείν Γρηγόριον) την ανάστασιν του Κυρίου μη μόνον εν τη ογδόη τελεσθήναι των ημερών, αλλά και ογδόην είναι ταύτην την προ τας προς αυτής αριθμουμένην, την αυτήν δε και πρώτην προς την ελπιζομένην κοινήν των κατά Χριστόν απάντων ανάστασιν, μάλλον δε εξανάστασιν, (ανάστασις μεν είναι των αναστηθέντων και πάλιν αποθανόντων, ως η των ανωτέρω^. εξανάστασεις δε κυρίως είναι η των αναστηθέντων και μηδέποτε αποθνησκόντων, ως η του Κυρίου και των επί συντελεία ανστηθησομένων) δι’ ην και ο Χριστός απαρχή των κεκοιμημένων και πρωτότοκος εκ των νεκρών ανυμνείται».  Λέγεται και τρίτον ογδόη η Κυριακή κατά τον αυτόν Γρηγόριον, καθό ο Χριστός φανείς εις τους Αποστόλους τη Κυριακή του Πάσχα, μετά οκτώ ημέρας εφάνη πάλιν εις αυτούς, ότε εψηλάφησεν αυτόν ο Θωμάς.  Ούτως η Εκκλησία του Χριστού εκείθεν λαβούσα την αφορμήν, εις κάθε οκτώ ημέρας εορτάζει την Κυριακήν, και αι άλλαι μεν εορταί εορτάζονται μίαν φοράν τον χρόνον, μόνη δε η Κυριακή εορτάζεται σαραντατρεις φοραίς τον χρόνον.

[2]Εν άλλοις δε γράφεται «Βασιλείας του Χριστού» ^. ουκ ορθώς^. ορθότερον γαρ είναι να γράφεται «Βασιλείας τε» κατά τον ανώνυμον ερμηνευτήν.

[3]Όλα λοιπόν οι Χριστιανοί πρέπει να υπακούωσιν εις την παραγγελίαν ταύτην όπου τους κάμνει ο χαριτώνυμος Ιωάννης, και να μεταλαμβάνουν σήμερον τα θεία Μυστήρια, αν και εμετάλαβαν την μεγάλην Πέμπτην, ή το μέγα Σάββατον^. διότι εκείνος όπου σήμερον μεταλαμβάνει, αυτός αληθώς και κυρίως κάμνει Πάσχα^. επειδή το αληθινόν Πάσχα των Χριστιανών είναι ο Χριστός ο εν τοις Μυστηρίοις μεταλαμβανόμενος, καθώς ο Παύλος το βεβαιοί^. «Και γαρ το Πάσχα ημών υπέρ ημών ετύθη Χριστός» (α’Κορ.ε’7) και ο Χρυσόστομος^. «Πάσχα γαρ ου νηστεία εστίν, αλλ’ η προσφορά και η θυσία η καθ’ εκάστην γινομένη σύναξιν» (Λόγω εις τους τα πρώτα Πάσχα νυστεύοντας τομ. στ’).  Όσοι δε σήμερον δεν μεταλάβουν χωρίς να έχουν εμπόδιον, αυτοί δεν κάμνουσι Πάσχα αληθινόν, αλλά κοσμικόν, με τα Πασχαλινά δηλαδή φαγητά όπου τρώγουν, και με τα καλλωπισμένα φορέματα όπου φορούν^. αλλά και όσοι είναι Πνευματικοί, και αυτοί πρέπει να υπακούουν εις την παραγγελίαν ταύτην του θεοφόρου και πνευματοφόρου τούτου Πατρός, και να μη εμποδίζουν, αλλά μάλιστα και να παρακινούν τα πνευματικά αυτών τέκνα τα μη έχοντα κώλυμα κανονικόν εις το να μεταλαμβάνουν εν τη λαμπροφόρω ταύτη ημέρα, ακούοντες μάλιστα τον θείον Χρυσόστομον όστις φωνάζει εν τω Κατηχητικώ αυτού λόγω, και παρακινεί τους Χριστιανούς εις την μετάληψιν των αχράντων Μυστηρίων, ούτω λέγων^. «Η τράπεζα γέμει (των θείων Μυστηρίων δηλαδή), τρυφήσατε πάντες^. ο Μόσχος πούς (ήτοι ο Χριστός ο επί της αγίας τραπέζης προσκείμενος), μηδείς εξέλθη πεινών.  Πάντες απολαύσατε του συμποσίου της χάριτος».  Όποιος δε Πνευματικός εμποδίση σήμερον από τα Μυστήρια τους μη έχοντας εμπόδιον, ούτος παραβάτης εστίν ιερών Κανόνων των θείων Πατέρων, και δια τούτο δικαίως εστίν αξιοκατάκριτος ως ανθρωπάρεσκος, και ως ακολουθών εις την ενωτέρανκαι παράνομον συνήθειαν τινών νομιζομένων Διακριτικών παρά τοις πολλοίς.  Όποιος θέλει, ας ιδή τον ΞΣΤ’ Κανόνα της αγίας και οικουμενικής έκτης Συνόδου, δι α να μάθη ότι οι Χριστιανοί πρέπει να λείπουν μεν από τα θέατρα και παιγνίδια όλην την δικαινήσιμον εβδομάδα, να ευρίσκωνται δε εις τας εκκλησίας, να δοξολογούν τον αναστάντα Χριστόν, να ακούουν τας θείας Γραφάς, και να μεταλαμβάνουν τα θεία Μυστήρια.  Ω αγιωτάτη συνήθεια των παλαιών Χριστιανών, που αφήκες την δυστυχή γενεάν των τωρινών Χριστιανών και ανεχώρησες;

[4]Όρα την περί της Υπέρθεος λέξεως θεολογικήν υποσημείωσιν εν τω Τροπαρίω εκείνω των Θεοφανείων τω λέγοντι^. «Τριάδος η φανέρωσις εν Ιορδάνη γέγονεν^. αύτη γαρ υπέρθεος φύσις», κατά τν ογδόην Ωδήν.