Όταν υπάρχει η αγάπη, οι οικτιρμοί, η φιλανθρωπία και το δόσιμο αυτής της χάρης, [τότε] δεν έχεις κανένα δικαίωμα

ΚΥΡΙΑΚῌ ΔΕΥΤΕΡᾼ

Ἐκ τοῦ κατὰ Λουκᾶν
στ΄ 31 - 36

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία

του π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στα πλαίσια της ερμηνείας που έγινε στο κήρυγμα της Κυριακής  28 Σεπτεμβρίου του 2003

Τὸ ηχητικό απόσπασμα από την ομιλία - σε mp3 εδώ

 

Σε μια εποχή που όλα τα ιδανικά και οι μεγάλες αξίες, οι πανανθρώπινες αξίες, εμπορευματοποιούνται, αγοράζονται και πουλιούνται, έρχεται ο σημερινός ευαγγελικός λόγος να αφήσει ένα άλλο άρωμα, μια άλλη πινελιά και να δώσει μια άλλη απάντηση σε αυτή την ουσιαστική καταστροφή που έρχεται πάνω στο κοινωνικό σώμα της Εκκλησίας μας, με την απόλυτη εμπορευματοποίηση και ανταλλακτικότητα των πραγμάτων. Και παίρνει τρία επίπεδα ο Χριστός στο ευαγγελικό κείμενο που ακούσαμε πριν από λίγο και πολύ απλά τα προσεγγίζει. Τρεις καταστάσεις ανέλυσε, μη ανταλλακτικότητας, ρωτώντας φυσικά και ένα ερώτημα: Τι χάρη έχετε αν, έτσι, αγαπάτε μόνο αυτούς που σας αγαπούν; Τι χάρη έχετε αν αγαθοποιείτε, αν κάνετε καλό μόνο σε αυτούς που κάνουν καλό; Ή αν δανείζετε μόνο σε αυτούς που σας δανείζουν; Τρεις λέξεις ουσιαστικές, που ουσιαστικά, αν τις προσεγγίσουμε για λίγο, μπορούν να δώσουν λίγο φως και λίγη διέξοδο σε αυτή τη μαυρίλα που έχει καταλάβει τα ανθρώπινα δεδομένα και τις ανθρώπινες σχέσεις με αυτή την απόλυτη εμπορευματοποίηση των πραγμάτων. 

Πρώτα μίλησε για την αγάπη. Να δούμε πώς απαντά ο Θεός σε αυτούς που δεν Τον αγαπούν και να βλέπουμε παράλληλα πώς αντιδρούμε εμείς σε αυτούς που δεν μας αγαπούν. Ο Θεός, που είναι αγάπη ο Ίδιος, σε αυτούς που δεν Τον αγαπούν απαντάει με τον σταυρό Του· μία μοναδική ενιαία απάντηση. Γιατί ο Θεός είναι απλός και δεν είναι διχασμένος. Πώς απαντούμε εμείς; Εμείς πάντοτε απαντούμε με δύο τρόπους. Ένας τρόπος είναι παθητικός και ο άλλος ενεργητικός. Να, αν δεν μας αγαπάει κάποιος, εμείς απαντούμε ή παθητικά με απογοήτευση, απογοητευόμαστε, ή απαντούμε ενεργητικά με μια επαναστατικότητα, με μια απόλυτη διαμαρτυρία. Και οι δύο τρόποι, διχασμένοι όντες και μη έχοντας μέσα τους την απάντηση του Χριστού – που Εκείνος σταυρώνεται για αυτούς που δεν τον αγαπούν – φέρουν βαθιά αρρώστια στο προσωπικό μας επίπεδο και φυσικά σε όλη την κοινωνία. Και πολλά αρρωστήματα, και τα προσωπικά αρρωστήματα και τα κοινωνικά φαινόμενα που είναι αρρωστημένα, μέσα από αυτή τη ματιά μπορούμε να τα δούμε. 

Να πάμε στο δεύτερο επίπεδο, στην αγαθοποιία. Πώς απαντάει ο Θεός σε αυτούς που δεν αγαθοποιούν ενώ Εκείνος αγαπάει, κάνει καλό για αυτούς, ας το πούμε έτσι. Η απάντησή Του είναι η μακροθυμία και  η  συγχώρηση. Συγχωρεί, μακροθυμεί – είναι οικτίρμων, είπε το κείμενο. Πώς απαντάμε εμείς όταν δεν κάνουνε κάτι καλό για μας; Πάλι με δύο τρόπους διχασμένους. Ή παθητικός ή ενεργητικός τρόπος. Ο παθητικός είναι η ακηδία. Ερχόμαστε σε μια ακηδία, τεμπελιά και δεν θέλουμε να κάνουμε τίποτε, τίποτε. Ή  ο θετικός τρόπος είναι το μίσος, αν δεν μας κάνουν καλό. Και είναι και οι δύο τρόποι διχασμένοι ή ως θετική ή ως παθητική αντίδραση· και τα δυο αρρωστήματα της ψυχής. Αφήνουν και ίχνη τέτοιων αρρωστημάτων πάνω στην ύπαρξή μας. 

Στο τρίτο μέγεθος. Όταν δανείζουμε και περιμένουμε το αντάλλαγμα. Τι δανείζει ο Θεός; Μας δανείζει τα πάντα. Το ότι είμαστε (υπάρχουμε) είναι ένα δάνειο. Ακόμη και το ότι είμαστε εικόνα Του και θα γίνουμε κατά χάρη Θεοί και άγιοι είναι και αυτό ένα δάνειο· ουσιαστικό δάνειο! Και Εκείνος πώς απαντάει στη δική μας ανωμαλία, όταν δεν απαντούμε με τον τρόπο που πρέπει σε αυτό το δάνειο; Πώς έρχεται να εισέλθει και να απαντήσει στην αδυναμία μας, έτσι, να ανταποκριθούμε σε αυτό που είμαστε. Κάνει κάτι πολύ ουσιαστικό. Δίνει πιο πολλή τη χάρη Του· όσο δεν ανταποκρινόμαστε στο δάνειο που μας έδωσε να γίνουμε άγιοι, δίνει πιο πολλή χάρη! Είναι σαν να δάνεισες σε κάποιον και, για να εξοφλήσει το χρέος του, του δίνεις και άλλα χρήματα να εξοφλήσει το χρέος του και να το πάρεις πίσω. Δεν απαντούμε; πιο πολλή χάρη δίνει. Γι' αυτό είπε τρεις φορές τη λέξη «χάρη» το Ευαγγέλιο. Να η μοναδική απάντηση του Θεού! Δεν απαντούμε εμείς, πιο πολλή χάρη δίνει! Ποια είναι η δική μας θέση όταν οι άλλοι δεν ανταποκρίνονται στα καλά ή στα δάνεια που τους δώσαμε; Είναι η αδιαφορία για τον άλλον – η   παθητική στάση. Ή θετική στάση – η  απομόνωση, το ότι κρυβόμαστε, αποφεύγουμε τους άλλους. Και όλα αυτά αφήνουν και πάλι ένα σπάσιμο της κοινωνίας μας, γιατί σπάζει οτιδήποτε έδωσε ο Θεός πάνω μας! 

Βλέπετε, αυτή η προσέγγιση σε αυτά τα τρία επίπεδα, με τους τρόπους που προσέγγισα (όσο μπορούσα απλά να το κάνω) δίνει αφενός μεν την απάντηση του Θεού, που είναι (και πρέπει να είναι!) η δική μας απάντηση, και, αφετέρου, μέσα από τους διχασμένους θετικούς ή παθητικούς τρόπους που αντιδρούμε, δείχνει τα δικά μας αρρωστήματα. Και πολλά ψυχολογικά αρρωστήματα που έχουμε πάνω μας οφείλονται ακριβώς σε τέτοιες καταστάσεις, όπως πολύ απλά προσπάθησα να τα προσεγγίσω. Το να αγαπάς, το να μην περιμένεις το δάνειο και, όταν ο άλλος δεν κάνει κάτι για σένα ενώ κάνεις καλό, να μην περιμένεις τίποτε. Ουσιαστικές απαντήσεις.

Μπορούμε άραγε, όπως είπα στην αρχή, σε αυτή την εποχή του εμπορίου και της απόλυτης ανταλλαγής, να εισέλθουμε σε αυτά τα μεγέθη; Στον τρόπο που ζούμε στο σπίτι μας, στην οικογένειά μας, στο δρόμο, στο γραφείο, παντού όπου και να είμαστε; Μπορούμε να σπάσουμε όλα αυτά τα μεγέθη για να μην καταλήγουμε απλώς σε μια αντίδραση, μια επαναστατικότητα, σε μια διαμαρτυρία και σε μια τελικά απαίτηση δικαιωμάτων; που ουσιαστικά είναι ανύπαρκτα! Όταν υπάρχει η αγάπη, οι οικτιρμοί, η φιλανθρωπία και το δόσιμο αυτής της χάρης, [τότε] δεν έχεις κανένα δικαίωμα! Και αυτή είναι η μεγάλη ζωή που αφήνει ο Χριστός πάνω μας. Παρακολουθήστε τα βήματα της σημερινής περικοπής και πιστεύω βαθύτατα πως θα ωφεληθείτε πάρα πολύ για μια πράξη ζωής, όπου θα αποκαλύπτεται η αγάπη του Θεού και ο όχι ο δικός μας εγωισμός. 

Φιλολογική επιμέλεια κειμένου

Ελένη Κονδύλη

※ 

Περισσότερες ομιλίες 

του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr   

Συμφέρον καί Ἐκλογές

Συμφέρον καί Ἐκλογές

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 6ο, στίχοι 31 ἔως 36, στά πλαίσια τῆς ἐρμηνείας τοῦ κηρύγματος τῆς Κυριακῆς, πού ἔγινε τήν Κυριακή στίς 4-10-2009. 

πηγή: www. floga.gr 

Οἱ ἱστορικές συγκυρίες ἐπέτρεψαν σήμερα -[πού] εἶναι ἡμέρα πολιτικῆς ἐκλογικῆς ἀναμετρήσεως- νά ἀναγνωστεῖ αὐτό τό κείμενο. 

Εἶπα συγκυρίες ἱστορικές, ἀλλά σήμερα κατά τήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας μας αὐτή ἡ περικοπή ἔπρεπε νά ἀναγνωστεῖ. Ἐπειδή, λοιπόν, αὐτή ἡ περικοπή εἶναι πολύ διεισδυτική ἀκριβῶς σέ αὐτά τά θέματα τῶν ὁποιοδήποτε ἀνθρωπίνων ἀναμετρήσεων, εἶναι πολύ καίρια νά τά ἀξιοποιήσουμε, ἀξιοποιώντας τήν ἱστορική συγκυρία τῆς σημερινῆς τοῦ τόπου μας πολιτικῆς ἀναμετρήσεως. Βέβαια τονίζουμε προοιμιακά πού ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά παρεμβαίνει στά πολιτικά τά πράγματα καί νά ὁρίζει, νά καθορίζει ἤ νά ρίχνει κάπου τίς ζυγαριές, ἄς τό ἀφήσουμε στή σχετική ἐλευθερία καί στή συνείδηση τοῦ κάθε πολίτη αὐτοῦ τοῦ τόπου. 

Ἀλλά ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά χάνει εὐκαιρίες νά ἀξιοποιεῖ γεγονότα, τά ὁποῖα τραυματίζουν ἤ καλλύνουν τόν τόπο καί νά τά προσδιορίζει θεολογικά. 

Αὐτή, λοιπόν, ἡ περικοπή πού θά τήν ἀναλύσουμε ἐν ὀλίγοις σέ τρεῖς πτυχές, ἔχει ἕνα κεντρικό μήνυμα: Καταργῆστε τό συμφέρον. Τό συμφέρον ἀκριβῶς λειτουργεῖ καταλυτικά, διαλυτικά, γιά ὅλους τούς κοινωνικούς θεσμούς καί τίς κοινωνικές ἐκφράσεις, σέ ἐπίπεδο πολιτικό, κοινωνιολογικό -ὅταν λέω κοινωνιολογικό [ἐννοῶ] ἀντιπαλότητος τῶν κάποιων τάξεων τῆς κοινωνίας- καί οἰκονομικό. Ἡ περικοπή, λοιπόν, αὐτά τά τρία τά ἀκουμπάει καί θά τά προσδιορίσουμε. Μίλησα γιά τό πολιτικό, γιά τό κοινωνιολογικό -ὡς κοινωνιολογική ἀναμέτρηση κάποιων ὁμάδων καί τάξεων- καί ταυτόχρονα οἰκονομικό. 

Πάντως, [ὡς πρός] τά ἐπιμέρους ἤ πολυποίκιλα συμφέροντα τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός μας, μέ τό στόμα Του πρῶτα-πρῶτα, μίλησε γιά τήν ἀγάπη· καί θά ἔλεγε κάποιος πολύ θεωρητική φράση ἡ ἀγάπη καί πράγματι ἡ ἀγάπη -εἶναι ὁ Θεός ἀγάπη- δέν μπορεῖ νά τήν πιάσεις μέχρι βάθους, νά θεολογήσεις βαθιά μέσα της, ὅσο δέν μπορεῖς νά ἀκουμπήσεις τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Κάτι πιάνεις ἀπό αὐτή, ἀλλά ὁ Χριστός τήν προσδιορίζει, λέει νά μήν ἀγαπᾶτε μόνο αὐτούς πού σᾶς ἀγαπᾶνε· πολύ σπουδαία φράση. 

-Σ᾽ αὐτό τό ἐπίπεδο, λοιπόν, νά μήν ἀγαπᾶτε μόνο αὐτούς πού σᾶς ἀγαπᾶνε καί νά ἀγαπᾶτε ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς σας, ἡ ἱστορία πάει πολύ βαθιά, σέ ἕνα ἐπίπεδο ὁποιασδήποτε ἀναμετρήσεως πολιτικῆς, ὅπου ἀναζητοῦν αὐτοδυναμίες, μοναδικές ἐκφράσεις, ἐγωιστικές τάσεις γιά νά χαράξουμε τή γραμμή μας. 

Ὁ Χριστός μιλάει γιά ἀγάπη, μιλάει γιά περιχώρηση, μιλάει γιά τή δυνατότητα νά ἀκουμπήσεις, νά ἀντέξεις, νά περιχωρήσεις, νά μπορεῖς νά συζήσεις, νά ζεῖς μαζί μέ τόν ἄλλο, πού μέχρι τώρα λεγόταν ἐχθρός σου. Ἄν συνεχίσουμε νά διατηροῦμε αὐτές τίς ἀντιπαλότητες, [ἔστω σ᾽] αὐτά τά ἐπίπεδα, δέν νομίζω ὅτι προσδοκοῦμε κάτι καλύτερο γι᾽ αὐτό τόν τόπο· θά παρατείνουμε μιά ἀνακυκλούμενη συνέχεια καί ἀναδυόμενη ἀντιπαλότητα προβαλλομένων ἐγωισμῶν. 

Τό κείμενο εἶναι λοιπόν καθαρό, μήν ἀγαπᾶτε μονάχα αὐτούς πού σᾶς ἀγαπᾶνε -καί πρέπει αὐτό πολλοί νά τό πιάσουν, ἄν θέλουν νά δώσουν θεολογικό κάλλος καί ὄφελος σ᾽ αὐτές τίς ὁποιεσδήποτε κοσμικές πολιτικές ἀναμετρήσεις- γιατί χωρίς αὐτό τό κάλλος εἶναι γυμνές ἀπό ὁποιαδήποτε οὐσία καί ὁποιοδήποτε ἄρωμα μέσα τους. 

-Στό δεύτερο ἐπίπεδο, ὁ Χριστός πηγαίνοντας σέ πιό βαθιά ἀνάλυση τῆς ἐννοίας τοῦ ἀγαπῶ, πῆγε στό ἀγαθοποιῶ. Βλέπετε τό ἀγαπῶ μπορεῖ νά φαίνεται θεωρητικό, ἀλλά τό ἀγαθοποιῶ εἶναι πιό πρακτικό, ποιῶ κάτι ἀγαθό, ποιῶ κάτι καλό. Κάτω ἀπό αὐτή τήν ἔννοια θά πεῖς, μά αὐτός μοῦ ἔκανε κακό, αὐτός μοῦ ᾽κανε τό τάδε, αὐτός μοῦ ᾽κανε τό τάδε, ὑπάρχουν ἱστορικές ἀντιπαλότητες, ὁτιδήποτε ἔγινε στήν Ἑλλάδα ἐδῶ στά ἐπίπεδα τά πολιτικά, τά κοινωνικά, τίς τάξεις, τί ἔγινε τά τελευταῖα πενήντα, ἑκατό, ἑξήντα χρόνια, ὁ Χριστός τά τινάζει στόν ἀέρα ὅλα αὐτά καί λέει νά ἀγαθοποιεῖτε κι αὐτούς πού δέν σᾶς ἀγαθοποίησαν. 

Μή μιλᾶτε λοιπόν γιά τήν καμμένη γῆ πού παραλάβατε, μιλᾶτε τί μπορεῖτε νά κάνετε τώρα σ᾽ αὐτόν τόν τόπο, κι αὐτό τό ἀπαιτεῖ ἡ θεολογία καί ὁ Χριστός μέ τό στόμα Του. Ὅλα τ᾽ ἄλλα ἄς εἶναι περασμένα, ἄς μποῦν στό χῶρο τοῦ κάλλους τῆς μετανοίας καί τῆς συγχωρήσεως πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας. Ἀλλά ἐκεῖ δέν μποροῦμε νά σταθοῦμε καί πάλι νά ἀνακυκλώνουμε καταθέσεις φθορᾶς πού διαλύουν αὐτό τόν τόπο, κι αὐτό εἶναι θεολογία. 

-Καί στό τρίτο ἐπίπεδο ὁ Χριστός γίνεται πάρα πολύ πρακτικός καί πολύ συγκεκριμένος, μπαίνει στό οἰκονομικό ἐπίπεδο, ἀκουμπάει τή λέξη δανείζομαι. Βλέπετε ἡ λέξη δανεισμός, τό σύστημα τό πιστωτικό, τό τραπεζικό, ὅλα παίζουν μέσα στό σύστημα τοῦ δανεισμοῦ. Ἡ λέξη εἶναι πάρα πολύ καίρια, πάρα πολύ ἐπίκαιρη, γι᾽ αὐτό εἶπα οἱ ἱστορικές συγκυρίες ἐπέτρεψαν σήμερα νά ἀκουστεῖ αὐτή ἡ περικοπή. Δανείζετε, μήν περιμένετε νά πάρετε κἄν ἀπό αὐτούς πού δανείζετε, πάει τό συμφέρον στόν ἀέρα, τινάζεται στόν ἀέρα, τίποτε, δέν εἶναι τά συμφέροντα τῶν τάξεων, ποιοί θά ὠφεληθοῦν, ποιός θά ἀνέβει πάνω, ποιός θά κατέβει κάτω. Ὑπάρχει τό συμφέρον τῆς ἑνότητας καί τό συμφέρον τῆς ἀγάπης καί τό συμφέρον τό ἀγαθοποιό. 

Καί ὁ τόπος χωρίς αὐτά τά πράγματα δέν μπορεῖ νά ζήσει, γι᾽ αὐτό ὁ Χριστός καταλήγοντας στήν περικοπή λέει νά γίνετε οἰκτίρμονες ὅπως ὁ Πατήρ μου εἶναι οἰκτίρμων, δέν μᾶς πάει πιά νά βροῦμε ποιά ἰδεολογία ἔχουμε, ποιά πολιτική κατεύθυνση ἔχουμε, ποιά εἶναι ἡ τάση μας ἡ κοινωνική; 

Μπορεῖ νά μοιάσετε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ; 

Ἡ λέξη οἰκτίρμων εἶναι πολύ βαθιά. Οἰκτίρμων, ἀκουμπάει θά τολμοῦσα νά πῶ τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί πάλι δέν τήν καταλαβαίνουμε πλήρως καί συγκαταβαίνουμε μέ αὐτή τή λέξη. Μπορεῖτε ἔτσι νά γίνετε; Ἀντί λοιπόν νά γίνετε ὁποιοιδήποτε κοινωνιολογικοί φορεῖς ἰδεῶν ἤ τάξεων κοινωνιολογικῶν φορέων ἰδεῶν ἤ θεωριῶν, μπορεῖτε σ᾽ Αὐτόν νά μοιάσετε καί τότε νά κάνετε ὅ,τι θέλετε καί δέν θά μπορεῖτε πιά νά κάνετε ὅ,τι θέλετε, γιατί θά ἀγαπᾶτε αὐτούς πού εἶναι ἐχθροί σας καί δέν θά μισεῖτε αὐτούς πού σᾶς ἀπελπίζουν· τό εἶπε τό κείμενο. 

Καί τότε θά γίνετε οἰκτίρμονες κι αὐτός ὁ τόπος ἀπαιτεῖ ἀπό ἀνθρώπους πού εἶναι οἰκτίρμονες, ἀπό τόν πρῶτο πολίτη μέχρι τόν τελευταῖο πολίτη, χωρίς αὐτό δέν μποροῦμε νά ζήσουμε. 

Οἱ ἱστορικές συγκυρίες, λοιπόν, ἐπέτρεψαν σήμερα αὐτή ἡ περικοπή νά συμπέσει μέ τίς ἐκλογές καί τήν εὐκαιρία δέν τή χάνουμε, καί ἡ Ἐκκλησία δέν χάνει εὐκαιρίες. 

Δέν προσδιορίζει πολιτικά τά πράγματα, ἀλλά μπορεῖ ποιοτικά καί θεολογικά νά τά καθορίσει καί νά ἔχει τή δική της φωνή σ᾽ αὐτά τά πράγματα, κι αὐτή εἶναι ἡ φωνή τῆς Θεολογίας μας καί τοῦ Χριστοῦ μας. 

Νά γίνουμε, λοιπόν, οἰκτίρμονες, ὅπως Ἐκεῖνος, ὁ Πατήρ μας, εἶναι οἰκτίρμων.

 

※ 

Περισσότερες ομιλίες 

του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr  

«ὁ Θεός, ὁ πατήρ μου εἶναι χρηστός ἐπί ἀχαρίστους καί πονηρούς»

 

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 6ο, στίχοι 31 ἕως 36, στά πλαίσια τῆς ἑρμηνείας τοῦ κηρύγματος τῆς Κυριακῆς, πού ἔγινε τήν Κυριακή στίς 05-10-2008.

Τά κείμενα τά βιβλικά, καί δή τά εὐαγγελικά ὅπως αὐτό πού ἀκούσαμε πρίν ἀπό λίγο, εἶναι διαχρονικά· δηλαδή ἔχουν ἐφαρμογή πέρα ἀπό συνθῆκες ὁποιασδήποτε ἐποχῆς. Παντοῦ ἐφαρμόζονται καί ὅλα τά ἑρμηνεύουν. Κάτω ἀπό αὐτή τήν προοπτική, αὐτή ἡ εὐαγγελική περικοπή μπορεῖ νά ἀκουμπήσει τό σημερινό καί διαχρονικό θέμα, τῆς κρίσεως τοῦ κόσμου. 

Ἀκοῦμε συνεχῶς -ἐρχόμενη ἡ ἀκοή μέσα ἀπό πολυποίκιλα ἐπίπεδα- τήν ἔννοια «κρίση». Μπορεῖ σήμερα νά ἐκφράζεται ὡς μιά ἔννοια παγκοσμίου οἰκονομικῆς κρίσεως. Ἡ εὐαγγελική περικοπή προσεγγίζει τό θέμα στό μεδούλι του καί πιάνει τήν ἱστορία στό βάθος της. Πρωτογενῶς μέν, γιά νά μποροῦμε νά ἐφαρμόσουμε τό λόγο τοῦ Χριστοῦ: «μή ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία», δέν μπορεῖ ὁποιαδήποτε κρίση νά μᾶς πιάσει, ἀλλά ἀφετέρου, νά μποροῦμε νά μποῦμε στή ρίζα τοῦ πράγματος καί νά θεραπεύσουμε. 

Ἄν ἀκούσουμε τή φωνή τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἀκόμη καί τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πού λέει: «νῦν κρίσις ἐστί τοῦ κόσμου τούτου», θά γνωρίσουμε πολύ καλά, πώς ἡ κρίση τοῦ κόσμου προέρχεται ἀπό τό σκοτισμό τοῦ μυαλοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἀπομακρυνόμενος ἀπό τό Θεό ἀλλοῦ στρέφεται καί τέλος στρέφεται στόν ἑαυτό του. Ὅλο τό μέγεθος τῆς κρίσεως εἶναι ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου νά ἀμυνθεῖ, νά ζήσει, νά προστατευθεῖ, ἀγνοώντας ὅλους τούς ἄλλους. Καί μάλιστα θέλει νά ζήσει καί ζώντας, θέλει ἄν κάτι δώσει, νά πάρει ἄλλα τόσα. Καί ἔρχεται αὐτή ἡ εὐαγγελική περικοπή ἡ ὁποία προσδιορίζει τήν κρίση στό βάθος ἑνός ἐμπορικοῦ, οἰκονομικοῦ, συναλλακτικοῦ μεγέθους καί σπάζει αὐτό τό μέγεθος. 

Θυμηθεῖτε τί εἶπε τό κείμενο σέ τριπλό ἐπίπεδο: «ἄν ἀγαπᾶτε αὐτούς πού σᾶς ἀγαποῦν, τί ἔγινε;». «Ἄν ἀγαθοποιῆτε αὐτούς πού ἀγαθοποιοῦν γιά σᾶς, τί ἔγινε;». «Κι ἄν ἀπελπίζετε, δηλαδή ἐξουθενώνετε, αὐτούς πού τούς δανείσατε γιά νά τά πάρετε πίσω, τί ἔγινε;». Βλέπετε τό κείμενο, οὐσιαστικά ξέροντας τήν ποιότητα τῆς ζωῆς μας πού εἶναι αὐτός ὁ νοῦς ὁ ἐσκοτισμένος, πού θέλουμε ἐγωιστικά νά ζήσουμε κι ὅλο νά πάρουμε κι ἔστω νά δώσουμε ἀνταλλακτικά καί κάτι, μπαίνει στό μεδούλι τοῦ πράγματος καί προσέξτε τά τρία ἐπίπεδα μέσα ἀπό αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός· μίλησε γι’ αὐτή τήν κρίση πού εἶναι κρίση συναλλακτική. Βλέπετε, «ἄν ἀγαπᾶτε αὐτούς πού σᾶς ἀγαποῦν», εἶναι πνευματικό μέγεθος ἡ ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι ἡ ἀγάπη, καί κατεβάζουμε τήν ἀγάπη πού εἶναι ὁ Θεός καί τήν κάνουμε ἐμπόριο, σ’ ἀγάπησα καί δέν μ’ ἀγάπησες. 

Τό δεύτερο μέγεθος τό «ἀγαθοποιεῖτε», τό νά κάνεις κάτι στό κοινωνικό ἐπίπεδο, νά κάνεις κάτι καλό κι αὐτό τό κάναμε ἐμπορικό στοιχεῖο. Ἐμπορικό κάναμε τό θέμα τῆς σχέσης μας μέ τό Θεό, ἐμπορικό τό θέμα τῶν κοινωνικῶν μας σχέσεων μέ τούς ἄλλους καί φυσικά παραμένει κι ἕνα τρίτο ἐπίπεδο τό «ἄν δανείσεις», λέει, «μήν ἀπελπίζεις τόν ἄλλο»· αὐτό εἶναι ἐμπορικό πού εἶναι! Ὁ Χριστός σπάζει κι αὐτό. Τό μόνο πού εἶναι ἐμπορικό καί νομικό τό σπάζει καί λέει μήν τούς διαλύετε, μήν τούς ἀπελπίζετε, μήν τούς ἐξουθενώνετε. Ὁ Χριστός λοιπόν, ἀναιρεῖ τήν ἐμπορικότητα τῆς σχέσεως τῆς ἀγάπης, τήν ἐμπορικότητα τῆς σχέσεως τῆς κοινωνικῆς πού ἔχουμε μέ τούς ἄλλους κι αὐτό πού εἶναι ἀπό τή φύση του ἐμπορικό καί οἰκονομικό κι αὐτό τό διαλύει. 

Κι ἔρχεται λοιπόν ὁ Χριστός καί παρεμβαίνει σ’ αὐτή τήν κρίση, πού εἶναι κρίση τοῦ νοός μας, εἶναι κρίση τοῦ ἐγωισμοῦ μας, ἡ ὁποία ἐκφράζεται σέ πολυποίκιλα ἐπίπεδα κι ἔτσι ὅλα καί τά πνευματικά καί τά κοινωνικά, τά κάναμε ἐμπόριο, τά κάναμε συναλλαγή καί ζοῦμε συναλλακτικά· κι αὐτή εἶναι ἡ κρίση. 

Ἄρα, ἡ λύση μιᾶς κρίσεως ἔρχεται ἀπό μέσα μας, καί ἡ λύση μιᾶς κρίσεως κι ἄς φαίνεται ὁ λόγος μου ἀφελής, ἔρχεται ἀπό τή δική μας στάση ἐμπρός στή ζωή. Καί κρίση νά μήν ὑπῆρχε οἰκονομική καί κρίση νά ὑπάρχει οἰκονομική, ἐμεῖς ἤδη κρινόμαστε ἀπό αὐτό τό θολωμένο μυαλό πού ὅλα τά ἀντιμετωπίζει μέ ἕναν τρόπο ἐμπορικό καί συναλλακτικό· καί τό εὐαγγελικό λοιπόν τό κείμενο ὅλα τά σπάζει καί λέει στό τέλος ὁ Χριστός τοῦ κειμένου: «ὁ Θεός, ὁ πατήρ μου εἶναι χρηστός ἐπί ἀχαρίστους καί πονηρούς» ἀγαπάει τούς πάντες· σπάζει τήν ἐμπορικότητα τοῦ «μ’ ἀγαπᾶς δέ μ’ ἀγαπᾶς», «σ’ ἀγαπῶ δέ σ’ ἀγαπῶ», κι αὐτό εἶναι τό κριτήριο μας. 

Ἔτσι λοιπόν, ἄν ἀκοῦτε ὅτι ἔρχονται κρίσεις πολυποίκιλες, σέ πολυποίκιλα ἐπίπεδα, πρῶτα νά ἀνακρίνετε, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τόν ἑαυτό σας· πόσο μετέχετε σ’ αὐτή τήν κρίση δημιουργώντας τήν κρίση καί μετέχοντας σ’ αὐτή τήν κρίση καί δημιουργώντας τήν κρίση, τό πρῶτο πού ἔχουμε νά κάνουμε εἶναι νά ποῦμε: «τί μποροῦμε νά κάνουμε ἐμεῖς γιά νά λύσουμε τήν κρίση». Δέν μποροῦμε νά σταθοῦμε ὡς ἀφανεῖς ἥρωες μιᾶς τραγωδίας πού παίζεται κι ἁπλῶς νά μεμψιμοιροῦμε. Κάτι πρέπει νά κάνουμε ἐμεῖς παρεμβαίνοντας στή ζωή μας· κι ἄν παρέμβουμε στή ζωή μας, καί τό θέμα τό πνευματικό τῆς ἀγάπης ἤ τό κοινωνικό τοῦ «ἀγαθοποιεῖν» τό σπάσουμε ἀπό τόν κώδικα τοῦ ἐμπορίου καί τῆς συναλλαγῆς, τότε κάτι μπορεῖ νά γίνει. Ποῦ μπορεῖ νά μπεῖ αὐτό τό ἄκουσμα; Παντοῦ καί πουθενά. Μά ὁ Θεός εἶναι πανταχοῦ παρών· εἶναι πέρα ἀπό τό παντοῦ καί τό πουθενά. Ἐμεῖς κάνουμε αὐτό πού κάνουμε καί παρεμβαίνουμε στή ζωή ἐμεῖς, μέσα ἀπό αὐτό πού μποροῦμε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Τά ἄλλα εἶναι ἁπλῶς φληναφήματα ταραχοποιῶν ἀνθρώπων πού ταράζουν τό νοῦ τοῦ λαοῦ τους. Ὁ λαός λοιπόν, πρέπει νά παρέμβει μ’ ἕνα δικό του μοναδικό τρόπο καί νά σπάσει τούς κώδικες καί τίς κλεῖδες τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς συναλλαγῆς, οἱ ὁποῖοι κατατρύχουν κάθε μέρα τή ζωή καί τήν ἰσορροπία του. Καί τότε πραγματικά, ὅπως ἔγινε πολλές φορές μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἱστορίας της, πολλά μποροῦν νά γίνουν. 

Ἔτσι λοιπόν, «ὁ Πατήρ μου εἶναι χρηστός ἐπί ἀχαρίστους καί πονηρούς»· μποροῦμε τό ἴδιο νά κάνουμε; Ὄχι ἁπλῶς γιά λόγους τοῦ νά γίνουμε καλοί χριστιανοί, ἀλλά γιά κάτι βαθύτερο. Γιά νά παρέμβουμε καί νά βάλουμε τό χέρι μας στόν τύπο τῶν ἥλων, στήν κρίση τοῦ κόσμου τήν ὁποιαδήποτε κοινωνική ἤ οἰκονομική, ὅπως κι ἄν λέγεται.

 

※ 

Περισσότερες ομιλίες 

του πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου 

είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα :  www.floga.gr  

 

Όσιος Ησύχιος, ο μαθητής του Οσίου Ιλαρίωνος του Μεγάλου.

 Όσιος Ησύχιος, ο μαθητής του Οσίου Ιλαρίωνος του Μεγάλου.  

3 Οκτωβρίου. 

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τη ζωή του Οσίου και όσες πληροφορίες έχουμε τις αντλούμε από το βίο του Οσίου Ιλαρίωνος του Μεγάλου. Σύμφωνα με το βίο του Αγίου Ιλαρίωνος, ο οποίος γράφτηκε από τον Άγιο Ιερώνυμο, ο Όσιος Ησύχιος έγινε μοναχός μεταξύ 328 και 354 στη Μονή του Μαϊουμά, κοντά στην πόλη της Γάζας, στην Παλαιστίνη.

Συνόδευσε τον δάσκαλό του στην Αίγυπτο το 359 και σε ένα δεύτερο ταξίδι το 362-63. Αφού επέστρεψαν στη Γάζα, όπου αναστήλωσαν ένα μοναστήρι, ταξίδεψαν στη Σικελία το 365. Ο Όσιος Ιλαρίων μαζί με τον μαθητή του Όσιος Ησύχιο ταξίδεξαν μαζί στην Επίδαυρο, στη Δαλματία και στη συνέχεια στην Κύπρο. Από εδώ επέστρεψε στην Παλαιστίνη, από όπου κατά καιρούς πήγαινε στην Κύπρο για να επισκευθεί τον δάσκαλό του. Πριν πεθάνει, ο Άγιος Ιλαρίωνας έγραψε μια μικρή διαθήκη όπου άφηνε στον Όσιο Ησύχιο το Ευαγγέλιό του και το κιλίκιό του.

Ο Όσιος Ιλαρίων αφού περιόδευσε σε πολλούς τόπους και χώρες, παρέδωσε στο Θεό την ψυχή του, ογδόντα χρονών. Ο Όσιος Ιλαρίων ο Μέγας έζησε τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του στην Επισκοπή της Πάφου.

Το λείψανο του Οσίου δεν έμεινε για καιρό στην Κύπρο. Οι χριστιανοί της Παλαιστίνης, σαν έμαθαν τον θάνατο του Οσίου, έστειλαν εδώ τον μαθητή του Όσιος Ησύχιο, ο οποίος με τρόπο ανέσκαψε τον τάφο. Χωρίς να τον αντιληφθεί κανένας πήρε τα ιερά λείψανα και τα μετέφερε στην Παλαιστίνη. Εκεί οι χριστιανοί τα εναπέθεσαν με ξεχωριστές τιμές στη Μονή του Μαϊουμά.

Δεν γνωρίζουμε πότε και πού πέθανε πέθανε ο Όσιος Ησύχιος. Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 3 Οκτωβρίου.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ - 3ος ΤΟΜΟΣ

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΚΩΝ

3ος ΤΟΜΟΣ

ΕΔΩ 

Προτιμώμενο πρόγραμμα για την ανάγνωση των αρχείων που είναι σε μορφή djvu είναι το sumatrapdfreader

«Περί Μυστικής Θεολογίας» - Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης

Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης 

«Περί Μυστικής Θεολογίας»

 

Κεφ. Α΄ 

Ι

Τριάδα υπερούσια και υπέρθεη και υπεράγαθη, εσύ που επιτροπεύεις από ψηλά τη γνώση των χριστιανών για τα θεϊκά πράγματα, οδήγησέ μας στους μυστικούς λόγους της υπεράγνωστης και υπέρλαμπρης και ακρότατης κορυφής, εκεί που ο υπέρφωτος γνόφος της μυστικής σιγής σκέπει τα απλά και απόλυτα και ανάλλαχτα θεολογικά μυστήρια, εκεί που το σκοτάδι του λάμπει πιότερο απ’ το φως και εντελώς άγνωστα και αόρατα γεμίζει με υπέρλαμπρη μεγαλοπρέπεια τις δυνάμεις των αγγέλων. 

Αυτή ας είναι η προσευχή μου. Όσο για σένα αγαπητέ μου Τιμόθεε, εντρύφησε με ζήλο στα μυστικά θεάματα και παραιτήσου από τις αισθήσεις και τις ενέργειες του νου και απ’ όλα τα αισθητά και τα νοητά, τα μη όντα και τα όντα, και όσο είναι δυνατό ανυψώσου για να ενωθείς ακατάληπτα με Αυτόν που είναι πέρα από κάθε ουσία και κάθε γνώση· γιατί όταν βγεις από τον εαυτό σου και από ό,τι έχει σχέση μαζί του και τα εγκαταλείψεις όλα και αποδεσμευθείς από όλα, θα αναχθείς στην υπερούσια του θείου σκότους ακτίνα. 

ΙΙ

Και πρόσεχε να μη μάθει κανείς από τους αμύητους γι’ αυτά· λέω δε τέτοιους αυτούς που είναι δυνατοί στη γνώση των όντων και που ούτε φαντάζονται πως υπάρχει κάτι υπερούσιο πάνω από τα όντα, αλλά νομίζουν πως θα γνωρίσουν με τη δική τους (ανθρώπινη) γνώση Αυτόν που έχει θέσει «σκότος αποκρυφήν αυτού» (Ψαλμ. 17,12). Και αν τόσο πάνω από αυτούς είναι οι θείες μυσταγωγίες, τί θάλεγε κανείς για τους αλειτούργητους εκείνους που στην υπεράνω όλων Αιτία αποδίδουν γνωρίσματα που ταιριάζουν στα ευτελέστερα όντα και καθόλου δεν λένε ότι υπερέχει από τα άψυχα και πολύμορφα είδωλα που κατασκευάζουν. 

Ανάγκη λοιπόν να ορίσουμε και να ονομάσουμε τα όντα (καταφατικά) σε σχέση με Αυτήν, αφού από αυτή την Αιτία προέρχονται και, ακόμη καλύτερα, να τα απαρνηθούμε (αποφατικά), αφού Αυτή τα υπερβαίνει, χωρίς να θεωρούμε πως αυτό αντιβαίνει στην κατάφασή τους (αποδοχή τους), αφού Αυτή, πολύ πριν γίνουν όλα, βρίσκεται πάνω από απαρνήσεις, πάνω από κάθε αφαίρεση και κάθε κατάφαση. 

III

Γι’ αυτό το λόγο ο θείος Βαρθολομαίος λέει ότι η θεολογία και πολύ χώρο πιάνει και ελάχιστο· και ότι το Ευαγγέλιο και εκτενέστατο είναι και συντετμημένο. Εμένα, λοιπόν, που κατανόησα αυτά τα πράγματα με υπερφυσικό τρόπο, μου φαίνεται, ότι η των όλων αγαθή Αίτια και πρόξενος μακρυλογίας είναι αλλά και βραχυλογίας και ταυτόχρονα ακατάληπτη, αφού δεν έχει ούτε λόγο, ούτε νόηση, επειδή υπερούσια βρίσκεται πάνω απ’ όλα, και μόνο σε όσους και τα ακάθαρτα και τα καθαρά υπερβαίνουν αποκαλύπτεται και φανερώνεται αληθινά, σε όσους υψώνονται πάνω απ’ όλες τις άγιες κορυφές, αφήνοντας πίσω τους και θείους φωτισμούς και ήχους και ουράνιους λόγους, για να εισέλθουν στο γνόφο, όπου πραγματικά βρίσκεται, καθώς λέγουν οι Γραφές, Αυτός που τα πάντα υπερβαίνει. 

Έτσι, λοιπόν, ο θείος Μωϋσής, όχι μόνο προστάζεται να καθαριστεί αυτός πρώτος, αλλά και από τους ακάθαρτους να αποχωριστεί και μόνο υστέρα από αυτά ακούει την πολυφωνία των σαλπίγγων και βλέπει τα πολλά φώτα και τις αστραφτερές δέσμες των ακτίνων· ύστερα αποχωρίζεται από τους πολλούς και μαζί με τους εκλεγμένους ιερείς φθάνει στην άκρη των θείων αναβάσεων. Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, δεν συναντά το Θεό, ούτε τον βλέπει (γιατί είναι αόρατος) αλλά μόνο τον τόπο όπου στάθηκε Εκείνος. 

Και τόπος εδώ νομίζω σημαίνει, πως τα θεία και ακρότατα οράματα και νοήματα είναι κάποιοι θεωρητικοί λόγοι εκείνων όσα είναι υποταγμένα στον Υπέρτατο όλων, και με τα όποια φανερώνεται η πάνω από κάθε σύλληψη παρουσία Του, που επιφέρεται στα νοερά πέρατα των πανάγιων τόπων Του· και τότε (ο Μωϋσής) λυτρώνεται και από τα οράματα και από τα νοήματα και εισέρχεται στον όντως μυστικό γνόφο της αγνωσίας, όπου απαρνείται όλες τις γνωστικές αντιλήψεις και γνωρίζει τον υπέρφωτο και αόρατο και σε Αυτόν που τα πάντα υπερβαίνει παραδίνεται ολόκληρος, εγκαταλείποντας τον εαυτό του και τους άλλους, και ενωμένος γερά με τον παντελώς Άγνωστο, παύοντας την ενέργεια κάθε γνώσης και μη γνωρίζοντας τίποτε, φθάνει στην υπέρνοη γνώση. 

Κεφ. Β΄

(Πως πρέπει να ενωθούμε και να υμνήσουμε την αίτια των όλων, τον υπερβαίνοντα πάντα.)

Και εμείς αυτόν τον υπέρφωτο γνόφο ευχόμαστε να γνωρίσουμε και να δούμε, χωρίς δράση και χωρίς γνώση, αυτόν πού είναι πάνω από θεάσεις και γνώσεις, αυτόν που δεν βλέπεται ούτε γνωρίζεται· γιατί αυτή είναι η πραγματική θέαση και η πραγματική γνώση, και έτσι υμνείται υπερούσια ο υπερούσιος με την αφαίρεση κάθε οντότητας, ενεργώντας όπως όταν φτιάχνουν ένα άγαλμα που είναι από φυσικού του τέτοιο, αφαιρώντας όλα όσα εμποδίζουν να φαίνεται καθαρά η κρυφή του όψη, και κάνοντας να φανεί με μόνη την αφαίρεση το κρυμμένο του κάλλος. Και νομίζω πως πρέπει να υμνήσουμε τις αναβάσεις (ανάβαση διά της αφαιρετικής ή αποφατικής οδού) αντίστροφα απ’ ότι την κατάβαση (καταφατική οδός)· αφού μάλιστα για εκείνη αρχίσαμε από τα υψηλότερα και περνώντας από τα μέσα κατεβήκαμε στα κατώτερα· εδώ όμως από τα κατώτερα θα ανέβουμε στα ανώτερα, αφαιρώντας τα πάντα, για να γνωρίσουμε ολοφάνερα την αγνωσία που από όλα τα γνωστά και τα όντα περικαλύπτεται, και να δούμε τον υπερούσιο εκείνο γνόφο, που κάθε ορατό φως τον αποκρύβει. 

Κεφ. Γ΄

(Ποιές είναι οι καταφατικές και ποιές οι αποφατικές θεολογίες.)

Στις Θεολογικές Υποτυπώσεις υμνήσαμε τα κυριότερα σημεία της καταφατικής θεολογίας, δηλαδή πώς η θεία και αγαθή φύση αποκαλείται Ενική (ομοούσια) και πώς Τριαδική (τρισυπόστατη)· ποιες οι ιδιότητες του Πατρός, ποιές του Υιού· τί θέλει να δηλώσει η θεολογία που εκπορεύεται από το Άγιο Πνεύμα· πώς από τα βάθη του άϋλου και αμέριστου Αγαθού (Πατρός) βλάστησαν τα φώτα της αγαθότητας και πώς ο Πατήρ και τα άλλα Πρόσωπα καθαυτά και μεταξύ τους παραμένουν παντοτινά αχώριστα και αμετάβλητα· πώς ο υπερούσιος Ιησούς ουσιώνεται κατά την αληθινή ανθρώπινη φύση· και όσα άλλα υμνούνται στις Θεολογικές Υποτυπώσεις σύμφωνα και με των Γραφών τους λόγους. 

Στο Περί θείων ονομάτων περιλαμβάνεται πώς ο Θεός λέγεται αγαθός και ων και ζωή και σοφία και δύναμη και όσα άλλα ανήκουν στη νοητή τάξη των θείων ονομάτων· και στη Συμβολική Θεολογία πώς μεταβαίνουμε από τις ονομασίες των αισθητών σε αυτές των θείων· τί λέμε θείες μορφές, τί θεία σχήματα και μέρη και όργανα, τί θείους τόπους και κόσμους, τί θυμούς και λύπες, τί οργή, τί μέθη και τί κραιπάλη, τί όρκους και τί κατάρες, τί ύπνους και τί εγρηγόρσεις και όσα άλλα αναφέρονται στους συμβολικούς και ιερούς θείους τύπους. 

Και νομίζω πως κι εσύ θα είδες, ότι αυτά τα τελευταία απαιτούν πολύ περισσότερα λόγια από τα πρώτα γιατί οι Θεολογικές Υποτυπώσεις και η ανάπτυξη των Θείων ονομάτων είναι συντομότερα από την Συμβολική θεολογία. Επειδή όσο ψηλότερα ανεβαίνουμε, τόσο οι λόγοι που συνοψίζουν τα νοητά περικόπτονται· όπως ακριβώς και τώρα, όσο εισδύουμε στον υπέρνοο γνόφο, όχι μόνο λιγόλογοι γινόμαστε, αλλά χάνουμε εντελώς τη μιλιά μας και το νου μας. Και ενώ εκεί -σε εκείνες τις συγγραφές- ο λόγος όσο κατερχόταν από τα υψηλά στα χαμηλότερα τόσο και πλήθαινε, τώρα, που από κάτω υψώνεται και ανέρχεται, όσο προχωρεί η άνοδος συστέλλεται και στο τέλος της ανόδου σιγά και ολόκληρος ενώνεται με τον Άλεκτο. 

Γιατί όμως λέμε ότι στις καταβάσεις (καταφατική οδός) αρχίζουμε από τα πρώτα ενώ στις αφαιρέσεις (αποφατική οδός) αρχίζουμε από τα τελευταία; 

Επειδή μιλώντας καταφατικά και με ορισμούς δεν μπορούμε να ορίσουμε Εκείνο που ξεπερνά κάθε ορισμό παρά μιλώντας για τα συγγενικά με αυτό και τα πλησιέστερα. Για παράδειγμα: η ζωή και η αγαθότητα δεν είναι πλησιέστερα απ’ ό,τι ο αέρας και το λιθάρι; Όταν πάλι μιλούμε αποφατικά, για να μιλήσουμε γι’ Αυτό που ξεπερνά κάθε αφαίρεση, αρχίζουμε τις αφαιρέσεις από τα πιο μάκρυνα και άσχετα. Για παράδειγμα: πιο μακρινό και άσχετο δεν είναι να πούμε ότι δεν μεθάει και δεν οργίζεται απ’ όσο να πούμε ότι δεν λέγεται και δεν νοείται; 

Κεφ. Δ΄ 

(Ότι δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα αισθητά ο για την υπεροχή του Αίτιος παντός αισθητού.)

Λέμε λοιπόν ότι η των πάντων Αιτία, που όλα τα υπερβαίνει, ούτε ουσία είναι, ούτε χωρίς ζωή, ούτε χωρίς λόγο, ούτε χωρίς νου, ούτε σώμα είναι· ούτε έχει σχήμα, ή είδος (μορφή) ή ποιότητα ή ποσότητα ή όγκο· ούτε βρίσκεται σε ορισμένο τόπο, ούτε βλέπεται ούτε έρχεται σε επαφή· ούτε αισθάνεται, ούτε γίνεται αισθητή, ούτε συγχύζεται, ούτε ταράζεται, ούτε ενοχλείται από υλικά πάθη· ούτε από αδυναμία υπόκειται σε πάθη των αισθήσεων, ούτε έχει ανάγκη από φως, ούτε παθαίνει αλλοίωση ή φθορά, ή μερισμό ή στέρηση ή ροή ούτε τίποτε άλλο απ’ όσα παθαίνουν τα αισθητά, ούτε είναι τίποτε από αυτά. 

Κεφ.Ε΄ 

(Ότι δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα νοητά ο για την υπεροχή του Αίτιος παντός νοητού.)

Και ανερχόμενοι λέμε ότι, ούτε ψυχή είναι, ούτε νους· ούτε έχει φαντασία ή γνώμη ή λόγο ή νόηση· ούτε είναι λόγος, ούτε είναι νόηση· ούτε λέγεται, ούτε νοείται· ούτε είναι αριθμός ή τάξη ή μέγεθος ή σμικρότητα ή ισότητα ή ανισότητα ή ομοιότητα ή ανομοιότητα· ούτε στέκεται, ούτε κινείται, ούτε ησυχάζει, ούτε έχει δύναμη, ούτε είναι δύναμη, ούτε είναι φως· ούτε ζει, ούτε είναι ζωή ούτε είναι ουσία, ούτε είναι αιώνας, ούτε είναι χρόνος· ούτε νοητικά (γνωστικά) μπορεί να έχει κανείς επαφή μαζί της· ούτε είναι επιστήμη (γνώση) ούτε είναι αλήθεια ούτε είναι βασιλεία, ούτε είναι σοφία· ούτε είναι ένα ή ενότητα ή θεότητα ή αγαθότητα, ούτε είναι πνεύμα, όπως εμείς ξέρουμε· ούτε υιότητα, ούτε πατρότητα, ούτε τίποτα άλλο από όσα αφορούν εμάς ή κάποιο άλλο από τα γνωστά όντα· ούτε ανήκει στα μη όντα αλλά ούτε και στα όντα και ούτε τα όντα γνωρίζουν τί είναι (αυτή)· ούτε αυτή γνωρίζει με τη γνώση τι είναι τα όντα ούτε υπάρχει λόγος γι’ αυτήν, ούτε όνομα ούτε γνώση· ούτε είναι σκοτάδι, ούτε είναι φώς, ούτε πλάνη, ούτε αλήθεια’ ούτε μπορεί καθόλου να οριστεί με την κατάφαση ή την αφαίρεση· αλλά και όταν τα προερχόμενα από αυτήν προσθέτουμε (καταφατικά) ή αφαιρούμε (αποφατικά), σ’ αυτήν ούτε προσθέτουμε, ούτε αφαιρούμε τίποτε. Επειδή η τέλεια και ενιαία Αιτία των πάντων ξεπερνά κάθε ορισμό και κάθε πρόθεση και ξεπερνά κάθε αφαίρεση ή υπεροχή Εκείνου που απλά έχει αποδεσμευθεί από όλα και που τα πάντα υπερβαίνει. 

 

Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου, 

«Περί μυστικής Θεολογίας», 

Εκδ. Πολύτυπο, σ. 37-47

Ο άγιος Διονύσιος, πρώτος επίσκοπος Παρισίων

Ο άγιος Διονύσιος, πρώτος επίσκοπος Παρισίων

Σύμφωνα με την παράδοση που διασώζει ο άγιος Γρηγόριος της Τουρ, ο άγιος Διονύσιος [9 Οκτ.] ήταν ένας από τους επτά επισκόπους που έστειλε ο πάπας της Ρώμης στη Γαλατία, επί Δεκίου (περί το 250) για να προχωρήσει το ιεραποστολικό έργο, που μέχρι τότε ήταν αποσπασματικό και δεν είχε ολοκληρωθεί. Ο άγιος Γατιανός ορίσθηκε επίσκοπος Τουρ [18 Δεκ.], ο άγιος Τρόφιμος της Αρελάτης [29 Δεκ.], ο άγιος Παύλος της Ναρβώνης [22 Μαρτ.], ο άγιος Σατουρνίνος της Τουλούζης [29 Νοεμ.], ο άγιος Αυστρεμοΐνος της Αρβέρνης [1 Νοεμ.], ο άγιος Μαρτιάλης της Λιμόζ [30 Ιουν.], ενώ στον άγιο Διονύσιο ανατέθηκε η μικρή πόλη της Λουτετίας (σημ. Παρίσι). 

Η πόλη αυτή ήταν η πιο απομακρυσμένη και επιπλέον, βρισκόταν σε μια περιοχή όπου κυριαρχούσαν οι πιο χυδαίες ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες. Απ’ όπου κι αν περνούσε, ο άγιος Διονύσιος, βοηθούμενος από τη συνοδεία του, δηλαδή τον Ρουστικό και τον Ελευθέριο, καταδείκνυε την αλήθεια της χριστιανικής πίστεως με μεγάλα θαύματα. Οδηγούσε τους ειδωλολάτρες στον δρόμο του Θεού και τους έπειθε να γκρεμίσουν τα είδωλα και τους ναούς τους. Φθάνοντας στη Λουτετία, εγκαταστάθηκε στο Μονμορανσύ, λίγο έξω από την πόλη, σε μια οικία που του παραχώρησε ένας χριστιανός άρχοντας, ώστε να μπορούν οι χριστιανοί να συγκεντρώνονται κρυφά. 

Όταν όμως πέρασε από τη Γαλατία ο αυτοκράτορας της Ρώμης, οι νόμοι που διέτασσαν τον διωγμό των μαθητών του Χριστού εφαρμόσθηκαν με ιδιαίτερη ωμότητα· οι πιστοί διώκονταν, υφίσταντο βιαιοπραγίες και θανατώνονταν με φρικτά βασανιστήρια. Παρά την προχωρημένη του ηλικία, ο Διονύσιος δίχως να φοβάται τον κίνδυνο, επισκεπτόταν τους καταδικασθέντες για να τους εμψυχώσει ώστε να μείνουν ακλόνητοι στη χριστιανική πίστη. Τον κατήγγειλαν και τον συνέλαβαν μαζί με τους δύο μαθητές του, Ρουστικό και Ελευθέριο, και τους υπέβαλαν σε απάνθρωπα βασανιστήρια. Τον κάρφωσαν σε σταυρό, και εκείνος εξακολουθούσε να κηρύττει το μέγα μυστήριο των Παθών του Χριστού και της σωτηρίας του κόσμου. 

Όταν τον ξαναπήγαν στη φυλακή του, ο άγιος επίσκοπος τέλεσε για τελευταία φορά τη θεία Λειτουργία για τους συντρόφους του στο μαρτύριο, εν μέσω ουρανίου φωτός. Στο τέλος, αποκεφάλισαν τον άγιο Διονύσιο μαζί με μεγάλο αριθμό άλλων μαρτύρων, στην κορυφή του λόφου που σήμερα ονομάζεται Μονμάρτρη (από το mons Martyrum, Λόφος Μαρτύρων). Αναφέρεται ότι μετά τον αποκεφαλισμό, ο άγιος έμεινε ορθός, και κρατώντας το κεφάλι του στα χέρια περπάτησε αρκετά χιλιόμετρα, μέχρι τον τόπο όπου αργότερα κτίσθηκε η βασιλική του Αγίου Διονυσίου και η ομώνυμη πόλη. Στην κρύπτη του ναού αυτού ενταφιάζονταν όλοι οι βασιλείς της Γαλλίας μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση.

 

Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος 2ος, Οκτώβριος. Ίνδικτος.

Ἅπασαν ἔξωσον Δέσποινα, τῆς ταπειvής μου ψυχῆς...

 

Καὶ vύν... Θεοτοκίον 

Ὦ τοῦ παραδόξου θαύματος 

Ἅπασαν ἔξωσον Δέσποινα, τῆς ταπεινής μου ψυχῆς, ραθυμίαν, ἀμέλειαν, ἀκηδίαν, ἄνοιαν, ἀσωτίαν, ἀσέλγειαν, ἀντιλογίαν, ἀνηκοΐαν δεινήν, τώv προσταγμάτωv τοῦ θείου Πvεύματος, πᾶσαν πρὸς τούτοις δέ, ἀπληστίαν, ἄγνοιαν, ἀσυμπαθῆ, τρόπον ἀσυνείδητον, γvώμηv καὶ σῶσον με.

ΤΗ Γ' ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΜΗΝΟΣ 

Μνήμη τοῦ Ἀγίου Ἱερομάρτυρος Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου.

τῆς γὰρ σεμνῆς Παρθένου, τῷ πόθῳ, φλεγόμενος, δι' αὐτῆς ἡρμόσθης, τῷ Πλάστη τῆς κτίσεως·

Κάθισμα 

Ἦχος πλ. δ'

Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον 

Παιδευθεὶς ἐν τῇ πλάνῃ ἐπιμελῶς, ὡς ὁ Παῦλος ἐκλήθης ἐξ οὐρανοῦ, σταυρῷ ὁδηγούμενος, πρὸς τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως· τῆς γὰρ σεμνῆς Παρθένου, τῷ πόθῳ, φλεγόμενος, δι' αὐτῆς ἡρμόσθης, τῷ Πλάστη τῆς κτίσεως· ὄθεν θριαμβεύσας, τοῦ ἐχθροῦ τὸ ἀνίσχυρον, σὺν αὐτῇ κατηξίωσαι, τοῦ χοροῦ τῶν Μαρτύρων, Κυπριανὲ ἱερώτατε πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.

Τῌ Β' ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΜΗΝΟΣ 

ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 

Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Κυπριανοῦ, καὶ Ἰουστίνης τῆς Παρθένου. 

ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

Άγιοι Μάρτυρες Δαβίδ και Κωνσταντίνος, Πρίγκιπες της Γεωργίας.

Άγιοι Μάρτυρες Δαβίδ και Κωνσταντίνος, Πρίγκιπες της Γεωργίας. 

 2 Οκτωβρίου. 

 

Οι πρίγκιπες Δαβίδ και Κωνσταντίνος κατάγονταν από τη βασιλική οικογένεια που κυβερνούσε τη δυτική Γεωργία εξ ονόματος του αυτοκράτορος του Βυζαντίου. Είχαν αποφασίσει να ζήσουν εν παρθενία, αφιερωμένοι στον Θεό, διατηρώντας ωστόσο την ευθύνη της διακυβερνήσεως της χώρας. 

Όταν το 736 οι Άραβες επιχείρησαν να εισβάλουν στη Γεωργία, για να ολοκληρώσουν τις κατακτήσεις τους, οι δύο αδελφοί οργάνωσαν προσευχές και νηστείες, προετοιμάζοντας τον λαό να αντισταθεί μέχρι θανάτου. Ψάλλοντας ψαλμούς οδήγησαν τους στρατιώτες στη μάχη, κι έτσι κατόρθωσαν να κατατροπώσουν τους εισβολείς.

Κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης εκστρατείας, ο χαλίφης Μαρουάν (732-744) τους συνέλαβε αιχμαλώτους και προσπάθησε με υποσχέσεις τιμών και αξιωμάτων να τους πείσει να απαρνηθούν την πίστη τους και να ασπασθούν το Ισλάμ. 

Ο Δαβίδ απάντησε ότι η νίκη των Αράβων δεν οφειλόταν στην πολεμική τους υπεροχή, αλλά αποτελούσε απλώς τιμωρία των χριστιανών για τις αμαρτίες τους. Στη συνέχεια, υπενθύμισε την αποστολική καταγωγή της χριστιανικής πίστεως στη Γεωργία και απέδειξε με έξοχο τρόπο την πλάνη του Μωάμεθ και των οπαδών του. 

Επί δέκα ημέρες τους βασάνιζαν και μετά τους οδήγησαν και πάλι στον χαλίφη· αλλά κι αυτή η ανάκριση απεδείχθη εξίσου μάταιη. Τότε ο Μαρουάν διέταξε να κρεμάσουν τους δύο πρίγκιπες ανάποδα και να τους μαστιγώσουν. 

Μόλις τελείωσε το μαρτύριο αυτό, τους έδεσαν πέτρες στον λαιμό και τους έριξαν στον ποταμό Φάση. Λίγο αργότερα, τρεις πύρινοι στύλοι εμφανίσθηκαν πάνω από τα κύματα, και τα σώματα των αγίων μαρτύρων επέπλευσαν στην επιφάνεια, απαλλαγμένα από τα δεσμά τους και φωτεινά «ωσάν οφθαλμοί ηλίου». 

Οι υπηρέτες τους ενταφίασαν τα λείψανα στην κρύπτη ενός ερειπωμένου ναού· τον 11ο αιώνα έγινε ανακομιδή των τιμίων λειψάνων και κατάθεσή τους σε ναό κτισμένο στη μνήμη τους.

Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος 2ος, Οκτώβριος. Ίνδικτος, 

 

2 Οκτωβρίου.Άγιος Μεγαλομάρτυς Θεόδωρος ο Γαβράς.

Άγιος Μεγαλομάρτυς Θεόδωρος ο Γαβράς. Ημέρα 

2 Οκτωβρίου.

Ο άγιος Θεόδωρος γεννήθηκε από γονείς ευγενείς και ευσεβείς στην Άτρα, κωμόπολη του θέματος της Χαλδίας*, κατά τον 11ο αιώνα. Οι γονείς του είχαν αξιώματα και πρωτεία στην περιοχή, που την εποχή εκείνη ζούσε υπό τη συνεχή απειλή των Σελτζούκων Τούρκων.

Επικεφαλής ενός στρατού που τον αποτελούσαν αποκλειστικά ντόπιοι στρατιώτες -χωρίς καμμιά βοήθεια από τη Βασιλεύουσα- κατόρθωσε ο Θεόδωρος, χάρις στη θρυλική ανδρεία και στρατηγική του ιδιοφυΐα, να διώξει τους Τούρκους από το θέμα της Χαλδίας και να αναχαιτίσει τους Γεωργιανούς που απειλούσαν την Τραπεζούντα.

Μετά από συνεννοήσεις και διαπραγματεύσεις με τον βασιλέα Αλέξιο Α’ Κομνηνό (1081-1118), κυβερνούσε πλέον την περιοχή ως ημιαυτόνομος ηγεμόνας (1091). Στην προσπάθειά του να κερδίσει εδάφη από τους Σελτζούκους, πέρασε στην επίθεση· στη μάχη όμως της Θεοδοσιουπόλεως αιχμαλωτίσθηκε από τους Τούρκους. Ο αρχηγός τους θαύμασε το θάρρος του και του υποσχέθηκε να του χαρίσει τη ζωή και τιμές βασιλικές, αν απαρνιόταν την πίστη του.

Ο γενναίος Θεόδωρος αγαλλίασε από χαρά βλέποντας ότι είχε φθάσει η στιγμή που περίμενε εδώ και πολύ καιρό. Ανέκραξε εις επήκοον όλων όσοι ήταν εκεί παρόντες ότι τίποτε δεν μπορούσε να τον αποσπάσει από την αγάπη του για τον Χριστό και ότι το να υποφέρει βασάνους ένεκεν του ονόματός Του ήταν η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσε ποτέ να αξιωθεί.

Τον υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια, αλλά ο άγιος έμεινε ακλόνητος ωσάν το όρος Σιών. Με φωνή στεντόρεια ευχαριστούσε τον Χριστό που τον καταξίωσε να εισέλθει στο στάδιο της αθλήσεως και να γίνει θυσία ευπρόσδεκτος ενώπιόν Του.

Βλέποντας τη χαρά του μάρτυρος και μη μπορώντας ν’ αντέξει τις υμνωδίες του προς τη θεία Χάρη, ο Τούρκος εμίρης παραφρόνησε από την οργή του και διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα, να του εξορύξουν τα μάτια, να τον γδάρουν και τέλος να τον πετάξουν σε πυρωμένο καμίνι.

Κανένα από τα μαρτύρια αυτά δεν μπόρεσε να μειώσει τη χαρά του αγίου Θεοδώρου, που πρόσφερε κάθε μέλος του σώματός του ως τίμια θυσία στον Δημιουργό του ουρανού και της γης.

Όταν τον έριξαν στην κάμινο, μιμούμενος τους τρεις παίδες στη Βαβυλώνα (Δανιήλ, 3) καλούσε κι εκείνος τους πάντες και τα πάντα να υμνήσουν μαζί του και να αινέσουν τον Κύριο και έτσι παρέδωσε την ψυχή του εις χείρας του Θεού τού ζώντος (1098).

Θαύμασε ο εμίρης τη γενναιότητα του μάρτυρα και περιέκλεισε την τιμία κεφαλή του σε ένα αγγείο κεκοσμημένο με χρυσό. Το πάντιμο αυτό λείψανο μεταφέρθηκε κατόπιν στην Τραπεζούντα (μεταξύ του 1115 και του 1140), κατατέθηκε στον ναό που ανήγειρε στη μνήμη του μάρτυρα ο ανηψιός του αγίου, ο πρωτοσέβαστος και της πόλεως κυβερνήτης Κωνσταντίνος Γαβράς. Εκεί η τίμια κάρα του μάρτυρα επετέλεσε πολλά θαύματα.

* Βρισκόταν στον Πόντο και είχε πρωτεύουσα την Τραπεζούντα.

Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος 2ος, Οκτώβριος. Ίνδικτος, 

Τριβή στο Ψαλτήρι

Παιδί μου, πρέπει γρήγορα νὰ γνωριστεῖς μ’ αὐτὸ καὶ νὰ τὸ ἀγαπήσεις. Εἶναι ἀνάγκη δὲ, τὸ συντομότερο δυνατό, νὰ σοῦ γίνει ἡ στὶς ἀκολουθίες εἰς ἐπήκοον ἀναγνώσεως του, ὄχι δειλία καὶ συστολή, ἀλλὰ εὐχέρεια, ἐπιθυμία καὶ ζῆλος. Εἴθε ὁ Θεός, νὰ σὲ χαριτώσει, γιὰ ἄψογη γλωσσικὴ προφορά, γιὰ τέλεια ἐννοιολογικὴ ἀπόδοση καὶ γιὰ ἀναμενόμενη ἀπ’ ὅλους εἰλικρινῆ, ταπεινὴ καὶ ἀπὸ καρδίας προσευκτικὴ ροὴ καὶ μὲ ψυχοτερπῆ ἐνήχηση.

+Επισκόπου Ροδοστόλου Χρυσοστόμου 

«Ὠδὴ στὰ ἀμάραντα, στὸν Ἄθωνα»

Άγιος Γρηγόριος ο Δομέστικος

Άγιος Γρηγόριος ο Δομέστικος

Ο όσιος Γρηγόριος ήταν επίσης ψάλτης στην Μεγίστη Λαύρα την εποχή του Ιωάννη του Κουκουζέλη. Μία ημέρα, κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας της παραμονής των Φώτων, ο Γρηγόριος από θεία έμπνευση έψαλε όχι το «Άξιον εστιν», αλλά το «Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη», που ψάλλεται μετά την αγία Αναφορά, κάθε φορά που τελείται η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Φάνηκε τότε μπροστά του η Παναγία για να τον ευχαριστήσει και ως δείγμα της ευνοίας της του έδωσε, όπως και στον Ιωάννη τον Κουκουζέλη, ένα χρυσό φλουρί, το οποίο φυλάσσεται έκτοτε στην Μονή. Αφού έζησε θεάρεστα και τον υπόλοιπο βίο του, εκοιμήθη εν ειρήνη.

Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος 2ος, Οκτώβριος. Ίνδικτος, 

Άγιος Ιερομάρτυς Πιάτος, Επίσκοπος Τορνάκου.

Άγιος Ιερομάρτυς Πιάτος, Επίσκοπος Τορνάκου. 

 1η Οκτωβρίου.

Ο Άγιος Ιερομάρτυς Πιάτος (Πιάτ) γεννήθηκε στο Μπενεβέντο της Ιταλίας. Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν υποτακτικός του Αγίου Διονυσίου Παρισίων [9 Οκτωβρίου] και χειροτονήθηκε ιερέας από αυτόν.

Εστάλη από τον Αρχιεπίσκοπο Ρώμης στην Σαρτρ και στο Τορνάκο (σημ. Τουρναί) για να ευαγγελίσει τους κατοίκους. Συνελήφθη για αυτή του τη δράση επί αυτοκράτορος Μαξιμιανού και μαρτύρησε για την πίστη και την αγάπη του στο Χριστό αφαιρώντας του το πάνω μέρος του κρανίου του.

Αργότερα ο Άγιος Ελίγιος Επίσκοπος Νοβιομάγου - Τορνάκου [1 Δεκεμβρίου] ανακάλυψε τα ιερά λείψανα του Αγίου Μάρτυρος και τα τοποθέτησε σε περίτεχνη λειψανοθήκη.

Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης

Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης

Ο όσιος πατήρ ημών Ιωάννης γεννήθηκε στο Δυρράχιο (Πρώτη Ιουστινιανή) της Ιλλυρίας στα τέλη του 13ου αιώνος κατά τους χρόνους των Κομνηνών. Επειδή έμεινε ορφανός από πατέρα, τον ανέθρεψε η μητέρα του και τον έστειλε στους καλύτερους διδασκάλους. Έτσι, ο Ιωάννης έλαβε εξαιρετική μόρφωση, σύντομα διακρίθηκε για την αγγελική φωνή του και έγινε ο καλύτερος ψάλτης της αυτοκρατορικής αυλής. Ο αυτοκράτορας τον αγαπούσε ιδιαίτερα και σκεπτόταν μάλιστα να τον νυμφεύσει με μία πλούσια κόρη. 

Ο νεαρός όμως Ιωάννης επιζητούσε με όλη την ψυχή του να εγκαταλείψει τον κόσμο και να αφιερωθεί στον μοναχικό βίο. Η ευκαιρία που του έστειλε ο Θεός ήταν μία επίσκεψη του ηγουμένου της Μεγίστης Λαύρας στο παλάτι. Η όψη του εντυπωσίασε τόσο πολύ τον Ιωάννη, ώστε αποφάσισε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια· φόρεσε έναν άθλιο τρίχινο χιτώνα και πήγε στο Άγιον Όρος. Εκεί παρουσιάσθηκε ως άγνωστος στην πύλη της Μεγίστης Λαύρας. Μετά από σύντομη δοκιμασία έλαβε το αγγελικό Σχήμα και του ανατέθηκε να βόσκει τους τράγους στις βουνοπλαγιές. Μακριά από όλους, προσευχόταν αδιαλείπτως και ανέπεμπε προς τον Θεό τόσο γλυκύτατες και αρμονικές μελωδίες, που οι τράγοι στέκονταν και τον άκουγαν. Ακόμη και όλη η φύση έμοιαζε να διακόπτει κάθε κίνησή της για να μην τον ενοχλεί. 

Τον άκουσε ωστόσο ένας ερημίτης, ο οποίος ασκήτευε εκεί κοντά, και ένιωσε τέτοιο θαυμασμό και δέος που πήγε και το είπε στον ηγούμενο. Ο Ιωάννης αναγκάσθηκε τότε να φανερώσει την πραγματική του ταυτότητα. Αλλά, χάρη στην μεσολάβηση του ηγουμένου, ο αυτοκράτορας, που εν τω μεταξύ τον αναζητούσε και ανέθεσε σε ανθρώπους του να τον βρουν, συγκατατέθηκε να τον αφήσει να μονάσει στο Αγιώνυμο Όρος. Έτσι, ο Ιωάννης εγκαταστάθηκε κοντά στην Λαύρα, σε ένα Κελλί αφιερωμένο στους Αγίους Αρχαγγέλους. Τις έξι ημέρες της εβδομάδος ησύχαζε εκεί μόνος του και την Κυριακή πήγαινε στο Μοναστήρι για να ψάλλει στην εκκλησία προς αγαλλίαση των συμμοναστών του. 

Ένα Σάββατο του Ακαθίστου (πέμπτο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής), την ώρα που με επιμέλεια και κατάνυξη έψαλλε τον κανόνα της Θεοτόκου, παρουσιάσθηκε μπροστά του η Κυρία Θεοτόκος και του έδωσε ένα χρυσό νόμισμα, λέγοντάς του: «Χαίρε, Ιωάννη, τέκνο μου! Ψάλλε προς χάρη μου και δεν θα σε εγκαταλείψω!». Επίσης, με θαύμα της Παναγίας θεραπεύθηκε και η πληγή των ποδιών του, που είχε δημιουργηθεί από την πολύωρη ορθοστασία στο ψαλτήρι. 

Το υπόλοιπο του βίου του το πέρασε ο όσιος με νηστεία και αδιάλειπτη προσευχή. Όταν προείδε την ημέρα του θανάτου του, συγκέντρωσε γύρω του όλους τους αδελφούς, συγχωρήθηκε με όλους και τους παρήγγειλε να τον ενταφιάσουν στο Κελλί των Ταξιαρχών (πριν από το 1341). 

Πάμπολλα και εξαίσια είναι τα μουσικά μέλη που αποδίδονται στον όσιο Ιωάννη τον Κουκουζέλη και αποτελούν καταλυτικό σταθμό στην εξέλιξη της βυζαντινής μουσικής.

Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος 2ος, Οκτώβριος. Ίνδικτος,