Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού μπήκε στο εκκλησιαστικό εορτολό­γιο σχετικά αργά. Η Εκκλησία των πρώ­των αιώνων επέμενε στα Θεοφάνεια, την πρώτη ένδοξη εμφάνιση του Σωτήρος, παρά στη Γέννηση Του, ένα γεγονός προ­σωπικό και περιβεβλημένο κατά κάποιο τρόπο με το σκοτάδι της νύχτας εκείνης,όσο κι αν το σκότος αυτό διαπέρασαν οι ακτίνες του θείου Φωτός. 

Στη Λατινική Δύση, η ευλάβεια των πι­στών επικεντρώθηκε οριστικά στη γιορτή των Χριστουγέννων. Φαίνεται μάλιστα ότι. για τους περισσότερους από τους καθολι­κούς, προτεστάντες και αγγλικανούς χρι­στιανούς, τα Χριστούγεννα έχουν αποκτή­σει μεγαλύτερη σημασία και από το Πάσχα. 

Πιστοί στην αρχαία Παράδοση, θεωρού­με τα Θεοφάνεια εορτή ανώτερη και πλη­ρέστερη. Επιφάνεια του Σωτήρος μας με­ταξύ των ανθρώπων. Αναγνωρίζοντας ό­μως την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος που ώθησε τους συνανθρώπους μας να τι­μούν ιδιαίτερα και να σέβονται την Εορτή της Γεννήσεως του Ιησού, θα προσπαθή­σουμε να δεχθούμε με ύλη μας την καρδιά το μήνυμα και τη χάρη των Χριστουγέν­νων. Στην περίοδο που ξεκινά από τα Χρι­στούγεννα και φθάνει μέχρι τα Θεοφάνεια. θα δούμε έναν αδιαίρετο εόρτιο χρόνο, του οποίου τα Χριστούγεννα αποτελούν την απαρχή και τα Θεοφάνεια το αποκο­ρύφωμα. Το δωδεκαήμερο αυτό του εορ­τασμού μας δίνει πολλαπλές ευκαιρίες για να στραφούμε προς Εκείνον που έρχεται. 

Ο Όρθρος της εορτής με την υμνολογία του μας δείχνει ποιο είναι το πνεύμα που διαποτίζει την Εκκλησία μας κατά την ε­ορτή της Γεννήσεως:

«Ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς Χριστέ, ἐκ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας· ἐξ ὄρους ὁ αἰνετὸς κατασκίου δασέος ἦλθες σαρκωθεὶς ἐξ ἀπειράνδρου, ὁ ἄϋλος καὶ Θεός. Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε».

Ἐκ νυκτὸς ἔργων, ἐσκοτισμένης πλάνης

Ἱλασμὸν ἡμῖν Χριστὲ τοῖς ἐγρηγόρως,

Νῦν σοι τελοῦσιν ὕμνον, ὡς εὐεργέτῃ,

Ἔλθοις πορίζων εὐχερῆ τε τὴν τρίβον,

Καθ' ἣν ἀνατρέχοντες, εὕροιμεν κλέος

Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς, ἐξ ὕψους ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἀνατολὴ ἀνατολῶν, καὶ οἱ ἐν σκότει καὶ σκιᾷ, εὕρομεν τὴν ἀλήθειαν· καὶ γὰρ ἐκ τῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος.

Ποιμένες ἀγραυλοῦντες, ἐκπλαγοῦς φωτοφανείας ἔτυχον· δόξα Κυρίου γὰρ αὐτούς, περιέλαμψε καὶ Ἄγγελος. Ἀνυμνήσατε βοῶν, ὅτι ἐτέχθη Χριστός, ὁ τῶν Πατέρων Θεός, εὐλογητὸς εἶ.

Όθεν θεογνωσίας προς φώς οδηγηθέντες. έκ νυκτός όρθρίζομεν δοξολογούντες Σε, φιλάνθρωπε...

Παρατηρούμε εδώ, για άλλη μια φορά, την τάση της Ανατολικής Εκκλησίας να α­ναφέρεται στον Χριστό ως Φως. Δεν ξε­χνούν βέβαια οι Ορθόδοξοι ότι ο Λόγος έ­γινε νήπιο που ανακλίθηκε στη φάτνη· ε­νώ όμως οι χριστιανοί της Δύσης φαίνεται να αφοσιώνονται με θέρμη -ήδη από τον Μεσαίωνα- στο Νήπιο Ιησού, η Ανατολή βλέπει στην Ενσάρκωση κυρίως την έλευ­ση του φωτός, τον θρίαμβο Του έναντι του σκότους, τη δική μας στροφή από τη νύ­χτα της αμαρτίας στο φέγγος της Βασι­λείας του θεού. Η Ανατολή στοχάζεται την αιώνια αλήθεια που εκφράζει το ιστο­ρικό γεγονός. Αυτή η πνευματική θεώρη­ση των Χριστουγέννων, αυτή η στάση της ψυχής, τόσο διαφορετική από την -όχι λι­γότερο νόμιμη- στάση των δυτικών Ομο­λογιών, βρίσκει την τέλεια έκφραση της στο Απολυτίκιο της Γεννήσεως:

Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο, σὲ προσκυνεῖν, τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι

«Και οί ποιμένες είπον προς αλλήλους· διέλθωμεν δή έως Βηθλεέμ και ϊδωμεν τό ρήμα τούτο τό γεγονός, ό ό Κύριος έγνώρισεν ήμϊν.

Ας σπεύσουμε κι εμείς προς τη Βηθλεέμ. Ας ανεβούμε πνευματικά σ’ αυτόν τον λόφο, «προς τα όρη όθεν ήξει ή βοήθεια μου». Η άνοδος προς τη Βηθλεέμ προϋ­ποθέτει κάποια προσπάθεια, θ' αφήσουμε όμως να χαθεί μια τέτοια εκπληκτική ευ­καιρία ;

«Άνέβη δέ και Ιωσήφ από της Γαλιλαίας εκ πόλεως Ναζαρέτ εις την Ίουδαίαν, εις πόλιν Δαβίδ, ήτις καλείται Βηθλεέμ, δια το είναι αυτόν έξ οίκου και πάτριας Δαβίδ».

Δεν είναι πια ο Αύγουστος Καίσαρ, αλ­λά ο Βασιλεύς των βασιλευόντων που επι­θυμεί «άπογράφεσθαι πάσαν την οίκουμένην ...έκαστος εις την ιδίαν πόλιν». Ο καθένας πρέπει να δηλώσει με ειλικρίνεια ποια πόλη επιλέγει, με ποια ομάδα συ­μπαρατάσσεται. Κάποιοι επιλέγουν τη Ρώμη· άλλοι την Αθήνα, θα επέλεγα τον πλούτο, την ισχύ, την ευφυΐα; Όχι. Αυτές οι πόλεις δεν είναι για μένα. Δεν θα επιλέ­ξω ούτε την Ιερουσαλήμ, τον τόπο όπου ο Θεός αποκαλύπτει τη δόξα Του. Στη διάρ­κεια της επίγειας πορείας μου, θέλω να εί­μαι ένας πολίτης της Βηθλεέμ. Θέλω η τα­πείνωση και η πτώχεια να είναι ο δικός μου κλήρος. Θέλω, μαζί με τη Μαρία, μαζί με τον Ιωσήφ και τον Ιησού, να εγγραφεί και το δικό μου όνομα στην κωμόπολη αυτή, την άγνωστη στους ανθρώπους, τόσο μεγάλη όμως ενώπιον του Θεού.

«Ιδού ευαγγελίζομαι ήμΐν χαράν μεγάλην... ότι έτέχθη ύμΐν σήμερον Σωτήρ» (Λουκ. 2:10-11).

Η Γέννηση του Χριστού στη Βηθλεέμ δεν είναι ένα μακρινό ιστορικό γεγονός που δεν με αφορά καθόλου. Και. αν με α­φορά, αυτό δεν συμβαίνει μόνο και μόνο επειδή ανήκω στη μεγάλη ανθρώπινη οι­κογένεια. Το μήνυμα των Χριστουγέννων δεν απευθύνεται στην ανθρωπότητα γενι­κώς, αλλά ξεχωριστά σε κάθε έναν από μας. Αγγίζει κάθε καρδιά με τρόπο μονα­δικό και εξαιρετικό. Το άγγελμα της χα­ράς απευθύνεται και σε μένα προσωπικά· γεννήθηκε και για μένα ένας Σωτήρας. Ας αναγνωρίσουμε στη Γέννηση του Χριστού ένα δώρο πολύ προσωπικό κι ας το δε­χτούμε με χαρά και ευγνωμοσύνη.

«Και ιδού ό αστήρ, όν εΐδον έν τη ανα­τολή, προήγεν αυτούς, έως έλθών έστη επάνω ου ην τό παιδίον» (Ματθ. 2:9).

Οι Μάγοι ακολούθησαν πιστά το φως που τους είχε δοθεί· και επειδή υπάκουσαν σ' αυτό το φως, οδηγήθηκαν μέχρι το Παι­δίον. Αν προσπαθώ να είμαι πιστός στο μέτρο τού φωτός που μου παραχωρεί ο Κύριος. αν έχω το θάρρος να αφήσω πίσω μου τα πάντα για να ακολουθήσω το ά­στρο, αν αποφασίσω να είμαι αληθινός, υ­πάκουος στη συνείδηση μου -ό,τι κι αν στοιχίζει αυτό- έτοιμος να δώσω τη μαρ­τυρία μου για το Φως. «το φως το άληθινόν ό φωτίζει πάντα άνθρωπον έρχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω. 1:9),το θείο Φως. παρά την άγνοια μου, θα με οδηγεί πάντα -όχι μ' έναν τρόπο αόριστο, αλλά μέσα στα συγκεκριμένα περιστατικά της ζωής μου και κάθε φορά που θα το έχω ανάγκη- μέ­χρι να φθάσω στο Παιδίον στο οποίο έχω εναποθέσει όλες μου τις ελπίδες.

«'Έτεκε τον υίόν αυτής τόν πρωτότοκον και έσπαργάνωσεν αυτόν καΐ άνέκλινεν αυτόν εν τη φάτνη, διότι ούκ ην αΰτοΐς τό­πος έν τω καταλύματι» (Λουκ. 2:7).

Η Γέννηση σε μια φάτνη σημαίνει ότι ο Χριστός θέλει να συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο φτωχών, των πιο ταπεινών. Θα Τον βρούμε ανάμεσα στους απόκληρους, ανά­μεσα στους αρρώστους, στους φυλακισμέ­νους, στους αμαρτωλούς. Θέλω να είμαι φτωχός μαζί με τον Ιησού, παρά πλούσιος χωρίς τον Ιησού. Προτιμώ να κατοικώ σε μια σπηλιά μαζί Του, μαζί με τη Μαρία και τον Ιωσήφ, παρά στο κατάλυμα όπου δεν υπήρχε χώρος γι' αυτούς. Πρέπει εξάλλου να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι, για όποιον αγαπά τον Ιησού, δεν υπάρχει θέση σ’ αυτόν τον κόσμο: «Ό Γιος τού άνθρωπου ούκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη» (Λουκ. 9:58).

«Και τούτο ύμϊν το σημεϊον εύρήσετε βρέφος έσπαργανωμένον...» (Λουκ. 2:12).

Αναζητώ τον Κύριο και Θεό και βρίσκω ένα βρέφος. Το μήνυμα των Χριστουγέν­νων είναι μήνυμα παιδικότητας: «Αμήν λέγω ύμϊν. ός εάν μη δέξηται την βασιλείαν τοϋ Θεού ώς παιδίον. ού μή είσέλθη εις αυτήν» (Λουκ. 18:17). Ο Θεός δεν μας ζη­τά να παραιτηθούμε από την αναγκαία για τα εγκόσμια έργα μας σοφία και γνώ­ση. Θέλει όμως, στις σχέσεις μας μαζί Του, να υιοθετούμε τη γεμάτη απλότητα εμπιστοσύνη των παιδιών. Το παιδί έχει εμπιστοσύνη στον πατέρα του^- περπατά δίπλα του με το χέρι στου πατέρα του το χέρι^- ξέρει ότι αυτός θα το οδηγήσει εκεί που πρέπει, θα το υπερασπιστεί, θα το θρέψει, θα μπει μπροστά. Αφήνεται στον πατέρα να το οδηγήσει, με τα μάτια κλει­στά, χωρίς καμιά ανησυχία. Όταν μιλά στον πατέρα του, δεν ψάχνει σύνθετα λό­για. Λέει απλά και τρυφερά αυτό που θέ­λει να πει. Να τι συμβολίζει για μας το Νήπιο της Βηθλεέμ. 

Αλλά η παιδική ηλικία του Χριστού δεν αποτελεί μόνον ένα παράδειγμα για μίμη­ση* είναι ένα από τα μυστήρια της ζωής του Σωτήρος, τα οποία, παρά την ιστορι­κή και προσωρινή πλευρά τους, περικλεί­ουν και μια αιώνια πραγματικότητα. Τα Χριστούγεννα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να τιμήσουμε το μυστήριο της παιδι­κότητας του Ιησού.

«Και έλθόντες εις την οίκίαν. ειδον τό παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού, και πεσόντες προσεκύνησαν αύτώ, και ανοίξαντες τους θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αύτώ δώρα. χρυσόν. λίβανον και σμύρναν» (Ματθ. 2:11).

Μαζί με τους Μάγους ανοίγουμε τους θησαυρούς μας και προσφέρουμε στο Παιδίον ότι πολυτιμότερο έχουμε. Προ­σφέρουμε εν πνεύματι χρυσό, σημείο ότι ο Χριστός είναι για μας πολυτιμότερος απ' όλα τα πλούτη και όλα τα εγκόσμια αγα­θά σημάδι της δικής μας αποκόλλησης α­πό τα εγκόσμια αγαθά. Προσφέρουμε εν πνεύματι λίβανον, σημείο λατρείας, γιατί ο Ιησούς δεν είναι μόνον ο βασιλεύς του σύμπαντος κόσμου^- είναι ο Θεός μας. Του προσφέρουμε εν πνεύματι τη σμύρνα, τα μύρα μας με τα οποία τιμούμε εκ των προ­τέρων το θάνατο και την ταφή Του μ' αυ­τά δηλώνουμε την παραίτηση μας από τις σαρκικές απολαύσεις. Κύριε, δέξου την προσφορά μας!

«Και ύπέστρεψαν οι ποιμένες δοξάζοντες και αινούντες τον Θεόν έπι πάσιν οίς ήκουσαν και ειδον...» (Λουκ. 2:20).

Κύριε, Ιησού, κάνε να μη φύγουμε από τη Βηθλεέμ, κάνε να μην τελειώσουν τούτα τα Χριστούγεννα χωρίς κάτι να έχουμε δει απ' όσα είδαν οι βοσκοί, χωρίς κάτι να έ­χουμε ακούσει απ' όσα άκουσαν, χωρίς να έχουμε δεχθεί στην καρδιά μας το μήνυμα που μας στέλνει το λίκνο Σου!

«Και ό Λόγος σαρξ έγένετο» (1ω. 1:14).

Αυτά τα λόγια συνοψίζουν και εκφρά­ζουν έξοχα την εορτή των Χριστουγέννων. Αν τα δούμε σε όλο το βάθος τους, θα κα­ταλάβουμε ότι εδώ δεν πρόκειται μόνο για το Μυστήριο δια του οποίου ο Υιός και Λόγος του Πατρός έγινε άνθρωπος. Οι ίδιες αυτές λέξεις αποκτούν και μια ηθική και πρακτική σημασία. Η σάρκα γίνεται συχνά για μας μια αφορμή πειρασμού και αμαρτίας. Μακάρι λοιπόν ο Γιος του Θε­ού να σαρκωθεί μέσα μας, μακάρι να ει­σέλθει στο δικό μας σώμα. Μακάρι η δύ­ναμη αυτού του Λόγου (γιατί βέβαια δεν μπορούσαμε ποτέ να κάνουμε λογο για μια Ενσάρκωση υποστατική) να διαποτί­σει τα μέλη μας. Τότε ο νόμος του Πνεύ­ματος θα την μεταφέρει στον νόμο της σάρκας. Τα Χριστούγεννα δεν θα απο­κτήσουν ποτέ για μας μια πραγματική ση­μασία, παρά μόνον αν η σάρκα μας μετα­μορφωθεί, αλλάξει και δεχθεί ως Κύριο της τον Σαρκωθέντα Λόγο. 

Εγεννήθη ο Χριστός ενός μοναχού της Ανατολής (Lev Gillet), μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη, ΕΚΔΟΣΕΙΣ, ΑΚΡΙΤΑΣ.