Ο Θεός μου ο αλλοδαπός: Κείμενα για μιαν αλήθεια που είναι “του δρόμου”

 

Ο Θεός μου ο αλλοδαπός 

«Καλά Χριστούγεννα» είναι η ευχή που προς το τέλος κάθε έτους λέγεται εκατομμύρια φορές. Είναι απλό˙ όμως, έχετε σκεφτεί ότι «Χριστούγεννα» δεν σημαίνει παρά «Χριστού Γέννα» και ότι «Καλά Χριστούγεννα» σημαίνει να ’ναι έτσι τα πράγματα μέσα μας κι έξω μας ώστε να πραγματοποιηθεί δίχως προβλήματα η Γέννηση του Χριστού;

Περίεργο Θεό έχω, μα την αλήθεια! Αν βέβαια μιλάμε για χριστιανική πίστη, τότε θα πρέπει να μιλάμε για έναν Θεό που γυρεύει να γεννηθεί και φέτος σε κοινωνίες - σούπερ μάρκετ πόνου, πολέμου, αδικίας και σε καρδιές - πρακτορεία μοναξιάς, απελπισίας, ρατσισμού. «Μυστήριον ξένον ὁρῶ καὶ παράδοξον». Πώς θα μπορούσα, λοιπόν, να σκιαγραφήσω (μ’ όλη μου την αδεξιότητα κι έκπληξη) τον Θεό μου; 

Ο Θεός μου ο μετανάστης 

Ο Χριστός είναι Υιός Θεού, Θεός κι αυτός, που ξενιτεύεται από τους ουρανούς Του για να κατέλθει στη γη ωσάν σε ξένο τόπο. Και σ’ αυτόν τον ξένο τόπο έχει πολλή δουλειά να κάνει˙ από βρέφος στη φάτνη μέχρι τη σταύρωση, την ανάστασή Του κ.ο.κ. Εργάτης λοιπόν σε ξένο τόπο (Ιω. 5:17). Μα κι εκεί, ένας διαρκής μετανάστης υπήρξε: από την Παναγία συνελήφθη στη Ναζαρέτ, γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, φυγαδεύτηκε στην Αίγυπτο, ανατράφηκε στη Ναζαρέτ, έζησε σε ασταμάτητη μετακίνηση (Ματθ.2:1-23, Λουκ.2:1-5, Πραξ. 10:38-39). Μήπως δεν το ’πε ο ίδιος; «Οι αλεπούδες έχουν καταφύγιο, και τα πουλιά έχουν φωλιές. Ο Υιός όμως του Ανθρώπου δεν έχει πού να γύρει το κεφάλι» (Ματθ. 8,20). 

Ένα βρέφος - μετανάστη λοιπόν είχε βάλει στο μάτι ο φονιάς Ηρώδης. Σας θυμίζει αυτό τίποτα; Μήπως στις μέρες μας ο Ηρώδης άφησε το παλιομοδίτικο σπαθί του και άδραξε τη σβάστικα; Και τι θα πει άραγε «μετανάστης» στις μέρες μας; Πακιστανός στην Αγγλία; Έλληνας στη Γερμανία; Μήπως Αλβανός στην Ελλάδα; Ασήμαντα ανθρωπάκια σε ξένο τόπο, θα πείτε. Έλα, όμως, που ο παράξενος Θεός μου ταύτισε τον Εαυτό Του μαζί τους: «Ήμουνα ξένος […] Όποιος περιθάλπει έναν απ’ αυτούς τους άσημους αδελφούς μου, περιθάλπει εμένα» (πρβλ. Ματθ. 25:31-46). 

Ο Θεός μου ο αναξιοπρεπής 

Θα μπορούσαν τα πράγματα να ήταν αλλιώς. Γέννηση, δηλαδή σε παλάτι, σε κάστρο, σε έπαυλη, σε κότερο κ.λπ. Φυσικά και θα μπορούσε ο παντοδύναμος Θεός να τα κανονίσει έτσι. Τότε όμως δεν θα επρόκειτο για τον Θεό του Χριστιανισμού. Διότι αυτός ο Θεός επέλεξε τη φάτνη˙ διότι αυτός ο Θεός είναι βαθύτατα ερωτευμένος όχι με το κύρος Του, αλλά με τον άνθρωπο. Κι αν τα σημερινά συστήματα τρέφουν (και τρέφονται από) τον καθωσπρεπισμό που κλείνει κάθε άνθρωπο σε ένα αεροστεγές σάβανο κύρους, εξουσίας και ακοινωνησίας, ο Θεός μου «πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος» (Φιλιπ. 2:7), διότι «δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του» (Ματθ. 20:28).

Ο Θεός μου ο ταραξίας 

Ο Χριστός δεν ήρθε για πνευματικό τουρισμό. Δεν ήρθε για να ευλογήσει τη σήψη, τον θάνατο, την εκμετάλλευση. Με τη Γέννησή Του «οι άνθρωποι που κατοικούν στο σκοτάδι είδαν φως δυνατό˙ και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος ανέτειλε ένα φως για χάρη τους» (Ματθ. 4:16). Το ’πε ο ίδιος: στάλθηκα για «να αναγγείλω το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς, να θεραπεύσω τους τσακισμένους ψυχικά˙ στους αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους˙ να φέρω λευτεριά στους τσακισμένους, να αναγγείλω του καιρού τον ερχομό που ο Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στο λαό του» (Λουκ. 4:18-19). 

Με τη γέννησή Του εισέβαλε στην ιστορία η Αγάπη με σάρκα και οστά και έκτοτε πασχίζει να μπολιάσει τα πάντα. Η Αγάπη δεν είναι γλυκανάλατο αίσθημα, δεν είναι αποφυγή ευθύνης, δεν είναι ανοχή και ουδετερότητα. Είναι ο μόνος αυθεντικός τρόπος ζωής και, γι’ αυτό, ρήξη με κάθε ανέραστη τάξη πραγμάτων. Έτσι, στα μάτια του κάθε κατεστημένου οι Χριστιανοί (οφείλουν να) είναι «αυτοί που αναστάτωσαν την οικουμένη» (Πραξ. 17:6). 

Άραγε, πόσο αληθινά μπορεί να είναι τα «Καλά Χριστούγεννα» που θα ευχηθούν όσοι από μας δηλώνουν Χριστιανοί, αλλά έχουν πουλήσει την ψυχή τους στον κομματικό αφέντη τους ή δίνουν κολοβό μεροκάματο στον Φιλιππινέζο εργάτη τους ή απλώς στέλνουν το παιδί τους σε κολλέγιο όταν άλλοι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους όπου τους επιτρέπει το επίδομα ανεργίας; 

Ο Θεός μου, αντι-Σταχτοπούτα 

Θυμόσαστε το «κλου» στο παραμύθι της Σταχτοπούτας. Το γοβάκι που προβάρισε ήταν το δικό της! Κι όλα πήγαν μια χαρά για όλους και βεβαίως για το πόδι της κοπελιάς που είχε υπόδηση στο νούμερό της. 

Λιγότερο τυχερός μού φαίνεται ο Θεός μου. Συχνά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον χωρέσουμε ντε και καλά στα δικά μας, ατομικά παπούτσια, που άλλοτε τον στενεύουν οδυνηρά κι άλλοτε του «κολυμπάνε» ανυπόφορα. Το μόνο που επιθυμούμε είναι να επιβάλουμε το νούμερό μας στον άλλον, ακόμα και σ’ αυτόν που λεκτικά αναγνωρίζουμε ως Θεό μας. Κι έτσι ο «θεός» που θα κατασκευάσουμε πάνω στο δικό μας νούμερο, μπορεί να είναι ένας «θεός» αφιλάνθρωπος, πρόθυμος να κάψει όσους θεωρούμε εχθρούς μας, ένας «θεός» άσαρκος, ένας «θεός» απρόσιτος, ένας «θεός» άρειος, ένας «θεός», κοντολογίς, που ποτέ δεν βρέθηκε στη Βηθλεέμ˙ ένας ά-χριστος, και αντί-χριστος. 

Είναι «μου» επειδή είναι «μας» 

Εν τέλει, είμαι παιδί μιας πολύτεκνης (μάλλον υπερπολύτεκνης) οικογένειας. Δεν είναι άραγε ανόητο, ένα από τα αδέρφια μου να αρχίσει να πιστεύει ότι ο πατέρας μας είναι μονάχα δικός του; Γι’ αυτό, όταν του απευθυνόμαστε, δεν του λέμε «Πάτερ μου», αλλά «Πάτερ ἡμῶν» - Πατέρα ολωνών μας. Κι επειδή είναι «Πατήρ ἡμῶν», γι’ αυτό όλοι μας είμαστε αδέρφια, από το ίδιο «υλικό» πλασμένα. «Όλοι σας είσαστε παιδιά του Θεού αφού πιστεύετε στον Ιησού Χριστό […] Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος και Έλληνας, δούλος κι ελεύθερος, αρσενικό και θηλυκό. Όλοι σας είσαστε ένας, χάρη στον Ιησού Χριστό» (Γαλ. 3:26-28). Ο Θεός μου είναι και δικός μου πατέρας, ακριβώς επειδή είναι πατέρας κάθε ανθρώπου που έρχεται στον κόσμο, κι όχι επειδή δήθεν είναι κατα-δικός μου. Αν είναι κατα-δικός μου, είναι κατάδικός μου. 

Η Γέννηση του Χριστού σημαίνει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία ενώθηκε ο Θεός και ο άνθρωπος. Ο Υιός του Θεού ενανθρώπησε, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση (πήρε πραγματικό ανθρώπινο σώμα και ψυχή). Αυτό το σώμα που πρωτοαντικρίζουμε στη φάτνη είναι το πρώτο ανθρώπινο σώμα που, μπολιασμένο στη ζωογόνο θεότητα, έφτασε τελικά στην Ανάσταση, νίκησε τη φθορά και τον θάνατο. Αλλά δεν αποτελεί παρελθόν. Και μόνο το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας που τελείται σε κάθε εκκλησία να συλλογιστεί κανείς, θα το νιώσει ότι ο Χριστός δεν ανακάλεσε τον Εαυτό Του από τη γη, αλλά μας τον άφησε ως Σώμα Του, για να μπορεί κάθε άνθρωπος να γίνεται μέλος Του, σύσσωμος του Σώματος του Θεανθρώπου.[1] 

Καλά Χριστούγεννα, αδέρφια, και ας θυμόμαστε: Αν ο Χριστός δεν σαρκώθηκε για τον τελευταίο «γύφτο» (όπως δυστυχώς οι νεοέλληνες αρέσκονται να αποκαλούν όποιον δεν τους αρέσει), τότε δεν σαρκώθηκε για κανέναν μας.

Παπαθανασίου Θανάσης, Ο Θεός μου ο αλλοδαπός: Κείμενα για μιαν αλήθεια που είναι “του δρόμου”, Ε΄ έκδ., Αθήνα, Ακρίτας, 2018

[1] «Ὁ Θεάνθρωπος ἄφησε τὸν Ἑαυτόν Του εἰς τὸν γήινον κόσμον μας καὶ εἰς ὅλους τοὺς κόσμους, ὡς Ἐκκλησίαν, ὡς σῶμα Του, διὰ νὰ δυνηθῇ κάθε ἄνθρωπος νὰ καταστῇ «σύσσωμος» τοῦ σώματος τοῦ Θεανθρώπου», Ἀρχιμ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ἄνθρωπος καὶ Θεάνθρωπος (μτφρ. Ἀθανασίου Γιέβτιτς), ἐκδ. Ἀστήρ, Ἀθῆναι, 1974, σελ. 147.