Ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος - Βίος καὶ ἔργον σε pdf

 

Ὅσιος Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος

3 ΑΠΡΙΛΙΟΥ  

Βίος ὑπὸ Παναγιώτου Ν. Χαραβάνη, Ἐκπαιδευτικοῦ 

Ἐν· ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ MIGNE. ΤΟΜ.105. 

ΚΕΝΤΡΟΝ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ (ΚΕΠΕ). ΑΘΗΝΑΙ 2004.

Ὁ Ἰωσήφ, υἱὸς τοῦ Πλωτίνου καὶ τῆς Ἀγάθης, ἐγεννήθη περὶ τὸ 816 εἰς τὴν Πάνορμον τῆς Σικελίας, τὸ σημερινὸν Παλέρμο, ὅπου καὶ ἐξεπαιδεύθη ἐπιμελῶς.

Κατὰ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 831 ἐγκατέλειψε μετὰ τῆς οἰκογενείας του τὴν ὑπὸ τῶν Ἀράβων πολιορκουμένην Πάνορμον καὶ κατέφυγεν εἰς Πελοπόννησον.

Περὶ τὸ τέλος τοῦ 831 ἀνεχώρησεν ἐκ τῆς Πελοποννήσου, πιθανώτατα διὰ τὴν Κωνσταντινούπολιν, προκειμένου νὰ ὁλοκληρώσῃ τάς διακοπείσας σπουδὰς του. Διερχόμενος ἐκ Θεσσαλονίκης, ἐπεσκέφθη τὴν σχολὴν τῆς Μονῆς Λατόμου, ὅπου ἐδιδάχθη τὴν ῥητορικὴν καὶ τὴν φιλοσοφίαν, ἐνῷ συνεπλήρωσε καὶ τὰς γνώσεις του εἰς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν γλῶσσαν, ἐνῷ ἐκ παραλλήλου ἤσκει καὶ ἐδίδασκε τὴν τέχνην τῆς ἀντιγραφῆς χειρογράφων (καλλιγραφία). Προσελκυσθεὶς εἰς τὸν μοναχικὸν βίον, ἐκάρη μοναχὸς εἰς τὴν ἐν λόγῳ Μονὴν καὶ κατόπιν, περὶ τὸ 840, ἐχειροτονήθη ἱερεύς.

Κατόπιν αἰτήματος τοῦ Γρηγορίου Δεκαπολίτου, ὁ ἡγούμενος τῆς Μονῆς Λατόμου ἐπέτρεψεν εἰς τὸν Ἰωσὴφ νὰ ἀναχωρήσῃ διὰ τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὅπου συνασκούμενος μετὰ τοῦ Γρηγορίου εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Ἀντίπα, ἐπεδόθη εἰς τὴν μελέτην τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὴν ἀντιγραφὴν τῶν χειρογράφων.

Συμμετέσχεν ἐνεργῶς εἰς τὸν κατὰ τῶν εἰκονομάχων ἀγῶνα καί, ὡς ἔμπιστον πρόσωπον τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει ὀρθοδόξων, ἀπεστάλη, τῷ 841, πρὸς τὸν πάπαν Γρηγόριον Δ´ (827 - 844), προκειμένου νὰ ἐνημερώσῃ αὐτὸν περὶ τῶν δεινῶν, τὰ ὁποῖα ὑφίσταντο ὑπὸ τῶν εἰκονομάχων οἱ πιστοὶ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως. Κατὰ τὸν πρὸς τὴν Ῥώμην πλοῦν, τὸ πλοῖον του ἠχμαλωτίσθη ὑπὸ Σαρακηνῶν πειρατῶν καὶ ὡδηγήθη εἰς Κρήτην, ὅπου ὁ Ἰωσὴφ ἐφυλακίσθη. Μετὰ ἓν ἔτος, ὅμως, ἀφέθη ἐλεύθερος κατόπιν καταβολῆς λύτρων. Κατὰ τὴν εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐπιστροφήν του, διερχόμενος διὰ τῆς Θεσσαλίας, ἔλαβε μεθ᾿ ἑαυτοῦ τὸ ὑπό τινος μοναχοῦ δωρηθὲν εἰς αὐτὸν λείψανον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Βαρθολομαίου, πρὸς τιμὴν τοῦ ὁποίου ἀνήγειρε ναὸν εἰς τὴν Βασιλεύουσαν.

Ἀφιχθεὶς εἰς τὴν βυζαντινὴν πρωτεύουσαν κατὰ τὸν Φεβρουάριον τοῦ 842, παρέμεινε μέχρι τοῦ 845 εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Ἀντίπα καὶ κατόπιν ἐπὶ πενταετίαν ὅλην εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἐξασκῶν καὶ διδάσκων τὴν τέχνην τῆς καλλιγραφίας.

Διὰ τὰς ἀνάγκας τῶν πολυπληθῶν μαθητῶν του ἀνεζήτησεν ἕτερον τόπον πλησίον τοῦ ναοῦ, ὅπου ἵδρυσε καλλιγραφικὸν ἐργαστήριον, τὸ ὁποῖον μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Δεκαπολίτου καὶ τὴν ἀνέγερσιν ἱεροῦ ναοῦ πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καὶ τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου, μετεμορφώθη εἰς μοναστήριον, ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν του. Τότε διὰ τὰς ἀνάγκας τῶν μοναχῶν τῆς Μονῆς του ἤρχισε τὴν σύνταξιν κανόνων διὰ τὴν συμπλήρωσιν τῶν κενῶν τῆς Ὀκτωήχου, τῶν Μηναίων, τοῦ Τριῳδίου καὶ τοῦ Πεντηκοσταρίου.

Κατὰ τὸν Νοέμβριον τοῦ 858, διὰ αὐτοκρατορικοῦ διατάγματος, ἐξωρίσθη εἰς Χερσῶνα, λόγῳ τῆς ἀντιθέσεως του εἰς τὸν ἔκλυτον βίον τοῦ πανισχύρου καίσαρος Βάρδα. Μετὰ τὴν ἄνοδον εἰς τὸν θρόνον τοῦ Βασιλείου Α´, ἀνεκλήθη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καθιστάμενος ἐκ τῶν στενότερων συνεργατῶν τοῦ ἀποκατασταθέντος πατριάρχου Ἰγνατίου, λαβὼν καὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ σκευοφύλακος τῆς Ἁγίας Σοφίας, τὸ ὁποῖον διετήρησε καὶ κατὰ τὴν ἐπάνοδον τοῦ ἱεροῦ Φωτίου εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον. Ὀλίγον πρὸ τοῦ θανάτου του, ἐπισυμβάντος τὴν 3ην Ἀπριλίου 866, παρῃτήθη τοῦ ἀξιώματός του. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾷ τὴν μνήμην του τὴν 3ην Ἀπριλίου.

Ὁ Ἰωσὴφ εἶναι ἐκ τῶν παραγωγικοτέρων ὑμνογράφων τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπ᾿ ὀνόματί του παραδίδονται περὶ τοὺς 300 κανόνας, πολλὰ στιχηρὰ ἰδιόμελα καὶ κοντάκια, ἡ πλειονότης τῶν ὁποίων εὑρίσκεται εἰς τὰ ἐν χρήσει λειτουργικὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας· τὰ Μηναῖα, τὴν Παρακλητικήν, τὸ Τριῴδιον καὶ τὸ Πεντηκοστάριον.

Κανόνες τοῦ Ἰωσὴφ δημοσιεύονται ἐν στήλ. 984 - 1421 τοῦ παρόντος τόμου (PG.105).

Πλὴν τῶν ποιητικῶν ἔργων τοῦ Ἰωσήφ, ἐπ᾿ ὀνόματί του παραδίδονται καὶ δύο ἐγκώμια εἰς τὸν ἅγιον ἀπόστολον Βαρθολομαῖον. Ἡ λατινικὴ μετάφρασις τοῦ πρώτου ἐγκωμίου δημοσιεύεται ἐν στήλ. 1421 -1426 τοῦ παρόντος τόμου.

Πλήρη κατάλογον τῶν Κανόνων, ἐκδεδομένων καὶ ἀνεκδότων τοῦ Ἰωσὴφ βλ. ἐν Ε.Ι.Τωμαδάκη, Ἰωσὴφ ὁ Ὑμνογράφος. Βίος καὶ ἔργον, [εδώ σε pdf] διδακτορικὴ διατριβή, Ἀθῆναι 1971, σελ.107-232.