Καθολικὴ Ἐκκλησία ἀποφάνθηκε ὁ Θεὸς τῶν ὅλων, ὅτι εἶναι ἡ ὀρθὴ καὶ Σωτήρια ὁμολογία σ' Αὐτόν, μακαρίζοντας τὸν Πέτρο γιὰ τὴν καλὴ ὁμολογία ποὺ τοῦ ἔκανε.

Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ στὸν μοναχὸ Ἀναστάσιο (μστ΄)

Χτὲς δεκαοκτὼ τοῦ μηνὸς ποὺ ἦταν τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, ὁ Πατριάρχης μὲ ἐρώτησε καὶ μοῦ εἶπε: 

Ποιᾶς Ἐκκλησίας εἶσαι τοῦ Βυζαντίου; Τῆς Ρώμης; Τῆς Ἀντιόχειας; Τῆς Αλεξάνδρειας; Τῶν Ἱεροσολύμων; Νά, ὅλες ἑνώθηκαν μαζὶ μὲ τὶς ἐπαρχίες τους. Ἄν λοιπὸν εἶσαι τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, νὰ ἑνωθεῖς, μήπως ἀνοίγοντας καὶ βαδίζοντας ἕνα νέο καὶ παράξενο δρόμος στὴ ζωῆς σου, πάθεις αὐτὸ ποὺ δὲν περιμένεις. 

Σὲ αὐτοὺς ἀπάντησα: 

Καθολικὴ Ἐκκλησία ἀποφάνθηκε ὁ Θεὸς τῶν ὅλων, ὅτι εἶναι ἡ ὀρθὴ καὶ Σωτήρια ὁμολογία σ' Αὐτόν, μακαρίζοντας τὸν Πέτρο γιὰ τὴν καλὴ ὁμολογία ποὺ τοῦ ἔκανε. Άς μάθω ὅμως τὴν ὁμολογία, μὲ βάση τὴν ὁποία ἔγινε ἡ ἕνωση ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, καὶ δὲν χωρίζομαι ἀπὸ τὸ καλὸ ποὺ ἔγινε. 

Καὶ εἶπαν: 

Άν καὶ δὲν ἔχουμε ἐντολὴ γι' αὐτό, σοῦ λέμε ἐπειδὴ δὲν προβάλλεις προφάσεις. Ὁμολογοῦμε δύο ἐνέργειες ἐξαιτίας τῆς διαφορᾶς καὶ μία ἐξαιτίας τῆς ἕνωσης. 

Ἐγὼ παρατήρησα: 

Λέτε ὅτι οἱ δύο ἐξαιτίας τῆς ἕνωσης ἔγιναν μία, ἡ μία ἄλλη ἐκτὸς ἀπὸ αὐτές. 

Ὄχι βέβαια, εἶπαν, ἀλλὰ οἱ δύο ἔγιναν μία χάρη στὴν ἕνωση. 

Ἀπαλλαχθήκαμε ἐπιτέλους, εἶπα, ἀπὸ ἐνοχλήσεις πλάθοντας μία πιστὴ ἀνυπόστατη καὶ Θεὸ ἀνύπαρκτο. Ἄν δηλαδὴ συγχέομε τὶς δύο σὲ μία ἐξαιτίας τῆς ἕνωσης, καὶ πάλι τὴ διαιροῦμε σὲ δύο ἐξαιτίας τῆς διαφορᾶς, δὲν εἶναι οὔτε μονάδα ἐνεργειῶν, ποὺ πάντα ἀναιροῦνται αναμεταξύ τους καὶ κάνουν ἀνενεργὸ καὶ τελείως ἀνύπαρκτο σὲ ὅποιο ἀποδόθηκαν σὲ ὅποιον ἀποδόθηκαν. Γιατί, ὅποιο δὲν ἔχει καμία κίνηση ἀπὸ τὴ φύση του ἀναφαίρετη καὶ ποῦ μὲ κανένα λόγο τροπῆς δὲν ἀλλοιώνεται καὶ δὲν μεταπίπτει, εἶναι, σύμφωνα μέ τοὺς Πατέρες, στερημένο ἀπὸ κάθε οὐσία, καὶ δὲν ἔχει ἐνέργεια ποὺ νὰ τὸ χαρακτηρίζει ὡς πρὸς τὴν οὐσία. Αὐτὸ λοιπὸν δὲν μπορῶ νὰ τὸ πῶ, οὔτε διδάχθηκα ἀπὸ τοὺς ἅγιους Πατέρες νὰ τὸ ὁμολογῶ. Αὐτὸ ποὺ νομίζετε, ἔχετε τὴν ἐξουσία καὶ νὰ τὸ κάνετε. 

Ἄκουσε λοιπὸν εἶπαν: Ὁ Δεσπότης καὶ Πατριάρχης ἔκρινε καλὸ μὲ ἐπιστολὴ τοῦ Πάπα Ρώμης νὰ ἀναθεματιστεῖς, ἂν δὲν ὑπακούσεις, καὶ νὰ ὑποστεῖς τὸν θάνατο ποὺ θὰ σοῦ ὁρίσουν. 

Ὅ,τι ὅρισε ὁ Θεὸς γιὰ μένα πρὶν ἀπὸ τοὺς αἰῶνες, αὐτὸς ἂς ἐκπληρωθεῖ, ἀπάντησα σ' αὐτοὺς ὅταν τοὺς ἄκουσα. 

Καὶ γιὰ νὰ τὰ μάθεις καὶ νὰ προσθέσεις μία προσευχὴ στὸν Θεὸ καὶ δέηση, σοῦ φανέρωσα ὅσα μοῦ εἶπαν, παρακαλῶντας τὸν κύριο Θεῖο νὰ τὰ ἀνακοινώσει καὶ σὲ ὅσους εἶναι ἐκεῖ μαζί του ἁγίους Πατέρες γιὰ τὸν ἴδιο λόγο.

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΝΙΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΚΩΝ 

ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΟΛΟΛΟΓΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

(Α΄-ΜΣΤ΄)

ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ 

*** 

ΠΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΝ ΜΟΝΑΖΟΝΤΑ 

Χθὲς ὀκτωκαιδεκάτῃ τοῦ μηνός, ἥτις ἦν ἡ ἁγία Πεντηκοστή, ὁ πατριάρχης ἐδήλωσὲ μοι λέγων· Ποίας Ἐκκλησίας εἶ; Βυζαντίου; Ῥώμης; Ἀντιοχείας Ἀλεξανδρείας; Ἱεροσολύμων; Ἰδοὺ πᾶσαι μετὰ τῶν ὑπ᾿ αὐτὰς ἐπαρχιῶν ἡνώθησαν. Εἰ τοίνυν εἶ τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἑνώθητι, μήπως ξένην ὁδὸν τῷ βίῳ καινοτομῶν, πάθῃς ὅπερ οὐ προσδοκᾷς. Πρὸς οὓς εἶπον· Καθολικὴν Ἐκκλησίαν, τὴν ὀρθὴν καὶ σωτήριον τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως ὁμολογίαν, Πέτρον μακαρίσας ἐφ᾿ οἷς αὐτὸν καλῶς ὡμολόγησεν, ὁ τῶν ὅλων εἶναι Θεὸς ἀπεφήνατο. Πλὴν μάθω τὴν ὁμολογίαν, ἐφ᾿ ἣν πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν γέγονεν ἡ ἕνωσις· καὶ τοῦ γενομένου καλῶς, οὐκ ἀλλοτριοῦμαι. Καὶ φασι· Κἂν οὐκ ἔχωμεν περὶ τούτου κέλευσιν, λέγομεν διὰ τὸ γενέσθαι σε πάντως ἀπροφάσιστον. Δύο λέγομεν ἐνεργείας διὰ τὴν διαφοράν, καὶ μίαν διὰ τὴν ἕνωσιν. -Τὰς δύο διὰ τὴν ἕνωσιν μίαν φατὲ γεγονέναι, ἢ παρὰ ταύτας, εἶπον, ἑτέραν -Οὐ, φασίν, ἀλλὰ τὰς δύο μίαν διὰ τὴν ἕνωσιν, -Ἀπηλλάγημεν πραγμάτων, ἔφην, ἑαυτοῖς ἀνυπόστατον πίστιν, καὶ Θεὸν ἀνύπαρκτον πλάσαντες. Εἰ γὰρ εἰς μίαν συγχέομεν τὰς δύο διὰ τὴν ἕνωσιν, καὶ πάλιν εἰς δύο διαιροῦμεν διὰ τὴν διαφοράν, οὐκ ἔσται μονὰς οὔτε δυὰς ἐνεργειῶν, ἀλλήλαις ἀναιρουμένων ἀεί, καὶ ποιουσῶν ἀνενέργητον ᾧ προσπέφηκαν, καὶ παντελῶς ἀνύπαρκτον. Τὸ γὰρ μηδεμίαν ἔχον ἐκ φύσεως ἀναφαίρετον, καὶ μηδενὶ λόγῳ τροπῆς ἀλλοιουμένην καὶ μεταπίπτουσαν κίνησιν, πάσης οὐσίας ἐστέρηται κατὰ τοὺς Πατέρας, οὐκ ἔχον ἐνέργειαν οὐσιωδῶς αὐτὸ χαρακτηρίζουσαν. Τοῦτο οὖν λέγειν οὐ δύναμαι, οὔτε ἐδιδάχθην παρὰ τῶν ἁγίων Πατέρων ὁμολογεῖν. Τὸ δοκοῦν ὑμῖν, οὖσιν ἐξουσιασταῖς, ποιήσατε. - Οὐκοῦν ἄκουσον, ἔφησαν· ἔδοξε τῷ δεσπότῃ καὶ τῷ πατριάρχῃ, διὰ πραικέπτου τοῦ πάππα Ῥώμης, ἀναθεματισθῆναί σε μὴ πειθόμενον, καὶ τὸν ὁριζόμενον αὐτοῖς ἀπενέγκασθαι θάνατον. - Τὸ τῷ Θεῷ πρὸ παντὸς αἰῶνος ὁρισθὲν ἐν ἐμοὶ δέξοιτο πέρας, φέρον αὐτῷ δόξαν πρὸ παντὸς ἐγνωσμένην αἰῶνος, αὐτοῖς τοῦτο ἀκούσας ἀπεκρινάμην. -Καὶ πρὸς τὸ γνῶναί σε, καὶ προσθήκην εὐχῆς τῷ Θεῷ ποιήσασθαι καὶ δεήσεως, ἐμφανῆ σοι τὰ δηλωθέντα πεποίηκα, παρακαλῶν τῷ κυρίῳ Θείῳ, καὶ τοῖς ἐκεῖ σὺν αὐτῷ πατράσιν ἡμῶν ἁγίοις γνώριμα καταστῆσαι ταῦτα, τῆς αὐτῆς χάριν αἰτίας.