Η ορθή θεολογική θεώρηση περί της εικόνας του Νυμφιου

 

ΙΔΟΥ Ο ΝΥΜΦΙΟΣ... 

ΠΗΓΗ: ΕΔΩ 

Η εικόνα του Νυμφίου Τον παριστάνει νεκρό μπροστά στον Σταυρό, με κλειστά μάτια, φέροντας την επιγραφή η Άκρα Ταπείνωσις. Η ταπείνωση όμως του Χριστού δεν πρέπει να θεωρηθεί υπό το πρίσμα του ευσεβισμού ή του ηθικισμού. Η ταπείνωση του Νυμφίου έχει σχέση με τον τρόπο ύπαρξής Του κι όχι με κάποιες ηθικές πράξεις. Η ταπείνωση στον Χριστό αποτελεί υποστατική ιδιότητα, δηλαδή κάτι συνυφασμένο με το πρόσωπό Του, που μας αποκαλύπτει πώς είναι ο Θεός. 

Λέμε, ότι ο Θεός έλαβε μορφή δούλου κι έφθασε μέχρι τον σταυρικό θάνατο. Για ποιο λόγο; Επειδή ο άνθρωπος με δική του πρωτοβουλία, ελεύθερα, αρνήθηκε την ένωσή του με τον Θεό κι έγινε δέσμιος της κτιστής του φύσης, υποτάχθηκε στον θάνατο. Ως θνητός δεν είχε καμία δυνατότητα να ξεπεράσει τον θάνατο και να σωθεί από την φθορά. Έπρεπε, λοιπόν, να βρεθεί κάποιος, ο οποίος ελεύθερα να ενώσει και πάλι τον θνητό άνθρωπο με τον αθάνατο Θεό και να τον σώσει. Η μόνη δυνατότητα ήταν ο ίδιος ο Θεός. Η σωτηρία μας έπρεπε να περάσει μέσα από την προσωπική ελευθερία, το ναι εκείνο της προαίρεσης. 

Ο Υιός του Θεού, αναλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση, συγκατατίθεται ελεύθερα στη θέληση του Πατρός· όχι μόνον ως Θεός, αλλά και ως άνθρωπος δέχεται ελεύθερα τον σταυρικό θάνατο. Η ελευθερία αυτή φαίνεται στην αγωνία της Γεσθημανή, όταν υπακούοντας στον Πατέρα λέγει: «πλήν μη το εμόν γινέσθω θέλημα». Ως τέλειος άνθρωπος αγωνιά μπροστά στον θάνατο, όμως δεν είναι μόνος· ως τέλειος Θεός είναι ενωμένος με τον Πατέρα και το Πνεύμα, το οποίο Του συμπαρίσταται σ’ όλη εκείνη την πορεία μέσα στην ανθρώπινη φθορά και Τον λυτρώνει από τις συνέπειές της. Έτσι λοιπόν και το ανθρώπινο θέλημα ακολουθεί το θείο, εφόσον ο Χριστός συγκατατέθηκε ως Πρόσωπο. Όμως, αν δεν αγαπάς, δεν κόβεις το δικό σου θέλημα, δεν υπακούς στο θέλημα του άλλου, αλλά και για ν’ αγαπήσεις, πρέπει να είσαι ελεύθερος. Η αγάπη δεν μπορεί να γεννηθεί έξω από την ελευθερία, όπως και η ελευθερία έξω από την αγάπη. Έτσι η υπακοή του Υιού προς τον Πατέρα είναι έκφραση της αγάπης Του, είναι κίνηση ενός ελεύθερου Προσώπου. 

Αν δεν γνωρίζουμε την εσωτερική αυτή στάση και σχέση του Χριστού, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ερμηνεύσουμε γιατί ο άγνωστος παραδοσιακός αγιογράφος βλέπει ακόμα και στον Εμπαιγμό του Ιησού έναν πραγματικό κι όχι ψεύτικο Βασιλιά, έναν πραγματικό Θεό κι όχι απλά χλευαζόμενο άνθρωπο. 

Η κύρια έκφραση της ταπείνωσης του Θεού είναι η Άκρα Ταπείνωσις, η οποία εμφανίζεται πάνω στο Σταυρό. Είναι ο σταυρικός θάνατος του Χριστού, η απόλυτη αγάπη που μόνο ο Θεάνθρωπος κατέχει. Ωστόσο, η προσφορά της σταυρικής θυσίας έχει εδώ κάτι παραπάνω από το στοιχείο της αγάπης του Υιού προς τον Πατέρα και αντιστρόφως· είναι η αγάπη του Θεού και Πατρός προς τον κόσμο Του, είναι η προσφορά του Υιού Του ως βάση για την κατά χάριν υιική, προσωπική σχέση μας με τον Πατέρα. Είναι μία μυστηριακή πράξη, μια λειτουργία, ένα μυστήριο. Για τον λόγο αυτό, όσο κι αν κενούται ο Υιός του Θεού «μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού», διατηρεί την υπερβατικότητά Του. 

Ο σταυρός μέσα στο φωτοστέφανο του Χριστού ταυτίζεται με το μυστήριο της ελευθερίας και της αγάπης. Ο Χριστός αποτελεί το μοναδικό Πρόσωπο που μπορεί να φέρει σταυρό μέσα στο φωτοστέφανο. Το χαρακτηριστικό αυτό δεν μπορεί για κανένα λόγο να το χάσει, γιατί μόνον Εκείνος ταύτισε το Πρόσωπό Του με τον Σταυρό. Η ταπείνωση του Νυμφίου ή αλλιώς η κένωση του Χριστού ταυτίζεται με τον Σταυρό, γι’ αυτό και χαράσσεται στο φωτοστέφανο, γιατί ο Σταυρός αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Προσώπου Του. Έτσι, στις αρχαιότερες παραστάσεις της Γέννησης του Χριστού εμφανίζεται από τον 8ο-9ο αιώνα (μεσαίο φύλλο τρίπτυχου στη Μονή του Σινά), ενώ στις τοιχογραφίες και στα ψηφιδωτά από τον 4ο αιώνα. Στα ρωμαϊκά ψηφιδωτά του 4ου αιώνα την θέση του Χριστού αντικαθιστά ο Σταυρός, άλλοτε ως δέντρο της ζωής κι άλλοτε ως αήττητο σύμβολο του σύμπαντος (Crux invicta). Στις αρχαίες κατηχήσεις η θέση του Σταυρού είναι πρωταρχικής σημασίας: «είναι ένας κανόνας των Γραφών να δείχνουμε με το σημείο του Σταυρού ολόκληρη την οικονομία του Χριστού, διότι δια του σταυρού του θανατώθηκε. Επομένως δια του θανάτου επάτησε τον θάνατο κι έδειξε ολοφάνερα τη νέα, αθάνατη και αναλλοίωτη ζωή» θα γράψει στην 7η κατηχητική του ομιλία ο Θεόδωρος Μοψουεστίας (350 - 429)... 

Από το βιβλίο, "ερμηνεύοντας την εικόνα", σελ. 155-156 

Εικόνα από την Καστοριά, 1150-1200